شينجياڭ قوي شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ بەت الىسى
1. شينجياڭ بيازى ءجۇندى قويى
1934-جىلى بۇرىنعى سوۆەت وداعىنان بيازى ءجۇندى قوي تۇقىمىنىڭ قوشقارلارى اكەلىنىپ، ۇرىمجىدە جەرگىلىكتى قازاق، موڭعۇل قويلارىنىڭ ساۋلىقتارىمەن قوسىلدى. 1938-جىلى كوكتەمدە بۋدانداستىرىلعان ساۋلىق سانى 400 گە جەتىپ، سول كەزدەگى ولكەلىك ۇكىمەتتىڭ ۇيعارىمىنا ساي، باركول، بايىنبۇلاق، باي جانە ءۇرىمجى نانساننىڭ ءىشىنارا ورىندارىنا ءبولىپ ورنالاستىردى. بايىنبۇلاققا ورنالاستىرىلعان 1000 قوي ءبىر جىل باعىلعان سوڭ، اۋا كليماتى بيازى ءجۇندى قوي وسىرۋگە قولايسىز دەلىنىپ، كۇنەس ساحاراسىنا اپارىلدى. كۇنەس ساحاراسىنا اكەلگەن وسى 1000 قوي اعا بۋىن باسشىلاردىڭ، تەحنيكتەر مەن مالشىلاردىڭ ماڭداي تەرىنىڭ ارقاسىندا، 1954-جىلى اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترلىگى جاعىنان «ەلىمىزدە تۇڭعىش جەتىلدىرىلگەن سورتتى قوي تۇقىمى، ءجۇن مەن ەتتى تەڭ بەرەتىن قوس ءونىمدى ‹شينجياڭ بيازى ءجۇندى قويى› كۇنەس اسىل تۇقىمدى قوي فەرماسىندا جەتىلدىرىلدى» دەپ اتاپ كورسەتىلدى، وسى قوي تۇقىمىن جەتىلدىرۋگە ەلەۋلى ەڭبەك سىڭىرگەن تەحنيكتەر مەن مالشىلاردىڭ اتتارى ارحيۆكە جازىلدى.
شينجياڭ بيازى ءجۇندى قويى بۇكىل ەلىمىزدە بيازى ءجۇندى قوي تۇقىمىن جەتىلدىرۋدەگى تۇقىمدىق اتالىق بولدى، توقىما ونەركاسىبى مەن ساۋدا ىستەرىن جولعا قويۋدا، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدا، ۇلتىمىزدىڭ قوردالى مادەنيەتىن جالعاستىرۋدا قوي تۇقىمدارى ىشىندە الدا تۇرىپ، بيازى ءجۇندى قوي ءوسىرۋ مەملەكەت مۇددەسىمەن قابىستى. سوندىقتان، مەملەكەتىمىز اۆستراليا مەرينوس قويى قوشقارلارىن كۇنەس اققوي فەرماسىنا، نىلقى مىس اۋىلىنا اكەلىپ، قوي شارۋاشىلىعىنىڭ قاتىستى ماماندارىنىڭ زەرتتەۋلەرى ارقىلى، دەنە ءبىتىمى زور، بيازى ءجۇندى قوي تۇقىمدارىمەن بۋدانداستىرىپ، مەملەكەتتىڭ قاتىستى تاراۋلارىنىڭ ساراپتاپ، بەكىتۋىنەن وتكەن سورتتى «جۇڭگو مەرينوس قويىن» 1985 -جىلى كۇنەس ساحاراسىندا جەتىلدىرىپ شىقتى. 1990-جىلدارى كۇنەس اسىل تۇقىمدى قوي فەرماسىندا سىرتقا شىعارىلاتىن تۇقىمدىق قوشالارعا «ءۇش سەگىز» كورسەتكىشى ورتاعا قويىلدى، ياعني 15 ايلىق جاسىندا دەنە سالماعى 80 كيلوگرام، ءجۇن ءتۇسىمى 8 سانتيمەتر بولۋ. وسى كورسەتكىش ىشىندە 80 كيلوگرام دەنە سالماق وڭاي قول جەكىزەتىن جۇمىس ەمەس ەدى. بۇل «ءۇش سەگىز كورسەتكىشى» جۇڭگو مەرينوس قويىنىڭ ءجۇن، ەت ءونىمى جاعىنان دۇنيە جۇزىندەگى سورتتى قوي تۇقىمى ەكەنىن ايگىلەدى.
(جالعاسى بار)
