تيانشان تورى   ›   بىلگەنگە مارجان   ›   پايدالى كەڭەس

توقتاي ءبىل تاۋىپ ايتقان مەرگەن سوزگە

ارزىگۇل ابدەش قىزى

ــ تاعى  ءبىر ماتەريال كەم عوي،  ايتپاسا  بىلمەيسىڭ بە؟،- دەپ شانىشا  سويلەپ،  قادالا  قاراعان ايەل جانارىنان الدە قانداي ادەمىلىك ەمەس، جانعا  جاعىمسىز «سابىرسىزدىق» كورىنىپ تۇردى.

ــ مىنە مۇندا، - دەپ قالىڭ قاعازدىڭ اراسىنان سۇراعانىن تاۋىپ بەردىم.  دەسە دە، جاڭاعى  جانار العاش كەزدەسكەن ادامعا، ءوزى العاش  باستاپ ءتىل قاتقان جانعا دەگەن مامىلەسى كوكەيىمدە  قالىپ قويدى. مەنمەندىك پە، ءور كەۋدەلىك پە  بىلمەدىم؟!

«لەبىزى سۋسىنىڭدى قاندىرعانداي» دەپ سۋرەتتەلەتىن جانداردى ومىردە دە ۇنەمى كەزدەستىرە بەرمەيتىنىمىز قيىن ءا؟!  سوسىن دا بىزگە ۇلىلاردىڭ كەمەلدى باتىرلىعى عانا ەمەس، ءوز السىزدىگىن جەڭىپ، جەتىمسىز  جاقتارىن جەتىلدىرىپ، سوسىن بارىپ  ۇلى ىستەر تىندىرعان تۇستارى  كەرەكتەي.  اسىرەسە، مىنەزىمىزدەگى مىندەردى جەڭۋ  ۇلكەن جەڭىس پە ەكەن دەيمىن؟! بەينە كەنەن ءازىربايەۆ بابامىز:

«ادام بول، جىگەرلى بول، قىرىق بۇراۋداي،

مىنەزىڭ جۇمساق بولسىن ماي  سىلاۋداي.

جەلدەتپەي، داۋىلداتپاي، جاڭبىرلاتپاي،

قال مايدا  مىنەزىڭنەن  ءبىر كۇن اۋماي»،- دەپ  جىرلاپ كەتكەندەي. كەيدە كەزدەسىپ قالاتىن مىنەزى كەرەمەت جانداردى كورگەندە ونەگەنىڭ  مەكتەبىن، ۇلكەن ۇلگىسىن كورگەندەي تامسانىپ  قالاتىنىم بار.  باسىنا  ءىس  تۇسكەندە، كوڭىلسىزدىكتەر كەزدەسكەندە، شارشاپ شالدىققاندا دا ەشقاشان كۇيگەلەكتەنبەيتىن، پاراساتتى مىنەزدى كورگەنىمدە ۇلكەن سابىرلىلىق ول - ۇلكەن جۇرەكتە  بولار دەپ توپشىلايتىنىم بار. حالقىمىز ونى «نار  تۇيەگە وق تيسە، جاي  تۇيەدەي  باقىرماس، ارتقى  اياعىن ءبىر  سىلكەر...» دەپ سابازدىقتى سالىستىرا بەينەلەگەن - دى.

راس – اۋ،  كەيدە ءبىر عاجاپ ادامدارعا كەزدەسىپ قالامىز. سويلەگەن ءسوزىنىڭ ءوزى جۇرەگىڭدى اينىتسا، كەي ءسوزى كوكتەمنىڭ قارا سۋىعىندا قالعانداي  قالتىراتادى. ءبىراق، تاجىريبەلى پسيحولوگتار مۇنداعى ماسەلەنىڭ ءبارى بەينەلەۋ جاعىنان شىققان، سونداي - اق، ىشكى كوڭىل كۇيدىڭ زاتتارعا بولعان تۇسىنىگىنەن تۋىنداعان دەپتى.

