تاۋى ورماندى، سۋى تۇنىق، اسپانى اشىق، جەرى جاسىل، كوركەم قالا
ءتىلشىمىز ياڭ شۋحان
«مەنىڭ شينجياڭنان شالعايعا كەتكەنىمە دە 17 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى، سول شاقتا وسى ارا قاعىر تاۋ بەينەسىندە جادىمدا جاتتالىپ قالعان ەدى، بىرنەشە جىلدا - اق بۇل ارانىڭ وسىنشاما جاسىلدانىپ كەتەرىن ويلاماعان ەكەنمىن، قازىر مۇندا اعاش ماۋەلەپ، تاۋ ورمانمەن كومكەرىلىپ، كليماتى دا جانعا جايلى بولا ءتۇسىپتى». جىڭجوۋدان شينجياڭعا دەمالىسقا قايتقان شى گۋاڭشوۋ اقساقال 6 - ايدىڭ 6 - كۇنى ءۇرىمجى قالاسى يامانلىق تاۋى باقشاسىنداعى سەيىل - سەرۋەن قۇرۋ، دەنە شىنىقتىرۋ ورنىندا تىلشىگە وسىلاي دەدى.
قارتتىڭ اسەرى وسى قالادا ەجەلدەن بەرى قونىستانىپ كەلە جاتقان ادامداردىڭ دا جۇرەك ءۇنى ەدى. تەڭىز - مۇحيتتان ەڭ شالعاي قالا − ءۇرىمجىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى اسا ناشار بولاتىن، سوڭعى جىلدارى ءۇرىمجى قالاسى «كوگىلدىر اسپان»، لاستانۋدىڭ الدىن الۋ، جونگە سالۋدىڭ ەڭ قاتاڭ ولشەمىن اتقارىپ، تاۋى ورماندى، سۋى تۇنىق، اسپانى اشىق، جەرى جاسىل، كوركەم قالاعا اينالدى. بۇگىنگى تاڭدا ەكولوگيالىق وركەنيەتتىڭ ايبىندى كارتيناسى وسى قالادا بىرتە - بىرتە سالىنا باستادى.
تاقىر تاۋ جاسىل مانات جامىلدى
سوڭعى جىلدارى ءۇرىمجى قالاسى وسىمدىك جامىلعىسىمەن قامتۋ سالىستىرماسىن تىنباي ارتتىرىپ، قىلتاناق شىقپايتىن تاقىر تاۋعا اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىردى. جوسپار بويىنشا، ءۇرىمجى قالاسى 2017 - جىلدان 2019 - جىلعا دەيىن اتقارۋدى جوسپارلاعان «تاۋدى ورمانمەن كومكەرۋ» ينجەنەرياسىنىڭ ارقاسىندا 19 تاقىر تاۋ جاسىلدانىپ، جاسىلدانۋ اۋماعى 31 مىڭ 700 مۋعا جەتىپ، 268 مىڭ 600 مۋ جەر جاسىلداندى.
ءۇرىمجى قالالىق قۇرىلىس كوميتەتىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى، كونە قالا رايونىن وزگەرتۋ، جاڭالاۋ ينجەنەرياسىنا قولباسشىلىق ەتۋ كەڭسەسىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى شيە مين تىلشىگە بىلاي دەدى: لاشىقتى اۋماقتاردى وزگەرتكەننەن كەيىن بوساعان جەرلەرگە الەۋمەتتىك كوگال، سەيىل - سەرۋەن باقشاسى، سۋ كورىنىس اۋماقتارى سالىنىپ، كونە قالا رايونىنداعى حالىقتىڭ تىرشىلىك ورتاسى بارىنشا جاقسارىپ، قالانىڭ يقۋاتى كەمەلدەندى.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، ءۇرىمجى قالاسى مەملەكەتتىك ەكولوگيالىق باۋ - باقشالى قالا قۇرۋدى ءوتىنىش ەتۋ قىزمەتى قامىنا كىرىسكەن، 2019 - جىلدىڭ سوڭىنا بارعاندا، جاسىلدانۋ اۋماعىنىڭ قامتۋ كولەمى %41كە، قالاداعى جان باسىنا تۋرا كەلەتىن جاسىلدانۋ كولەمى 12 شارشى مەترگە جەتىپ، مەملەكەتتىك ەكولوگيالىق باۋ - باقشالى قالا قۇرۋ ولشەمىنە جەتەتىندىگى مەجەلەنۋدە.
تۇنىق سۋ جۇرت جۇرەگىنە ءنار بولىپ قۇيىلدى
بۇرىندارى قار ەرىپ، جاڭبىر جاۋسا بولعانى، جەر ويلى - شۇڭقىر، لاي - باتپاق بولىپ، قوقىر - قوقسىق، جاڭبىر سۋى جانە ەرىگەن قار كوشەنى بويلاي اعىپ، ساسىق ءيىس قولقانى جاراتىن.
بۇگىنگى تاڭدا تۇنىق كول بەتىندە قاز - ۇيرەكتەر ەمىن - ەركىن جۇزۋدە. تاڭ سارىدە نەمەسە كەشكى شاپاقتا بولسىن، قالا تۇرعىندارى جاسىل جەلەك جامىلعان نانحۋ حالىق الاڭىندا بوي جازىپ، تازا اۋا جۇتىپ، تاماشا تابيعاتتان ءلاززات الادى. قۇلشىنىس جاساۋدىڭ ارقاسىندا ءۇرىمجى قالاسى قالاداعى سۋ كورىنىسى اۋماعىن قۇرىپ، كەزىندە بەلگىلەگەن مىندەت، جوسپارلاردى ءبىر - بىرلەپ تياناقتاندىردى.
بيىل ءۇرىمجى قالاسى «سۋعا قاتىستى 10 تارماقتى» ءتۇيىندى مىندەت رەتىندە جاپپاي تياناقتاندىرىپ، شوعىرلى اۋىز سۋ سۋ قاينارى ورتاسىن جاپپاي جونگە سالۋدى تىنباي ورىستەتىپ، قورعاۋ اۋماعىنداعى زاڭعا، بەلگىلەمەگە قايشى زاڭسىز قۇرىلىس نىساندارىن شاعىپ نەمەسە كوشىرىپ، لاس زاتتاردى شىعارۋ قاينارلارىن زاڭ بويىنشا تازالادى. ونەركاسىپ شوعىرلى وڭىرلەردەگى لاس سۋلاردى شوعىرلى جونگە سالىپ، «10 شاعىن» كاسىپورىننىڭ تيىم سالۋداعى قىزمەت تابىستارىن اناعۇرلىم بەكەمدەدى. لاس سۋلاردى ءبىر جايلى ەتۋ زاۆودتارىنىڭ ولشەمىن جوعارىلاتىپ، جاقسارتىپ سالۋدى جەدەلدەتىپ، لاس سۋلاردى جيناۋ قۇبىر جەلىسى قۇرىلىسىن كۇشەيتتى.
جوعارى، جاڭا تەحنيكالىق اشۋ رايونى (جاڭا قالا رايونى) فۋشيڭ كوشەسىنىڭ وڭتۇستىك بولىگىندەگى ءۇرىمجى قالالىق سۋدان قايتالاي پايدالانۋ ينجەنەرياسىنىڭ تازارتۋ پۋنكتىندە نىسان ينجەنەرياسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى لي جياجيا تىلشىگە بىلاي دەدى: قايتا تۋىندايتىن سۋ نىسانى ينجەنەرياسى اتقارىلعاننان كەيىن، لاس سۋلاردى كوگالعا جانە كورىنىستىك اۋماقتارعا ىستەتۋگە بولادى. 2020 - جىلعا بارعاندا ءۇرىمجى قالاسىندا قايتا تۋىندايتىن سۋدىڭ جالپى مولشەرى 218 ميلليون 200 مىڭ تەكشەمەترگە جەتەدى، وسىدان پايدا بولعان تازا سۋ ارقىلى قالانى تۇرمىستىق سۋمەن قامداۋعا، قالانىڭ سۋ ىستەتۋ باسىمدىعىن ازايتۋعا بولادى.
تۇنىق اسپان سيلادى
الدىڭعى عاسىردىڭ 90 - جىلدارىنان باستاپ، قىس كىرىسىمەن، ءۇرىمجىنى قارا تۇتەك ىس باسىپ تۇراتىن. ال قازىر بۇل قالانىڭ ورتاسى بارعان سايىن تازارا ءتۇستى.
«ءۇرىمجىنىڭ اسپانى وتە تاماشا، كەز كەلگەن ۋاقىتتا اسەم كورىنىس تۇسىرە الاسىز، قاي جەر ەكەنىن اشىق ايتپاسام، سىرت جەرلەردەگى دوستارىم مەنى ساياحاتتاپ ءجۇر ەكەن دەپ ويلايدى»، - دەدى ءۇرىمجى قالاسىنىڭ تۇرعىنى شۋە جيان ۋيچات دوستىق شەڭبەرىنە قالدىرعان سوزىندە. ول وسى قالانىڭ كوك اسپان، اق مامىق قار، تاڭعى اراي، كەشكى شاپاق سياقتى كوركەم كورىنىستەرىن ۇنەمى سۋرەتكە ءتۇسىرىپ الادى.
بيىل ءۇرىمجى «كوك اسپان» ينجەنەرياسىن ۇزدىكسىز اتقارىپ، كومىر ءىسىن، لاستانۋدى، شاڭ - توزاڭدى، اۆتوكولىكتى تىزگىندەۋ، وڭىرلەر بويىنشا بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ سياقتى 5 ءتۇرلى تىزگىندەۋ شاراسىن بارىنشا ىلگەرىلەتتى. كومىردىڭ سارىپ بولۋ مولشەرىن قاتاڭ تىزگىندەپ، 19 مىڭ كومىر جاعىلاتىن پار قازاندى شاعىپ، وزگەرتىپ، كومىر پار قازانىن وزگەرتىپ، ەنەرگيانى تازارتۋ جۇمىسىن ورىستەتتى.
سونىمەن قاتار كومىر ەلەكتر ستانسيالارىنىڭ لاس زات ىعىستىرۋىن ەڭ تومەنگى شەككە ءتۇسىرۋدى ۇزدىكسىز جەبەپ، تەمىر، ءتۇستى مەتال، قۇرىلىس ماتەريالى سياقتى سالالاردىڭ لاس زاتتاردى ۇيىمسىز ىعىستىرۋىن جونگە سالىپ، مۇناي - حيميا سياقتى كاسىپ سالالارىنىڭ شىعاراتىن ورگانيكالىق قوسىلىستارىن جان - جاقتى جونگە سالۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، ىعىستىرۋدىڭ ولشەمگە جەتۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى. قۇرىلىس جۇمىسى ورىندارىن كۇشەيتىپ، قاپسىز تيەلەتىن ماتەريالداردى تاسىمالداۋ جانە تيەۋ، ءتۇسىرۋ بارىسىندا شاڭ - توزاڭدانۋدان ساقتانۋدى كۇشەيتتى.
سۋ قاينارىن قورعادى
ءۇرىمجى قالاسى ەكولوگيالىق جۇيەنى قورعاۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، ەكولوگيانى قورعاۋ قىزىل سىزىعىن قاتايتىپ، 1 - ءنومىرلى مۇزدىق، ساياپىل كولى سياقتى ماڭىزدى ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ ينجەرنەرياسىن ۇزدىكسىز اتقاردى. توپىراقتىڭ لاستانۋىن باسقارۋ - تىزگىندەۋدى جانە قالپىنا كەلتىرۋدى كۇشەيتىپ، توپىراقتىڭ لاستانۋ جاعدايىن ەگجەي - تەگجەيلى تەكسەرىپ، توپىراقتىڭ لاستانۋىن جان - جاقتى جونگە سالۋدى كورنەكتىلەندىرىپ، توپىراقتى قالپىنا كەلتىرۋ سىناق ءتۇيىنى قۇرىلىسىن ورىستەتتى؛ قاتەرلى جاراقسىز زاتتاردى باستان - اياق باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، قورشاعان ورتانىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاپ، ورتالىق قالا ەكولوگيالىق ورتاسىنىڭ ءونىمدى قالپىنا كەلۋىن جەبەدى.
ءۇرىمجى قالالىق قورشاعان ورتانى قورعاۋ مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار باستىعى لي شينشىڭ تىلشىگە بىلاي دەدى: ءبىز ادام مەن تابيعات جاراسىمدى بىرگە ءومىر ءسۇرۋ سىندى عىلمي تابيعات كوزقاراسىن مىقتاپ ورناتىپ، كوك اسپان، ءمولدىر سۋ، تازا توپىراق، تازا قالا سىندى «4 ارەكەتتى» ىشكەرىلەي جۇرگىزىپ، ورتالىق قالانىڭ ەكولوگيالىق ورتا ساپاسىن جاپپاي جوعارىلاتىپ، جاسىل ەكولوگيالىق وركەنيەتتىڭ جاندى جاڭا كورىنىسىن سالۋعا قۇلشىنامىز.
