(شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق 12- كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 29 - ماجىلىسىندە 2017 - جىلى27 - مامىردا ماقۇلداندى)
شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق 12 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ حابارلاندىرۋى
(42 - ءنومىرلى)
«شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ قارامايلى تۇياقتى جابايى حايۋاناتتار جاراتىلىستىق قورىعىن باسقارۋ ەرەجەسى» شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق 12- كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 29 - ماجىلىسىندە 2017 - جىلى27 - مامىردا ماقۇلداندى، قازىر جاريالاپ وتىرمىز. 2017 - جىلى 1 - شىلدەدەن باستاپ اتقارىلادى.
مۇنى ەرەكشە حابارلاندىرامىز
2017 - جىلى 27 - مامىر
ءبىرىنشى تاراۋ جالپى ەرەجە
1 - تارماق بۇل ەرەجە قارامايلى تۇياقتى جابايى حايۋاناتتار قورىعىن باسقارۋدى كۇشەيتۋ، باعالى، تۇقىمى قۇرۋعا اينالعان جابايى حايۋاناتتاردى جانە ونىڭ مەكەنىن قورعاۋ، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى مەن وڭىرلىك ەكولوگيا حاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ ءۇشىن، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ زاڭىنا»، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جاراتىلىستىق قورىق ەرەجەسىنە» جانە قاتىستى زاڭدارعا، زاڭ - ەرەجەلەرگە ساي، قورىقتىڭ ناقتى جاعدايىنا ۇشتاستىرىلىپ جاسالدى.
2 - تارماق بۇل ەرەجەدە ايتىلعان قارامايلى تۇياقتى جابايى حايۋاناتتار جاراتىلىستىق قورىعى (تومەندە قىسقارتىپ قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعى دەلىنەدى) دەگەنىمىز تارپان (كەرقۇلان)، شكىن جابايى قۇلان، زەرەن سياقتى كوپ ءتۇرلى باعالى، تۇقىمى قۇرۋعا اينالعان تۇياقتى جابايى حايۋاناتتاردى جانە ولاردىڭ مەكەنىن قورعاۋدى نەگىز ەتكەن جابايى حايۋاناتتاردىڭ جاراتىلىستىق قورىعى. ناقتى كولەمى، شەكاراسى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ بەكىتىپ جاريالاعانى بويىنشا بولادى.
3 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن جوبالاۋ، قۇرۋ، قورعاۋ، باسقارۋ سياقتى قيمىلدارعا وسى ەرەجە قولدانىلادى.
4 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن باسقارۋ قىزمەتىندە ەكولوگيانى قورعاۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋ جانە باياندى دامۋ پرينسيبىنەن جازباۋ، ءبىر تۇتاس باسقارىپ، عىلمي جوبالاپ، قاتاڭ قورعاپ، تابيعاتتى قورعاۋدى، ەكولوگيالىق قۇرىلىستى وڭىرلىك دامۋىمەن ءوزارا سايكەستىرۋ كەرەك.
5 - تارماق اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعى قىزمەتىنە ۇيىمدىق باسشىلىقتى كۇشەيتىپ، قىزمەتتى سايكەستىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، كەمەلدەندىرىپ، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن ەكولوگيانى قورعاۋ قىزىل سىزىعىنا ەنگىزىپ، قاتاڭ قورعاۋ كەرەك.
6 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنا اكىمشىلىك ءوڭىر اتتاعان ءبىر تۇتاس باسقارۋ ءتۇزىلىسى اتقارىلادى.
اۆتونوميالى رايوننىڭ ورمان شارۋاشىلىعىن باسقارۋ تاراۋى قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ قىزمەتتەرىن باسقارادى، وعان قاراستى قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن باسقارۋ قۇرىلىمى قورىقتاعى جاراتىلىستىق بايلىقتاردى جانە جاراتىلىستىق قورشاعان ورتانى باسقارۋعا جاۋاپتى بولادى.
قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن باسقارۋ قۇرىلىمىنىڭ باستى مىندەتى مىناداي:
(1) قاتىستى زاڭداردى، زاڭ - ەرەجەلەردى جانە باعىتتاردى، ساياساتتاردى دايەكتى اتقارۋ؛
(2) قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ تۇلعالىق جوباسى مەن ارناۋلى جوباسىن جاساۋ جانە اتقارۋ؛
(3) باسقارۋ تۇزىمدەرى مەن قورعاۋ شارالارىن بەلگىلەۋ جانە اتقارۋ؛
(4) جاراتىلىستىق بايلىقتاردى تەكسەرۋ ءارى ارحيۆ تۇرعىزۋ جانە ساندى مالىمەت قامباسىن قۇرۋ، قورشاعان ورتانى باقىلاپ ولشەۋگە ۇيىمداستىرۋ؛
(5) عىلمي زەرتتەۋ جانە عىلمي بىلىمدەردى جالپىلاستىرۋ، ۇگىت - تاربيە قىزمەتىن ۇيىمداستىرىپ، ورىستەتۋ؛
(6) ورماندى قورعاپ، ورتتەن ساقتانۋ، جابايى حايۋاناتتاردى قۇتقارۋ، جۇقپالى قاينارىن، ىندەتتەردى باقىلاپ ولشەۋ جانە ەكولوگيالىق الەۋمەتتىك يگىلىك ورمانىن قورعاۋ سياقتى قىزمەتتەرگە جاۋاپتى بولۋ؛
(7) تابيعاتقا قويا بەرىلگەن تارپاندى (كەرقۇلاندى) باسقارۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى بولۋ؛
(8) جاراتىلىستىق بايلىقتى، جاراتىلىستىق قورشاعان ورتانى جانە قورعالاتىن قۇرىلعىلاردى بۇلدىرگەن زاڭعا قايشى ارەكەتتەردى زاڭ بويىنشا تەكسەرىپ ءبىر جاقتى ەتۋ.
7 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعى تۇرعان جەردەگى وبلىستىق (ايماقتىق)، اۋداندىق (قالالىق)، اۋىلدىق (قالاشىق) حالىق ۇكىمەتى (اكىمشىلىك مەكەمەسى) قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋدا تۇلعالىق جاۋاپكەرلىگىن اتقارۋى، قاتىستى تاراۋلار مەن ورىندار قورعاۋ شارالارىن تياناقتاندىرۋعا ۇيىمداستىرۋى، سايكەستىرۋى، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن باسقارۋ قۇرىلىمىنىڭ قاتىستى قىزمەتتەردى ورىستەتۋىن قولداۋى كەرەك.
قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعى تۇرعان جەردەگى اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتىنىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ، دامۋ جانە رەفورما، قازىنا، قوعام حاۋىپسىزدىگى، مەملەكەت جەر بايلىعى، تۇرعىن ءۇي جانە قالا − اۋىل قۇرىلىسى، قاتىناس تاسىمال، سۋ يگىلىگى، ەگىن شارۋاشىلىعى، مال شارۋاشىلىعى، ساياحات سىندى باسقارۋ تاراۋلارى ءوز قىزمەت مىندەتى كولەمىندە قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنا قاتىستى قورعاۋ مىندەتتەرىن وتەيدى.
8 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن باسقارۋ قۇرىلىمى قورىق تۇرعان جەردەگى جانە كورشىلەس اۋداندىق (قالالىق)، اۋىلدىق (قالاشىق) حالىق ۇكىمەتى، سونداي - اق ونەركاسىپ باقشا رايونى سىندى قاتىستى ورىندارمەن بىرگە قورعاۋ كەلىسىمىن جاساپ، بىرىگىپ قورعانۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، جاۋاپكەرلىك وڭىرلەردى بەلگىلەپ، قورعاۋ قىزمەتىن بىرگە تىڭعىلىقتى ىستەۋى كەرەك.
9 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق ورمان - توعاي قوعام حاۋىپسىزدىگى ورگانى جاراتىلىستىق قورىقتىڭ قوعام اماندىعى ءتارتىبىن قورعاۋعا جاۋاپتى بولادى ءارى جاراتىلىستىق بايلىق پەن جاراتىلىستىق قورشاعان ورتانى بۇلدىرەتىن زاڭعا قايشى قىلمىستىق ارەكەتتەردى زاڭ بويىنشا تەكسەرىپ ءبىر جاقتى ەتەدى.
10 - تارماق ءارقانداي ورىن مەن جەكە قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن قورعاۋعا بورىشتى، جاراتىلىستىق قورىقتىڭ جاراتىلىستىق بايلىعىن جانە جاراتىلىستىق قورشاعان ورتاسىن بۇلدىرەتىن ارەكەتتەردى اشكەرەلەۋگە جانە ول جونىنەن شاعىم ايتۋعا ۇقىقتى.
تابيعي ادامداردىڭ، زاڭدىق يەنىڭ نەمەسە باسقا دا ۇيىمنىڭ ەرىكتى قىزمەت كورسەتۋ، جىلۋ اتاۋ سياقتى فورمالارمەن قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن قورعاۋ قىزمەتىنە قاتىناسۋىنا شابىت بەرىلەدى.
ەكىنشى تاراۋ جوبالاۋ جانە قۇرۋ
11 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن باسقارۋ قۇرىلىمى مەملەكەتتىڭ جاراتىلىستىق قورىقتاردى دامىتۋ جوباسىنا ساي، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ جاراتىلىستىق بايلىعى مەن جاراتىلىستىق قورشاعان ورتا احۋالىنا، جابايى حايۋاناتتار شوعىرلى تارالعان ءوڭىر، مەكەنى، اۋاتىن جولى، سونداي - اق ادامداردىڭ قيمىل كولەمى سىندى فاكتورلارعا ۇشتاستىرىپ، جاراتىلىستىق قورىقتىڭ تۇلعالىق جوباسىن جاساۋعا ۇيىمداستىرىپ، بەكىتتىرۋ ارقىلى جاريالاپ اتقارۋى كەرەك.
قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ تۇلعالىق جوباسىن جاساۋدا، اۆتونوميالى رايونىمىزداعى قاتىستى باسقارۋ تاراۋلارىنىڭ، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق تۇرعان جەردەگى حالىق ۇكىمەتىنىڭ (اكىمشىلىك مەكەمەسىنىڭ)، سونداي - اق قوعامداعى جۇرتشىلىقتىڭ پىكىرىن الۋى ءتيىس؛ قاجەت بولعاندا دالەلدەۋى نەمەسە دالەل تىڭداۋى كەرەك.
12 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ بەكىتىلگەن تۇلعالىق جوباسىن قاتاڭ اتقارۋ كەرەك؛ ءارقانداي ورىن مەن جەكەنىڭ الباتى وزگەرتۋىنە بولمايدى، وزگەرتۋ، شىنىندا، قاجەت بولسا، بۇرىنعى بەكىتۋ ءتارتىبى بويىنشا قايتا بەكىتتىرۋ قاجەت.
13 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق تۇرعان جەردەگى اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتى (اكىمشىلىك مەكەمەسى) جانە ونىڭ قاتىستى تاراۋى تۇلعالىق يقۋاتتى ءوڭىر جوباسى، جەر پايدالانۋ تۇلعالىق جوباسى، ورماندى جەرلەردى قورعاۋ، پايدالانۋ جوباسى، قالا، اۋىل جوباسى سياقتىلاردى جاساعاندا، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنا سايسا، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمىنىڭ جازباشا پىكىرىن الۋى ءارى قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ تۇلعالىق جوباسىمەن ۇشتاستىرۋى كەرەك.
14 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعى وزەكتى وڭىرگە، ارالىق وڭىرگە جانە تاجىريبە وڭىرىنە ءبولىنىپ، وڭىرلەرگە ءبولىپ باسقارىلادى.
قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى بەكىتكەندەگى قارامايلى جاراتىلىستىق قورىقتىڭ كولەمىنە جانە يقۋاتتى وڭىرلەرگە بۇلىنۋىنە ساي وڭىرلەر شەكاراسىنا جانە يقۋاتتى ءوڭىر شەكاراسىنا بەلگى ورناتۋى ءارى جاريالاۋى كەرەك.
ءارقانداي ورىن مەن جەكەنىڭ قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ وڭىرلەر شەكارا بەلگىسى مەن يقۋاتتى ءوڭىر شەكارا بەلگىسىن ءوز بەتىمەن جىلجىتۋىنا نەمەسە بۇلدىرۋىنە بولمايدى.
15 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ تۇلعالىق جوباسى مەن ناقتى قىزمەت قاجەتىنە ساي، جابايى حايۋاناتتاردى، وسىمدىكتەردى قورعاۋ، عىلمي زەرتتەۋ، باقىلاپ، ولشەۋ، ساقتاندىرۋ سىندى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ينفورماتسيالاندىرىپ باسقارۋ تەكشەسىن قۇرىپ، عىلىم جالپىلاستىرۋ ۇگىتىن ورىستەتۋى كەرەك.
16 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى قورىقتىڭ جاراتىلىستىق بايلىعىنىڭ قورشاعان ورتا ەرەكشەلىگى، جابايى حايۋاناتتاردىڭ تىرشىلىك احۋالى مەن تىرشىلىك ەرەكشەلىگى، سونداي - اق ادام قيمىلىنىڭ ىقپالى سىندى فاكتورلارعا ساي، جابايى حايۋاناتتاردىڭ جەم - ءشوپ بازاسىن، سۋاتتارىن جانە جەم - ءشوپ بەرەتىن ورىنداردى عىلمي سالۋى كەرەك.
تابيعي اپات نەمەسە شىرعالاڭ اپاتى تۋىلسا، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعى تۇرعان جەردەگى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتى جانە قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى اپاتقا ۇشىراۋ احۋالىن دەر كەزىندە باعالاۋ ءارى جول اشۋ، اراشالاۋ ورنىن قۇرۋ، سۋارۋ، جەم - ءشوپ تولىقتاۋ سىندى قۇتقارۋ شارالارىن قولدانىپ، ىقپالعا ۇشىراعان نەمەسە ۇشىراۋى مۇمكىن بولعان جابايى حايۋاناتتاردى شۇعىل قۇتقارۋى كەرەك.
17 - تارماق اۋەجاي، تەمىر جول، تاس جول، سۋ يگىلىگى جانە سۋ ەلەكتر سىندى قۇرىلىس نىساندارىنىڭ ورنىن، جەلىسىن تاڭداعاندا، قورىقتان اۋاشا بولۋ كەرەك؛ اۋاشا بولۋعا امال بولماسا، قۇرىلىس نىسانىن سالعىزاتىن ورىن جابايى حايۋاناتتاردى جانە ونىڭ مەكەنىن قورعاۋ جوباسىن جاساپ، اۆتونوميالى رايوننىڭ ورمان شارۋاشىلىعىن باسقارۋ تاراۋىنا تەكسەرتۋ ارقىلى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنە بەكىتتىرگەننەن كەيىن اتقارۋى كەرەك.
قۇرىلىس نىسانىنىڭ جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ جوباسىندا بەلگىلەنگەن جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ قۇرىلعىلارى قۇرىلىس نىسانىمەن بىرگە جوبالانۋى، بىرگە سالىنۋى، بىرگە پايدالانۋعا بەرىلۋى كەرەك؛ قۇرىلىس نىسانى سالىنىپ بولىپ تەكسەرىپ وتكىزىپ العاندا، جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ قۇرىلعىلارىن دا تەكسەرىپ وتكىزىپ الۋى كەرەك؛ جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ قۇرىلعىلارىن تەكسەرىپ وتكىزىپ الماسا نەمەسە تەكسەرىپ وتكىزىپ الۋدا تولىمدى بولماسا، قۇرىلىس نىسانىن پايدالانۋعا بەرۋگە بولمايدى.
18 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنداعى قۇرىلىس نىساندارىنا قورشاعان ورتاعا جاسايتىن ىقپالدى باعالاۋ ءتۇزىمى اتقارىلىپ، قورشاعان ورتانى قورعاۋدى باسقارۋ تاراۋى بەكىتكەن قورشاعان ورتاعا جاسايتىن ىقپالدى باعالاۋ حۇجاتىن الۋى كەرەك. قورشاعان ورتانى قورعاۋدى باسقارۋ تاراۋى قورشاعان ورتاعا جاسايتىن ىقپالدى باعالاۋ حۇجاتىن تەكسەرىپ بەكىتكەندە، مەملەكەت نەمەسە اۆتونوميالى رايون ءتۇيىندى قورعايتىن جابايى حايۋاناتتارعا سايسا، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ نەمەسە اۆتونوميالى رايوننىڭ جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋدى باسقارۋ تاراۋىنىڭ پىكىرىن الۋى كەرەك.
19 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنداعى سالىنعان قۇرىلىس نىساندارى جانە ونىڭ قۇرىلعىلارى جابايى حايۋاناتتاردىڭ اۋۋىنا كەدەرگى بولسا، قۇرىلىس سالعىزعان ورىن ونى بۇزۋى كەرەك؛ بۇزۋعا امال بولماسا، قۇرىلىس سالعىزعان ورىن قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمىنىڭ تالابىنا ساي، جابايى حايۋاناتتار وتەتىن وتكەل نەمەسە ءدالىز سالۋى كەرەك.
20 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنا ورنالاسقان ساۋدالىق كەن بارلاۋ ۇقىعىنان، كەن اشۋ ۇقىعىنان جانە سۋ الۋ ۇقىعىنان شەگىندىرۋ جوباسىن اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى قاتىستى باسقارۋ تاراۋلارىن ۇيىمداستىرىپ جاسايدى.
21 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ سىرتىنداعى 5 كيلومەتر اۋماق سىرتقى قورعاۋ بەلدەۋى بولادى.
قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ سىرتىنداعى قورعاۋ بەلدەۋىندە زاڭ بويىنشا كەن بايلىعىن اشاتىن، ونەركاسىپ باقشا شارۋاشىلىعىن ىستەيتىن، سونداي - اق باسقا دا نىسان قۇرىلىستارىن سالاتىن بولسا، قۇرىلىس سالعىزاتىن ورىن ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ ءوڭىرىن قۇرۋ، ەكولوگيالىق ءورىس ءدالىزىن سالۋ، قورشاۋ، تورلاۋ سىندى شارالاردى قولدانىپ، جابايى حايۋاناتتارعا جانە ونىڭ مەكەنىنە ءتيىمسىز ىقپال تۋىلۋدان ساقتانۋ جانە ونى ازايتۋ كەرەك.
قورىق سىرتىنداعى بەلدەۋدە قاتىستى قيمىلدارمەن شۇعىلدانعاندا، جابايى حايۋاناتتارعا جانە ونىڭ مەكەنىنە ءتيىمسىز ىقپال جاسايتىن بولسا، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى قاتىستى حالىق ۇكىمەتتەرگە وڭاۋ ۇسىنىسىن العا قويۋى كەرەك. قاتىستى حالىق ۇكىمەتى دەر كەزىندە ءبىر جاقتى ەتۋى قاجەت.
22 - تارماق اشۋ، قۇرىلىس سالۋ سالدارىنان قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنداعى جاراتىلىستىق بايلىقتار مەن جاراتىلىستىق قورشاعان ورتا بۇلىنسە، كىم بۇلدىرسە، سول وڭاۋ، كىم يگىلىگىن كورسە، سول تولەم بەرۋ پرينسيبىنە ساي، ەكولوگياعا زالال جەتكىزسە، تولەۋ، تولەم بەرۋ ءتۇزىمى اتقارىلادى، ناقتى ءادىسىن اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى جاسايدى.
ءۇشىنشى تاراۋ قورعاۋ جانە باسقارۋ
23 - تارماق ءارقانداي ورىن مەن جەكەنىڭ قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ اۋماعىن جانە يقۋاتتى ءوڭىرىن ءوز بەتىمەن رەتتەۋىنە بولمايدى. رەتتەۋ، شىنىندا، قاجەت بولسا، جاراتىلىستىق قورىقتى رەتتەۋ، باسقارۋ شارتى مەن ءتارتىبى بويىنشا اتقارىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ، ەكولوگيالىق بارىستىڭ بۇتىندىگى مەن ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىنىڭ بۇلىنۋىنەن ساقتانۋ كەرەك.
24 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىندا زاڭداردا، اكىمشىلىك زاڭ - ەرەجەلەردە ايرىم بەلگىلەمە بارلاردان باسقا مىناداي قيمىلدارمەن شۇعىلدانۋعا تيىم سالىنادى:
(1) تىڭ يگەرۋگە، اعاش كەسۋگە، ءورىستى ورتەۋگە، كەن بارلاۋعا، كەن قازۋعا؛
(2) جەر بەتى، جەر استى سۋىن جيناۋعا، تارتۋعا نەمەسە تابيعي سۋ جۇيەسىن بوگەۋگە؛
(3) تاس قازۋعا، قۇم، توپىراق الۋعا نەمەسە جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ تاسقا اينالعان قالدىقتارىن قازۋعا؛
(4) جابايى وسىمدىكتەردى جيناۋعا، قازۋعا؛
(5) جابايى حايۋاناتتاردىڭ سۇيەگىن جانە تۋىندىلارىن جيناۋعا؛
(6) مەملەكەت جانە اۆتونوميالى رايون ءتۇيىندى قورعايتىن جابايى حايۋاناتتاردى اۋلاۋعا، قىرۋعا، ساتۋعا، ساتىپ الۋعا، پايدالانۋعا نەمەسە جابايى حايۋاناتتاردىڭ مەكەنىن بۇلدىرۋگە؛
(7) جاراقسىز زاتتاردى تاستاۋعا نەمەسە ۋلى، زياندى زاتتاردى توگۋگە؛
(8) تۇرلەردى جانە گەنى وزگەرگەن ورگانيزمدەردى نەمەسە ىندەت قاينارىن ىلەستىرگەن دەنەلەردى، ت. ب ەنگىزۋگە، پايدالانۋعا.
25 - تارماق عىلمي زەرتتەۋمەن شۇعىلدانۋى زاڭ بويىنشا بەكىتىلگەن قىزمەتكەرلەر مەن ماۋسىمدىق ءداستۇرلى مال باعاتىن مالشىلاردان باسقا ءارقانداي ادامنىڭ قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ وزەكتى وڭىرىنە كىرۋىنە تيىم سالىنادى.
قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ ارالىق وڭىرىندە ءارقانداي ءوندىرىس، تيجارات قۇرىلعىلارىن سالۋعا بولمايدى، ءارقانداي ءوندىرىس، تيجارات جانە ساياحات قيمىلىمەن شۇعىلدانۋعا بولمايدى.
قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ تاجىريبە وڭىرىندە قورشاعان ورتانى لاستايتىن، بايلىقتى نەمەسە تابيعي كورىنىستى بۇلدىرەتىن ءوندىرىس، تيجارات قۇرىلعىلارىن سالۋعا بولمايدى، باسقا دا نىسانداردى سالعاندا ونىڭ لاس زاتتاردى ىعىستىرۋى مەملەكەت پەن اۆتونوميالى رايون بەلگىلەگەن لاس زاتتاردى ىعىستىرۋ ولشەمىنەن اسىپ كەتپەۋى كەرەك.
26 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنداعى ورىندار، تۇرعىندار جانە قورىققا بەكىتۋ ارقىلى كىرگەن ادامدار قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىن باسقارۋ تۇزىمىنە بويسۇنۋى، بەلگىلەنگەن كولەمدە قاتىستى قيمىلدارمەن شۇعىلدانۋى كەرەك.
27 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىندا زياندى ورگانيزمدەردەن ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قيمىلىن ورىستەتكەندە، جابايى حايۋاناتتاردىڭ جانە ونىڭ مەكەنىنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە زالال جەتكىزەتىن دارىلەردى نەمەسە ادىستەردى قولدانۋعا بولمايدى. ساقتاناتىن جانە تىزگىندەيتىن ورىندار ساقتانۋ، تىزگىندەۋ جوباسىن جاساۋى ءارى ساقتانۋى، تىزگىندەۋ قيمىلىن ىستەۋدەن 20 كۇن بۇرىن قارامايلى قورىعىن باسقارۋ قۇرىلىمىنا مالىمدەپ، ەستەلىككە الدىرۋى كەرەك.
28 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعى تۇرعان جەردەگى اۋداندىق (قالالىق)، اۋىلدىق ( قالاشىق) حالىق ۇكىمەتى مالدىڭ قىستىق وتارى جابايى حايۋاناتتاردىڭ قىسقى مەكەنىمەن بىرگە بولاتىن وڭىرلەردە مال باعۋدى شەكتەۋ سىندى شارالاردى قولدانىپ، جابايى حايۋاناتتاردىڭ تىرشىلىك ورتاسىن قامتاماسىز ەتۋى كەرەك.
29 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعى تۇرعان جەردەگى اۋداندىق (قالالىق)، اۋىلدىق ( قالاشىق) حالىق ۇكىمەتى جانە قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى شارالار قولدانىپ، تارپاننىڭ (كەرقۇلاننىڭ) اۋەلگى گەنىن جالعاستىرۋى كەرەك. ءار جىلى 1 - ساۋىردەن 30 - قىركۇيەككە دەيىنگى تارپاننىڭ (كەرقۇلاننىڭ) ءوربۋ - ءوسۋ مەزگىلىندە مالشىلار جلقىلارىن تارپان ( كەرقۇلان) باعىلعان دالا جايلىمىنان اۋاشالاپ، ونى اۋاشا ءوربىتىپ ءوسىرۋ كەرەك. تارپاننىڭ (كەرقۇلاننىڭ) جايلىمىن قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى ايىرادى ءارى جاريالايدى.
30 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ بەكىتۋىمەن قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنا كىرەتىن - شىعاتىن باستى جول تۇيىلىستەرىنە جانە قورىقتىڭ ماڭىزدى وڭىرىنە تەكسەرۋ پۋنكتىن، ءتۇيىنىن قۇرىپ، قورىق وڭىرىنە كىرىپ - شىعاتىن اۆتوكولىكتەردى، ادامداردى تىزىمدەۋى، تەكسەرۋى كەرەك.
ءتورتىنشى تاراۋ زاڭدىق جاۋاپكەرلىك
31 - تارماق وسى ەرەجەنىڭ 17 - تارماعىنىڭ ەكىنشى تارماقشاسىنداعى، 19 - تارماعىنداعى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساسا، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى تۇزەتۋگە بۇيىرادى؛ تۇزەتۋدەن باس تارتسا، 100 مىڭ يۋاننان جوعارى، 300 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى.
32 - تارماق وسى ەرەجەنىڭ 24 - تارماعىنداعى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساسا، قاتىستى زاڭدارعا، اكىمشىلىك زاڭ - ەرەجەلەرگە ساي جازاعا تارتۋدان تىس، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى زاڭعا قايشى ارەكەتتى توقتاتۋعا، شەكتى مەرزىمدە اۋەلگى قالپىنا كەلتىرۋگە نەمەسە باسقا دا وڭاۋ شارالارىن قولدانۋعا بۇيىرادى؛ زاڭعا قايشى تابىسى بولسا، زاڭعا قايشى تابىسىن تاركىلەيدى، مىناداي بەلگىلەمەگە ساي جازاعا تارتادى:
(1) ءبىرىنشى تۇرىنەن ءۇشىنشى تۇرىنە دەيىنگى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساسا، 10 مىڭ يۋاننان جوعارى، 50 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛ قورىقتىڭ ەكولوگيالىق قورشاعان ورتا، بايلىعىن ءبۇلدىرىپ، كۇناسى اۋىر بولسا، 50 مىڭ يۋاننان جوعارى، 200 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛ قىلمىسقا تولعاندارىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى؛
(2) ءتورتىنشى تۇرىندەگى، بەسىنشى تۇرىندەگى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساسا، 1000 يۋاننان جوعارى، 5000 يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛
(3) التىنشى تۇرىندەگى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساسا، 10 مىڭ يۋاننان جوعارى، 50 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛ قىلمىسقا تولعاندارىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى؛
(4) جەتىنشى تۇرىندەگى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساسا، 10 مىڭ يۋاننان جوعارى، 100 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛ قورىقتىڭ ەكولوگيالىق قورشاعان ورتا، بايلىعىن ءبۇلدىرىپ، كۇناسى اۋىر بولسا، 100 مىڭ يۋاننان جوعارى، 200 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛
(5) سەگىزىنشى تۇرىندەگى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساسا، 50 مىڭ يۋاننان جوعارى، 200 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛ قىلمىسقا تولعاندارىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.
33 - تارماق وسى ەرەجەنىڭ 14 - تارماعىنىڭ ءۇشىنشى تارماقشاسىنداعى، 25 - تارماعىنداعى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساسا، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى تۇزەتۋگە بۇيىرادى ءارى مىناداي بەلگىلەمەلەرگە ساي جازاعا تارتادى:
(1) قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ شەكارا بەلگىسىن ءوز بەتىمەن جىلجىتسا نەمەسە بۇلدىرسە، اۋەلگى قالپىنا كەلتىرۋگە بۇيىرادى، 1000 يۋاننان جوعارى، 10 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛
(2) قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ وزەكتى وڭىرىنە بەكىتتىرمەي كىرسە، 3000 يۋاننان جوعارى، 30 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛
(3) قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ ارالىق وڭىرىندە ءوندىرىس، تيجارات قۇرىلعىلارىن سالىپ، ءوندىرىس، تيجارات قيمىلىمەن، ساياحات قيمىلىمەن شۇعىلدانىپ نەمەسە تاجىريبە وڭىرىندە قورشاعان ورتانى لاستايتىن، جاراتىلىستىق بايلىقتى، جاراتىلىستىق كورىنىستى بۇلدىرەتىن ءوندىرىس، تيجارات قۇرىلعىلارىن سالسا، زاڭعا قايشى ارەكەتتى توقتاتۋعا، اۋەلگى قالپىنا كەلتىرۋگە نەمەسە شەكتى مەرزىمدە بۇزۋعا بۇيىرادى، زاڭسىز تابىسىن تاركىلەيدى، 100 مىڭ يۋاننان جوعارى، 200 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛
(4) قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىنىڭ تاجىريبە وڭىرىندە سالعان باسقا دا نىسانداردىڭ لاس زات ىعىستىرۋى مەملەكەت جانە اۆتونوميالى رايون بەلگىلەگەن ىعىستىرۋ ولشەمىنەن اسىپ كەتسە، زاڭعا قايشى ارەكەتتى توقتاتىپ، شەكتى مەرزىمدە وڭاۋ شارالارىن قولدانىپ، لاستى ارىلتۋعا بۇيىرادى، 100 مىڭ يۋاننان جوعارى، 200 مىڭ يۋاننان تومەن ايىپ سالادى؛ تۇزەتۋدەن باس تارتسا، بۇرىنعى جازا سوماسىنا ساي، كۇنى بويىنشا جالعاستىرىپ جازاعا تارتادى؛ كۇناسى اۋىر بولسا، بەكىتۋ ۇقىعى بار حالىق ۇكىمەتىنە بەكىتتىرۋ ارقىلى كاسىپتى توقتاتۋعا، جابۋعا بۇيىرادى؛ قىلمىسقا تولعاندارىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.
34 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعىندا قاتىستى ورمان شارۋاشىلىق، مەملەكەت جەر بايلىعى، قورشاعان ورتانى قورعاۋ، قاتىناس - تاسىمال، سۋ يگىلىگى، ەگىن شارۋاشىلىعى، مال شارۋاشىلىعى، ساياحات سىندى جاقتاردىڭ اكىمشىلىك جازالاۋ ۇقىعىن قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمى شوعىرلاندىرىپ ءبىر تۇتاس اتقارادى، باسقا قاتىستى تاراۋلاردىڭ قايتا اتقارۋىنا بولمايدى.
35 - تارماق قارامايلى جاراتىلىستىق قورىعى تۇرعان جەردەگى حالىق ۇكىمەتى جانە ونىڭ قاتىستى تاراۋلارىنىڭ، قارامايلى جاراتىلىستىق قورىق باسقارۋ قۇرىلىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ۇقىعىنان الباتى پايدالانىپ، قىزمەتىنە نەمقۇرايدى قاراپ، بەتكە قاراپ، جولدان تايسا، زاڭ بويىنشا شارا كورىلەدى؛ قىلمىسقا تولعاندارىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.
36 - تارماق وسى ەرەجەدەگى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ، زاڭدىق جاۋاپكەرلىك ارقالاۋعا ءتيىستى باسقا دا ارەكەتتەر قاتىستى زاڭدارداعى، زاڭ - ەرەجەلەردەگى بەلگىلەمەلەرگە ساي اتقارىلادى.
بەسىنشى تاراۋ قوسىمشا ەرەجە
37 - تارماق بۇل ەرەجە 2017 - جىلى 1 - شىلدەدەن باستاپ اتقارىلادى.
(اۋدارماسىن اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى كەڭسەسىنىڭ زاڭ - ەرەجەلەر اۋدارماسىن قاراپ بەكىتۋ گرۋپپاسى قاراپ بەكىتتى)
