تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   ۇيرەنۋ   ›   نازاريا

«كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىنىڭ» وسى زامانعى قۇنى

  1848 - جىلى 2 - ايدا «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسى» ۇلى بريتانيانىڭ لوندون قالاسىندا باسپادان شىقتى. «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىنىڭ» دۇنيەگە كەلۋى ماركسيزمنىڭ دۇنيەگە كەلگەندىگىن جانە حالىقارالىق كوممۋنيزم قوزعالىسىنىڭ باستالعاندىعىن ايگىلەدى، دۇنيە ءجۇزى پرولەتاريات تابىنىڭ دۇنيەنى عىلمي تۇرعىدا تانۋىنداعى جانە دۇنيەنى وزگەرتۋىندەگى قۇدىرەتتى يدەيالىق قارۋى بولدى، پرولەتاريات تابىنىڭ ازاتتىق سوعىسىنىڭ عىلمي نازاريالىق جەتەكشىسى جانە ايقىن كۇرەس نىساناسى بولدى. «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسى» جاريالانعاندىعىنا بۇگىن 170 جىل بولدى، ماركسيزم دۇنيە جۇزىندە كەڭىنەن تارالدى. ماركسيزم دۇنيە جۇزىنە تەرەڭ وزگەرىس جاساپ قانا قويماي، جۇڭگوعا دا تەرەڭ وزگەرىس جاسادى. اسىرەسە، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىنداعى سوتسياليستىك جۇڭگو گۇلدەنىپ، دامىپ، بۇگىنگى دۇنيەگە تەرەڭ ىقپال جاسادى. ءبىزدىڭ ماركس دۇنيەگە كەلگەندىگىنىڭ 200 جىلدىعىن ەسكە ءتۇسىرىپ، «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىن» قايتالاي ەسكە الۋىمىز ونىڭ وسى زامانعى قۇنىن تەرەڭ تۇسىنۋدە، يگەرۋدە، وسى زامانعى جۇڭگونىڭ ماركسيزمىن − شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جاپپاي تانۋدا كەلەلى مانگە يە.

ءبىرىنشى، اسقاق مۇرات − ءار ادامنىڭ ەركىن دامۋىنان ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىنا دەيىن

  دۇنيە جۇزىندەگى قالىڭ ەڭبەكشى حالىقتىڭ، ماشاقات تارتقان كوپتىڭ ماركسيزمدى قابىلداۋى، قولداۋى، وعان ىلەسۋى ءارى ونىڭ باستان - اياق جاستىق كوكتەمى مەن ومىرشەڭدىگىن ساقتاۋىنداعى سەبەپ − ونىڭ عىلمي نازاريا ارقىلى كوممۋنيزمگە باراتىن داڭعىل جول نۇسقاعاندىعىنان. جولدىڭ ەڭ سوڭعى كوزدەگەنى تۇتاس ادامزاتتى ازات ەتۋ. بۇل اسقاق مۇرات ماركسيزمدى باسقا ءارقانداي يزمدەردەن، ءارقانداي يدەيالاردان پارىقتاندىراتىن تەتىك. «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىندا» مىنالار اتاپ كورسەتىلگەن: «پرولەتاريات قوزعالىسى باسىم كوپ ساندى ادامنىڭ، مۇلدە باسىم كوپ ساندى ادامنىڭ مۇددەسىن كوزدەيتىن دەربەس قوزعالىس». «تاپ پەن تاپتىڭ قارسىلىعى ورىن تەپكەن بۋرجۋازيالىق كونە قوعامنىڭ ورنىن باسادى، وسىنداي ءبىر بىرلەستىك، سول ارادا، ءاربىر ادامنىڭ ەركىن دامۋى بارلىق ادامنىڭ ەركىن دامۋىنىڭ شارتى بولادى».

  جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىنىڭ» رۋحىن ادال اتقارۋشى. پارتيا 19 - قۇرىلتايىندا: «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى − جۇڭگو حالقىنىڭ باقىتىن كوزدەيتىن ساياسي پارتيا ءارى ادامزاتتىڭ العاباسارلىق ىستەرى ءۇشىن كۇرەس جۇرگىزەتىن ساياسي پارتيا. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ادامزاتقا تىڭ دا اناعۇرلىم زور ۇلەستەر قوسۋدى باستان - اياق ءوزىنىڭ بورىشى ساناپ كەلدى» دەپ اتاپ كورسەتىلدى. سوندىقتان باس شۋجي شي جينپيڭ ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ ۇلى ويىن ورتاعا قويدى. ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ يدەياسى ماركسيزمنىڭ مۇرات تالپىنىسىن جالعاستىرىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىن دامىتىپ، زورايتىپ قالماستان، ماركسيزمنىڭ 21 - عاسىرداعى ومىرشەڭدىگىن تاسقىنداتا تۇسەدى.

ەكىنشى، كۇشتى سەنىم − توڭكەرىس ماقساتىن ايگىلەۋدەن «جۇڭگو جوباسى» ۇلەسىن قوسۋعا دەيىن

  «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسى» ماركس، ەنگەلستىڭ كاپيتاليزم قوعامىنىڭ مانىنە تەرەڭ، جىنتىكتەي تالداۋ جاساپ كوز جەتكىزگەننەن كەيىنگى نازاريالىق جەتىستىگى، پرولەتاريات توڭكەرىسىنىڭ تاريحي قاجەتىن ايقىن كورسەتىپ، عىلمي سوتسياليزمنىڭ نەگىزگى قاعيداسىن باياندادى. «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسى» ماركسيزمنىڭ عىلمي زاڭدىلىقتى يگەرۋىندەگى كۇشتى سەنىمىن ايگىلەدى. «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىنىڭ» العى سوزىندە: «قازىر كوممۋنيستەردىڭ بۇكىل دۇنيە جۇزىنە وزدەرىنىڭ كوزقاراستارىن، ماقساتتارىن، ويلارىن اشىق جەتكىزەتىن ءارى پارتيانىڭ جارناماسى ارقىلى كوممۋنيستەردىڭ جانى جونىندەگى قيالعا تويتارىس بەرەتىن كەز جەتتى» دەپ اتاپ كورسەتىلگەن. ماقالادا تاعى پوزيتسيانى اناعۇرلىم اشىق كورسەتىپ: «كوممۋنيستەردىڭ ءوز كوزقاراسى مەن ويىن بۇركەمەلەۋى جارامايدى. ولار مىنانى اشىق جاريالادى: ولاردىڭ ماقساتىنا تەك زورلىقتى كۇشپەن قازىرگى قوعامدىق ءتۇزىمدى اۋدارىپ تاستاعاندا عانا جەتۋگە بولادى. ۇستەم تاپتاردىڭ كوممۋنيزم توڭكەرىسى الدىندا زارە - قۇتىن قاشىرادى. پرولەتارلاردىڭ مۇنداي توڭكەرىستە قولدان كەتىرەتىنى تەك بۇعاۋ عانا. ولاردىڭ قول جەتكىزەتىنى بۇكىل دۇنيە بولماق».

  ماركسيزم جۇڭگودا 90 نەشە جىلدىق امالياتتى، ىزدەنىستى باستان كەشىرىپ، ءبىر قىدىرۋ تابىستاردى جارىققا شىعاردى. شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسى ماركسيزمنىڭ جالپىلىق قاعيداسىن جۇڭگونىڭ امالياتىمەن ۇشتاستىرۋدىڭ ەڭ جاڭا جەتىستىگى، قازىرگى زامانعى جۇڭگونىڭ ماركسيزمى، 21 - عاسىر ماركسيزمى. جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ قول جەتكىزگەن وراسان زور تابىسى، جولىنىڭ، نازارياسىنىڭ، ءتۇزىمىنىڭ، مادەنيەتىنىڭ ۇزدىكسىز دامۋى عىلمي سوتسياليزمدى 21 - عاسىرداعى جۇڭگودا قۇدىرەتتى ومىرشەڭدىك كۇشكە يە ەتتى، دۇنيە جۇزىندە جۇڭگوشا سوتسياليزم ۇلى تۋىن بيىك جەلبىرەتتى؛ جۇڭگوشا سوتسياليزم دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردىڭ وسىزامانداندىرۋ جولىن كەڭەيتىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ءارى جەدەل دامۋدى كوكسەيتىن، ءارى وزىندىك دارالىعىن اڭسايتىن ەلدەر مەن ۇلتتاردى بۇكىلدەي جاڭا تالعاممەن قامداپ، ادامزات ماسەلەسىن شەشۋگە جۇڭگونىڭ اقىل - پاراساتى مەن جۇڭگو جوباسى ۇلەسىن قوسقانىن ۇعىندىرادى.

ءۇشىنشى، ايقىن تۇرعى − تاپ تۇرعىسىنان حالىق تۇرعىسىنا دەيىن

  ماركسيزمنىڭ ءبىر ايقىن ەرەكشەلىگى − ونىڭ پرولەتاريات تۇرعىسى. «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىندا»: «وتكەندەگى بارلىق قوزعالىستاردىڭ بارلىعى از ساندى ادامداردىڭ نەمەسە از ساندى ادامداردىڭ مۇددەسى ءۇشىن بولعان قوزعالىس» بولدى دەپ اتاپ كورسەتىلدى. كوممۋنيستىك پارتيا ايقىن پرولەتارياتتىق ەرەكشەلىگىنە يە ماركستىك ساياسي پارتيا، مۇلدە باسىم كوپ ساندى ادامنىڭ مۇددەسىن كوزدەيدى، «وندا تۇتاس پرولەتارياتتىڭ مۇددەسىنەن باسقا ەشقانداي مۇددە جوق»، پارتيا حالىق مۇددەسىنىڭ ادال ۋاكىلى، پارتيالىلىق پەن حالىقشىلدىقتىڭ وسكەلەڭ بىرلىگى، ورگانيكالىق توعىسۋى.

  جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ماركسيزمنىڭ پارتيا قۇرۋ پرينسيبى بويىنشا قۇرىلعان ماركستىك ساياسي پارتيا، حالىقتان كەلگەن، حالىق ءۇشىن ىستەيتىن، حالىققا سۇيەنەتىن ساياسي پارتيا. باس شۋجي شي جينپيڭ بۇكىل پارتياعا مىنانى ەسكەرتتى: ءداۋىر ەمتيحان الۋشى، ءبىز ەمتيحان بەرۋشىلەرمىز، حالىق ەمتيحان تەكسەرۋشى. جۇڭگوشا سوتسياليزم جاڭا داۋىرگە قادام تاستاعاندا، پارتيانىڭ تۇپكىلىكتى ماقساتىنا تاباندى بولۋدا، ءسوز جوق، «اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاپ»، حالىقتىق تۇرعىدان جانە حالىق بارىنەن جوعارى دەيتىن قۇن بەتالىسىنان، حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىنان باستان - اياق جازباي، پارتيانىڭ بۇقارالىق لۋشيانىن ەل باسقارۋدىڭ تۇتاس قيمىلىنا ءسىڭىرىپ، حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىن كۇرەس نىساناسى ەتىپ، حالىققا سۇيەنىپ تاريحتىڭ ۇلى ىستەرىن جاراتۋ كەرەك.

  «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسى» دۇنيەگە كەلگەننەن بەرگى 170 جىلدىق تاريح مىنانى دالەلدەدى: ماركسيزمدى تەك ءار ەلدىڭ مەملەكەت جاعدايىنا بىرلەستىرگەندە عانا، قۇدىرەتتى ومىرشەڭدىك كۇشكە، جاسامپازدىق كۇشكە جانە ۇندەۋ كۇشىنە يە بولادى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ جۇڭگو توڭكەرىسىنە، قۇرىلىسىنا، رەفورماسىنا باسشىلىق ەتكەن تاريحى ماركسيزمنىڭ نەگىزگى قاعيداسى مەن جۇڭگونىڭ ءىس جۇزىندىگىن بىرلەستىرىپ، ماركسيزمدى ۇزدىكسىز جۇڭگوشالاندىرۋدىڭ، نازاريالىق جاقتا جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ جاڭا تاريحى. ءبىز «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسىنىڭ» يدەيالىق جاۋھارىن مىقتى يگەرىپ، ونىڭ يدەياسىنداعى وسى زامانعى قۇندى تولىق ساۋلەلەندىرىپ، جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم ىستەرىن ۇزدىكسىز العا ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.

 (اۆتور: شينجياڭ ۋنيۆەرسيتەتى پارتكومى ۇگىت ءبولىمىنىڭ ورىنباسار باستىعى) 

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.