(2017 - جىلى 5 - قىركۇيەك، شيامىن)
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسى
شي جينپيڭ
ءتىلشى دوستار،
حانىمدار، مىرزالار:
قايىرلى ءتۇس! سىزدەرمەن جۇزدەسكەنىمە جانە سىزدەرگە بريكس ەلدەرى باسشىلارى كەڭەسىنىڭ جانە بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردىڭ ديالوگ ءماجىلىسىنىڭ جاعدايىن تانىستىراتىن بولعانىما وتە قۋانىشتىمىن.
كەشە، بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ شيامىنداعى كەڭەسى تابىسپەن جابىلدى. ءبىز 5 ەلدىڭ باسشىلارى «بريكس ەلدەرىنىڭ سەرىكتەستىك قاتىناسىن تەرەڭدەتىپ، اناعۇرلىم جارقىن بولاشاق اشايىق» دەگەن تاقىرىپ بويىنشا، قازىرگى حالىقارالىق جاعداي، جاھاندىق باسقارۋ، بريكس ەلدەرىنىڭ سەلبەستىگى، ت.ب جونىندە تەرەڭدەي پىكىرلەسىپ، كەڭ اۋقىمدى ورتاق تانىمعا كەلدىك. شيامىن كەڭەسىندە «بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ شيامىن جارناماسى» قابىلدانىپ، اشىق، سيىسىمدى بولۋ، سەلبەسە وتىرىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ دەگەن بريكس رۋحى قايتالاي دارىپتەلىپ، بريكس ەلدەرى سەلبەستىگىنىڭ 10 جىلدان بەرگى تابىستى تاجىريبەلەرى جان - جاقتى قورىتىندىلانىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ سەرىكتەستىك قاتىناسىن نىعايتۋ، ءتۇرلى سالاداعى ىسكەرلىك سەلبەستىكتەرىن تەرەڭدەتۋدىڭ جاڭا جوباسى دايىندالدى.
كەڭەس كەزىندە، جۇڭگو جاق بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردىڭ ديالوگىن وتكىزدىك، وعان بريكس ەلدەرى مەن ەگيپەت، مەكسيكا، تايلاند، تاجىكستان، گۆينەيا ەلدەرىنىڭ باسشىلارى شاقىرىلدى. مەملەكەت باسشىلارى «ءوزارا پايدالى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، قاتار دامۋدى جەبەۋ» دەگەن ديالوگ تاقىرىبىنا ۇشتاستىرىپ، حالىقارالىق دامۋ سەلبەستىگىنىڭ ۇلى جوباسىن اقىلداسىپ، كەڭ اۋقىمدى دامۋ سەرىكتەستىك قاتىناسىن ورناتىپ، 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كۇن ءتارتىبىن جەدەل تياناقتاندىرىپ، ءار ەلدىڭ بىرگە دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە ءبىر اۋىزدان كەلىستى.
10 جىل ىلگەرى، دۇنيە ءجۇزىنىڭ جاعدايى تەرەڭ رەتتەۋ مەن وزگەرىسكە ءتۇسۋدىڭ قارساڭىندا باستالعان بريكس سەلبەستىگى حالىقارالىق قوعامنىڭ ايرىقشا نازارىنا ىلىنگەن بولاتىن. حالىقارالىق فينانس داعدارىسى سياقتى ەلەۋلى سايىستاردىڭ سىنىنان ءوتىپ، بريكس ەلدەرى بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردىڭ ىنتىماقتاسا سەلبەستىك جاساسىپ، ءوزارا پايدا جانە تيىمدىلىك جەتكىزۋدىڭ جاڭا جولىن اشتى. ءار ەل باسشىسى شيامىن كەڭەسىن جاڭا باستاما ەتىپ، سەنىمدى بەكەمدەپ، قايراتقا قايرات ۇستەپ، اناعۇرلىم تىعىز، اناعۇرلىم كەڭ، اناعۇرلىم جان - جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قاتىناستى بىرگە قالىپتاستىرىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ ەكىنشى «التىن 10 جىلىن» اشۋعا بەل بۋدى.
ءبىز 5 ەل باسشىسى بىلاي دەپ قارادىق: قازىرگى دۇنيە تەرەڭ ءارى كۇردەلى وزگەرىستەردى باستان كەشۋدە، الەم ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋ مەجەسى جاقساردى. ءبىراق، جاھاندىق دەڭگەيدەگى ءتۇرلى سىناقتار تولاستاعان جوق. بريكس ەلدەرىنىڭ بارلىعى ەلەۋلى ىقپالعا يە مەملەكەتتەر، ماڭىزدى ماسەلەلەر بويىنشا ءتىل تابىسۋ مەن سايكەسۋدى تەرەڭدەتىپ، اناعۇرلىم ادىلەتتى، ۇيلەسىمدى حالىقارالىق ءتارتىپتىڭ ورناۋىن ىلگەرىلەتۋگە ءتيىس؛ سىندارلى رول اتقارىپ، حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ نەگىزگى قاعيدالارىن قورعاپ، حالىقارالىق ادىلدىك پەن ادىلەتتىلىكتى ساقتاۋعا ءتيىس؛ ءتۇرلى جاھاندىق سايىسقا سەلبەسە توتەپ بەرىپ، اشىق، سيىسىمدى، جالپىعا بىردەي، تەپە - تەڭ، ءوزارا ءتيىمدى ەكونوميكالىق جاھاندانۋدى ىلگەرىلەتىپ، جاھاندىق ەكونوميكالىق باسقارۋ رەفورماسىن جەدەلدەتىپ، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردىڭ ۋاكىلدىك سيپاتى مەن ءسوز ۇقىعىن جوعارىلاتىپ، ءار ەلدىڭ دامۋىنا تاماشا سىرتقى ورتا ازىرلەۋگە ءتيىس.
ءبىز 5 ەل باسشىسى بىلاي دەپ قارادىق: ىسكەرلىك سەلبەستىك − بريكس سەلبەستىگىنىڭ نەگىزى، تامىرىن تەرەڭگە كومگەن اعاشتىڭ جاپىراعى قالىڭ بولادى. ءبىز ءوزارا پايدالى، ءتيىمدى بولۋ پرينسيبى بويىنشا، ماكرو ساياساتتاردىڭ سايكەسۋىن كۇشەيتىپ، دامۋ ستراتەگيالارىن ءتۇيىستىرىپ، ەكونوميكا - ساۋدا، قازىنا - فينانس، ونەركاسىپ، باياندى دامۋ سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى جان - جاقتى تەرەڭدەتىپ، ارەكەتتەس دامۋ جاعدايىن قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك. بيىل بريكس ەلدەرىنىڭ ناقتى سەلبەستىگى جاڭا ىلگەرىلەۋشىلىكتەرگە جەتىپ، ساپ ۇلەسى كوتەرىلە ءتۇستى. ءبىز ساۋدانى ەبدەيلەستىرۋ، قىزمەت كورسەتۋ ساۋداسى، ۆاليۋتا ايىرباستاۋ، مەملەكەتتىك ۆاليۋتامەن ەسەپ ايىرىسۋ، ۇكىمەت پەن قوعامدىق كاپيتالدىڭ سەلبەستىگى سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتىڭ جول كارتاسىن ازىرلەپ، جاڭا دامۋ بانكەسىنىڭ افريكا وڭىرلىك ورتالىعىن اشىپ، «بريكس ەلدەرىنىڭ جاڭالىق اشۋ سەلبەستىگىنىڭ ارەكەت جوسپارىن» جاسادىق. ءبىر جىلدان بەرگى قىزمەتتەر ارقىلى بريكس ەلدەرى ساۋدانى قارجىلاندىرۋدىڭ ءىرى بازارى، ۆاليۋتا - فينانستىڭ ءىرى ارناسى، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ ءىرى تۇتاستىعى نىساناسىنا قاراي جاڭا قادام تاستادى. ءبىز جاڭالىق اشۋدىڭ رولىنا ونان سايىن ءمان بەرىپ، جاڭا ونەركاسىپ توڭكەرىسىنىڭ تاريحي ورايىن يگەرىپ، ەكونوميكالىق قۇرىلىمدى جەدەل رەتتەپ، ءتىپتى جوعارى ساپالى، ءتىپتى يكەمدى، ءتىپتى تۇراقتى ارتۋدى بىرگە ىسكە اسىرۋدى باسا دارىپتەپ وتىرمىز.
ءبىز 5 ەل باسشىسى بىلاي دەپ قارادىق: ساياسي حاۋىپسىزدىك سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، ستراتەگيالىق ءوزارا سەنىمدىلىكتى نىعايتۋ 5 ەلدىڭ ورتاق مۇددەسى مەن حالىقارالىق قوعامنىڭ تىلەگىنە ۇيلەسەدى. جىل باسىنان بەرى، ءبىز حالىقارالىق جاعداي، جاھاندىق باسقارۋ، حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ىستىق نۇكتەلەر، مەملەكەتتەردىڭ حاۋىپسىزدىگى مەن دامۋى سياقتى ماسەلەلەر بويىنشا ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستىرىپ، ماڭىزدى ورتاق تانىمعا كەلدىك. ءبىز بيىل حاۋىپسىزدىك ىستەرى بويىنشا جوعارى دارەجەلى ۋاكىلدەر ءماجىلىسىن جانە سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ تۇڭعىش رەتكى رەسمي كەڭەسىن ءساتتى وتكىزىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ ساياسي حاۋىپسىزدىك سەلبەستىگىنە تىڭ قوزعاۋشى كۇش ۇستەدىك. ءبىز نيۋ - يوركتەگى، جەنەۆاداعى، ۆەناداعى تۇراقتى ۋاكىلدەردىڭ مەرزىمدى كەڭەس مەحانيزمىن ورناتىپ، بىرگە كوڭىل بولەتىن ماڭىزدى ماسەلەلەر بويىنشا كوزقاراسىمىزدى ۇيلەستىرىپ كەلەمىز. ءبىز لاڭكەستىكپەن كۇرەس، ينتەرنەت حاۋىپسىزدىگى، بەيبىتشىلىكتى قورعاۋ، ورتا شىعىس ماسەلەسى، ت.ب سالالارداعى سەلبەستىكتى ءساتتى ىلگەرىلەتتىك. بۇلار بريكس ەلدەرىنىڭ ىقپالىن كوتەردى. ءبىز ساياسي حاۋىپسىزدىك سەلبەستىگىنىڭ تاماشا اۋقىمىنىڭ جالعاسۋىنا، ءتيىستى رول اتقارۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، جاھاندىق بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋعا ءتىپتى زور ۇلەس قوسامىز.
ءبىز 5 ەل باسشىلارى بىلاي دەپ قارايمىز: 5 ەل ۇزاق تاريحقا، شۇعىلالى مادەنيەتكە يە، بۇل ءبىزدىڭ قىمباتتى قازىنامىز، ونى بارىنشا قاستەرلەۋىمىز كەرەك. بيىل 5 ەلدىڭ گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىسى، سەلبەستىگى جاپپاي باستالدى. سپورت جارىسى، كينو فەستيۆالى، مادەنيەت مەرەكەسى، ءداستۇرلى شيپاگەرلىكتىڭ جوعارى دارەجەلى ءماجىلىسى سياقتى قيمىلدار جاندى دا جالىندى ورىستەتىلىپ، 5 ەل حالقىنىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا يە بولدى. ءبىز پارلامەنت، ۇكىمەت، پارتيا، اقىل قويماسى، جاستار، جەرگىلىكتى ورىندار سەلبەستىگىن بەلسەندىلىكپەن ورىستەتىپ، ءار سالا قايراتكەرلەرىنىڭ بريكس ەلدەرى سەلبەستىگىنە قاتىناسۋىنا تەكشە ازىرلەدىك. ءبىز گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىس قيمىلىن ۇدايىلاندىرۋدى، مەحانيزمدەندىرۋدى قولدايمىز، 5 ەل حالىقتارىنىڭ ءوزارا تۇسىنىستىگى مەن دوستىعىن تەرەڭدەتىپ، سەرىكتەستىك قاتىناسى ۇستانىمىن حالىق جۇرەگىنە ۇيالاتامىز.
كەڭەس كەزىندە ءبىز 5 ەل باسشىلارى بريكس ەلدەرى سەلبەستىگى ەكىنشى 10 جىلدىققا قادام قويۋ قارساڭىندا، بريكس مەحانيزمى قۇرىلىسىنىڭ داۋىرمەن بىرگە ىلگەرىلەپ، ءار سالاداعى سەلبەستىكتىڭ تەرەڭدەۋىنە، ناقتىلانۋىنا بەرىك قامتاماسىزدىق ازىرلەۋى قاجەت ەكەنىن سەزىندىك. ءبىز بارلىعىمىز سايكەستىرۋشى فۋنكتسياسىن كۇشەيتىپ، جەتىستىكتەردىڭ تياناقتانۋ اياق الىسى جونىندە مەرزىم بويىنشا شولۋ جاساپ، كەڭەس وتكىزىپ، بريكس سەلبەستىگىنىڭ جاڭا فورماسى، جاڭا جولى جونىندە ىزدەنىس جاساپ، بايلانىس دانەكەرىن نىعايتۋدى قولدايمىز. بيىل بريكس ءتۇزىلىسى قۇرىلىسى جاڭا ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدى. جاڭا تىلگە العان سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ تۇڭعىش رەتكى رەسمي كەڭەس مەحانيزمى جانە بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ تۇراقتى ۋاكىلدەرىنىڭ مەرزىم بويىنشا ءماسليحاتتاسۋ مەحانيزمىنەن سىرت، ءبىز تاعى دا ەلەكتروندى كەدەننەن ۇلگى كورسەتۋ جەلىسى، ەلەكتروندى ساۋدا قىزمەت گرۋپپاسى، مۇراجاي وداقتاستىعى، اسەمونەر سارايى وداقتاستىعى، كىتاپحانا وداقتاستىعى سياقتى سەلبەستىك تۇعىرلارىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتتىك. بۇل جاڭا مەحانيزمدەر ءبىزدىڭ 5 ەلدىڭ ساياسي، ەكونوميكا، مادەنيەت سالالارىنداعى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋىنە پارمەندى كەپىلدىك ازىرلەيتىنى ءسوزسىز.
كەلەر جىلى وڭتۇستىك افريكا بريكس ەلدەرىنىڭ ءتوراعا ەلى بولادى ءارى يوحاننەسبۋرگتە باسشىلاردىڭ 10 - رەتكى كەڭەسىن وتكىزەدى. ءبىز كەلەر جىلعى كەڭەستىڭ مول ناتيجەگە، ءسوزسىز، قول جەتكىزەتىنىنە سەنەمىز. جۇڭگو ءار جاقپەن بىرگە وڭتۇستىك افريكا جاقتىڭ كەڭەس وتكىزۋىنە قولداۋ كورسەتىپ، بريكس ەلدەرى سەلبەستىگىن تىزە قوسا ۇزدىكسىز العا دامىتۋدى قالايدى.
حانىمدار، مىرزالار!
بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن باسقا ەلدەرمەن جانە دامۋ ۇستىندەگى ەلدەرمەن ديالوگ وتكىزۋ، سەلبەستىك جاساۋ بريكس ەلدەرىنىڭ تاماشا ءداستۇرى، كەزەكتەگى جاعدايدا بۇل اناعۇرلىم ماڭىزدى مانگە يە. جۇڭگو جاق وتكىزگەن بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردىڭ ديالوگ ءماجىلىسى، وڭتۇستىك - وڭتۇستىك سەلبەستىگى مەن دۇنيە ءجۇزىنىڭ دامۋ سەلبەستىگىنىڭ كۇشتى سيگنالىن تاراتتى. ديالوگ ماجىلىسىنە قاتىناسقان ءار ەل باسشىلارى ءبىر اۋىزدان بىلاي دەپ قارادى: بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردىڭ دامۋى تەبىنى جاقسى، 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كۇن ءتارتىبىن تياناقتاندىرۋ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن جونگە سالۋ سياقتى جاقتاردا اناعۇرلىم زور رول اتقارۋ كەرەك. وڭتۇستىك پەن وڭتۇستىكتىڭ سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، «بريكس+» سەلبەستىك ۇلگىسىن جاساپ، كولەمدى دامىعان سەرىكتەستىك قاتىناسىن قۇرىپ، اشىق تا كوپ نەگىزدى دامۋ سەرىكتەستىگى تورىن قالىپتاستىرىپ، جاڭالىق اشقان، سايكەسىمدى، جاسىل، اشىق، بىرگە يگىلىككە كەنەلەتىن باياندى دامۋى جولىن اشىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىن جەبەۋگە، ءار ەلدىڭ ورتاق دامۋىن جۇزەگە اسىرۋعا اناعۇرلىم مول وڭ ەنەرگيا ۇستەيىك.
وسى ورايدا، مەن باسقا بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ جانە ونەركاسىپ - ساۋدا، اقىل قويماسى، مادەنيەت، سپورت سياقتى قوعامنىڭ ءار سالا قايراتكەرلەرىنىڭ ءتوراعا ەل بولعان جۇڭگو جاقتى زور كۇشپەن قولداعانىنا العىس ايتامىن. مەدياداعى دوستاردىڭ جاپالى ەڭبەگىنە دە العىس ايتامىن. مەن ءار ەل، ءار سالانىڭ بىرگە قۇلشىنۋىندا بريكس ەلدەرى سەلبەستىگىنىڭ كەلەشەگى، ءسوزسىز، ءتىپتى دە جارقىن بولاتىنىنا، بريكس ەلدەرىنىڭ كەلەشەگى، ءسوزسىز، ءتىپتى دە تاماشا بولاتىنىنا سەنەمىن.
كوپشىلىككە راقىمەت.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - قىركۇيەكتە شيامىننان بەرگەن حابارى)
