− باس شۋجي شي جينپيڭمەن بەت ەكى كەزدەسىپ، مەملەكەت ءىسىن اقىلداسقان ءبىر ءبولىم شينجياڭدىق ۋاكىلدەرمەن سۇحبات
تىلشىلەرىمىز ياۋ تۇڭ، لي ياڭ، لي چۇنشيا، شى شين
ج ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ءتوراعاسى، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ 3-ايدىڭ 10-كۇنى مەملەكەتتىك 12 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ 5 - ماجىلىسىنە قاتىناسىپ جاتقان شينجياڭ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ تالقىسىنا قاتىناستى. سۋرەتتە: شي جينپيڭ ۋاكىلدەرمەن ىقىلاستى بەينەدە قول الىسۋدا. (شينحۋا اگەنتتىگى)
ورنىقتىلىقتى ساقتاۋ، دامۋعا ۇمتىلۋ، تياناقتاندىرۋدى جەبەۋ، بولاشاققا نازار اۋدارۋ اياسىندا ۋاكىلدەر شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىق پەن دامۋداعى وزگەرىستەرىن ەرەكشە تەبىرەنىسپەن باس شۋجيگە ايتتى. ماجىلىستە باس شۋجي شي جينپيڭ مۇقيات تىڭداپ، دەن قويا ەستەلىك الىپ، ءالسىن - ءالى ۋاكىلدەرمەن پىكىر اۋىستىرىپ، اڭگىمەلەسىپ وتىردى.
ۋاكىلدەر قانداي اڭگىمەلەر ايتتى؟ قانداي ۇسىنىستار قويدى؟ تىلشىلەرىمىز ءبىر ءبولىم ۋاكىلدەرمەن وسى جونىندە سۇحباتتاستى.
«پارتيانىڭ ساياساتى جاقسى»
«توحتىحان اجە، سالەمىڭىزدى جەتكىزدىم، باس شۋجي دە سىزدەرگە سالەم ايتتى». ءماجىلىس زالىنان شىعىسىمەن مامەترەيىم ءمامتىمىن قۇربان تۇلىمنىڭ قىزى، جاسى 90 عا تاياعان توحتىحان اجەيگە تەلەفون جالعادى. تەلەفوننىڭ ار جاعىندا اجەي نە دەرىن بىلمەي، اۋزىنا ءسوز تۇسپەي قالدى.
كوكتەم مەرەكەسىنىڭ الدىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ توحتىحانعا جاۋاپ حات جازىپ، وعان جانە ونىڭ وتباسىنداعىلار مەن اۋىلداستارىنا باقىت تىلەپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ پارتيانىڭ باسشىلىعىندا شينجياڭنىڭ ءتىپتى جارقىن بولاشاعىن بىرگە قۇرۋىن ءۇمىت ەتتى. سول كۇنگى تالقىدا حوتاننان كەلگەن مامەترەيىم ءمامتىمىن توحتىحاننىڭ وتباسىنىڭ باس شۋجيدىڭ قامقورلىعىنا العىس ايتقان سالەمىن جەتكىزدى، «توحتىحان اجەي ماعان كوپشىلىكتىڭ پارتيانىڭ شاپاعاتىن ماڭگى ەستە ساقتاپ، ءسوز جوق، اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىساتىندىقتارىن سىزگە جەتكىزۋدى ايتتى».
مامەترەيىم مامەتيمىن بىلاي دەدى: باس شۋجي توحتىحان وتباسىنداعىلاردىڭ ءتوراعا ماۋ زىدۇڭنىڭ قۇربان اتايدى ىقىلاستى قابىلداۋىنا قاتىستى مازمۇنداعى ۇلكەن ەستەلىك سۋرەتپەن بىرگە تۇسكەن سۋرەتىن كورگەندە: «بالا كۇنىمىزدە قۇربان اتايدىڭ پارتيانى، وتاندى ءسۇيۋى جونىندەگى حيكاياتتارىن وقىعاندا وسى سۋرەتتى كورۋشى ەدىك» دەدى، باس شۋجي مەنەن وسى ۇلگىلى وتباسىنا سالەم جولدادى، مەن مۇنى ەرەكشە داڭق سەزىنەمىن.
«باس شۋجي مەنەن قىستاقتاعى ءاربىر وتباسىنىڭ ەگىستىك جەرىنىڭ مۋ سانىن، نە ەگەتىنىن، كىرىسىنىڭ قانداي ەكەنىن مۇقيات ۇعىستى، وتە - موتە، <ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى> قيمىلىندا مەنىڭ جانە اۋىلداستارىمنىڭ جۇپ قۇراپ، تۋىس بولعان - بولماعانىمىزدى ەگجەي - تەگجەيلى سۇراپ ۇعىستى ءارى بۇل قىزمەتتى تىڭعىلىقتى قانات جايدىرىپ، جۇپ قۇراۋ، تۋىس بولۋدا ناقتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋىمىزدى تاپسىردى». باس شۋجيمەن جۇزدەسكەن اسەرلى ءساتتى ەسكە العان مامەترەيىم مامەتيمىن «مەن پارتيانىڭ ساياساتى جاقسى» دەگەنىمدە باس شۋجيدىڭ «جاقسى» دەپ ىلە جاۋاپ قايتارارىن ويلاماعان ەكەنمىن. مەنىڭشە، بۇل باس شۋجيدىڭ ءبىزدىڭ پارتياعا جان تارتىپ، پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسقانىمىزدى القاعانى ەدى.
باس شۋجي تۋعان تۋىسىمىزداي مەيىرىمدى جان ەكەن
«قادىرلى باس شۋجي سالەمەتسىز بە... مەن شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى اتىنان سىزگە دوپپا تارتۋ ەتپەكشىمىن...» باس شۋجي شي جينپيڭ شينجياڭ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ تالقىسىنا قاتىناسقان كەزدەگى تەلە حابارىندا رايحانگۇل يمىردىڭ اشىق جارقىن بەينەسى زامانىمىزداعى ۇيعۇر ايەلدەرىنىڭ وبرازىن تولىق ايگىلەدى. ول: باس شۋجي تۋعان تۋىسىمىزداي مەيىرىمدى جان ەكەن، مەن تۋىسىما جۇرەك ءسوزىمدى ايتتىم، - دەدى. رايحانگۇل يمىر ءوزىنىڭ بۇرىن اقشانىڭ جوقتىعىنان ورتا مەكتەپ وقي الماي قالعانىنان تارتىپ، الىسقا ساپار شەگىپ جىجياڭنىڭ سىشي قالاسىنداعى توقىماشىلىق فابريكاسىندا جۇمىس ىستەگەنىن، كەيىن پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ كومەگىندە جوعارى مەكتەپكە ءتۇسىپ وقىعانىن، وسىدان سوڭ مەملەكەت قىزمەتكەرى ەمتيحانىنا قاتىناسىپ، قالاشىقتىڭ ورىنباسار باستىعى بولعان كەشىرمەسىن باس شۋجيگە بايانداپ بەردى.
رايحانگۇل يمىر: باس شۋجي باستان - اياق كۇلىمسىرەپ وتىرىپ، قايدا بارىپ نە جۇمىس ىستەگەنىمدى سۇراپ ۇعىستى ءارى ۇزدىكسىز قۇلشىنا بەرۋگە شابىتتاندىردى، - دەيدى باقىتتى شاقتارىن تەبىرەنە ەسىنە الىپ.
«باس شۋجيدىڭ مەنى تانيتىنىن ويلاماعان ەكەنمىن». ماينۇر نياز: باس شۋجي شي جينپيڭ مەنىمەن قول الىسقان كەزدە قاتىستى حابارلاردى كورگەنىن، جىل بويى نەگىزگى ساتىدا شاپقىلاپ، ءار ۇلت ايەلدەرىنىڭ كۇردەلى اۋرۋلارىن ەمدەۋگە ەڭبەك ءسىڭىرىپ جۇرگەن شيپاگەردى تانيتىنىن ايتتى. بۇل مەنىڭ كاسىپتىك ومىرىمە دەگەن ەڭ جوعارى باعا، - دەدى.
شينجياڭ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندەگى ءار ۇلت ۋاكىلدەرى باس شۋجي شي جينپيڭدى تۋعان تۋىسىنداي جاقىن تارتتى. «باس شۋجي كىسىگە مەيىرىمدى ادام ەكەن، بەينە ءوز تۋىسىم سياقتى، ەشقانداي توساڭسۋ سەزىمى بولعان جوق، بۇل مەنىڭ ومىرىمدەگى ەڭ ءسۇيىنىشتى ءبىر كۇن بولدى». ورىس ۇلتىنان شىققان بوبەكتەر تاربيەشىسى لينا سويلەپ وتىرىپ اسەرلەنگەنىنەن كوزىنە ىستىق جاس الدى.
«ىنتىماق، ورنىقتىلىق − قۇت»
«ىنتىماق، ورنىقتىلىق − قۇت». ياسىن تۇرسۇن قىستاق ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى، ول: باس شۋجيدىڭ ورنىقتىلىق تۋرالى سويلەگەن ءسوزىن تىڭداپ، بويىمداعى جاۋاپكەرلىكتىڭ ارتا تۇسكەندىگىن سەزىندىم، - دەدى.
«باس شۋجي قاشاندا ءار ۇلت حالقىنىڭ قامىن ويلايدى»
«باس شۋجيدىڭ قاشاندا ءار ۇلت حالقىنىڭ قامىن ويلاپ، ۇيعۇرشا ماقال - ماتەلدەن سيتات كەلتىرىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن جىرلاۋى ماعان ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىندا بارلىق ادامنىڭ جاۋاپكەرلىگى بارلىعىن اناعۇرلىم سەزىندىرە ءتۇستى». قاسيەت ءالي اۆتونوميالى رايوندىق ايەلدەر بىرلەستىگىنەن كەلگەن، ول: مەن ايەلدەر بىرلەستىگى ۇيىمىنىڭ باسىمدىعىن، حالىق ۋاكىلى بولۋ باسىمدىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، شينجياڭنىڭ ۇلتتار ىنتىماعىنا «جارتى الەمدىك» تىرەك بولامىن، - دەدى.
«باس شۋجيمەن تاعى جۇزدەسكەنىمە ەرەكشە ماقتانىپ، قاباعات قۋاندىم، اسىرەسە، ول 3 جىلدىڭ الدىندا شينجياڭعا قىزمەت تەكسەرە بارعاندا اشىلعان اڭگىمە ماجىلىسىندە مەنىڭ ءسوز سويلەگەنىمدى ءالى ۇمىتپاپتى». وشۇر ءسىلام ەلىمىزدەگى تۇڭعىش ۇيعۇر اكادەميك، ول: مەن شامامنىڭ كەلىسىنشە ءىس ىستەپ، ۇلتتاردىڭ ارالاسۋىن، ىشتەسۋىن، توعىسۋىن جەبەپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ماعان كوڭىل بولگەندىگىنە قارىمجى قايتارامىن، - دەدى.
«ءدىندى سوتسياليستىك قوعامعا سايكەستىرۋدى بەلسەنە ىلگەرىلەتەمىز»
ءابدىراحىپ ءتۇمۇرنياز وتانشىل ءدىني قايراتكەر، ول ءسوزىنىڭ بەتاشارىندا باس شۋجيگە دەگەن قۇرمەت سەزىمىن ەڭ قادىرلى سوزدەرمەن بەينەلەدى.
«جۇما تايىر داموللا قاستاندىققا ۇشىراعاننان كەيىن، پارتيا مەن ۇكىمەت ونىڭ وتباسىنداعىلارعا شىنايى قامقورلىق كورسەتىپ، تۇرمىستارىنداعى قيىنشىلىقتارىن شەشۋىنە كومەكتەستى. ونىڭ ايەلى مەنەن باس شۋجيگە كەزىگىپ جاتساڭ، وتباسىمىزداعىلاردىڭ ول كىسىگە دەگەن العىس سەزىمىن، ءسوز جوق، جەتكىزىڭىزشى دەپ ەرەكشە ءوتىنىپ ەدى»، - دەگەن ءابدىراحىپ ءتۇمۇرنيازدىڭ تانىستىرۋىن ەستىگەن باس شۋجي شي جينپيڭ ونان جۇما تايىر داموللانىڭ وتباسىنداعىلارعا وزىنەن سالەم ايتۋدى ءوتىندى.
«ءبىز، ءسوز جوق، پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسىپ، پارتياعا ماڭگى ىلەسىپ، ءدىننىڭ سوتسياليستىك قوعامعا سايكەسۋىن بەلسەنە جەبەيمىز»، - دەدى ءابدىراحىپ ءتۇمۇرنياز پارتيا مەن ۇكىمەتكە شىن جۇرەكتەن العىس ايتىپ. ول، ءسوز جوق، بەلسەندى رول اتقارىپ، «ءۇش ءتۇرلى كۇشپەن» تاباندىلىقپەن سوڭىنا دەيىن كۇرەسىپ، باس شۋجي ورتاعا قويعان قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن وتانشىل ءدىني قايراتكەر اتقارۋعا ءتيىستى جاۋاپكەرشىلىكتى تولىق ادا ەتەتىنىن ءبىلدىردى.
«باس شۋجيدىڭ ىقىلاستى ءۇمىتىن اقتايمىز»
«شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىعى، دامۋى باس شۋجيدىڭ كوكەيىنەن كەتكەن ەمەس، باس شۋجيدىڭ سۇراعانى ىلعي ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس دەڭگەيى، 1 - ، 2 - ، 3 - كاسىپ قۇرىلىمىن رەتتەۋ سياقتى جاعدايلار بولدى»، - دەيدى شى جيانيۇڭ ەسكە الىپ.
باس شۋجي شي جينپيڭ ونان المۇرتتىڭ ەگىس كولەمى، سورتى، ماركاسى، بازارداعى ساتىلىمى سياقتى جاعدايلاردى ەگجەي - تەگجەيلى سۇراستىرىپ، كورلاداعى المۇرت باعىندا قىزمەت تەكسەرگەن كەزدەگى جاعدايدى ەسكە الىپتى.
«مەن باس شۋجيگە كورلانىڭ المۇرتى قازىر شەتەلدەرگە دەيىن ساتىلىپ جاتىر» دەدىم، - باس شۋجي مۇنى ەستىپ ريزا بولعانىن ءبىلدىردى.
«باس شۋجي نەگىزگى ساتىنىڭ قۋاتىن كۇشەيتىپ، نەگىزىن بەكەمدەۋ قىزمەتىنە ايرىقشا كوڭىل ءبولدى، ول سوزىندە <ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ> قيمىلى بويىنشا قىستاقتاردا تۇرۋ قىزمەتىنىڭ ەرەكشە رولىن ارنايى تۇراقتاندىردى»، - دەدى گۇلنۇر مامەت، ول باس شۋجيگە دوكلات بەرگەندە ءوزىنىڭ تاياۋدا عانا «ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ» قيمىلى بويىنشا قىستاقتاردا تۇرۋ قىزمەتىنە ات سالىسىپ اۋىل - قىستاقتا ءبىر جىل مىندەت وتەپ كەلگەندىگىن، ول تۇرعان قىستاقتاعى 133 كەدەي وتباسىنىڭ بىلتىر تۇگەلدەي كەدەيلىك قىسپاعىنان قۇتىلعانىن ايتتى.
«شينجياڭنىڭ تاۋ، وزەندەرىن، ءسوز جوق، ويداعىداي قورعاۋىمىز كەرەك، اسپانى اشىق، كوگوراي شالعىندى، سۋى تۇنىق كورىكتى شينجياڭدى ويداعىداي قورعاۋىمىز كەرەك».
«ءبىز، ءسوز جوق، نەگىزگى ساتىنى ەڭ جاقسى ساحنا رەتىندە قاراپ، ۇزدىك ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىن بۇقاراعا كورسەتۋىمىز، پارتيانىڭ قامقورلىعىن بۇقاراعا جەتكىزۋىمىز كەرەك».
«<ءسوزدى ۇيرەنۋ، ستيلدە بۇرىلىس جاساۋ، تياناقتاندىرۋدى جەبەۋ> ارناۋلى قيمىلى كادرلاردى شيراتتى، باس شۋجي، ءبىزدىڭ ءبىر جىل ىشىندە ستيلدە قالاي بۇرىلىس جاساعاندىعىمىزدى كورىڭىز».......
باعدانگۇل زات قىزى، ءدىلنار ابلا، سولتان جايناق... مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ رايونىمىزداعى ۋاكىلدەرى باس شۋجي شي جينپيڭمەن مەملەكەت ءىسىن كەڭەسكەن سول 3 ساعات ۋاقىتتى ەسكە العاندا «ۋاقىت تىم قىسقا بولدى» دەپ، اتتەگەن - اي دەستى. «وسى باقىتتى جالعاستىرۋ ءۇشىن بىلەك سىبانا قايراتتانا ىستەپ، باس شۋجيدىڭ ماڭىزدى ءسوزىنىڭ رۋحىن تياناقتاندىرىپ، باس شۋجيدىڭ شىنايى ءۇمىتىن اقتاپ، كەلەر جىلى باس شۋجيگە ايتارلىقتاي جاۋاپ قايتارۋىمىز كەرەك»، - دەستى.
