تيانشان تورى   ›   زاڭ تارازى   ›   زاڭ - ەرەجە

نەسيە كارتچكاڭىزدى باسقالاردىڭ پايدالانۋىنا بەرگەندە، قانداي زاڭدىق  حاۋىپ - قاتەرى بارلىعىن بىلەسىز بە

  شيا يۇي

  قازىرگى كۇندە نەسيە كارتچكاسىن پايدالانۋشىلار كۇن سايىن كوبەيۋدە، بۇل كارتچكانىڭ الدىمەن ىستەتە تۇرىپ، ارتىنان قايتارۋعا بولاتىن ارتىقشىلىعى اقشادان قىسىلعانداردىڭ ۋاقىتتىق قاجەتىن قاناعاتتاندىرىپ، جاپپاي قارسى الۋىنا بولەندى. الايدا نەسيە كارتچكاسى كەيبىرەۋلەردىڭ قارىز الىپ قايتارماۋ قۇرالىنا اينالىپ وتىر. قارىم - قاتىناسىڭىز جاقسى بولعاندىقتان نەمەسە كوڭىلىن قيماي، ياعني «نەسيە كارتچكاسى عوي، ناق اقشا بولماعان سوڭ ەشتەڭە بولماس» دەگەن ويلارمەن نەسيە كارتچكاڭىزدى باسقالاردىڭ پايدالانۋىنا بەرىپ كوردىڭىز بە؟ تومەندەگى 2 دەلو مىسالىن وقىپ شىقساڭىز، نەسيە كارتچكاڭىزدى ەندىگارى باسقالاردىڭ پايدالانۋىنا بەرمەيتىن بولاسىز.

  دەلو بايان

  شياۋجي ەندى عانا جوعارى مەكتەپ تاۋىسقاندا، كوپ رەت بەتپە - بەت ەمتيحانعا قاتىناسسا دا تالەيى جانباي، جۇمىس ىزدەۋدە ابدەن تىعىرىققا تىرەلىپ، جۇمىس تابۋدان كۇدەرىن ۇزەيىن دەگەندە، ءبىر ەلەكتروندى ساۋدا سەرىكتەستىگى ونى جۇمىسقا قابىلدايدى.

  جۇمىسقا شىققانىنا بىرنەشە كۇن بولماستان، سەرىكتەستىكتىڭ قوجايىنى ۋاڭ xx شياۋجيگە بىرنەشە نەسيە كارتچكاسىن ءبىتىرىپ، سەرىكتەستىكتىڭ پايدالانىپ باسقارۋىنا بەرىپ تۇرۋىن ايتادى. ۋاڭ xx ءوزىنىڭ قوجايىنى بولعاندىقتان، قىزمەتىنىڭ باياندى بولۋىن ويلاعان شياۋجي ىشتەي الاڭداسا دا بۇل مىندەتتى امالسىز قابىلداپ، ءوزىنىڭ 4 نەسيە كارتچكاسىن ۋاڭ xxتىڭ پايدالانۋىنا بەرەدى.

  نەسيە كارتچكاسىنىڭ قارىز بولعان سوماسى كۇن سايىن كوبەيسە دە سەرىكتەستىكتىڭ قارىز اقشانى قايتارماعانىن بايقاعان شياۋجي ابىرجي باستايدى. اقىرى ءوزىنىڭ الدانعانىن سەزگەن شياۋجي ۋاڭ xxتەن نەسيە كارتچكاسىن قايتارىپ بەرۋمەن بىرگە، ىستەتىپ تاستاعان 23 مىڭ يۋاندى قايتارىپ بەرۋىن تالاپ ەتىپ، قىزمەتىنەن دە باس تارتادى. ۋاڭ xx اقشانى قايتارۋعا اۋىزشا ماقۇل بولىپ، اقشانى قايتاراتىن ۋادەلى ۋاقىتىن انىق ايتىپ، قارىز قولحاتىن جازىپ بەرەدى.

  قارىز قايتاراتىن ۋادەلى ۋاقىت تولعاندا ۋاڭ xxتىڭ اقشانى قايتارۋى بىلاي تۇرسىن، كولەڭكەسى دە كورىنبەيتىنىن كىم ويلاعان! شياۋجي قاتتى ابىرجىپ، دەرەۋ حالىق سوتى مەكەمەسىنە ۋاڭ xxتىڭ قارىز العان اقشانى قايتارىپ بەرۋىن تالاپ ەتىپ، ارىز ۇسىنادى. ءبىراق قالاي ىزدەسە دە ۋاڭ xxپەن حابارلاسا الماي، حالىق سوتى مەكەمەسى قۇلاقتاندىرۋ ارقىلى ۋاڭ xxكە سوت اشۋ شاقىرتۋىن ۇقتىرىپ، ۋاقىتى تولعاندا سىرتتاي تەكسەرۋگە ءماجبۇر بولادى. سوتتا تەكسەرۋ بارىسىندا حالىق سوتى مەكەمەسى شياۋجيدىڭ كورسەتكەن نەسيە كارتچكاسىن ىستەتۋ ەستەلىگى تالونى مەن ۋاڭ xxتىڭ جازىپ بەرگەن قارىز قولحاتىنا ساي، «ۋاڭ xx ۋادەلى مەرزىمى تولسا دا قارىز قايتارۋ بورىشىن وتەمەگەن، كەلىسىمگە قايشىلىق جاساۋ جاۋاپكەرلىگىن ارقالاۋى كەرەك» دەپ تۇراقتاندىرىپ، «ۋاڭ xx شياۋجيگە 23 مىڭ يۋان قارىز العان اقشانى قايتارادى» دەپ ۇكىم شىعارادى.

  دەلو بايان

  شياۋحى مەن شياۋۋاڭ ۇزاق جىلدىق دوستار ەدى، 2007 - جىلى شياۋحى ساۋدا قاجەتىمەن شياۋۋاڭنان نەسيە كارتچكاسىن پايدالانۋعا بەرە تۇرۋىن، قارجى اينالىمى جاقسارعاننان كەيىن دەرەۋ قايتارىپ بەرەتىنىن ايتادى. اق كوڭىل شياۋۋاڭ كوپ ويلانسا دا، دوسىنا سەنىپ، اقىرى سوماسى جوعارىراق ءبىر نەسيە كارتچكاسىن شياۋحىنىڭ پايدالانا تۇرۋىنا بەرەدى، شياۋحى سول العان بەتى 10 جىل پايدالانادى.

  العاشىندا شياۋحى ءار ايدا نەشە مىڭ يۋاننان ىستەتىپ، ۋاعىندا قايتارىپ وتىرادى. ۋاقىت وتە كەلە شياۋۋاڭ دا شياۋحىعا سەنىم ارتىپ، نەسيە كارتچكاسىنىڭ ىستەتىلۋ احۋالىنا دا ءساپ سالمايدى.

  2016- جىلى تامىز ايىنىڭ ءبىر كۇنى شياۋۋاڭ بانكەدەن كەلگەن تەلەفوندى قابىلداپ، نەسيە كارتچكاسىنىڭ ۋاقىتى تولسا دا اقشانى تولىقتاماعاندىعىن، ىستەتكەن اقشانى تەزدەن قايتارۋىن، قايتارماسا «بوگدە نيەتتە اقشا شىعارعان» دەپ ارىزداناتىندىعى جونىندەگى ۇقتىرۋىن تاپسىرىپ الادى.

  شياۋۋاڭ العاشىندا شياۋحى اقشانى قايتارۋدى ۇمىتىپ قالعان شىعار دەپ ويلاپ، قانشا قارىز بولعانىن سۇراعاندا، شياۋحىنىڭ نەسيە كارتچكاسىن ىستەتىپ 110 مىڭ يۋان قارىز ارقالاعانىنان حابار تاۋىپ جۇرەگى تاس توبەسىنە شىعادى. ەسى شىققان شياۋۋاڭ دەرەۋ شياۋحىعا اقشانى تولىقتاپ، نەسيە كارتچكاسىن وزىنە قايتارىپ بەرۋدى ايتادى. شياۋحى جاقىننان بەرى اقشادان قىسىلىپ قالعانىن، اقشا تۇسكەندە دەرەۋ تولىقتاپ قوياتىنىن ايتىپ، اقشانى قايتاراتىن ۋادەلى ۋاقىتىن انىق جازىپ، قارىز قولحاتىن جازىپ بەرەدى.

  جەكەلىك سەنىمدىلىگىنە اسەرى بولۋىنان الاڭداعان شياۋۋاڭ نەسيە كارتچكاسىنداعى قارىزدى ءوزى تولىقتاپ قويادى. قولحاتتا كەلىسكەن قارىزىن قايتاراتىن ۋادەلى ۋاقىت تولعاندا، شياۋحى تاعى دا قارىزدى قايتارمايدى. وعان تەلەفون شالسا دا تەلەفونى جابىق كۇيدە بولىپ، جان - جاققا ىزدەۋ سالىپ ونىڭ حابارىن الا المايدى. ابىرجىعان شياۋۋاڭ ءوزىنىڭ جاقىن اعايىنىنىڭ قاشىپ كەتكەنىن سەزىپ، امالسىزدان حالىق سوتى مەكەمەسىنە شياۋحىنىڭ قارىز العان اقشا مەن ءوسىمىن قوسىپ 125 مىڭ 505 يۋاندى قايتارىپ بەرۋىن تالاپ ەتىپ، ارىز ۇسىنادى. حالىق سوتى مەكەمەسى تەكسەرىپ كورىپ «شياۋحى قارىز العان اقشا مەن ءوسىمىن قوسىپ 125 مىڭ 505 يۋاندى شياۋۋاڭعا قايتارادى» دەپ ۇكىم شىعارادى. 

●قاتىستى زاڭ تارماقتارى«جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىق ىستەر زاڭىنىڭ جالپى ەرەجەسى»

  90- تارماق زاڭدى قارىز قاتىناسى زاڭ بويىنشا قورعالادى. 108 - تارماق قارىزدى تولىق قايتارۋ كەرەك. قارىزدى قايتارۋعا ۋاقىتشا شاماسى كەلمەسە، قارىز يەسىنىڭ ماقۇلداۋىن الىپ نەمەسە حالىق سوتى مەكەمەسىنىڭ كەسىمىمەن قارىز الۋشىنىڭ قارىزدى مەرزىمگە ءبولىپ قايتارۋىنا بولادى. قايتارۋعا شاماسى كەلە تۇرىپ، قايتارۋدان باس تارتسا، حالىق سوتى مەكەمەسى ۇكىم شىعارىپ كۇشتەپ قايتارتادى.

●«جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ توقتام زاڭى»

  206- تارماق قارىز الۋشى كەلىسىمدەگى ۋادەلى ۋاقىت ىشىندە قارىزدى قايتارۋى كەرەك. قارىز قايتارۋ مەرزىمىن كەلىسپەگەن نەمەسە كەلىسىم ايقىن بولماي، وسى زاڭنىڭ 61 - تارماعىنداعى بەلگىلەمە بويىنشا تۇراقتاندىرۋعا دا بولماسا، قارىز الۋشى قالاعان كەزىندە قايتارسا بولادى؛ قارىز بەرۋشى قارىزداردان لايىقتى مەرزىم ىشىندە قايتارۋدى قۋزاستىرسا دا بولادى. 207- تارماق قارىزدار ۋادەلەسكەن ۋاقىت ىشىندە قارىزدى قايتارماعاندا، كەلىسىم بويىنشا نەمەسە مەملەكەتتىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرىنە ساي ۋاقىتىن اسىرىپ جىبەرگەن مەزگىلىنە ءوسىم تولەۋى كەرەك.

●نەسيە كارتچكاسىن باسقالاردىڭ پايدالانۋىنا بەرگەندە قىراعى بولۋ كەرەك

  جۇڭگو حالىق بانكەسىنىڭ «نەسيە كارتچكاسى كاسىبىن باسقارۋ ءادىسىنىڭ» 36 - تارماعىندا: «نەسيە كارتچكاسىن زاڭدى كارتچكا يەسى ءوزى پايدالانۋى كەرەك، نەسيە كارتچكاسى مەن بانكە ەسەبىن باسقالارعا جالعا بەرۋگە نەمەسە پايدالانۋعا بەرۋىنە بولمايدى» دەپ بەلگىلەنگەن. سونىمەن بىرگە، بانكەلەردىڭ نەسيە كارتچكاسىن پايدالانۋ كەلىسىمى نەمەسە نەسيە كارتچكاسى ەرەجەسىندە دە «نەسيە كارتچكاسىن يەسى عانا پايدالانادى، جالعا بەرۋ، وتكەرمەلەپ بەرۋ نەمەسە باسقالاردىڭ پايدالانۋىنا بەرۋ سەبەبىنەن كەلىپ شىققان بارلىق زارداپتى كارتچكا يەسى ارقالايدى» دەپ انىق جازىلعان.

  سوڭعى جىلدارى بانكە كارتچكاسى، نەسيە كارتچكاسى سياقتىلاردى باسقالاردىڭ پايدالانۋىنا بەرۋدەن تۋعان داۋ - شارلار از ەمەس. بۇل اقشا قارىز الۋعا ۇقسامايدى، نەسيە كارتچكاسى جەكەلىك سالاۋاتىڭىزبەن تىعىز بايلانىستى بولعاندىقتان، باسقالاردىڭ پايدالانۋىنا بەرىپ، اقشاسىن ىستەتكەننەن كەيىن ۇزاق ۋاقىت قايتارماسا، جەكەلىك سەنىمدىلىگىڭىزگە اسەر ەتۋمەن بىرگە، زاڭدىق جاقتاعى قاتەرلەرگە دە ءدوپ كەلەسىز. ەگەر پايدالانۋعا الۋشى نەسيە كارتچكاسىنان ورىندى پايدالانباي، زاڭسىز قىلمىستىق ارەكەتتەرمەن شۇعىلدانسا، كارتچكا يەسى دە زاڭنىڭ جازاسىنا تارتىلادى. بۇل تۇردەگى دەلولار ۇنەمى قارىم - قاتىناسى جاقسى تۋىس - تۋعان، دوس - جاراندار اراسىندا بولاتىندىقتان، كەيبىرەۋلەر قارسى جاعى ىستەتىپ الىپ قايتارماعاندا دەر كەزىندە اۋىز اشۋدان قىسىلىپ، ىشتەي تىنىپ، زيانعا ءوزى وتىرادى.

  سوندىقتان كوپشىلىككە ەسكەرتەتىن جايت، باسقالاردىڭ كوڭىلىن قيماۋ سياقتى سەبەپتەردەن نەسيە كارتچكاڭىزدى باسقالاردىڭ پايدالانۋىنا جەڭىل - جەلپى بەرە سالماڭىز، سونىمەن بىرگە كارتچكا ءنومىرى، كۇشكە يە ۋاقىتى، قۇپيا شيفرى سياقتى جەكەلىك ينفورماتسيالارىڭىزدى باسقالارعا ايتا سالماڭىز. ەگەر، شىنىندا، باسقالاردىڭ پايدالانۋىنا بەرۋ قاجەت بولسا، ىستەتۋ ورنىن انىقتاپ ۇعىسىپ، سويلەسۋ ەستەلىگى، كارتچكانى ىستەتكەن ۋاقىت، ورىن سياقتى ماڭىزدى دالەل - سىپاتتاردى جاقسىلاپ ساقتاپ قويۋ، پايدالانۋعا العان ادام ۋاعىندا ىستەتكەن اقشانى تولىقتاماعاندا، كارتچكا يەسى دەر كەزىندە ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتىپ، ازاماتتىق ىستەر جاۋاپكەرلىگى مەن اۋىر قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرلىگىن ارقالاۋدان ساقتانۋ كەرەك.

  نەسيە كارتچكاسى پايدالانۋعا ەبدەيلى بولسا دا، بۇدان كەلىپ شىعاتىن زاڭدىق جاقتاعى حاۋىپ - قاتەر دە مول. ءار ۋاقىت ساقتىقتى كۇشەيتىپ، نەسيە كارتچكاڭىزدى جاقسى باسقارىپ، زاڭسىز ەلەمەنتتەردىڭ ورايدان پايدالانىپ كەتپەۋى ءۇشىن، نەسيە كارتچكاسىن ىستەتۋدەگى تومەندەگىدەي حاۋىپسىزدىك ەسكەرتپەلەرىن ەسىڭىزدە بەرىك ساقتاۋىڭىز كەرەك.1. دەلدال ورىندارعا نەمەسە جەكەلەرگە نەسيە كارتچكاسىن ءبىتىرۋدى جۇكتەمەڭىز.2. كارتچكاڭىز، قۇپيا شيفرىڭىز جانە ازاماتتىق كۋالىگىڭىز سياقتىلاردى جاقسى باسقارىپ، باسقالاردىڭ پايدالانىپ كەتۋىنەن ساقتانىڭىز.3. ءار ايداعى ەسەپ كۇنىڭىز بەن قارىز قايتاراتىن كۇنىڭىزدى ەسىڭىزدە بەرىك ساقتاپ، دەر كەزىندە، بولسا الدىن الا ىستەتكەن اقشاڭىزدى قايتارىپ تاستاڭىز.4. نەسيە كارتچكاسىنان اقشا شىعارماڭىز.5. ولشەم بويىنشا پايدالانىپ، سەنىمدىلىكپەن پايدالانۋدى لايىقتى ورنالاستىرىڭىز.6. ءوزىڭىزدىڭ سەنىمدىلىك ەستەلىگىڭىزدى تەكسەرىپ كورىپ، سەنىمدىلىك ەستەلىگىڭىزدى دەر كەزىندە قاداعالاپ وتىرىڭىز.7. تەلەفون، كەلتە حات، سونداي - اق ينتەرنەت الدامشىلىعىنان ساقتانىپ، قىراعى بولىڭىز.8. نەسيە كارتچكالارىڭىزدى اداقتاپ، كوپ قاجەتى بولماعان نەسيە كارتچكالارىڭىزدى ارحيۆتەن ءوشىرتىپ، تۇرمىستا ناقتى پايدالاناتىن نەسيە كارتچكاسىن الىپ قالساڭىز عانا بولادى. اۋدارعان: ورال قاسەيىن ۇلى

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى