ما چىڭلۋ، نۇربول نۇرلان ۇلى
كۇيتۇن قالاسى كەگەنشي اۋىلى گاۋگىداچۋان قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ۋاڭ تاۋ تىلشىگە: پارتيا 19 - قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىنداعى «جەردى 2 - كەزەكتى كوتەرمەگە العان ۋاقىت تولعاننان كەيىن تاعى 30 جىلعا ۇزارتىلادى» دەگەندى ەستىپ قاتتى قۋاندىق. قازىر اۋىلدا ەگىنشىلىك پەن باعىمشىلىقتان ساپالى ماركا جاراتۋعا دەگەن قولداۋ كۇشتى، قاربالاس كەزدە قىستاق كادرلارى كەلىپ كوكونىسىمىزدى قوراپتاسادى، ءبىزدىڭ باقىتتى تۇرمىسقا دەگەن سەنىمىمىز كۇن سايىن كۇشەيدى، - دەدى.
ۋاڭ تاۋ قىستاقتاعى ەگىنشىلىك، باعىمشىلىقتىڭ شەبەرى، ول قوي، تاۋىق باعىپ عانا قالماستان، كوكونىستى دە جاقسى ەگەدى. بيىل ۋاڭ تاۋ گۋاڭشيدەن ەنگىزگەن اسىل سورتتى قارا تاۋىقتىڭ ەتى ءدامدى، ءوسىمتالدىعى جوعارى ەكەنىن ەستىپ، 250ىن اكەلگەندە، كوپتەگەن ادامدار ارنايى كەلىپ ساتىپ الدى.
سوڭعى جىلداردان بەرى، كەگەنشي اۋىلى ەگىنشىلىك كاسىبىن زور كۇشپەن دامىتىپ، ەگىنشىلەردى اۋلا شارۋاشىلىعىمەن شۇعىلدانۋعا شابىتتاندىرىپ، كۇيتۇن قالاسى زىحۇي كوكونىس، جەمىس - جيدەك تاسىمال شەكتى جاۋاپكەرلىك سەرىكتەستىگىمەن بەلسەنە سايكەسىپ، «ەگىنشىلەر اۋلاسىندا وسكەن كوكونىس + قىزىل ءۇي الەۋمەتتىك اۋماق» تىكەلەي ساتۋ فورماسىن قالىپتاستىرىپ، جاڭا كوكونىستەر ءار كۇنى كۇيتۇن قالاسى تۇرعىندارىنىڭ داستارقانىنان كورىنەتىن بولدى.
اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى قانشا ساپالى بولعانىمەن، وزىندىك ماركاسى بولماسا، بازاردى تولىق يەلەي المايدى. ماركانى قالاي جاراتۋ، قالاي تانىستىرۋ، ءونىمنىڭ بازاردى يەلەۋ سالىستىرماسىن قالاي جوعارىلاتۋدا ايگىلى ماركا جاراتۋ، بازاردى كەڭەيتۋ، ساپاسىن جاقسارتۋ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ وتە ماڭىزدى. كۇيتۇن قالالىق ساياسي كەڭەس، كۇيتۇن باجى قورعاۋ زات تاسىمال ورتالىعى، كۇيتۇن قالالىق پارتكوم ساياسي - زاڭ كوميتەتى، كۇيتۇن قالاسىنا توتە قاراستى ورگان قىزمەت كوميتەتىنىڭ «ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ» قيمىلى بويىنشا گاۋگىداچۋان قىستاعىنا تۇسكەن قىزمەت اترەتى مەن قىستاق «ەكى كوميتەتىنىڭ» مۇقيات زەرتتەۋىنىڭ ارقاسىندا «ەكىنى يگەرىپ، ءبىردى جەتەكتەۋ، جەتەكشى كاسىپورىنداردى باۋراپ، بازا قۇرۋ، ايگىلى ماركا جاراتىپ، بازار ءورىسىن كەڭەيتۋ» سىندى دامۋ وي جەلىسىن تۇراقتاندىرىپ، قىستاقتاعى الدىمەن بايىعان، ءىرى ەگىنشىلىك، باعىمشىلىق وتباسىلارىن ۇلگى كورسەتۋگە ۇيىمداستىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىن اۋقاتتانىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرۋعا جەتەلەدى. بىرگە قۇلشىنىس ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ءونىمىنىڭ وزىندىك ماركاسى بولعان − «بالباتا» ماركاسىن جاراتىپ، كوكونىس، جەمىس - جيدەك، جەرگىلىكتى تاۋىق، بال، سۇرىلەنگەن ەت، ازىقتىق ماي سىندى 8 سالادان 22 ءتۇرلى تابيعي ءونىم ءوندىرۋدى جوسپارلاۋدا.
«سەن قانشا اقشا الدىڭ؟ كوكونىس ەگىپ، العاشقى جىلى مۇنداي كوپ اقشا تاپساڭ جارايدى ەكەنسىڭ»، 27 - قاراشا كۇيتۇن قالاسى كەگەنشي اۋىلى گاۋگىداچۋان قىستاعىنداعى شارۋالار كەشكى مەكتەبىنەن شاتتىق ۇندەر ەستىلىپ تۇردى، مۇندا بىرنەشە ەگىنشى كوكونىس ساتقان اقشاسى قولىنا تيگەن مادەنيەت مۇقاش ۇلىن ورتالارىنا الىپ اڭگىمە ايتۋدا ەدى.
اشتى ەڭبەگىنىڭ ءتاتتى جەمىسىن تاتقان مادەنيەت قولىنداعى اقشاسىن ساناپ تۇرىپ: مەن بۇرىن قىزاناق، باكلاجاندى باپتاۋدى بىلمەيتىنمىن، قايداعى كەرەمەت ءادىس بولادى دەيسىڭ، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ كوڭىل بولۋىندە تەحنيكتەر جەتەلەپ ءجۇرىپ ۇيرەتتى، قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنە ايتار العىسىم شەكسىز. كەلەر جىلى تاعى دا كوكونىس ەگەمىن، - دەدى كوپشىلىككە.
بۇرىن مادەنيەت جۇبايىمەن بىرگە ەلدىڭ مالىن باعىپ، سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەپ، ەكى بالاسىن وقىتاتىن، جىلدار بويى جۇمىس ىستەسە دە قولدارىندا قالاتىن اقشاسى شامالى ەدى. بيىل مادەنيەت تۇڭعىش رەت اۋلا شارۋاشىلىعىمەن شۇعىلدانىپ، «ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ» قىزمەت اترەتىنىڭ كومەگىندە اۋلاسىنا ەككەن كوكونىسىن «بالباتا» اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەر ماركا قاتارىنا قوستى. جازداي قاربالاس ەڭبەكتەنۋىنىڭ ارقاسىندا كوكونىستەن 11 مىڭ 772 يۋان كىرىس كىرگىزدى. بۇل كىرىس مادەنيەت وتباسى ءۇشىن ەڭ ۇلكەن تابىس ەدى.
گاۋگىداچۋان قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى لي حۇڭبونىڭ تانىستىرۋىنشا، بيىل قىستاق تۇرعىندار كوميتەتى كوكونىستىڭ ساپاسى مەن سان ولشەمىن رەتتەپ، ساپا وتكەلىن مىقتاپ يگەرىپ، ساپالى كوكونىس ماركاسىن جاراتۋعا قۇلشىندى. كوكونىستى تۇگەلدەي تۇراقتى مولشەرمەن قوراپتاپ، ازىق - تۇلىكتىڭ قاينارىن بەلگىلەۋ مەحانيزمىن قولداندى. ونىمدەردىڭ قورابىنا 2 ولشەمدى كود جاپسىرىپ، تۋتىنۋشىلار جايمالاعاندا - اق ەگىنشى وتباسىلارىنىڭ ينفورماتسياسى كورىنەتىن ەتىپ، تۋتىنۋشىلاردىڭ كوكونىستى الاڭسىز تۋتىنۋىنا كەپىلدىك ەتتى. سونىمەن بىرگە، قىستاققا كاسىپتىك تەحنيك ءۇسىنىس ەتۋمەن بىرگە، ارناۋلى مايسا جەتىلدىرۋ بازاسىن قۇردى، 12 قىستاق تۇرعىنى اۋلا شارۋاشىلىعىن دامىتۋ قاتارىنا قوسىلىپ، قاتارداعى ادام سانى وتكەن جىلدان ءبىر ەسە ارتتى.
قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ ورىنباسار باستىعى جەڭىس ءاشىم ۇلى: قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، بايۋ جولىنا باستاۋ ءۇشىن، الدىمەن ولاردى «توسۋ، يەڭ سۇيەۋ، سۇرانۋ» يدەياسىنان ارىلتىپ، قوس قولدارىنا سۇيەنىپ دوڭگەلەڭ داۋلەتتى قوعام قۇرۋعا شابىتتاندىرىپ، ءارى ەگىنشىلىك، باعىمشىلىق تەحنيكاسى، اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرى ماركاسىن جالپىلاستىرۋ، ونىمدەردى ساتۋ جاعىنا كومەك كورسەتىپ، بۇقارانىڭ باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋىنە قول ۇشىن بەردىك»، - دەدى.
بۇدان بىلاي، گاۋگىداچۋان قىستاعى «جەتەكشى كاسىپورىن + پارتيا ياچەيكاسى + سەلبەستىك كووپەراتيۆ + ەگىنشىلىك وتباسى (بازا)»، «سەلبەستىك كووپەراتيۆ +كەدەي وتباسى»، «ەلەكتروندى ساۋدا + كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدەي» اۋىل شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرۋ سىندى وزىق تيجارات ءتاسىلى مەن كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ تاسىلىنەن پايدالانىپ، اۋىلعا ورالعان ستۋدەنتتەر، كەدەي وتباسى، مۇمكىنشىلىگى شەكتەۋلى جاندار، جاستار، ايەلدەرگە ءوز جەرىندە كاسىپتەنىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋعا شابىتتاندىردى جانە جەتەكشىلىك ەتۋدى جوسپارلادى.
