گۇلنۇر ماناس قىزى
قوعامدىق ەكونوميكانىڭ دامۋىنا بايلانىستى، اۋىل-قسىتاقتان قالا، قالاشىقتارعا كەلىپ جۇمىس ىستەپ، باسقالاردىڭ ءۇيىن مايلاپ وتىراتىن جەكە كاسىپكەرلەر كۇن سايىن كوبەيۋدە. ءۇيدى باسقالارعا مايلاپ بەرگەندە، ءۇيدى مايلاۋشى مايلاپ وتىرعان ۇيدە كومىرتەگى قوس توتىعىنا ۋلانىپ، ناق مايداندا قايتس بولعاندا، ءۇيدىڭ يەسى جاۋاپكەرشىكتى ارقالاي ما؟ تومەندەگى دەلو مىسالىنا نازار سالايىق:
2018-جىلى كوكتەم مەرەكەسىن ءوزىنىڭ اتامەكەنىندە وتكىزىپ، ۇرىمجىدەگى ساۋداسىن جالعاستىرۋ ءۇشىن، ۋاڭ مىرزا ءۇرىمجى اۋدانى يۇڭفىڭ اۋىلىنداعى مۇراتتىڭ ءۇيىن مايلاپ الادى. 3-ايدىڭ 2-كۇنى ۋاڭ مىرزانىڭ كومەكشىسى ۋاڭ مىرزانىڭ تاپسىرۋىمەن ءۇرىمجى قالاسى حۋاليڭ ساۋدا سارايىندا ۋاڭ مىرزانى توسىپ كەلمەگەن سوڭ ۇيىنە بارسا، ۋاڭ مىرزا گازدان ۋلانىپ ەس-ءتۇسىن بىلمەي جاتىر ەكەن، سونىمەن ۋاڭ مىرزانى شيپاحاناعا جەتكىزگەندە شيپاگەر ۋاڭ مىرزانىڭ الدەقاشان قايتىس بولعانىن ايتقان. سونىمەن ۋاڭ مىرزانىڭ ۇيىندەگىلەرى ءۇيدىڭ يەسى مۇراتتىڭ ۇستىنەن سوتقا ارىز بەرىپ، قاتىستى تولەم سوماسىن تولەۋدى تالاپ ەتكەن.
سوت مەكەمەسىنىڭ تەكسەرىپ انىقتاۋىندا، دەلوعا قاتىستى بولعان مۇراتتىڭ ءۇيى كومىر ارقىلى جىلىيتىن ءۇي بولىپ، 2017-جىلى 11-،12-ايلارىندا، 2018-جىلى 2-ايدا جەرگىلىكتى ورىننىڭ گازدان ۋلانۋدىڭ الدىن الۋ سەلبەسۋ گرۋپپاسى كوپ رەت مۇراتتىڭ ۇيىنە تەكسەرۋ الىپ بارىپ، مۇراتقا «كومىر گازىنان ۋلانۋدىڭ الدىن الۋ حاۋىپسىزدىك جاۋاپكەرشىلىك ۇقتىرۋى» مەن «كومىر گازىنان ۋلانۋدىڭ الدىن الۋ قىزمەتىنە قاتىستى شارالاردى قولدانىپ، اپاتتىڭ الدىن الۋ تۇزەتۋ ۇقتىرۋى» جانە «كومىر گازىنان ۋلانۋدىڭ الدىن الۋ حاۋىپسىزدىك جاۋاپكەرشىلىگى» سىندى ماتەريالداردى مۇراتقا كورسەتكەن. تەكسەرۋ ارقىلى وعان كومىر ارقىلى جىلىتۋدى توقتاتۋدى تاپسىرعان. قاتىستى ماتەريالدارعا مۇراتتىڭ قولىن قويدىرىپ، كومىر گازىنان ۋلانۋدان ساقتانۋعا قاتىستى اسپاپتارىن ورناۋدىڭ قاجەتتىلىگى جونىندەگى ماتەريالداردى مۇراتقا بەرگەن. دەلو تۋىلۋدىڭ الدىندا، مۇراتتىڭ ۇيىندەگى حاۋىپسىزدىك اسپابى ءالى ورناتىلماعان.
سوت مەكەمەسى بىلاي دەپ قارايدى : مۇرات قاتىستى قۇرىلىس ءراسمياتتارى تولىق بولماعان ءۇيدى باسقالارعا مايلاپ، پايدا كورگەن. ءۇيدىڭ يەسى مەن ءۇيدى سىرتقا مايلاۋشى سالاۋاتىندا، مۇرات ءوزىنىڭ سىرتقا مايلاعان ءۇيى مەن ءۇيدىڭ قوسىمشا ءبولىمىنىڭ حاۋىپىسىزدىككە ۇيلەسىمدى بولعاندىعىنا كەپىلدىك ەتۋمەن بىرگە، مايلاپ وتىرعان ۇيگە قاتىستى تەكسەرۋ، باقىلاۋ مەن حاۋىپسىزدىك شارالارىن قولدانۋعا مىندەتتى. قاتىستى ورىنداردىڭ تەكسەرۋىنە نەگىزدەلگەندە، دەلوعا قاتىستى بولعان مۇراتتىڭ ءۇيىنىڭ حاۋىپسىزدىك اسپابى ورناتىلماعان بولىپ، بۇل جاعدايدى مۇرات انىق بىلەدى. الايدا، كومىر ارقىلى جىلۋلىق الاتىن اسپابىنىڭ دۇرىس قولدانۋىنا نەمەسە ونى قاتىستى ورىنداردىڭ تاپسىرۋى بويىنشا دەركەزىندە جوندەمەگەن، قاتىستى حاۋىپىسزدىك شارالارىن قولدانباعان. سوندىقتان، مۇرات قاتىستى تولەم جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋعا ءتيىستى. ۋاڭ مىرزا ازامات جاسىنا تولعان، تولىق ازاماتتىق ىستەر ارەكەت قابىلەتى بار، مايلاپ وتىرعان ءۇيىنىڭ كومىر ارقىلى جىلۋلىق الاتىن جابدىعىندا قاتەرى بار ەكەنىن بىلە تۇرسا دا، قاتىستى الدىن الۋ شارالارىن قولدانباعاندىعى سەبەپتى ءولىم شىرعالاڭىنىڭ تۋىلۋىنا تىكەلەي بايلانىستى، ءولۋشى ۋاڭ مىرزانىڭ دا وزىندىك اعاتتىعى بار دەپ قارالادى.
سوڭىندا سوت مەكەمەسى ەكى جاقتىڭ سەبەپ-سالدارلىق بايلانىسىن ويلاستىرا كەلىپ، ۋاڭ مىرزا %60 تولەمدى ءوز ۇستىنە الىپ، ءۇيدىڭ يەسى مۇرات % 40 تولەم جاۋاپكەرشىلگىن ۇستىنە الادى دەپ ۇكىم شىعارعان.
اۆتوردىڭ قىزمەت ورنى: ءۇرىمجى اۋداندىق حالىق سوت مەكەمەسى
