تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   انار گۇلى قىپ - قىزىل بولىپ اشىلدى

پامير ۇستىرتىندەگى انالى-بالالىلاردىڭ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگى

  15-قاراشادا، ءۇرىمجى حالىقارالىق اۋەجايىندا ۋاڭ گۇيمين شىنجىنعا قايتقالى تۇر.

  «شەشە، ەرتەرەك قايتىپ كەلىڭىز، ءسىزدى ساعىنامىز...» دەگەن كەلتەحات كەلدى، وتكەن ىستەر كينو تىزبەگىندەي كوز الدىنا ەلەستەدى.

  كەلتەحاتتى ونىڭ تاجىك بالالارى جولداعان ەدى، «شەشەلەرى» شىنجىنعا قايتىپ قىستى سوندا وتكىزبەكشى ەكەن، ولار حوشتاسقان كەزدە، ءبىر مينۋت ءبىر جىلداي سەزىلدى.

  ۋاڭ گۇيمين قاشقار جۇنليڭ كەن اشۋ سەرىكتەستىگىنىڭ باس جوراسى، ونىڭ ۇيعۇرشا اتى — اينۇر. جاقۇت سالاسىندا ونى تانىمايتىن ادام جوق. ءبىراق، ونىڭ 21 تاجىك بالاسى بار ەكەنىن بىلەتىندەر كەم دە كەم.

  قولىنان كەلمەيتىنى جوق ىسكەر «شەشە» 15 جىلدىڭ الدىندا، جاقۇت تاس ساۋداسىمەن شۇعىلداناتىن ۋاڭ گۇيمين پامير ۇستىرتىنەن جاسىل تاس كەنىن بايقايدى، وسىدان سوڭ جاسىل تاستىڭ جاڭا پاراعىن اشتى. كەن رايونى — ايگىلى جۇڭگو پاكستان دوستىعى جولى بويىنداعى تاشقورعان تاجىك اۆتونوميالى اۋدانى دافتەر اۋىلىنا ورنالاسقان. كەننىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىگى 3680 مەتر، جان-جاعىن تاۋ قورشاپ جاتادى. ۋاڭ گۇيمين جان باسپاعان دالاعا كەلىپ، 12 شارشى مەترلىك جەركەپەدە تۇردى، وعان سەرىك بولاتىن ەكى ءيتى جانە اۆتوكولىگى ەدى.

  2003-جىلى، ۋاڭ گۇيمين اۆتوكولىگىمەن دافتەر اۋىلىنان ءوتىپ بارا جاتقان كەزدە، وزەن جاعاسىندا ويناپ جۇرگەن ءبىر توپ بالا ونىڭ نازارىن اۋداردى.

  وزەننىڭ سۋىنىڭ سۋىقتىعى سۇيەكتەن وتەتىن، ال بالالاردىڭ ءۇستى-باسى بالشىق-بالشىق. ۋاڭ گۇيمين بالالارمەن اڭگىمەلەسە باستادى، ول بالالارعا شوكلات پەن كامپيت بەردى، بۇل بالالاردىڭ ءبىرىنشى رەت شوكلات جەۋى ەدى.

  «ءسىزدى ‹شەشە› دەپ شاقىرسام بولا ما»؟ دەدى ون جاستاعى حۇسلاۋ ۋاڭ گۇيمينگە، ول نەدەرىن بىلمەي قالدى. حۇسلاۋ جەتىم بالا ەكەن، كورشىلەرى قارايلاسادى ەكەن. 13 جاستاعى تۇرسىن ونىڭ اۆتوكولىگىنىڭ ەسىگىن سيپاپ تۇرىپ: «ماعان اۆتوكولىك جۇرگىزۋدى ۇيرەتسەڭىز بولا ما»، -دەدى. 12 جاستاعى ابدۇ سەميا جاعدايىنىڭ جاقسى ەمەس ەكەندىگىن، ارمانى قىزمەت ىستەپ اقشا تابۋ ەكەنىن ايتتى. ۋاڭ گۇيميننىڭ جۇرەگى سىزداپ سالا بەردى.

  وسىدان سوڭ، ۋاڭ گۇيميننىڭ كەن رايونىنان اشقان تاس ۇيىنەن، بالالاردىڭ كوڭىلدى داۋىسى ەستىلىپ تۇراتىن بولدى. ۋاڭ گۇيمين بالالارعا مەملەكەت ءتىلىن ۇيرەتىپ، حانزۋ ءتىلى جازۋىن تانىتتى؛ بالالاردى جۋىندىرىپ، تاماق ىستەپ بەردى. تاس ۇيدەگى تاجىك ۇل بالالاردىڭ سانى بىرتىندەپ كوبەيە بەردى، ءاۋ باستاعى بەس التى بالادان سوڭىندا 21 بالا بولدى. ولاردىڭ نازارىندا، ۋاڭ گۇيمىن قولىنان كەلمەيتىنى جوق ىسكەر «شەشە».

  ۇلى الامۇشانىڭ ءىنىسىنىڭ 7 جاسىندا اۋرۋ سەبەبىنەن اياعىن كەسىپ تاستاعان، ۋاڭ گۇيمين ونىڭ ءىنىسىنىڭ ورمەلەپ جۇرگەنىن كورىپ جانى اشىپ، 12 مىڭ يۋانعا ەلەكترلى اربا الىپ بەردى. ونىڭ ءىنىسى: «قاراشى ‹شەشەم› الىپ بەرگەن»، -دەيدى. قىسقى دەمالىس كەزىندە بالالاردىڭ بارلىعى كەن رايونىندا تۇرىپ، «شەشەسىنە» سەرىك بولدى، قۇلازىعان دالادان شاتتىق كۇلكىسى ەستىلىپ تۇردى. ءبىر كۇنى، ۋاڭ گۇيمين تاۋدان ءتۇسىپ قاشقارعا جۇمىس بابىمەن كەتكەندە، تۇرسىن مەن ابدۇ شەشەلەرىنە ايتپاي ماشيناسىن ايداپ شىعىپ، كۇنجىراپ ساقشى بولىمشەسىنىڭ قاسىنا كەلگەندە ساقشىعا ۇستالىپ قالادى. ۋاڭ گۇيمين ەستي سالا، قولىنداعى جۇمىسىن تاستاي سالىپ، قايتىپ كەلەدى، بالالارىنىڭ امان-ەسەن ەكەندىگىن كورىپ كوڭىلى ورنىعادى. «ءبىر پالەگە جولىقتاڭدار قايتەسىڭدەر؟ ەندى ايدايسىڭدارما جوق پا؟»،-دەپ ۋاڭ گۇيمىن وتالىپ قوپاعا ءتۇستى ءارى بالاسىنىڭ قۇيرىعىنا تارتىپ-تارتىپ جىبەردى، ول ونىڭ بالالارعا تۇڭعىش رەت قول كوتەرۋى ەدى. ۋاڭ گۇيمين قولى بوساي قالسا بالالارعا مەملەكەت ءتىلىن ۇيرەتەدى. كۇندەر وتە كەلە بالالار شەشەلەرىمەن مەملەكەت تىلىندە ەمىن-ەركىن سويلەسە الاتىن بولدى.

  بالالاردا ەرجەتتى، ۋاڭ گۇيمين ولارعا تەحنيكانى دا ۇيرەتتى، ول ۇنەمى الدىمەن ءوزى ۇلگى كورسەتىپ بەرىپ ونان سوڭ ىستەتەتىن، 21 بالا كەن رايونىندا اۆتوكولىك، قازۋ ماشيناسىن جۇرگىزۋدى، اۆتوكولىك جوندەۋدى ۇيرەندى.

  بالالاردا ىلگەرىلەۋشىلىك بولسا، ۋاڭ گۇيمينگە ودان ارتىق قۋانىشتى ءىس جوق. ءبىر كۇنى ول جاناكتى «ساسىق ۇلىم» دەپ شاقىرعان ەدى، ول ناراۋ بەينەمەن تىگىلىپ قاراپ تۇردى، كەشتە تاماق تا ىشپەدى، ەكىنشى كۇنى جوعالىپ كەتتى. ءۇشىنشى كۇنى ءون بويىنان ءاتىر ءيىسى اڭىقىپ قايتىپ كەلدى. بالانىڭ اعايى: «قاراشى، ‹ساسىق بالاڭدى› ەرتىپ كەلدىم، كيىمدەرىن اۋىستىرىپ، ءاتىر سەۋىپ قويدىم، ساسىق ەمەس»،-دەدى، ۋاڭ گۇيمين كوزىنەن جاس اققانشا كۇلدى. ول بالالارعا مەملەكەت ءتىلىن جاقسى ۇيرەتۋگە بەكىندى ءارى تاجىك بالالارمەن انا-بالالىق سۇيىسپەنشىلىك ورناتتى.

  ەكى رەت جارالانعاندا دا «وپالى بالالارى » سەرىك بولدى. 2004-جىلى اقپاننىڭ ءبىر كۇنى، ۋاڭ گۇيمين ەسەكپەن تاۋدان تۇسكەندە، وڭ اياعى تاسقا قىستىرىلىپ قالادى دا، قىزىل اسىعىنىڭ سۇيەگى سىنىپ كەتەدى. ۇلى تۇرسىن ونى ارقالاپ 3 شاقىرىم جول باسىپ، وتاشى ابدۇنى تابادى. ابدۇ قويشىلاردىڭ ادىسىمەن ونىڭ سۇيەگىن ۋاقىتشا تاڭىپ بەرەدى دە، اۆتوكولىكپەن بيڭتۋان 3-ديۆيزياسىنىڭ شيپاحاناسىنا جەتكىزەدى.

  اناسىنىڭ شيپاحاناعا جاتىپ قالعانىن ەستىگەن بالالارى كەزەكپەن قارايلاسادى. ۋاڭ گۇيميننىڭ ءبىر اياعىنا گيپس قاتىرعاندا بالالارى مينەرال سۋ قۇمىراسىنا ىستىق سۋ قۇيىپ، اياعىن جىلتىپ بەرەدى.

  2010-جىلدىڭ كۇزىندە، ۋاڭ گۇيمين چاقىلىق جاقۇت تاس كەنىنە بارا جاتقان جولدا قاتىناس شىرعالاڭىنا ۇشىرايدى. كورلا حالىق شيپاحاناسىندا قۇتقارىلعاننان كەيىن 6 كۇن دەگەندە ەسىن جيادى. ول كوزىن اشقاندا 14 بالاسى وعان قاراپ تۇرعان ەدى.

  «شەشە، اقىرى ەسىڭىزدى جيدىڭىز-اۋ، ءبىزدى تاستاپ كەتپەڭىزشى».

  «ءسىز بولماساڭىز مەن قوي باعىپ ءجۇرۋشى ەدىم، ءسىز ماعان تەحنيكانى ۇيرەتتىڭىز، كەتپەڭىزشى».

  بالالاردىڭ بۇل ءسوزىن ەستىگەن ول ءتىپتى دە قايراتتانا ءتۇستى.

  17 جىلدا، ونىڭ بالالارى دا ەرجەتتى.

  تۇرسىن قازۋ ماشيناسىمەن جۇمىس ىستەپ 70 مىڭ يۋان تاپتى، ول ۋاڭ گۇيميننىڭ كارتچكاسىنا 20 مىڭ يۋان اۋدارىپ بەردى دە: «شەشە، ەتتى كوبىرەك جەڭىز، وتە ارىقسىز»،-دەدى. بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا تۇرسىن نەكەلەنگەندە، ۋاڭ گۇيمين وعان ۇلتتىق ۇلگىدەگى تاس ءۇي سالىپ بەردى جانە اۆتوكولىك سيلاعان ەدى.

  جاناك ايىنا 8000 يۋان تابادى، ول ماقتانىشپەن: «مەن تاشقورعانداعى جوعارى ەڭبەكاقىلى اداممىن، ساباقتاستارىم مەنىڭ شەشەمە قىزىعادى»،-دەيدى.

  ال الامۇشا تاشقورعان تەلەۆيزياسىنىڭ تەحنيگى.

  تاشقورعان اۋدانىنىڭ ورىنداسار اكىمى ۋاڭ جيۋكۇي: «اۋدانىمىزدا اينۇردى اۋىزعا العاندا ماقتامايتىن ادام جوق»،-دەدى، ۋاڭ گۇيمين مەن تاجىڭ بالالاردىڭ اڭگىمەسى پامير ۇستىرتىندە كەڭىنەن تارالىپ كەلەدى. 

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى