(2018 - جىلى 3 - ايدىڭ 1 - كۇنى)
شي جينپيڭ
جولداستار، دوستار:
بۇگىن ءبىز اسا قۇرمەتتى سەزىممەن وسىندا سالتاناتتى باس قوسىپ، قادىرلى جوۋ ىنلاي جولداستىڭ دۇنيەگە كەلگەندىگىنىڭ 120 جىلدىعىن ەسكە الىپ، ونىڭ پارتيا، حالىق، مەملەكەت جانە حالىق ارمياسى ءۇشىن قوسقان ەسەلى ەڭبەكتەرىن شىنايى ەسكە ءتۇسىرىپ، ونىڭ جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ تاڭداۋلى ۇلگىسى بولۋداي قاستەرلى رۋحىن ساعىنا ەسكە الىپ جانە ونان ۇيرەنىپ وتىرمىز.
جوۋ ىنلاي جولداس ۇلى ماركسيزمشى، ۇلى پرولەتاريات توڭكەرىسشىسى، ساياساتكەر، اسكەري ىستەر مامانى، ديپلومات، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ نەگىزگى باسشىلارىنىڭ ءبىرى، جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ نەگىزگى قۇرۋشىلارىنىڭ ءبىرى، جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىن قۇرۋشى ارداگەر، ماۋ زىدۇڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيانىڭ ءبىرىنشى بۋىن ورتالىق باسشىلىق كوللەكتيۆىنىڭ ماڭىزدى مۇشەسى.
جوۋ ىنلاي ەسىمى داڭقتى ەسىم، وشپەس ەسىم. بۇل ەسىمدى ءار جولى تىلگە العان سايىن بارىنشا مەيىرىمگە بولەنىپ، ماقتانىش سەزىنەمىز. جوۋ ىنلاي جولداستىڭ جۇڭگو حالقىنىڭ باقىتى ءۇشىن، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ گۇلدەنۋى ءۇشىن، ادامزاتتىڭ العا باسۋ ىستەرى ءۇشىن كۇرەسكەن شۇعىلالى ومىرىندە قوسقان ەسەلى ۇلەسى، كورسەتكەن وسكەلەڭ ونەگەسى جۇڭگوداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالاپ، دۇنيە جۇزىندەگى بەيبىتشىلىك پەن ادىلەتتىلىككە تالپىناتىن ادامداردىڭ كوكەيىنەن دە تەرەڭ ورىن الدى.
جوۋ ىنلاي جولداس 1898 - جىلى دۇنيەگە كەلگەن، ونىڭ جاس كەزىندە باتىس زورەكەرلەرىنىڭ شاپقىنشىلىعى مەن فەودال ۇستەمدىكتىڭ شىرىكتەسۋى سەبەبىنەن جۇڭگو ىشكى - سىرتقى تاۋقىمەتتە قالىپ، قوعامدىق داعدارىس بۇرىن بولىپ كورمەگەن دارەجەدە اۋىرلاپ، حالىقتىڭ تاعدىرى توتەنشە مۇشكىل حالدە قالعان ەدى. مەملەكەتكە تونگەن قيىنشىلىقتار مەن حالىقتىڭ تاۋقىمەتى الدىندا، جوۋ ىنلاي جولداس «جۇڭحۋانىڭ ەڭسە كوتەرۋى ءۇشىن» وقۋ وقۋعا بەكىنىپ، «مۇشكىل حال وزگەرمەيىنشە قۇلشىنعانىمدى توقتاتپايمىن، ادىلەت ارقالاماي تىنىشتىق تاپپايمىن» دەپ سەرت ەتىپ، «ون جىل ىزدەنىپ ۇلى ناتيجە جاراتام» دەپ اسقاق ارمان ورناتادى. جوۋ ىنلاي جولداس سول داۋىردەگى تاڭداۋلى جۇڭگو كوممۋنيستەرى سياقتى ىشكەرىلەي وي جۇگىرتىپ، ەڭسەسىن تىك ۇستاپ، مەملەكەتتى، حالىقتى قۇتقارۋدىڭ اقيقاتى مەن جولى جونىندە جاپالى ىزدەنىس جاسادى. ول «4 - مامىر» وتانشىلدىق قيمىلىنا قاتىناسىپ، ماركسيزم - لەنينيزممەن تانىستى، وسىدان كەيىن ەۆروپاعا بارىپ جۇمىس ىستەي ءجۇرىپ وقىپ، قايتا - قايتا سالىستىرۋ ارقىلى كوممۋنيزم سەنىمىن ورناتتى. 1921 - جىلى ول پاريجدە ەۆروپادا جۇرگەن جۇڭگولىق جاستار كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باستاپقى ۇيىمىن قۇرۋعا قاتىناسىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ەڭ العاشقى مۇشەلەرىنىڭ بىرىنە اينالدى.
جاڭا دەموكراتيالىق توڭكەرىس مەزگىلىندە، جوۋ ىنلاي جولداس پارتيامىزدىڭ جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ دۇرىس جولى جونىندە ىزدەنىس جاساۋىنا، حالىق ارمياسىن قۇرۋعا، توڭكەرىستىك بىرلىكساپتى قۇرۋعا، حالىق قوجا بولعان جاڭا جۇڭگونى قۇرۋعا وشپەس ۇلەستەر قوستى. 1924 - جىلى ول وتانعا قايتقاننان كەيىن زور توڭكەرىس اعىنىنا ىلەسىپ، حۋاڭپۋ اسكەري مەكتەبى ساياسي ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىلىك مىندەتىن ۇستىنە الدى، ول پارتيامىزداعى قارۋلى كۇرەستىڭ ماڭىزدىلىعىن ەڭ ەرتە تانىعان جانە اسكەري ىستەر قىزمەتىمەن ەڭ ەرتە اينالىسقان باسشىلاردىڭ ءبىرى. زور توڭكەرىس ساتسىزدىككە ۇشىراعاننان كەيىن، جوۋ ىنلاي جولداس پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ نەگىزگى باسشىلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە نانچاڭ كوتەرىلىسىن قوزعاۋعا باسشىلىق ەتىپ، گومينداڭ كەرتارتپاشىلارىنا قارۋلى قارسى تۇرۋدىڭ العاشقى وعىن اتتى، پارتيا باسشىلىعىنداعى حالىق ارمياسى وسىدان باستاپ دۇنيەگە كەلدى. اسا قيان - كەسكى اق تەررورلىق جاعدايىندا، جوۋ ىنلاي جولداس پارتيانىڭ گومينداڭ ۇستەمدىگىندەگى رايوندارىنداعى استىرتىن قىزمەتىن بەلسەندىلىكپەن ورىستەتىپ، جەر - جەردەگى جۇمىسشى - شارۋانىڭ قارۋلى كۇشپەن ءبولىپ الۋ كۇرەسىنە جەتەكشىلىك ەتىپ جانە قولداۋ كورسەتىپ، جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ «اۋىل - قىستاق ارقىلى قالانى قورشاۋ، اكىمياتتى قارۋمەن تارتىپ الۋداي» دۇرىس جولىنىڭ قالىپتاسۋىن ىلگەرىلەتۋگە كورنەكتى ۇلەس قوستى. جوۋ ىنلاي جولداس جياڭشيداعى ورتالىق توڭكەرىس بازاسىنا كەلگەننەن كەيىن، جۋ دى جولداس سياقتىلارمەن بىرگە 4 رەتكى «قورشاپ جويۋ» كۇرەسىنە قولباسشىلىق ەتتى ءارى جەڭىسكە قول جەتكىزدى. زۇن - ي ماجىلىسىندە ول ماۋ زىدۇڭ جولداستىڭ دۇرىس دارىپتەمەسىن باتىل قولداپ، ماۋ زىدۇڭ جولداستىڭ قىزىل ارمياداعى جانە ورتالىق كوميتەتتەگى باسشىلىق ورنىن ورناتۋدا، قىزىل ارميانى، پارتيانى قاتەردەن قۇتقارۋدا، جۇڭگو توڭكەرىسىندە تاريحي بۇرىلىس تۋدىرۋدا اسا ماڭىزدى رول اتقاردى. شي - ان وقيعاسى تۋىلعاننان كەيىن، جوۋ ىنلاي جولداس پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ باعىتىنا نەگىزدەلىپ شي - انعا كەلىپ، كوپ جاقتارمەن كەلىسسوز وتكىزىپ، شي - ان وقيعاسىنىڭ بەيبىت شەشىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، گومينداڭ مەن كوممۋنيستىك پارتيانىڭ 2 - رەتكى ىنتىماقتاستىعىنىڭ، ىنتماقتاسىپ قورلاۋعا قارسى تۇرۋدىڭ جاڭا جاعدايىن قالىپتاستىردى. بۇكىل حالىق جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرعان مەزگىلدە، جوۋ ىنلاي جولداس پارتيامىزعا ۋاكىل بولىپ ۇزاق ۋاقىت گومينداڭ ۇستەمدىگىندەگى وڭىرلەردە تاپجىلماي قىزمەت ىستەپ، ءار سالا وتانشىل قايراتكەرلەرىن كەڭىنەن ىنتىماقتاستىرىپ جانە ولاردى وزىنە تارتىپ، گومينداڭ توڭمويىندارىمەن باتىل دا جوسپارلى كۇرەس جاسادى. جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس جەڭىسكە جەتكەننەن كەيىن، جوۋ ىنلاي جولداس ماۋ زىدۇڭ جولداسپەن بىرگە گومينداڭمەن كەلىسسوز وتكىزۋگە چۇڭچيڭعا باردى، وسىدان كەيىن پارتيامىزدىڭ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىن باستاپ گومينداڭ بيلەۋشىلەرىمەن ءبىر جىلدان استام ۋاقىت كەلىسسوزدىك كۇرەس جۇرگىزدى. ازاتتىق سوعىس مەزگىلىندە، جوۋ ىنلاي جولداس ماۋ زىدۇڭ جولداسقا سايكەسىپ، جۇڭگونىڭ تاعدىرىن وزگەرتكەن ءبىر قىدىرۋ ستراتەگيالىق شەشۋشى شايقاستارعا ورنالاستىرۋ جاسادى جانە قولباسشىلىق ەتتى ءارى گومينداڭ ۇستەمدىگىندەگى وڭىرلەردە 2 - شەپتى قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتتى. جوۋ ىنلاي جولداس پارتيامىزعا ۋاكىل بولىپ ءارقايسى دەموكراتيالىق پارتيا - توپتارمەن جانە وتانشىل دەموكراتيالىق قايراتكەرلەرمەن مەملەكەت قۇرۋدىڭ ۇلى جوباسىن بىرگە اقىلداسىپ، جۇڭگو حالىق ساياسي ءماسليحات كەڭەسىن اشۋعا ازىرلىك جاساپ، «ورتاق پروگراممانى» جازۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، جاڭا جۇڭگونىڭ قۇرىلۋىنا ەسەلى ۇلەس قوستى.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعان سوڭ، جوۋ ىنلاي جولداس ەلىمىزدىڭ مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەتىن سوتسياليستىك قۇرىلىس جولى جونىندە بەلسەنە ىزدەنىس جاساپ، سوتسياليستىك توڭكەرىس جانە قۇرىلىس ىستەرىن ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن جۇرەك قانىن سارقا جۇمساپ، نەگىز قالاۋ سيپاتتى ۇلەس قوستى. جوۋ ىنلاي جولداس ۇكىمەت زۇڭليى بولعان 26 جىلدا، ءارى مەملەكەتتىڭ قۇرىلىس جالپى جوباسىنىڭ ماڭىزدى جوبالاۋشىسى، ءارى ونى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ەگەي ۇيىمداستىرۋشىسى جانە باسقارۋشىسى بولا ءبىلدى. جوۋ ىنلاي جولداس «مەملەكەتىمىزدىڭ بەت - بەينەسىن وزگەرتۋدى ەكونوميكالىق بەت - بەينەنى وزگەرتۋدەن باستاۋىمىز كەرەك. سوندا عانا مەملەكەتىمىز ماڭگى ەڭسە كوتەرەتىن بولادى»، «ەكونوميكالىق قۇرىلىس قىزمەتى بۇكىل مەملەكەت ومىرىندە ماڭىزدى ورىنعا يە بولىپ ۇلگىردى» دەگەندى ورتاعا قويدى. جوۋ ىنلاي جولداس: «ءتۇرلى قاتىناستاردى دۇرىس ءبىر جاقتى ەتىپ، ماڭىزدى - ماڭىزسىزىن، شۇعىل - شۇعىل ەمەسىن ايقىنداپ، جالپى جاعدايدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ، جان - جاقتى تەڭدىكتى ساقتاۋ، سايكەستى دامۋ كەرەك، سوتسياليزمگە تەك ەكونوميكالىق قۇرىلىس قانا ەمەس، ساياسي قۇرىلىس پەن رۋحاني قۇرىلىس تا كەرەك، سوندىقتان، ءسوز جوق، جان - جاقتى دامۋ كەرەك» دەپ باسا دارىپتەدى. جوۋ ىنلاي جولداس عىلىم − ەكونوميكانىڭ، مەملەكەت قورعانىسىنىڭ جانە مادەنيەتتىڭ دامۋىنا ساياتىن شەشۋشى فاكتور ەكەنىن ورتاعا قويىپ، «ءبىز، ءسوز جوق، دەرەۋ قوزعالىپ، جىگەرلەنە قۋىپ جەتۋىمىز، ەلىمىزدىڭ عىلىم، مادەنيەت كۇشتەرىن مۇمكىندىگىنشە تەز كەڭەيتۋگە جانە جوعارىلاتۋعا كۇش سالۋىمىز، ونشا ۇزاق ەمەس ۋاقىتتا الەمنىڭ وزىق دەڭگەيىنە تەڭەلۋىمىز كەرەك»، - دەدى. ول مەملەكەت قورعانىسىن وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنا ايرىقشا ءمان بەرىپ، «ءبىز وزىق مەملەكەت قورعانىسىن جۇرگىزۋىمىز كەرەك. وزىقتىق پەن مەملەكەت قورعانىسى تىعىز بايلانىسىپ، بىتە قايناسقان» دەپ باسا دارىپتەپ، «ەكى بومبا، ءبىر سەرىك» كولەمدى عىلىم - تەحنيكالىق قامال الۋدى ءوزى ۇيىمداستىرىپ جانە وعان باسشىلىق ەتىپ، ماڭىزدى ىلگەرىلۋشىلىككە قول جەتكىزىپ، ەلىمىزدىڭ جالپىلىق مەملەكەت قۋاتى مەن حالىقارالىق ورنىن بارىنشا جوعارىلاتتى. جوۋ ىنلاي جولداس سىرتقى ەكونوميكالىق بايلانىسقا جانە شەتەلدىڭ وزىق تەحنيكاسىن ۇيرەنۋگە ايرىقشا ءمان بەرىپ، «بارلىق مەملەكەتتەردىڭ ارتىقشىلىعىنان ۇيرەنۋگە باتىل بولۋدىڭ ءوزى وزىنە دەگەن نىق سەنىمنىڭ جانە وزىندىك ار - نامىستىڭ بەينەسى، وسىنداي ۇلت عانا ءوزىن قۇدىرەتتەندىرە الاتىن ۇلت سانالادى» دەپ باسا دارىپتەدى.
جوۋ ىنلاي جولداس ساياسي كەڭەس مەملەكەتتىك 1 - كەزەكتى كوميتەتىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى، مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ 2 - ، 3 - ، 4 - كەزەكتى كوميتەتتەرىنىڭ ءتوراعاسى رەتىندە، بىرلىكساپ شەبىنىڭ سوتسياليستىك توڭكەرىس جانە قۇرىلىس ىستەرىندە اتقاراتىن رولىنا ايرىقشا ءمان بەرىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى باسشىلىعىنداعى كوپ پارتيا سەلبەستىگى مەن ساياسي كەڭەس تۇزىمىنە تاباندى بولۋعا جانە ونى كەمەلدەندىرۋگە ماڭىزدى ۇلەس قوستى. جوۋ ىنلاي جولداس وتاننىڭ بىرلىككە كەلۋ ۇلى ءىسىن ءار ۋاقىت ەستەن شىعارماي، شياڭگاڭ، اۋمىن جانە تايۋان ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن كوپتەگەن نەگىزدىك، ءورىس اشارلىق قىزمەتتەر ىستەدى. جوۋ ىنلاي جولداس جاڭا جۇڭگونىڭ ديپلوماتيا ىستەرىنىڭ باستى نەگىز قالاۋشىلارىنىڭ ءبىرى، ول پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ سىرتقى ىستەر قىزمەتىنە ناتيجەلى باسشىلىق ەتتى. ول العاش رەت دارىپتەگەن بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ 5 پرينسيبى ەلىمىز ديپلوماتيا ساياساتىنىڭ ىرگە تاسىنا اينالدى. ول ەلىمىزدىڭ ءار ەلمەن، اسىرەسە، قالىڭ دامۋ ۇستىندەگى ەلدەرمەن دوستىق ىنتىماقتاستىق قارىم - قاتىناسىن ىلگەرىلەتىپ، الەمنىڭ جەر - جەرىندە دوسىمىز بولۋعا مۇمكىندىك جاسادى. جوۋ ىنلاي جولداستىڭ تەلەگەي تەڭىز ديپلوماتيالىق يدەياسى، باي مازمۇندى ديپلوماتيالىق امالياتى، وزگەشە دارالىققا يە ديپلوماتيالىق ونەرى جانە ديپلوماتيالىق ستيلى الەمدەگى ءار ەل حالقىنىڭ جانە حالىقاراداعى دوس قايراتكەرلەردىڭ جاپپاي قۇرمەتىنە بولەنىپ، پارتيا مەن مەملەكەتكە اسا جوعارى حالىقارالىق ابىروي اپەردى.
«مادەنيەت توڭكەرىسىنىڭ» مەيلىنشە كۇردەلى، ەرەكشە ورتاسىندا، جوۋ ىنلاي جولداس جاي ادامنىڭ ويىنا كەلمەيتىن قۇلشىنىستار جاساپ، قورلاۋعا ەڭسەسىن تۇسىرمەي اۋىر مىندەت ارقالاپ، حاۋىپتى جاعدايدى قايسارلىقپەن مەڭگەرىپ، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ قالىپتى قىزمەت اينالىمىن قورعاپ، بارلىق مۇمكىندىكتەردەن پايدالانىپ زياندى ازايتتى. جوۋ ىنلاي جولداس پارتيانىڭ كوپتەگەن باسشى تىرەكتىلەرىن، دەموكراتيالىق قايراتكەرلەردى جانە زيالىلاردى قورعاپ قالدى؛ ماۋ زىدۇڭ جولداسقا سەلبەسىپ، لين بياۋ كەرى توڭكەرىستىك توبىنىڭ ەڭ جوعارى بيلىكتى تارتىپ الۋعا سۇقتانعان قاسكۇنەمدىگىن تالقانداپ، جياڭ چيڭ كەرى توڭكەرىستىك توبىمەن باتىل كۇرەس جۇرگىزدى. «13 - قىركۇيەك» وقيعاسىنان كەيىن، جوۋ ىنلاي جولداس ورتالىقتىڭ كۇندەلىكتى قىزمەتىن باسقارىپ، اسىرە سولشىلدىق يدەيالىق اعىمىنىڭ قاتەلىگىن سىنداپ جانە تۇزەتىپ، ءار جاقتى قىزمەتتە بۇرىلىس بولۋعا مۇمكىندىك جاسادى. ول دىڭ شياۋپيڭ جولداستىڭ ءار جاقتى قىزمەتتەرگە رەتتەۋ جۇرگىزۋىنە بار كۇشپەن قولداۋ كورسەتتى، بۇل سول كەزدەگى جۇڭگونىڭ ساياسي جاعدايىنا تەرەڭ ىقپال جاساپ قانا قويماي، جۇڭگونىڭ كەيىنگى رەفورماسى مەن دامۋىنا شارت ازىرلەدى؛ ول مەملەكەتتىك 4 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ 1 - ماجىلىسىندە ءتورتتى وسىزامانداندىرۋ سىندى ۇلى نىسانانى قايتالاي دارىپتەپ، بۇكىل پارتيانى، بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقىن ايرىقشا جىگەرلەندىردى.
جوۋ ىنلاي جولداس 1927 - جىلدان باستاپ پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ۇيتقى باسشىلارىنىڭ مۇشەسى بولىپ، جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاننان كەيىن ۇزاق ۋاقىت پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى باسشىلىق مىندەتتەرىن ارقالاپ، توڭكەرىس جانە قۇرىلىس مەزگىلىندەگى پارتيانىڭ ءتۇرلى ماڭىزدى قىزمەتتەرىنە ارالاسىپ جانە باسشىلىق ەتىپ، پارتيا مەن حالىق ىستەرىندە قولعا كەلگەن ءاربىر ماڭىزدى جەڭىس ءۇشىن جۇرەك قانىن سارقا جۇمسادى. جوۋ ىنلاي جولداس ماركسيزمنىڭ نەگىزگى قاعيدالارىن ەلىمىزدىڭ ءىس جۇزىندىك جاعدايىمەن بىرلەستىرۋگە ءمان بەرىپ، پارتيانىڭ توڭكەرىس جانە قۇرىلىس ىستەرىنە باسشىلىق ەتۋدەگى ۇنامدى، ۇنامسىز ەكى جاقتى تاجىريبەلەرىن قورىتىندىلاۋعا، حالىق بۇقاراسى جاراتقان جاڭا تاجىريبەلەردى بايقاۋعا جانە قورىتىندىلاۋعا، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتى مەن الەمدىك وركەنيەتتەن اقىل - پاراسات قابىلداۋعا، شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەپ، نازاريالىق وي جۇگىرتۋگە جانە پارتيانىڭ لۋشيان، باعىت - ساياساتتارىن تۇسىندىرۋگە شەبەر بولىپ، ساياسي، ەكونوميكا، مادەنيەت، قوعام، اسكەري ىستەر، سىرتقى ىستەر، بىرلىكساپ جانە پارتيا قۇرىلىسى سياقتى سالالاردا نازاريالىق جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىپ، ماۋ زىدۇڭ يدەياسىنىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋىنا ماڭىزدى ۇلەس قوستى، سونىمەن بىرگە، رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋ جاڭا مەزگىلىندەگى پارتيامىزدىڭ جۇڭگوشا سوتسياليزم نازاريالىق جۇيەسىن قالىپتاستىرۋىنا ماڭىزدى يدەيالىق باستاما ۇسىندى.
جولداستار، دوستار!
جوۋ ىنلاي جولداستىڭ جارتى عاسىردان استام كۇرەسپەن وتكەن ءومىرى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ تاريحىنىڭ جاندى كورىنىسى، جاڭا جۇڭگونىڭ تۋىنداۋ، دۇنيەگە كەلۋ، ەسەيۋ جانە وسكەلەڭ حالىقارالىق بەدەلگە يە بولۋ تاريحىنىڭ جاندى كورىنىسى، جۇڭگو حالقىنىڭ ءوزى تاڭداعان توڭكەرىس جانە قۇرىلىس جولىندا جاپالى ىزدەنىس جاساۋ، ۇزدىكسىز ءورىس اشۋ، جەڭىسپەن ىلگەرىلەۋ تاريحىنىڭ جاندى كورىنىسى. جوۋ ىنلاي جولداس جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ تاياۋ زاماننان بەرگى شۇعىلا شاشقان الىپ جۇلدىزى، جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ ماڭگى جەلبىرەيتىن تۋى. جوۋ ىنلاي جولداستىڭ وسكەلەڭ رۋحى، ارداقتى ءمورالى، ۇلى ونەگەسى ءار بۋىن جۇڭگو كوممۋنيستەرىنە جىگەر بەرىپ، ءنار بەرىپ كەلەدى. جوۋ ىنلاي جولداستان ايگىلەنگەن جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ وسكەلەڭ رۋحى تاريحي رۋح ءارى ءداۋىر رۋحى، ول ءبىزدى جاڭا داۋىردە جۇڭگوشا سوتسياليزمگە تاباندى بولۋ جانە ونى دامىتۋ ساپارىندا ەرلىكپەن العا ىلگەرىلەۋگە شابىتتاندىرادى.
− جوۋ ىنلاي جولداس اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋدىڭ، سەنىمدى بەرىك ساقتاۋدىڭ تاڭداۋلى ۇلگىسى. جوۋ ىنلاي جولداس كوممۋنيزم سەنىمىن ورناتقان كەزىندە بىلاي دەگەن بولاتىن: «ءوزىم مويىنداعان يزمنەن تانبايمىن، سونداي - اق ونى تاباندىلىقپەن ۇگىتتەيمىن»، «ءارقانداي جاپالى، قيىن جاعدايدا، كوممۋنيزم ءۇشىن سوڭىنا دەيىن جان قيارلىقپەن كۇرەس جۇرگىزەمىن». جوۋ ىنلاي جولداس ومىرىندە بەرگەن سەرتىنەن تايمادى. توڭكەرىستىك كۇش قانشاما ءالسىز، اق تەررورلىق قانشاما جان تۇرشىگەرلىك، جاۋمەن كۇرەس قانشاما قيان - كەسكى، ساياسي جاعداي قانشاما كۇردەلى، پارتيا مەن مەملەكەت ىسىندە ءدوپ كەلگەن سىن - سايىس قانشاما اۋىر، ارقالاعان جاۋاپكەرشىلىك قانشاما جاپالى، ءوز جاعدايى قانشاما مۇشكىل بولسا دا، ول بەرىك مۇرات - سەنىم مەن جالىندى توڭكەرىستىك رۋحتى باستان - اياق ساقتادى. بەينە ونىڭ ءوزىن بورشالاعاندا: «مەن قىزمەت ىستەگەندە ەشقاشان تورىعىپ كورگەن ەمەسپىن» دەگەنىندەي، جوۋ ىنلاي جولداس پارتيا مەن حالىق ىستەرىنىڭ دامۋىنا، سوتسياليستىك جۇڭگونىڭ نۇرلى بولاشاعىنا، جۇڭحۋا ۇلتىن گۇلدەندىرۋدىڭ ۇلى ىسىنە قاشاندا جەڭبەي قويمايتىن تولىق سەنىمدە بولدى. ونىڭ كوكەيىندە جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ اۋەلگى ماقساتى، كوممۋنيزم سەنىمى مىقتى ساقتالدى.
توڭكەرىستىك مۇرات بارىنەن جوعارى. مۇرات - سەنىم − جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ ساياسي جانى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ تالاي ساتسىزدىكتى باستان كەشىرە وتىرىپ تىنباي قۇلشىنۋىنىڭ، تالاي جاپا - ماشاقاتتى تارتا ءجۇرىپ قۇرىشتاي سومدالۋىنىڭ سەبەبى، تۇپتەپ كەلگەندە، سان - ساناقسىز جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ كوكىرەگىندە ۇلى مۇرات پەن توڭكەرىستىك سەنىمنىڭ باستان - اياق بەرىك ساقتالىپ، باستان - اياق جالىنداپ شۇعىلا شاشقاندىعىندا. ءبىز جوۋ ىنلاي جولداستان ۇيرەنىپ، ءوزىمىزدىڭ كوممۋنيست ەكەنىمىزدى، توڭكەرىسشى ەكەنىمىزدى ۇمىتپاي، قاي - قاشان دا مۇرات - سەنىمدى جوعالتپاۋىمىز كەرەك. مۇرات - سەنىم ءبىزدىڭ بەتالىسىمىز بەن تۇرعىمىزدى ءارى ءسوز - سويلەمىمىز بەن ءىس - ارەكەتىمىزدى بەلگىلەيدى. ءبىز ماركسيزم - لەنينيزم، ماۋ زىدۇڭ يدەياسى، دىڭ شياۋپيڭ نازارياسى، «ۇشكە ۋاكىلدىك ەتۋ» ماڭىزدى يدەياسى، عىلمي دامۋ كوزقاراسى، جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسى ارقىلى وي - سانامىزدى قارۋلاندىرىپ، جول سەنىمىن، نازاريا سەنىمىن، ءتۇزىم سەنىمىن، مادەنيەت سەنىمىن مىقتاپ ورناتىپ، اقىل مەن ارەكەتتى بىرلەستىرىپ، ءسوز - ارەكەتتە بىردەي بولىپ، ءىس جۇزىندىك ارەكەتىمىز ارقىلى جۇڭگوشا سوتسياليزمگە تاباندى بولىپ جانە ونى دامىتىپ، كوممۋنيزم ۇلى مۇراتىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا قۇلشىنا كۇرەسۋىمىز كەرەك.
− جوۋ ىنلاي جولداس پارتياعا ادال بولۋدىڭ، جالپى جاعدايدى قورعاۋدىڭ تاڭداۋلى ۇلگىسى. جوۋ ىنلاي جولداس پارتيا مەن حالىق ءۇشىن وراسان زور ۇلەس قوستى، الايدا ول جەكە باسىنىڭ ورنىمەن، پايدا - زيانىمەن ەشقاشان ەسەپتەسىپ كورگەن ەمەس، جەكە مەن ۇيىمنىڭ قاتىناسىن ءارقانداي ۋاقىتتا دا دۇرىس ءبىر جايلى ەتتى. پارتياعا باستان - اياق ابسوليۋتتى ادال بولىپ، پارتيا ىشىندە ىنتىماقتى قورعاۋدى، بەكەمدەۋدى، پارتيانىڭ ساياسي جالپى جاعدايىن قورعاۋدى، بەكەمدەۋدى ءوزىنىڭ ارەكەت ولشەمى ەتتى. جوۋ ىنلاي جولداس پارتيانىڭ بارلىق قىزمەتكە ابسوليۋتتى باسشىلىعىنا باستان - اياق تاباندى بولدى. ءوزى باسشىلىق ەتكەن رايون مەن ءبولىمنىڭ دەربەس ءبي بولۋىنان، ءوزىن ۇيىمنان جوعارى ورىنعا قويۋدان ساقتانۋ جانە وعان قارسى تۇرۋ ءۇشىن، جوۋ ىنلاي جولداس سوعىس جىلدارىندا قىزىل ارميانىڭ نەگىزگى باسشىسى مىندەتىن وتەگەن كەزىندە: «پارتيانىڭ باسشىلىق رولىن مۇلدە جوعارىلاتۋ كەرەك. قىزىل ارميادا تەك پارتيانىڭ باسشىلىعى عانا بولۋ، پارتيا شوعىرلى جەتەكشىلىك ەتۋ پرينسيبى ارقىلى بەت - بەدەلىن تىكتەۋى كەرەك» دەپ باسا دارىپتەگەن بولاتىن. سوتسياليستىك قۇرىلىس كەزەڭىندە ۇكىمەت قىزمەتىنە جاۋاپتى بولعان تۇستا، جوۋ ىنلاي جولداس «تاراۋلاردىڭ پارتيا ۇيىمى قىزمەتىن»، ءسوز جوق، كۇشەيتۋ، «پارتيا ورتالىق كوميتەتىنەن نۇسقاۋ سۇراۋ، مالىمەت بەرۋ ءتۇزىمىن»، ءسوز جوق، كۇشەيتۋ كەرەك دەگەندى العا قويدى. جوۋ ىنلاي جولداس پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ بەدەلى مەن ورتالىقتانعان ءبىر تۇتاس باسشىلىعىن قاي - قاشان دا سانالىلىقپەن قورعاپ، ماۋ زىدۇڭ جولداستىڭ كوسەمدىك ورنىن سانالىلىقپەن قورعاپ، پارتيانىڭ ىنتىماعىنا ءتيىمسىز جانە پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ بەدەلىنە زيان جەتكىزەتىن سوزدەر مەن ارەكەتتەرگە باتىل قارسى تۇردى جانە ونى شەكتەدى. جوۋ ىنلاي جولداس ءارقانداي توپقا، جىككە ءبولىنۋ يدەياسىنا، شاعىن توپ قۇرۋ نىسايىنا، جەرشىلدىككە، توبەشىلدىككە، وزىمشىلدىككە قارسى تۇرىپ، شاعىن جىك، توپ قۇرۋدان اۋلاق بولىپ، پارتيالى باسشى كادرلاردان ءارقانداي شارت - جاعدايدا ەڭ الدىمەن ساياسي وتكەلدەن ويداعىداي ءوتۋدى تالاپ ەتتى.
ءبىر پارتيالى كادردىڭ ساپاسى مەن قابىلەتىنىڭ قانداي ەكەندىگىن ونىڭ ساياسيدا تۇراقتى ما، جوق پا؟ سەنىمدى مە، جوق پا؟ پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ بەدەلى مەن ورتالىقتانعان ءبىر تۇتاس باسشىلىعىن سانالى تۇردە قورعاي ما، جوق پا؟ دەگەن جاقتاردان بايقاۋعا بولادى. ءبىز جوۋ ىنلاي جولداستان ۇيرەنىپ، پارتيانىڭ ساياسي ءتارتىبى مەن ساياسي قاعيداسىن باستان - اياق بەرىك ساقتاپ، پارتيانىڭ ىنتىماعىن، بىرلىگىن سانالى تۇردە قورعاپ، يدەيادا، ساياسيدا، ارەكەتتە سانالى تۇردە پارتيا ورتالىق كوميتەتىمەن وسكەلەڭ ءبىر اۋىزدىلىقتى ساقتاپ، پارتيانىڭ ساياسي لۋشيانىن باتىل اتقارۋىمىز، پارتياعا ادال بولۋدى، پارتيانىڭ قامىن ويلاۋدى، پارتيا ءۇشىن مىندەتتى ادا ەتۋدى، حالىقتى باقىتقا كەنەلتۋدى ءتۇبىرلى ساياسي جاۋاپكەرلىك ەتىپ، كوممۋنيستەردىڭ ساياسي قاسيەتىن ماڭگى ساقتاۋىمىز كەرەك. − جوۋ ىنلاي جولداس حالىقتى قىزۋ ءسۇيۋدىڭ، حالىققا شىن نيەتىمەن قىزمەت ەتۋدىڭ تاڭداۋلى ۇلگىسى. جوۋ ىنلاي جولداس «تاۋدان تۇسكەندە تاۋدى ۇمىتپا، قالاعا كىرگەندە اۋىلدى ۇمىتپا»، «ەگەر ۇمىتساق، تەگىمىزدى ۇمىتقان بولامىز» دەگەن ەرەكشە وبرازدى ءسوز ايتقان بولاتىن. جوۋ ىنلاي جولداس مۇندا ايتقان «تەك» حالىق جۇرتشىلىعىن مەڭزەيدى. ول «ءبىز حالىق اراسىنان كەلدىك، وتكەندەگى جەڭىستەرگە حالىقتىڭ قولداۋىندا، كومەگىندە قول جەتكىزدىك، تەگىمىزدى ۇمىتساق بولمايدى»، «نەگىزگى تابىمىز بۇقارادان ايرىلساق، پارتيانىڭ نەگىزىنەن ايرىلامىز» دەدى. جوۋ ىنلاي جولداس ءوزىن حالىقتىڭ «باس قىزمەتشىسى» سانادى، حالىقتىڭ مۇددەسىن بارىنەن جوعارى قويدى، حالىقتى ەستەن شىعارماي، حالىق جۇرتشىلىعىن ايرىقشا ءسۇيدى، بۇقارانىڭ جوعىن جوقتاپ، بۇقارانىڭ قامىن جەدى. بۇقارانىڭ حاۋىپسىزدىگىنە، كۇي - جايىنە قاتىستى ءىس بولسا بولعانى، ول قاشاندا قالتقىسىز قامقورلىق جاساپ، جان اشىرلىق ىستەيتىن، حالىق جۇرتشىلىعىمەن جاپادا بىرگە، تاعدىرلاس بولدى، ۋايىم - قايعىدا، قۋانىشتا دا بىرگە بولدى، حالىقپەن بىرگە كۇرەس جاسادى. جوۋ ىنلاي جولداس تەكسەرۋگە، زەرتتەۋگە ايرىقشا ءمان بەرەتىن، ۇنەمى بۇقارامەن قويان - قولتىق ارالاسىپ، ءبىرىنشى شەپكە بارىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزەتىن، ول «تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەۋ كەرەك، ويىنا كەلگەنىن ىستەۋگە بولمايدى»، «ناقتى جاعدايدى ۇعىسۋ ءۇشىن، بۇقارامەن تەڭ تۇرعىدا بولۋ كەرەك» دەيتىن. جوۋ ىنلاي جولداس ءوزىنىڭ ءىس جۇزىندىك ارەكەتىمەن بۇكىل پارتياعا بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋدىڭ داڭقتى ونەگەسى بولدى. «حالىقتىڭ زۇڭليى حالىقتى سۇيەدى، حالىقتىڭ زۇڭليىن حالىق سۇيەدى»، حالىق بۇقاراسى جوۋ ىنلاي جولداسقا دەگەن ەڭ شىنايى سۇيىسپەنشىلىگىن قاراپايىم تىلمەن بەينەلەدى.
حالىق تاريحتى جاراتۋشى، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ بولاشاعىن، تاعدىرىن بەلگىلەيتىن ءتۇبىرلى كۇش. پارتيامىز حالىقتان كەلگەن، حالىققا تامىر تارتقان، حالىققا قىزمەت ەتەدى، ەگەر بۇقارادان الشاقتاسا، ومىرشەڭدىك كۇشىنەن ايرىلادى. ءبىز جوۋ ىنلاي جولداستان ۇيرەنىپ، جالپى ءۇشىن پارتيا قۇرۋعا، بيلىكتى حالىق ءۇشىن جۇرگىزۋگە تاباندى بولىپ، بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ەتۋدەي ءتۇبىرلى ماقساتتى سانالى اتقارىپ، پارتيانىڭ بۇقارالىق لۋشيانىن ەل باسقارۋدىڭ بارلىق ارەكەتىندە دايەكتىلەندىرىپ، حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىن كۇرەس نىسانامىز ەتىپ، حالىققا سۇيەنىپ تاريحي ۇلى ناتيجە جاراتۋىمىز كەرەك.
− جوۋ ىنلاي جولداس وزىنە توڭكەرىس جاساۋدىڭ، ماڭگى كۇرەس جۇرگىزۋدىڭ تاڭداۋلى ۇلگىسى. جوۋ ىنلاي جولداس پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى باسشىلىق مىندەتىن ۇزاق ۋاقىت وتەدى، ايتسە دە قاشاندا كەڭ قولتىق، كىشى پەيىل دە بايىپتى بولدى، تاكاپپارلانبايتىن، كۇيگەلەكتەنبەيتىن، ونىڭ ءوزىنىڭ ۇرانى «ءومىر بويى ۇيرەنۋ، ءومىر بويى جاڭالانۋ». جوۋ ىنلاي جولداس يدەيانى جاڭالاۋدى اۋا سياقتى كەم بولسا بولمايتىن نارسە سانادى. ول ۇنەمى «ءاربىر كوممۋنيستىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولعاننان تارتىپ يدەيانى قارتايعانشا وزگەرتۋگە دايىن بولۋداي تانىمى بولۋ كەرەك»، «ەگەر ءبىر كوممۋنيست ءوزىن وزگەرىپ بولدىم، ەندى وزگەرۋىمنىڭ قاجەتى جوق دەپ قاراسا، وندا ول جاقسى كوممۋنيست سانالمايدى»، «باسشىنىڭ بەدەلى قاتەلىكتى جاسىرۋ ارقىلى ەمەس، قايتا قاتەلىكتى تۇزەتۋ ارقىلى جوعارىلايدى؛ ءوزىن ماقتاي بەرۋ ارقىلى ەمەس، قايتا قاجىرلىلىقپەن ەڭبەكتەنۋ ارقىلى جەتىلەدى» دەيتىن. تۇرلىشە داۋىرلىك مىندەت مەن داۋىرلىك تالاپ الدىندا، جوۋ ىنلاي جولداس قاشاندا وزىنە توڭكەرىس جاساۋ رۋحىمەن جاڭا سايىستارعا توتەپ بەرىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ۇلى قوعامدىق توڭكەرىسىنە باسشىلىق ەتۋگە جانە مۇنى ىلگەرىلەتۋگە قاتىسىپ، قاشاندا پارتيا مەن حالىق ىستەرىمەن بىرگە العا ىلگەرىلەدى. جوۋ ىنلاي جولداستىڭ ءومىرى ءوزىنىڭ ءىس جۇزىندىك ارەكەتىمەن وزىنە توڭكەرىس جاساۋ، ماڭگى كۇرەس جۇرگىزۋ ۋادەسىن امالياتتا ايگىلەدى.
باتىلدىقپەن وزىنە توڭكەرىس جاساۋ، پارتيانى قاتاڭ باسقارۋ، قاتاڭ جونگە سالۋ پارتيامىزدىڭ ەڭ ايقىن قاسيەتى. پارتيامىز باستان - اياق ماركسيزمدىك بيلىك باسىنداعى پارتيا بولۋ ءۇشىن، ءوزىن، ءسوزسىز، باستان - اياق قۇرىشتاي شىڭداپ وتىرۋى كەرەك. ءبىز جوۋ ىنلاي جولداستان ۇيرەنىپ، پارتيالىلىق پرينسيپتى باستان - اياق اناعۇرلىم سانالى تۇردە بەكەمدەپ، وزىنە تۇبەگەيلى توڭكەرىس جاساۋ رۋحىن اسقاقتاتىپ، پارتيانىڭ ءوزىن كىرشىكسىزدەندىرۋ، ءوزىن كەمەلدەندىرۋ، ءوزىن جاڭارتۋ، ءوز دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ قابىلەتىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، قابىلەتىمىزدى ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، ۇيرەنۋ قابىلەتىمىزدى، ساياسي باسشىلىق ەتۋ قابىلەتىمىزدى، رەفورما جاساۋ، جاڭالىق اشۋ قابىلەتىمىزدى، عىلمي دامۋ قابىلەتىمىزدى، زاڭ بويىنشا بيلىك جۇرگىزۋ قابىلەتىمىزدى، بۇقارالىق قىزمەت قابىلەتىمىزدى، مىقتاپ يگەرۋ، تياناقتاندىرۋ قابىلەتىمىزدى، حاۋىپ - قاتەردى جەڭۋ قابىلەتىمىزدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، پارتيانىڭ ساياسي باسشىلىق قۋاتىن، يدەيالىق جەتەكتەۋ قۋاتىن، بۇقارالىق ۇيىمداستىرۋ قۋاتىن، قوعامدىق ۇندەۋ قۋاتىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، پارتيامىزدىڭ تاسقىنداعان ومىرشەڭدىك كۇشى مەن قۇدىرەتتى جاۋىنگەرلىك قۋاتىن ماڭگى ساقتاۋىنا كەپىلدىك ەتۋىمىز كەرەك.
− جوۋ ىنلاي جولداس باتىلدىقپەن جاۋاپكەرلىك ارقالاۋدىڭ، اقتىق دەمىنە دەيىن قىزمەت ەتۋدىڭ تاڭداۋلى ۇلگىسى. جوۋ ىنلاي جولداس ومىرىندە كەلەلى جاۋاپكەرشىلىكتى باتىل ارقالاپ، كەلەلى مىندەتتى ۇستىنە الىپ، جۇرەك قانىن سارقا جۇمساپ، شارشاپ - شالدىعۋدان قورىقپادى. ول: «ۇرپاقتاردىڭ باقىتى ءۇشىن، كوپتەگەن قيىنشىلىقتاردى قاشاندا ارقالاي ءبىلۋىمىز كەرەك»، «قيىنشىلىقتان جاسقانىپ، جەكە باسىنىڭ قامىن كۇيتتەۋ − كوممۋنيستەرگە جات قاسيەت»، - دەيتىن. جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن، ول كۇنىنە 12 ساعات، كەيدە، اۋەلى، 16 ساعاتتان استام ۋاقىت قىزمەت ىستەدى. «مادەنيەت زور توڭكەرىسى» كەزىندە دە كۇندى تۇنگە جالعاپ، جاپالى جۇمىس ىستەدى، كەي كۇندەرى 2 − 3 ساعات عانا دەمالدى، سالماقتى ناۋقاسقا شالدىققان كۇندە دە وسى كۇيىنەن جازبادى. جوۋ ىنلاي جولداس: «مەنى تاريح ساحناسىنا شىعارعان ەكەن، تاريحي مىندەتىمدى تابىسپەن ورىنداۋىم كەرەك»، - دەيتىن. ول ونداعان جىلداردى ءبىر كۇنگىدەي وتكىزدى، ءومىرىنىڭ ەڭ سوڭعى مەزگىلىندە سىرقاتتانىپ جۇرسە دە مەملەكەت ىسىنە باس قاتىرىپ، حالىق قامىن ويلادى. ول بىلاي دەيتىن: مەن ولىمنەن قورىقپايمىن. بۇرىنعىلاردا جەتپىسكە كەلسەڭ قارتتىققا ءىلىندىڭ دەگەن ءسوز بار، قازىر 70تىڭ جەتىسىنە كەلدىم، ۇزاق عۇمىر كەشكەن سانالامىن. ايتسەدە، 20 نەشە جىلدا مەملەكەتتى ءتىپتى دە ويداعىداي كوركەيتۋىم، حالىقتىڭ تۇرمىسىن اناعۇرلىم جاقسارتۋىم كەرەك ەدى، سوندا عانا «ماركستىڭ قاسىنا بارعانىمدا كوڭىلىم جاي تابادى». قازىرگى وسى كۇيىممەن بارۋدان قىنجىلامىن، قاشاندا ۇياتتى بولعانداي سەزىنەمىن. جوۋ ىنلاي جولداس شىن مانىندە اقتىق دەمىنە دەيىن كۇرەس جۇرگىزىپ، ولە - ولگەنشە حالىققا قىزمەت ىستەدى.
جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ جاڭا داۋىرىندە ءبىز جاڭا تاريحي بورىشتى ارقالاپ، جاڭا حاۋىپ - قاتەر، جاڭا سايىس، جاڭا قيىنشىلىقتارعا ءدوپ كەلىپ وتىرمىز. بۇكىل پارتيا، ءسوزسىز، اناعۇرلىم جاپالى دا قاجىرلىلىقپەن قۇلشىنىس جاساۋعا دايىن تۇرۋى ءتيىس. ءبىز جوۋ ىنلاي جولداستان ۇيرەنىپ، جاۋاپكەرلىك ارقالاۋعا باتىل بولىپ، قايشىلىققا جۇرەكتىلىكپەن بەتپە - بەت كەلىپ، ماسەلەلەردى شەبەرلىكپەن شەشىپ، پارتيا 19 - قۇرىلتايىندا جاسالعان ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋلاردى ۋاقىت كۇتىپ تۇرمايدى دەيتىن، شاپشاڭ قيمىلدايتىن رۋحپەن، شەگە قاعۋ رۋحىمەن جاقسى تياناقتاندىرىپ، امالياتتىڭ، حالىقتىڭ، تاريحتىڭ سىنىنان وتە الاتىن، ءداۋىردىڭ، حالىقتىڭ، تاريحتىڭ الدىندا ۇياتتى بولمايتىنداي ناقتى ناتيجەلەردى قۇلشىنا جاراتۋىمىز كەرەك.
− جوۋ ىنلاي جولداس تارتىپكە قاتاڭ بويسۇنۋدىڭ، پاك تە كىرشىكسىز بولۋدىڭ تاڭداۋلى ۇلگىسى. «تەڭىز تولماس ءجۇز وزەن قۇيسا دا، كەڭدىگىنەن؛ قۇز قۇلاماس مىڭ قۇلاش بولسا دا، ورلىگىنەن». جوۋ ىنلاي جولداس ءدال وسىلاي ادام. جوۋ ىنلاي جولداس ءومىر بويى تارتىپكە قاتاڭ بويسۇنىپ، قاجىرلى دا قاراپايىم بولىپ، ۇلەس قوسۋدى دارىپتەپ، قارىمجىسىنىڭ قايتۋىمەن ساناسپادى. ول باسشى كادرلارعا يدەيالىق وتكەلدەن، ساياسي وتكەلدەن، قوعامدىق وتكەلدەن، تۋىس - تۋعاندار وتكەلىنەن، تۇرمىس وتكەلىنەن سۇرىنبەي ءوتىپ، كوممۋنيستەردىڭ ساياسي قاسيەتى مەن تاڭداۋلى ستيلىنەن جازباۋدى ەسكەرتىپ وتىراتىن. جوۋ ىنلاي جولداستىڭ مارتەبەسى جوعارى بولعانىمەن، ەشقاشان دا ەرەكشەلەنبەدى، پارتيا مۇشەلەرى مەن بۇقارادان ىستەۋدى تالاپ ەتكەندەرىنىڭ بارلىعىن ءوزى باس بولىپ ىستەدى. 1935 - جىلى 6 - ايدىڭ سوڭىندا قىزىل ارميا لياڭحىكوۋ وڭىرىنە بارعاندا پارتيا ۇيىمىن قايتا سايلاۋعا تۋرا كەلەدى، قورعاۋشى ۋي گولۋ جوۋ ىنلاي جولداس تۇرعان پارتگرۋپپاسىنىڭ باستىعى بولادى. ءبىر جولى جوۋ ىنلاي جولداس ۋي گولۋدان پارتگرۋپپا ءماجىلىسىنىڭ نە سەبەپتى وسىنشا ۇزاق ۋاقىتقا دەيىن اشىلماعاندىعىن سۇراعاندا، ۋي گولۋ پارتگرۋپپا ءماجىلىسىنىڭ الدەقاشان اشىلعاندىعىن، باسشىنىڭ قاربالاس ەكەندىگىن بىلگەننەن كەيىن، وعان ۇقتىرماعاندىعىن ايتادى. مۇنى ەستىگەن جوۋ ىنلاي جايشىلىقتا سيرەك كەزدەسەتىن قاتاڭ پوزيتسيامەن ۋي گولۋدى سىنداپ: بۇلاي ىستەسەڭ قالاي بولادى؟ مەن پارتيا مۇشەسىمىن، ۇيىمدىق تۇرمىس وتكىزۋگە ءتيىسپىن. پارتيامىز ىشىندە بارلىق ادام جاي پارتيا مۇشەسى سانالادى، بارلىعى دا ۇيىمدىق تۇرمىس وتكىزۋى ءتيىس. بۇل پارتيالىلىق ماسەلەسى، - دەيدى. 1958 - جىلى 1 - ايدا جوۋ ىنلاي جولداس حاڭجوۋعا قىزمەت تەكسەرە بارعاندا ءوزىنىڭ جاستىق ورامالىن، كورپەسىن، كىرلىگىن الا جۇرەدى. ونىڭ كورپەسى ازاتتىق سوعىسى كەزىندە مەييۋان جاڭا قىستاعىندا ىستەتكەن كورپەسى بولاتىن، جۋا - جۋا ءوڭى تۇسكەن، جاستىق ورامالىنىڭ دا ورتاسى جۇقارىپ جىرتىلىپ كەتكەن ەدى، جوۋ ىنلاي جولداس ورامالدىڭ جىرتىلعان جەرىن قيىپ الىپ تاستاپ، قايتا تىگىپ ىستەتە بەرەتىن. جىجياڭ ولكەلىك قورعاۋشىلار باسقارماسىنداعى جولداستار بۇعان داتتەرى شىداماي، جوۋ ىنلاي جولداس ماجىلىسكە كەتكەن ورايدا ارتقى شەپ بولىمىنە بارىپ، وعان سۋ جاڭا جاستىق ورامالىن اۋىستىرىپ قويادى. ماجىلىستەن قايتقان جوۋ ىنلاي جولداس جاستىق ورامالىنىڭ جاڭالانىپ قالعانىن بايقاعان زامان، جىجياڭ ولكەلىك قورعاۋشىلار باسقارماسىنداعى جولداستارعا تەرەڭ ماعىنادا بىلاي دەيدى: «مەملەكەتىمىز ءالى بايي قويعان جوق، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ ءداستۇرىن ساقتاۋىمىز، بايىعان كۇننىڭ وزىندە دە، وسى تاڭداۋلى داستۇردەن ايرىلىپ قالماۋىمىز كەرەك»، جوۋ ىنلاي جولداس رياسىز پيعىلدا: 600 − 700 ميلليون جان سانى بار جۇڭگودا تەك ءبىر عانا زۇڭلي بار، قانشا كەدەي بولساق تا كيىمنەن كەندە ەمەسپىز، ماسەلە كيىمنىڭ تاپشى بولۋ - بولماۋىندا تۇرعان جوق، مەنىڭ بۇلاي ىستەۋىم تەك ءبىر ادامنىڭ ءىسى عانا ەمەس، قايتا ۇنەمشىلدىكتى دارىپتەيتىن، راقاتقۇمارلىققا سالىنبايتىن، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جاسايتىن كوممۋنيستەردىڭ قاسيەتىن ساقتاۋدى دارىپتەگەندىك، - دەيتىن. الدىڭعى عاسىردىڭ 50 - جىلدارىندا پارتيانىڭ ۇندەۋىنە بەلسەنە ءۇن قوسۋ ماقساتىندا جوۋ ىنلاي جولداس باستاماشىلدىقپەن حۋاي - انداعى اتا مەكەنىندەگى نەشە ۇرپاق تۋىس - تۋعاندارىنىڭ قابىرىن تەگىستەپ، ۇكىمەتتىڭ پايدالانۋىنا بەرەدى. جوۋ ىنلاي جولداس تۋىس - تۋعاندارىنا قاتاڭ تالاپ قويىپ، «10 ءتۇرلى وتباسى سالتىن» ورناتتى. ۇقىعىنان پايدالانىپ، جەكە باسىن نەمەسە تۋىس - تۋعان، دوس - جاراندارىن باس پايداعا كەنەلتكەن جوق. جوۋ ىنلاي جولداس سوڭعى ۇرپاقتارعا فەودالدىق تۋىستىق قاتىناستى تەرىسكە شىعارۋدى، بەرىك سەنىم مەن وزىندىك سەنىم ورناتۋدى، قارىم - قاتىناسقا ەمەس، ءوز كۇشتەرىنە سۇيەنىپ، ءومىر جولىن باسۋدى قاداعالادى. ول جاستارعا ءارقانداي ورىندا وزىمەن بولعان تۋىستىق بايلانىستى اۋىزعا الماۋدى، «زۇڭليدىڭ تۋىسىمىز» دەگەندى كولدەنەڭ تارتىپ اسىپ - تاسىماۋدى، باس پايداعا سالىنباۋدى ەرەكشە ەسكەرتىپ وتىراتىن. جوۋ ىنلاي جولداستان ەشقانداي مال - مۇلىك قالعان جوق، اۋەلى، ءوزىنىڭ سۇيەك كۇلىن دە ساقتاتپاي، وتاننىڭ بايتاق دالاسىنا شاشتىردى، «ناعىز دەگدار اينالاسىن اسىل اينا، جارىق شامداي جارقىراتىپ تۇرادى». جوۋ ىنلاي جولداستىڭ ءومىرى كوپتىڭ قامىن جەيتىن، حالىققا قالتقىسىز قىزمەت ەتەتىن، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى تاماشا ءمورالى مەن جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ تاڭداۋلى ءمورالىنىڭ شوعىرلى بەينەلەنۋى، سوڭعى بۋىندار مۇنى ماڭگى قۇرمەت تۇتادى.
پارتيانىڭ ستيلى − پارتيانىڭ وبرازى. ءبىز جوۋ ىنلاي جولداستان ۇيرەنىپ، قولىمىزداعى ۇقىقتى پارتيا مەن حالىق بەرگەندىگىن، ونى حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋگە پايدالانۋدى ەسىمىزدە بەرىك ساقتاپ، تۋراشىل، قالتقىسىز، ادال بولىپ، باقىلاۋ - تەكسەرۋدى سانالىلىقپەن قابىلداپ، حالىقتان يمەنىپ، ۇيىمنان يمەنىپ، زاڭ - تارتىپتەن يمەنىپ، ءىرىپ - شىرۋدەن اۋلاق بولىپ، بويىمىزعا ەش كىر جۇقتىرماي، استە ەرەكشە ۇقىققا سالىنباي، استە ۇقىقتان پايدالانىپ جەكە پايدانى كوزدەمەي، ناعىز كوممۋنيستەردەن بولۋىمىز كەرەك.
جولداستار، دوستار!
جوۋ ىنلاي جولداس جاستىق شاعىندا مىناداي ءسوز جازعان: «جۇڭحۋانىڭ دۇنيە جۇزىندە شارىقتاعان شاعىندا كەزدەسۋدى ارماندايمىن». جوۋ ىنلاي جولداس تاعى «قازىرگى دۇنيەدە ءبىز قۇدىرەتتەنبەسەك، سوتسياليستىك وسىزاماندانعان ەل قۇرا الماساق، يمپەرياليزمنىڭ قورلاۋىنا ۇشىرايمىز» دەگەن بولاتىن. بۇگىن ءبىز جوۋ ىنلاي جولداس قاتارلى اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەرگە: تاياۋ زاماننان بەرى تالاي ميحىناتتى باستان كەشكەن جۇڭحۋا ۇلتى ەڭسە كوتەرۋدەن، بايۋدان قۇدىرەتتەنۋدەي ۇلى سەكىرۋدى قارسى الدى. جوۋ ىنلاي جولداس كوزىنىڭ تىرىسىندە شەشۋگە كۇش سالعان جۇڭحۋا ۇلتىن قۇرساۋلاعان كەدەيلىك، السىزدىك قۇبىلىسى ءبىر جولاتا كەلمەسكە كەتتى! جوۋ ىنلاي جولداس كوزىنىڭ تىرىسىندە جۇرەك قانىن سارقا جۇمساعان قالىڭ حالىق بۇقاراسىنىڭ تاماق تاپشى، كيىم - كەشەك جۇپىنى بولۋ قۇبىلىستارى كەلمەسكە كەتتى دەگەن جۇباتۋ ايتا الامىز! قازىر ءبىز جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ نىساناسىنا تاريحتاعى ءارقانداي كەزدەگىدەن اناعۇرلىم جاقىندادىق، سەنىمىمىز بەن قابىلەتىمىز اناعۇرلىم كۇشەيدى. جوۋ ىنلاي جولداس كوزىنىڭ تىرىسىندە ەسىنەن ەشقاشان شىعارماعان جۇڭگونى وسىزامانداندىرۋداي ۇلى نىسانا تاياۋ بولاشاقتا، ءسوزسىز، بۇكىلدەي جۇزەگە اسادى.
جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا سوتسياليزم باعدارى ايقىندالدى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ الىپ كەمەسى تولقىن جارا العا تارتىپ بارادى. العا باسۋ جولىندا ءبىز پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە اناعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاسىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزم ۇلى تۋىن بيىك ۇستاپ، قۇلشىنا العا ىلگەرىلەپ، قاجىرلىلىقپەن بەرىلە ىستەپ، باتىلدىقپەن تىڭنان تۇرەن سالىپ، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشىپ، پارتيا 19 - قۇرىلتايىندا تۇراقتانعان نىسانالار مەن مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتىپ، جاڭا داۋىردە جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ ۇلى جەڭىسىنە قول جەتكىزۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا تىنباي كۇرەس جۇرگىزۋىمىز كەرەك.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 1 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
