تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   عىلىم جالپىلاستىرۋ

ساتىلى اتىزدا جىلىجاي سالۋ تەحنيكاسى

مەيرامقان سارسەنباي قىزى
  جىلىجاي سالۋ تەحنيكاسى اۋىل - قىستاقتىڭ بەت - بەينەسىن وزگەرتەدى، عىلىم - تەحنيكانى جالپىلاستىرۋ بولاشاققا ساياتىن ۇلى ءىس. جىلىجاي ديقاندارىمىزعا ابدەن تانىس، تەگىس جەر جىلىجاي سالۋعا ۇيلەسىمدى كەلەتىندىكتەن، باسىم كوپ ساندى جىلىجاي تەگىس جەرگە سالىنادى. جىلىجاي جىلۋلىقتى ساقتاپ، ەنەرگيانى ۇنەمدەپ، ەگىنشىلىك ءونىمى جوعارى بولۋ سىندى ابزالدىلىققا يە، قازىر بىرتىندەپ كولەمدەنىپ، جازىق وڭىردەگى اۋىل - قالاشىقتاعى نەگىزگى كاسىپتىڭ بىرىنە اينالدى.
  ساتىلى اتىزدىڭ قيا كەلگەن جەر بەدەرىنەن پايدالانىپ، جوبالانعان جىلىجاي قوس قاباتتى جىلىجايعا اينالعان. الىستان قاراعاندا، ادەتتەگى جىلىجايمەن ۇقساس كورىنەدى. ءبىراق ونىڭ كۇنگە قاراعان جاعى ادەتتەگى جىلىجايمەن ۇقسامايدى، وڭتۇستىككە، سولتۇستىككە قاراماي قيىس وڭتۇستىكتەن باتىسقا قاراماي 5 تە 10 گرادۋس بۇرىلعان، وسىنداي جوبالانعاندا، جىلىجايدىڭ ىشىنە تۇستەن كەيىن 20 دا 40 مينۋت كۇن تۇسەدى، جىلىجايدىڭ ىشىندە ساقتالعان جىلۋدان پايدالانادى. ساتىلى اتىزداعى قوس قاباتتىق جىلىجاي تاس قابىرعا ارالىق، ءشوپ جامىلعى، ارتقى قابىرعا، ارتقى قيا، جەتىلدىرۋ توپىراعى، تىرەۋ، سورە، ارقالىق، سۋلياۋ سياقتى بولىمدەردەن قۇرالادى ەكەن. قۇرىلىمى كۇردەلى ەمەس، ساتىلى اتىزدىڭ جەر بەدەرىنەن پايدالانعاندىقتان جوبالانۋى ەرەكشە كورىنەدى.
  ساتىلى اتىزداعى قوس قاباتتى جىلىجايدىڭ بيىكتىك پارقى ءبىرشاما ۇلكەن بولعاندىقتان، اتتامالىلىعى جارتىسىنا جەتەدى دە تەرەزەسى تىك كەلەدى، سوندا جىلىجايدىڭ الدىنا تاياعان بولەگىنە ادەتتەگى جىلىجايدا كوپ وسىرىلەتىن وسىمدىكتەر ەگىلەدى، تاس قابىرعاداعى بولەگى توپىراق تام نەمەسە كەرپىشپەن ارالاس بولادى. ارقالىعىنىڭ بيىكتىگى 4 مەتر اينالاسىندا بولدى، تاۋعا قاراعان تامنىڭ تومەنگى جاعىنىڭ قالىڭدىعى 1.5 مەتر بولادى. توبەسىنىڭ قالىڭدىعى ءبىر مەتر، جارماسى ساتىلى كەلەدى،تاۋعا قاراعان قابىرعانىڭ قالىڭدىعى جەرگىلىكتى ورىنداعى توڭ جۇرەتىن تەرەڭدىككە قاراي تۇراقتاندىرىلادى، قىسى ءبىرشاما سۋىق وڭىردە توڭ جۇرەتىن قابات ءبىرشاما قالىڭ بولاتىندىقتان، جىلىجاي ىشىندەگى جىلۋلىق ساقتاۋ ءونىمىن ارتتىرۋ ءۇشىن تاۋعا قاراعان قابىرعانىڭ قالىڭدىعىن ارتتىرسا بولادى، ءبىراق تاۋعا قاراعان قابىرعانىڭ قالىڭدىعى جەرگىلىكتى ورىنداعى توڭ جۇرەتىن قابات قالىڭدىعىنان 1.5  ەسە ارتىق بولۋ پرينسيبىنە بويسۇنۋ كەرەك. ارتقى قابىرعادا تام نەمەسە كەرپىشتى قۇرىلىمنان قۇرالىپ، سۋىق وتكىزبەيدى. ارتقى قابىرعانىڭ بيىكتىگى ەكىنشى قاباتتاعى ەگەتىن قاباتتان بيىك بولۋى، ورتاشا قالىڭدىعى ەڭ ۇلكەن توڭ قاباتتىڭ قالىڭدىعىنان ەكى ەسەدەن ارتىق بولۋى كەرەك. ونان كەيىن ارتقى قيانى جاساۋ دا ۇقسامايدى، ادەتتە سەمەنت تاقتامەن تىرەپ جاسالادى، ۇستىنە وسىمدىكتىڭ سابانى جانە توپىراق ارالاسقان ماتەريال جابىلىپ، جىلۋلىقتى جاقسى ساقتايدى. ارتقى قيانىڭ قاراما-قارسى كولبەۋلىگى ادەتتە 38 دە 45 گرادۋس ارالىعىندا بولۋى، ارتقى قيانىڭ ۇزىندىعى 2.2 دە 2.5 مەتر ارالىعىندا بولۋى كەرەك. وسىنداي ۇزىن قيانى جەرگىلىكتى  ورىننىڭ ەندىك گرادۋسى جانە ەڭ تومەنگى تەمپەراتۋراسى ارقىلى تۇراقتاندىرادى، جوعارى ەندىكتەگى سۋىق وڭىردە ۇيلەسىمدى ۇزارتسا بولادى. ءبىراق ۇزىندىعى جىلىجاي اتتاماسىنىڭ ۇشتەن بىرىنەن اسپاۋى كەرەك. ارتقى قيانىڭ ۇزىندىعىن ارتتىرعان كەزدە ارتقى قابىرعانىڭ قالىڭدىعى مەن ارقالىقتىڭ بيىكتىگى وزگەرمەگەن جاعدايدا ارتقى قابىرعانى بيىكتەتسە بولادى.
  ساتىلى اتىزداعى قوس قاباتتى جىلىجايدىڭ ىشكى قۇرىلىمى وزگەشە كەلەدى. جىلىجايدىڭ ىشىنە كىرگەندە الدىمەن كوزىڭىزگە وزگەشە ساتىلى تاقتا كورىنەدى. اتتامالىلىعى ۇلكەن بولعان ساتىلى اتىزدا قوس قاباتتى جىلىجايدىڭ ەكىنشى قاباتىنداعى مايسا وتىرعىزىلاتىن جەر ءبىرىنشى قاباتتان 1.5 تە 1.8 مەتر بيىك بولادى. وسىنداي بيىكتىك پارقىنا ساي، جىلىجاي ىشىندەگى وسىمدىكتەر ۇقساماعان ەكى تاقتانىڭ ىشىندە وسەدى دە الدىڭعى قاتارداعى  وسىمدىكتىڭ ارتقى قاتارداعى وسىمدىككە تۇسىرەتىن كولەڭكەسىنىڭ كولەمىن ازايتادى.
  جىلىجايدىڭ ەندى ءبىر جاعىنا  تاۋعا قاراعان قابىرعا جاقتان ءبىر قيا جول جاساۋ كەرەك. ەكىنشى قاباتتاعى تاقتانىڭ شەتى قۇلاۋدان ساقتانۋ ءۇشىن، ەكى قاباتتىڭ ارالىعىنا قورعانىس قابىرعاسىن ورناتۋ ءتيىس. قابىرعانىڭ قالىڭدىعى ءبىر مەتر مولشەرىندە بولادى. سىرتقى قابىرعاسىن تاس نەمەسە قالىپتان سالىپ، ورتاشا قالىڭدىعى 30 دا 40 سانتيمەتر ارالىعىندا بولادى، بيىكتىگى  ەكىنشى قاباتپەن تەڭەسۋى كەرەك. ىشكى قابات قۇم قالتامەن ءۇيىلىپ جاسالادى، ورتاشا قالىڭدىعى 60 تا 70 سانتيمەتر بولۋى، بيىكتىگى  قالىپ نەمەسە تاس قابىرعادان 50 سانتيمەتر الاسا بولۋى كەرەك. ەندى تىرەۋدى كورەيىك، ادەتتە ەكى قاتار تىرەۋ ورناتىلادى، ءبىر قاتارىن ورناتقاننان كەيىن ارتقى قابىرعانىڭ ءبىر مەتر مولشەرىن تىرەۋ ەتۋ قاجەت، تەرەڭدىگى مەجەمەن 0.5 مەتر بولسا بولادى. ەكىنشى قاباتتان 4 مەتر بيىك تۇرۋى، ارالىعى 3 مەتر بولۋى كەرەك. ەندى ءبىر قاتار تىرەۋدى ەكىنشى قاباتتىڭ شەتىنەن ءبىر مەتر الىسقا ورناتىپ، نەگىزگى تىرەۋ ەتۋ كەرەك. ەكىنشى قاباتتاعى تاقتادان 3 مەتر مولشەرىندە بيىك بولعانى ءجون، 1.5 مەتر تەرەڭ ەتىپ ورناتىلادى.  ارالىعى 3 مەتر اينالاسىندا بولادى، تىرەۋ وسىنداي ورناتقاندا ساتىلى قوس قاباتتى جىلىجاي بەرىك بولادى.
  ساتىلى اتىز قوس قاباتتى جىلىجايىنىڭ قۇرىلىمى قاراپايىم، سالۋ بارىسى قاراپايىم جىلىجايمەن نەگىزىنەن ۇقساس بولادى، سوندىقتان تاۋلى، جارتىلاي تاۋلى جانە ادىرلى وڭىردەگى ديقاندار سىناپ كورىپ، كىرىسىن ارتتىرسا بولادى، بۇل جەرگىلىكتى ورىنداعى جىلىجاي  كوكونىس ەگىمشىلىگىنىڭ  دامۋىن  ىلگەرىلەتەدى.
جاۋاپتى رەداكتور : الىمبەك نۇرالين

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى