5 - ايدىڭ 25 - كۇنى سۋ قۇستارى ىنتىماق سۋ قويماسىنىڭ ايدىنىندا سايران سالىپ ءجۇر. 10 مىڭ مۋلىق توراڭعى ورمانىنىڭ قورعاۋىندا، ىنتىماق سۋ قويماسى مەن توڭىرەگىندەگى ەكولوگيالىق قورشاعان ورتادان تىڭ تىرشىلىك لەبى ەستى. سۋرەتتى شياۋ يۇيلەي تۇسىرگەن
ءتىلشىمىز شيا چيڭ، ەرىكتى ءتىلشى جي شياۋجىن 6 - ايدىڭ 1 - كۇنى كورلادان حابارلايدى. 5 - ايدىڭ 29 - كۇنى ءتىلشى كورلا قالاسىنىڭ سۇلتۇستىگىنەن 20 كيلومەتر شالعايداعى ىنتىماق سۋ قويماسىنا كەلدى، شىعىس جاعاداعى 10 مىڭ مۋلىق جاسىل توراڭعى ورمانىنان تىرشىلىكتىڭ لەبى ەسىپ تۇر، سۋ بەتىندەگى توپ - توبىمەن جۇرگەن قۇستار ازىق ىزدەپ اسىر سالادى. ۇعىسۋعا قاراعاندا، 10 نەشە جىلدىڭ الدىندا، بۇل ارا جەل سوعىسىمەن سارى توپىراق اسپاندى تورلايتىن، ەشتەڭە دە شىقپايتىن سورتاڭ، قۋاڭ جەر ەكەن.
تاۋ چىڭباۋ وسى اراداعى توراڭعى ورمانىن ەگۋشىلەردىڭ ءبىرى. 2006 - جىلى تاۋ چىڭباۋ شينجياڭ تارىم وزەنى اعارى ىنتىماق سۋ قويماسىن باسقارۋ مەكەمەسىمەن (تومەندە قىسقارتىلىپ سۋ باسقارۋ مەكەمەسى دەپ اتالادى) 10 مىڭ مۋلىق ەكولوگيالىق ورمان، ەكونوميكالىق ورمان قۇرىلىسى جايلى توقتامعا قول قويىسىپ، ىنتىماق سۋ قويماسىنىڭ شىعىس جاعاسىنداعى قۋاڭ دالاعا العاش رەت قالامشا ەگەدى. «بۇل ارا جەلدىڭ ءوتى، بوران قاتتى سوعادى، توپىراعى قۇنارسىز. سىناق رەتىندە ەگۋ ارقىلى توراڭعىنىڭ ءوسۋى تەز، جاپىراعىنىڭ بىتىك، ونىڭ ۇستىنە شىدامدى ەكەندىگىن، جەل توساتىن قالتقى قالىپتاستىرا الاتىندىعىن بايقاپ، توراڭعى ەگۋ شەشىمىن قابىلدادىم»، - دەدى تاۋ چىڭباۋ.
12 جىلدان بەرى، بۇل قىزمەت قاتىستى تاراۋلاردىڭ پارمەندى قامقورلىعى مەن كومەگىنە يە بولادى، جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شينجياڭ ەكولوگيا جانە جاعراپيا ورنى بۇل توراڭعى ورمان الاڭىنا قارجىلاي كومەكتەسەدى، كورلا قالالىق ورمان شارۋاشىلىعى مەكەمەسى قالامشا قوسىمشا قاراجاتىن بوساتۋ، تەحنيكالىق جەتەكشىلىك ەتۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى تاۋ چىڭباۋدىڭ جاسىلداندىرۋ ىستەرىنە سارقىلماس قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى.
بۇل كۇندەرى، 10 مىڭ مۋلىق توراڭعى ورمانى ىنتىماق سۋ قويماسىنىڭ تۇنىق سۋ، اشىق اسپانىن ءۇنسىز ساقتاپ، كورلا قالاسىنىڭ جاسىل ەكولوگيالىق قالتقىسىنا اينالدى.
جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شينجياڭ ەكولوگيا جانە جاعراپيا ورنىنىڭ اعا زەرتتەۋشىسى، ءشول جانە جاسىل القاپ ەكولوگياسى مەملەكەتتىك ءتۇيىندى تاجىريبەحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى چىن يانيڭ بىلاي دەدى: بۇل ەكولوگيالىق ورمان سۋ قويماسىنىڭ سۋ ورتاسىن، وتە - موتە، سۋ ساپاسىن قورعاۋدا توتەنشە ماڭىزدى رول اتقارادى، ەكولوگيالىق ورمان ءشول مەن جاسىل القاپتىڭ جيەگىنە ورنالاسقاندىقتان، جاسىل القاپتى قورعاۋدا دا ماڭىزدى مانگە يە.
سۋ قويماسىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى لەي جيندۇڭ بىلاي دەدى: 10 مىڭ مۋلىق توراڭعى ورمانى، جىڭعىل سياقتى اعاشتاردىڭ توسۋى سەبەبىنەن، سۋ قويماسىنىڭ، ءتىپتى، كورلا قالاسىنىڭ تەرمورادياتسياسى ءونىمدى ازايىپ، اۋاداعى شاڭ - توزاڭنىڭ جانە تۇيىرشىكتەردىڭ مولشەرى دە كورنەكتى تومەندەدى. اسىرەسە، ءار جىلدىڭ بوران سوعاتىن مەزگىلدەرىندەگى بۇل ارانىڭ قۇمدى توپىراعى ازايىپ، كورۋ اۋماعى كەڭەيىپ، ورتاسى جاقساردى.
كەزەكتە، 10 مىڭ مۋلىق توراڭعى ورمانىنان تىس، تاۋ چىڭباۋدىڭ شاعىن كولەمدەگى ورىك اعاشىن سىناق رەتىندە ەگۋى دە ءساتتى بولدى، كەلەسى قادامدا ول ەكونوميكالىق ورمان ەگۋدى جوسپارلاپ وتىر ەكەن. ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى ءومىر ءسۇرۋى بۇل ارادا شىندىققا اينالدى. «مەن بيىل 100 مىڭ ءتۇپ 3 − 5 سانتيمەتر جۋاندىقتاعى توراڭعى اعاشى قالامشاسىنا تاپسىرىس الدىم، ايتارلىقتاي كىرىس بولادى دەپ مەجەلەپ وتىرمىن، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعا جەتپەس بايلىققا اينالۋدا»، - دەدى تاۋ چىڭباۋ.
10 مىڭ مۋلىق توراڭعى ورمانىنىڭ جايقالا ءوسۋى كورلا قالاسىنىڭ جاسىل دامۋ ۇستانىمىن تياناقتاندىرعاندىعىنىڭ جاندى امالياتى. جاقىنعى جىلداردان بەرى، كورلا قالاسى سولتۇستىك ەكولوگيا ءدالىزى، دۋجۋانحى وزەنى ەكولوگيالىق سازدىق باقشاسى سياقتى ەكولوگيالىق قۇرىلىس ينجەنەريالارىن باستاپ، جاسىل دامۋدىڭ تىڭ جاعدايىن قالىپتاستىردى. سونىمەن قوسا، ورتانى جونگە سالۋ تەبىنىن كۇشەيتۋ، ەكولوگيالىق سۋ جىبەرۋ، جەر استى سۋىن ارتىق اشۋدى تەجەۋ، زاڭسىز تىڭ اشۋعا سوققى بەرۋ سياقتى ءبىرسىپىرا شارالار المۇرت مەكەنى، جەر جانناتى كورلا قالاسىنىڭ كوركىن تىپتەن اسىردى.
سۋ قويماسىن باسقارۋ مەكەمەسى جالىپلىق قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى جاڭ چى بىلاي دەدى: ءبىز ورتانى قورعاۋدىڭ كوپ ۇيەكتى ۇسىنىلىم مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، جان - جاقتىڭ كۇشىن سۋ قويماسىنىڭ ماڭايىنداعى ەكولوگيالىق ورمان قۇرىلىسىنا ات سالىسۋعا باۋراپ جانە شابىتتاندىرىپ، بۇقاراعا تۇنىق سۋ، جاسىل جاعالى، بالىعى تۋلاعان كورىنىس سيلايمىز.
تانىستىرۋعا قاراعاندا، بيىل كورلا قالاسى سولتۇستىك ەكولوگيالىق قورعاۋ ءدالىزىن، تابيعي قورعاۋ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمايتتانۋدى تىزگىندەۋ، ەگىستىكتەن ورماندى، جايلىمدى قالپىنا كەلتىرۋ، سۋ مەن توپىراقتى ساقتاۋ سياقتى ءتۇيىندى ەكولوگيالىق قورعاۋ ينجەنەريالارىن ۇزدىكسىز اتقارىپ، كونچى وزەنى تومەنگى اعارىنىڭ ەكى جاعالاۋىنداعى تابيعي توراڭعىنى قۇتقارۋدى جانە قورعاۋدى كۇشەيتكەن، ولار 10 مىڭ مۋلىق توراڭعى ورمانىمەن بىرگە، المۇرت مەكەنىنىڭ ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىك قالتقى جۇيەسىن بىرگە قالىپتاستىرادى ەكەن.