ءسىز نەگە  ۇقساتساڭىز،  كورگەنىڭىز دە  سول بولارى حاق.  جۋىردا، اۋىلدا قىزمەت ىستەپ جۇرگەن  ءبىر ءسىڭلىم قىزمەتىندەگى كوڭىلسىزدىكتەرىن ايتىپ ماعان شاعىنا  كەلىپتى. ءوزى دە سۇلۋ  ءارى  وجەتتەۋ بولاتىن. وزىنە  دەگەن سەنىمىنىڭ كۇشى  بولسا  كەرەك، مەيلى  قايدا  بولسا دا،  ۇلكەن - كىشىگە  ءوز  كوزقاراسىن ايتىپ، تابانداپ تۇرىپ الاتىن ادەتى  بار-دى. ونىڭ ويىنشا قىزمەت ورنىنداعىلاردىڭ  بارلىعى وعان قارسى  سىپەتتى. بار شارۋانى وعان ىڭعايسىز ەتىپ ورنالاستىرعانداي سەزىلەدى ەكەن. سوسىن مەن وعان: «ول تەك سەنىڭ عانا  كوزقاراسىڭ، باسقالار نە ءۇشىن ساعان ولاي  ىستەيدى»،- دەپ ءبىراز سىرلاسقانداي  بولدىم.  ول: «راس - اۋ، مەن بۇل ىستەرگە جاي  عانا  ءبىر كوز تاستاپ  كورەيىنشى»،- دەدى دە، ءوز بويىنداعى  قىسىم  مەن  كەلەڭسىزدىكتىڭ ءبىر سەبەبىن تاپقانداي  قۋانىپ كەتتى.  راس، ول  تىم جاس ءارى  قابىلەتتى،  وزىنە  سەنىمى  بەرىك.  بۇل ورىننان كەتسە دە  باسقا قىزمەت تاۋىپ الارى ابدەن مۇمكىن ەدى.  باستىسى  ول ءوز  كوڭىل كۇيىن عانا  بىرگە الا جۇرەتىن دە ونىسى اينالاسىنداعىلارمەن بولعان ىستەستىككە  ىقپال جاسايتىن، اسىلىندە كوڭىل كۇيدى تەجەپ، ونى «جاۋىپ قويۋدى» بىلگەن دە  ءجون - اق. كوپ اڭگىمەدەن سوڭ، ول ساباسىنا ءتۇسىپ، ءوزى  تىم كوپ ويلانىپ كەتكەن ىستەردىڭ ءاسىلى  ەلەمەۋگە  بولاتىن شاعىن ءىس ەكەنىن سەزىندى. بىلەم ءۇنسىز قالدى.  

ءسىڭلىمنىڭ اڭگىمەسىنە دەن قويا وتىرىپ، ءوزىمنىڭ بىلتىرعى  ءبىر «وكپەلەگەنىم» ەسىمە ءتۇستى.

بالالار مەرەكەسى قارساڭى ەدى. ءماز - مايرام مەرەكە وتكىزىپ وتىرعانبىز.  كەنەت ءبىر «شاقىرىلماعان قوناق» كەلە  قالدى. سالدەن سوڭ اڭگىمەسى ماعان اۋىسىپ، قوناق كۇتۋدىڭ جايى ءسوز بولا  باستادى. اڭگىمەسىنەن بۇگىنگى داستارقانىمىزدى  ۇناتپاي وتىرعانى  بايقالادى. دەسە دە، سابىر ساقتاۋعا  تىرىسىپ، ۇندەمەي  جولعا سالدىق.

حالقىمىز:  «اقىرىن ايتقان اقىل ءسوز،

 اسىل نارسە  بەرگەندەي،

 اقىرىن ايتقان قاتتى ءسوز،

قولعا  كىرگەن شەڭگەلدەي» ،-دەمەۋشى مە ەدى؟!

كەي  سوزدەرى كوڭىلىمدى شىنىمەن  دە قاتتى اۋىرتقان ەكەن.  قوناق كەتكەن سوڭ، جابىرقاۋىمدى ايتىپ، ول كىسىنىڭ مەنەن ءبىر - ەكى  جاس كىشى  قىزىنا «مۇڭىمدى» شاقتىم. قاتتى سيلايتىن جان ەدىڭ دەپ ول دا  كوڭىلىمدى  ايادى بىلەم، ەشقاشان كوڭىلىڭىزگە الماڭىز دەپ عافۋ  ءوتىندى. جاس تا  بولسا،  جانىمدى  تۇسىنگەن، جۇرەگىمدى  اياعان ونىڭ جىلى  لەبىزىنە جادىراپ، بارلىق  كىربەڭدىكتى ۇمىتتىم.  مىنەكي  جىل اۋناپ بارادى، قازىر  سول ءىس ەسىمە  تۇسسە بولعانى قاراداي  قىسلامىن. اسىلىندە ادەمى  سويلەي ءبىلۋ  دە  ۇلكەن قابىلەت، بيىك ونەر  ەكەن عوي، ونى  كىم كورىنگەننەن كۇتە بەرۋدەن گورى، اۋىر ءسوزدى «ءازىل» ءسوز رەتىندە  قاراپ، كوتەرە بىلۋگە دە  ابدەن بولادى  ەكەن عوي. بەينە  پسيحولوگتار  ايتقانداي: «باسقانىڭ وزىمىزگە  بەرگەن تۇجىرىمى  مەن  باعاسىن ەلەپ ەسكەرۋ  نەمەسە ەلەپ ەسكەرمەۋ،  ءبىزدىڭ ىشكى  جان دۇنيەمىزدىڭ كۇشتى  - السىزدىگىن كورسەتەتىن اينا  ەكەن.  ەگەر  ىشكى  جان دۇنيەمىزدە زور سەنىم بولسا، وندا  ءبىز  باسقالاردىڭ جاساعان ماعىناسىز تۇجىرىمىنا  كەشىرىممەن  قارايمىز.  ەگەر  ىشكى جان دۇنيەمىز ءالسىز بولسا، وندا  ءبىز بۇلاردى  ەلەپ ەسكەرەمىز جانە  تۇزەتۋگە  كۇش سالامىز.

     مىسالى،  بانكە كارتچكاسىندا مول اقشا  بولا تۇرسا دا جالعان جاقۇت  تاعىپ الاتىن بىرەۋگە «مىنا  تاققانىڭىز جالعان جاقۇت  ەكەن ءا» دەسە، ول مۇمكىن «ءيا، سول  ءبىر تال  جالعان جاقۇت قوي» دەۋى  ابدەن مۇمكىن. ال بانكە  كارتچكاسىندا بىرنەشە ءجۇز  يۋان عانا  بولىپ، «جالعان التىن» تاعىپ العان بىرەۋگە «مىناۋىڭىز  ناق التىن با» دەپ سۇراساڭىز، ول  ىڭعايسىزدانۋى، ءتىپتى  شىن التىن ەمەس  ەكەنىن مويىنداماۋى دا  مۇمكىن.  شىنتۋايتىندا ادامزات  اتاۋلىنىڭ ءبارى دە باسقالاردىڭ  مويىنداۋىنا  قول  جەتكىزۋدى  ارماندايدى. ەگەر  ءبىر  ادامنىڭ تاعانى  بەرىك بولسا، كوپ  جاعدايدا، باسقالاردىڭ  باعا بەرىپ، تۇجىرىم جاساۋىن كاپەرىنە دە المايدى. شىندىققا  بەتپە - بەت  كەلۋدەن دە قورىقپايدى.

   شىندىق دەمەكشى، شىندىق جايلى ويلانسام ەسىمە ۇلى  تابيعات ورالا بەرەدى. شىندىقتى بىزگە سول تابيعات عانا ۇيرەتە  الاتىنداي. قاسقايعان اسقار تاۋلاردىڭ اراسىن قاسقا  جولدارمەن جالعاي بىلگەن اتا-بابالارىمىز، تالايلاعان بيىككە جەتكەن عوي. وعان قاراعاندا، ادام مەن ادامنىڭ اراسىندا نەگە كەيدە الىنباس اسقارداي  قامال تۇرادى ەكەن دەيمىن. تەك، كەمە جۇزەر كەڭ پيعىل مەن جۇرەكتەرگە جول سالا الار شەبەرلىك جەتپەي  تۇراما دەيمىن؟! تاعى  دا ەسىمە  ءسىزدى  الدىم،  ءارقاشان باسەكەلەس  ىزدەپ ەمەس، وزىڭىزگە  ۇلگى ىزدەپ، ءارى  ونى تاۋىپ  جۇرەتىندەيسىز، رۋحاني كەمەلدىلىككە قاراي  ۇمتىلا تۇسكەن ىزدەنىستىڭ ءىزى ءارى جەمىسى  شىعار - جانارىڭىزدا ۇلكەن جالىن جاتقانداي!  سول  جاناردان «اقىلدى  كىسىنى  كورسەڭ، سوعان ۇقساۋعا  ۇمتىل، اقىلسىز ادامدى  كورسەڭ، ءوزىڭدى  ونىمەن ىشتەي سالىستىرىپ كور دە، ويلان» دەيتىن كۇڭزىنىڭ دانالىق تاعىلمى  توگىلىپ تۇردى ... 

اۆتوردىڭ قىزمەت ورنى: موڭعۇلكۇرە اۋداندىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمى توراپ - ينفورماتسيا كەڭسەسى

 

جاۋاپتى رەداكتور : الىمبەك نۇرالين

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى