تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

اسپاننىڭ اشىق، جەردىڭ جاسىل، سۋدىڭ تۇنىق بولۋىنا مۇمكىندىك تۋدىرامىز

  — رايونىمىزداعى ءار ۇلت كادر - بۇقاراسى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەكى ءماجىلىس كەزىندەگى ماڭىزدى سوزدەرىنىڭ رۋحىن مۇقيات ۇيرەندى، دايەكتىلەندىردى

  تىلشىلەرىمىز ليۋ دۇڭلاي، چىن چياڭۋي

  باس شۋجي شي جينپيڭ مەملەكەتتىك 13 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى 1 - ماجىلىسندە ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ تالقىسىنا قاتىناسقان كەزدە ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىستىك، كول، جايلىمدى ءبىر تۇتاس وڭاپ، بەيجيڭ - تيانجين قۇمدى بوران قاينارىن وڭاۋ، «ءۇش تەرىستىك» ىقتاسىن ورمان قۇرىلىسى، تابيعي ورماندى قورعاۋ، ەگىستىك جەردى ورمانعا قايتارۋ، جايلىمدى تىنىقتىرۋ، سۋ مەن توپىراقتى ساقتاۋ سياقتى ماڭىزدى ينجەنەريالاردى ۇقىپتىلىقپەن ۇيىمداستىرىپ اتقارىپ، جايلىم مەن مالدىڭ تەڭدىگىن ساقتاۋ، مال باعۋعا تيىم سالىپ، جايلىمدى تىنىقتىرۋ سياقتى تۇزىمدەردى ويداعىداي اتقارىپ، حۇلۇن كولى، ۋلياستاي كولى، تايعا كولى سياقتى سۋ ەكولوگياسىن كەشەندى وڭاۋدى جەدەلدەتىپ، شولەيتتەنۋدى وڭاۋ مەن شۇراتتاردى قورعاۋدى كۇشەيتىپ، اتموسفەرانىڭ، سۋدىڭ، توپىراقتىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋدى نىعايتىپ، وتانىمىزدىڭ سولتۇستىك شەكاراسىندا ۇزىننان - ۇزاققا سوزىلعان جاسىل قورعان ورناتۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى.

  باس شۋجيدىڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ جونىندەگى سوزدەرى رايونىمىزداعى ءار ۇلت كادر - بۇقاراسىنىڭ شينجياڭنىڭ تۇنىق سۋىن، اشىق اسپانىن بىرگە قورعاۋ سەنىمىن ونان ارى بەكەمدەدى. جۋىق كۇندەردەن بەرى، رايونىمىزداعى ءار ۇلت كادر - جۇرتشىلىعى باس شۋجيدىڭ ماڭىزدى ءسوزىنىڭ رۋحىن مۇقيات ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، باس شۋجيدىڭ ىقىلاستى تاپسىرماسىن ءتۇرلى قىزمەت بارىسىندا مۇقيات تياناقتاندىرىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ دامۋىن ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋمەن سايكەستىرە ىلگەرىلەتىپ، اسپانى اشىق، جەرى جاسىل، سۋى تۇنىق كوركەم شينجياڭ قۇرۋعا كەپىلدىك ەتتى.

  اۋىر مىندەتتىڭ ۇددەسىنەن شىعىپ، جاسىل دامۋدى ىلگەرىلەتەمىز

  «باس شۋجي شي جينپيڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتۋدى باسا دارىپتەدى. مەنىڭ وسى سوزگە بولعان اسەرىم تەرەڭ بولدى، بۇل تالاپ ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنە عانا قويىلعان تالاپ ەمەس، شينجياڭعا دا ۇيلەسەدى. اقسۋ ايماعى تاكلاماكان ءشولىنىڭ جيەگىنە ورنالاسقان، ەكولوگيالىق ورتانىڭ جاقسى - جاماندىعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تۇرمىس ساپاسىنا توتەنشە ۇلكەن اسەر ەتەدى»، - دەدى 3 - ايدىڭ 17 - كۇنى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، اقسۋ ايماقتىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، اكىمشىلىك مەكەمەسىنىڭ ءۋاليى نياز ءاشىم.

  اقسۋ جايلى ءسوز بولعاندا، اتى ايگىلى «كوكجار شولەيتتەنۋدى وڭاۋ ينجەنەرياسىن» تىلگە الماسقا بولمايدى. «بۇل 30 نەشە جىلعا جالعاسقان ءشولدى جاسىلداندىرۋ ينجەنەرياسى. اقسۋداعى ءار ۇلت حالقى ۇزبەي اعاش ەگىپ، ورمان وتىرعىزۋ ارقىلى شولەيتتەنۋدى جونگە سالىپ قانا قالماستان، قۇمدى بوراننىڭ قاينارىن تىزگىندەپ، ەلىمىزگە اتى ايگىلى ورمان، جەمىس ورمانى كاسىبىن دامىتىپ، جەرگىلىكتى بۇقارانىڭ كىرىستەرىن ارتتىرۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى. مىنە بۇل باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ورتاعا قويعان «ءمولدىر وزەن، تۇنىق سۋدىڭ ءوزى باعا جەتپەس بايلىق» ۇستانىمىنىڭ جاندى مىسالى، - دەدى نياز.

  «ءبىز ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدىڭ ءتاتتى ءدامىن تاتتىق. تالاي جىلدار بويى اعاش ەگىپ، ورمان وتىرعىزۋ، شولەيتتەنۋدى وڭاۋ سياقتى ەكولوگيالىق ينجەنەريالاردىڭ ارقاسىندا اقسۋ ايماعىنىڭ ورمانمەن كومكەرىلۋ مولشەرى ايتارلىقتاي جوعارىلاپ، قۇمدى بوران اۋا رايى كورنەكتى ازايىپ، جاڭبىرلى، تاماشا اۋا رايلى كۇندەر سانى جوعارىلادى، وتە - موتە، اقسۋ قالاسىنىڭ، كۇشار اۋدانىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى ايتارلىقتاي جاقساردى»، - دەدى نياز.

  «باس شۋجي شولەيتتەنۋدى وڭاۋدى كۇشەيتۋدى تالاپ ەتتى، بۇل ىشكى موڭعۇلعا عانا ەمەس، شينجياڭعا دا قويىلعان تالاپ»، - دەدى 3 - ايدىڭ 17 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمايتتانۋدى تىزگىندەۋ قىزمەتىن سايكەستىرۋگە باسشىلىق ەتۋ گرۋپپاسى كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى تۇرسۇن توحتى. 2014 - جىلدان بەرى، رايونىمىزدىڭ قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمايتتانۋدى تىزگىندەۋ اياق الىسى جەدەلدەپ، «3 تەرىستىك» ىقتاسىن ورمان ينجەنەرياسى، ەگىستىك جەرگە ورمان ءوسىرۋ ينجەنەرياسى، تارىم ويپاتى جيەگىندە قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمايتتانۋدى تىزگىندەۋ ينجەنەرياسى، جايلىمدى شۇرايلاندىرۋ ينجەنەرياسى، سۋ مەن توپىراقتى ساقتاۋ جانە شاعىن اعارلاردى جالپىلىق جونگە سالۋ سياقتى مەملەكەتتىك ءتۇيىندى ينجەنەريالارعا سۇيەنىپ، بۇكىل رايونىمىز بويىنشا 28 ميلليون 449 مىڭ 600 مۋ قۇمايتتانعان جەردى جونگە سالدى.

  «شينجياڭ ەلىمىز بويىنشا قۇمايتتانعان جەر اۋماعى ەڭ ۇلكەن رايون، دەسەدە، رايونىمىزداعى جوعارىدان - تومەنگە دەيىنگى بارلىق ادامنىڭ بىرگە قۇلشىنۋىندا قۇمدى بوراندى جونگە سالۋدىڭ ءتۇيىندى رايوندارىنداعى ەكولوگيالىق جاعداي، قونىستانۋ ورتاسى جانە ءوندىرىس شارت - جاعدايى كورنەكتى جاقسارىپ، قۇمدى بوراننىڭ زيانى بىرتىندەپ ازايىپ، جەردىڭ قۇمايتتانۋ كولەمىنىڭ كەڭەيۋ جاعدايى العاشقى ادىمدا تىزگىندەلدى»، - دەدى تۇرسۇن، - «بۇدان كەيىن ءبىز باس شۋجيدىڭ تالابى بويىنشا شينجياڭنىڭ قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمايتتانۋدى تىزگىندەۋ ينجەنەرياسىن بار كۇشپەن ۇزبەي ىلگەرىلەتەمىز».

  مەكەنىمىزدى ونان ارى كوركەيتىپ، تۇرمىسىمىزدى ونان ارى جاقسارتامىز

  3 - ايدىڭ 16 - كۇنى مەملەكەتتىك 11 - ، 12 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، ماناس اۋدانى يشين جەمىس - جيدەك ارناۋلى سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ القا باستىعى ياڭ چين سەلبەستىكتىڭ مۇشەلەرىنە باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ تالقىسىنا قاتىناسقاندا سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزىنىڭ رۋحىن جەتكىزدى. «باس شۋجيدىڭ ەكولوگيالىق قورشاعان ورتانى قورعاۋ جونىندە سويلەگەن ماڭىزدى سوزىنەن تەرەڭ اسەر الدىم»، - دەدى ياڭ چين، - «جاقىنعى جىلداردان بەرى، مەن حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلى رەتىندە، اۆتونوميالى رايونعا جانە مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىسكە ماناس وزەنىنىڭ ەكولوگيالىق قورشاعان ورتاسىن جانە ماناس مەملەكەتتىك سازدىق باقشاسىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋ، سونداي - اق اشۋ، پايدالانۋ قىزمەتى جونىندە ىلگەرىندى - كەيىندى كەڭەستىك جوبا جانە ۇسىنىستار بەردىم، ونىڭ ءبارى تياناقتاندى».

  ياڭ چين بىلاي دەدى: مەملەكەتتىڭ بار كۇشپەن قولداۋ كورسەتۋىنىڭ ارقاسىندا، رايونىمىز ماناس وزەنىنىڭ اتىرابىن ۇزدىكسىز جونگە سالىپ، ەگىستىكتەن سازدىقتى قالپىنا كەلتىرۋ، جايلىمنان سازدىقتى قالپىنا كەلتىرۋ سياقتى ءتۇرلى تاسىلدەردەن پايدالانىپ، سازدىقتى وڭاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتىن اتقاردى. 2016 - جىلى ماناس مەملەكەتتىك سازدىق باقشاسى رەسمي بەكىتۋدەن ءوتىپ، ۋيۆەسكا استى. ەكولوگيالىق قورشاعان ورتا جاقسارىپ، اۋا دا تازاردى، ماناس اۋدانىنا كەلىپ ساياحاتتايتىندار دا بارعان سايىن كوبەيدى. ساياحات كاسىبىنىڭ دامۋى دا اۋىل - قىستاقتارعا ءتۇرلى ينفورماتسيالاردى الا كەلدى. قازىر سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ ساڭىراۋقۇلاق، شيە سياقتى ونىمدەرى شينجياڭنىڭ جەر - جەرىنەن بازار تاپتى.

  «باس شۋجي ەكولوگيالىق قورشاعان ورتانى قورعاۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتۋدى العا قويدى، بۇعان ىشتەي قاتتى ريزا بولدىم»، - دەدى 3 - ايدىڭ 9 - كۇنى تارىم وزەنى الابىنىڭ نەگىزگى اعارىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى اكىرام ابدۇللا، - «تارىم وزەنى الابىنىڭ نەگىزگى اعارىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ قۇرىلۋىنىڭ ءوزى اۆتونوميالى رايوننىڭ ەكولوگيالىق قورشاعان ورتانى قورعاۋعا ءمان بەرگەندىگىنىڭ ناقتى بەينەسى. قازىر تارىم وزەنىنىڭ تومەنگى اعارىنىڭ ەكولوگيالىق قورشاعان ورتاسى زور دارەجەدە جاقساردى، مەكەندى كوركەيتكەندە عانا، تۇرمىستى ونان ارى جاقسارتۋعا بولادى!».

  اكىرام تىلشىگە بىلاي دەدى: اۆتونوميالى رايون تارىم وزەنىنىڭ تومەنگى اعارىنا ەكولوگيالىق سۋ جىبەرۋدى 2000 - جىلدان باستاپ ىستەگەن بولاتىن، سودان 2017 - جىلعا دەيىن جيىنى 18 رەت، جالپى مولشەرى 7 ميلليارد 15 ميلليون تەكشەمەتر ەكولوگيالىق سۋ جىبەردى. بيىل 2 - ايدىڭ 27 - كۇنى، تارىم وزەنىنىڭ تومەنگى اعارىنا 19 - رەتكى 1 - كەزەڭدىك ەكولوگيالىق سۋ جىبەرۋ قىزمەتى رەسمي باستالدى، سۋ نەبارى 7 كۇن ىشىندە تومەنگى اعاردىڭ ۇشىنداعى تەتىما كولىنە بارىپ قۇيىلىپ، ەڭ از مولشەردەگى سۋدى ەڭ قىسقا ۋاقىت ىشىندە تومەنگى اعارداعى تەتىما كولىنە جەتكىزۋدىڭ رەكوردىن جاڭالادى.

  «كەلەسى قادامدا، ءبىز تارىم وزەنىنىڭ تومەنگى اعارىنىڭ ەكى جاعالاۋىنداعى ەكولوگيالىق اۋىزداردى اشىپ، وزەن سالالارىن كوبەيتىپ، ەكولوگيالىق سۋ جىبەرۋدىڭ ەندىك سۋ قابىلداۋ كولەمىن ەڭ زور دارەجەدە ۇلعايتامىز»، - دەدى اكىرام، - «ءبىز ناقتى ارەكەتىمىزبەن باس شۋجيدىڭ تالابىن تياناقتاندىرىپ، تارىم وزەنىنىڭ تومەنگى اعارىنىڭ ەكولوگيالىق قورشاعان ورتاسىن ويداعىداي قورعايمىز».

  سەنىمدى بەكەمدەپ، جاسىل قورعان قۇرامىز

  «باس شۋجيدىڭ ماڭىزدى ءسوزىن ەستىگەن سوڭ وزەن باستىعى ءتۇزىمىن ىلگەرىلەتۋگە دەگەن سەنىمىم كۇشەيدى»، - دەدى 3 - ايدىڭ 11 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق سۋ يگىلىگى مەڭگەرمەسى وزەن باستىعى كەڭسەسىنىڭ جاۋاپتىسى ليۋ حۇڭشياڭ تىلشىگە، - «باس شۋجي تاۋدى، وزەندى، ورماندى، اتىزدى، كولدى، جايلىمدى ءبىر تۇتاس وڭاۋدى تالاپ ەتتى، شينجياڭدا وزەن باستىعى ءتۇزىمىن ىلگەرىلەتۋ − وسى تالاپتىڭ ناقتى بەينەسى سانالادى».

  وتكەن ءبىر جىلدا، شينجياڭ پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ وزەن (كول) باستىعى ءتۇزىمىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن مۇقيات تياناقتاندىرىپ، اۆتونوميالى رايون، ايماق، وبلىس، قالا، اۋدان، قالا، رايون جانە اۋىل، قالاشىق سىندى 4 دارەجە وزەن باستىعى ءتۇزىمى جونىندەگى قىزمەت جوبانى العا قويىپ، وزەن (كول) باستىعى ءتۇزىمى قىزمەتىنىڭ نىسانا، مىندەتتەرىن ايقىندادى. 4 دارەجە بويىنشا وزەن (كول) باستىعى ءتۇزىمىنىڭ ۇيىمدىق جۇيەسى قۇرىلىپ، اۆتونوميالى رايونداعى 3481 وزەن ارناسىنىڭ بارلىعىنا دارەجە، بولىك بويىنشا وزەن باستىعى بەلگىلەنىپ، ءار دارەجەلى وزەن ارنالارىنا (بولىك) 6059 وزەن باستىعى تاعايىندالىپ، تۇتاس رايونىمىزدىڭ ءار دارەجەلى وزەن ارنالارىنىڭ بارىندە وزەن باستىعى بولۋدى ىسكە اسىردى. اۆتونوميالى رايونىمىزداعى اۋدانى ءبىر شارشى كيلومەتردەن اساتىن كولدەردىڭ 66سىنا كول باستىعى بەلگىلەندى. ليۋ حۇڭشياڭ بىلاي دەدى: جاڭا جىلدا، ءبىز وزەن (كول) باستىعى ءتۇزىمىن ۇزدىكسىز جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، رايونىمىزدىڭ سۋ بايلىعىن قورعاۋ، سۋدىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋ - تىزگىندەۋ، سۋدىڭ قورشاعان ورتاسىن وڭاۋ سياقتى قىزمەتتەرگە پارمەندى كەپىل ازىرلەيمىز.

  3 - ايدىڭ 14 - كۇنى قۇلجا قالاسى شينجياڭ شينجييۋان ەگىن، مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ شەكتى جاۋاپكەرلىك سەرىكتەستىگىنىڭ باس جوراسى لي چياڭرۋ باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق قورشاعان ورتانى قورعاۋ جونىندەگى ماڭىزدى سوزىنەن تەرەڭ اسەر العاندىعىن ايتتى.

  «باس شۋجي ءتۇرلى قۇلشىنىستار ارقىلى وتانىمىزدىڭ باتىس سولتۇستىگىندە ۇزىننان - ۇزاققا سوزىلعان جاسىل قورعان ورناتۋدى العا قويدى»، - دەدى لي چياڭرۋ، - «پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، باستىسى، مەملەكەتتىڭ ەكولوگيالىق قورشاعان ورتانى قورعاۋعا باسا ءمان بەرۋىنىڭ ارقاسىندا، كاسىپورنىمىز ورگانيكالىق ازىق - تۇلىك ءوندىرۋ جولىندا بارعان سايىن جاقسى دامىپ كەلەدى».

  «ءبىزدىڭ نەگىزگى ءونىمىمىز بيولوگيالىق ورگانيكالىق تىڭايتقىش، وزەكتى باسەكەلىك قۋاتىمىز تەحنيكالىق كۇشتەن تىس، ودان دا ماڭىزدىسى، ىلە وزەنى اڭعارىنىڭ تاماشا تابيعاتى مەن اۋا رايى»، - دەدى لي چياڭرۋ، - ۇكىمەتتىڭ كومەك كورسەتۋى، كاسىپورىننىڭ وزەكتى باسەكەلىك قۋاتى جانە «سەرىكتەستىك + كووپەراتيۆ + شارۋا وتباسى» سىندى ءونىمدى ۇلگىنىڭ ارقاسىندا، شينجييۋان سەرىكتەستىگىنىڭ قاراستىلىعىنداعى 13 جەلىلەس ورگانيكالىق اۋىل شارۋاشىلىق ءونىم ەلىمىزدىڭ جەر - جەرىندەگى «ىلە وزەنى قورجاسى» اتىنداعى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن سىناپ كورەتىن دۇكەندەر ارقىلى جانە حايىر توبىنىڭ قاراستىلىعىنداعى «ينتەرنەت مۇزداتقىش ەكرانى ۇشىندا ايىرباس جاساۋ تۇعىرى» سياقتى ءتۇرلى جولدارمەن جۇڭگونىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى ورگانيكالىق اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەر بازارىندا ءوز ءورىسىن كەڭەيتتى.

   «ءبىز ۇزدىكسىز وسى جولمەن جۇرەمىز. ەكولوگيالىق قورشاعان ورتانى قورعاۋ بولسىن، اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋ بولسىن، ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىك ولشەمىن جوعارىلاتۋ بولسىن، ءبىزدىڭ ءدوپ كەلىپ وتىرعانىمىز بۇرىندى - سوڭدى بولىپ كورىلمەگەن قىمباتتى وراي، بۇل جول جاپالى بولسا دا، ءبىز، ءسوز جوق، جاڭا ءداۋىردىڭ بىزگە جۇكتەگەن بورىشىن وتەيمىز»، - دەدى لي چياڭرۋ باتىل تۇردە.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.