ءوندىرىستى دامىتىپ، اۋىل - قىستاقتى كورىكتەندىرىپ، شارۋالاردى بايىتتى
ءتىلشىمىز شيا چيڭ
اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قۇدىرەتتەنە الۋ - الماۋى، قىستاقتىڭ كورىكتى بولۋ - بولماۋى، شارۋالاردىڭ اۋقاتتانا الۋ - الماۋى جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ جانە سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋدىڭ ساپاسىن بەلگىلەيدى. باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى تىنباي كۇش شىعارىپ، الۋان شارا قولدانىپ اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋدى جەبەدى.
«ءبىر قىستاقتاعى ءبىر ءونىم» كاسىپ سالاسىن دامىتتى
باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى ساردالا اشۋ رايونىنداعى ساردالا قىستاعى بۇرىن اتى ەلەۋسىز شاعىن قىستاق بولاتىن، سوڭعى جىلدارى شۇبات ساۋداسىنىڭ ارقاسىندا الىس - جۋىققا تانىلا باستادى.
قازىر ساردالا قىستاعىنداعى 181 وتباسىندا 529 ادام بار، بۇكىل قىستاق 800 تۇيە باعىپ، وتباسى سايىن تۇيە باعاتىن قىستاققا اينالدى. قىستاق تۇرعىندارى تۇيە باعۋدى وتە ۇناتادى، ونان دا ماڭىزدىسى، تۇيە شارۋالاردى بايۋ جولىنا باستايتىن «ىرىس قاينارىنا» اينالدى.
ساردالا قىستاعىنداعى بيىل 48 جاسقا كەلگەن مالشى ىنتىماق راحىم ۇلى ساۋدا جولىنا ءتۇسۋدى ۇكىمەتتىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە بەرگەن 5 تۇيەسىنەن باستاعان، بۇگىنگى تاڭدا قولىنداعى تۇيە سانىن 60قا جەتكىزىپ، قىستاقتاعى ءىرى باعىمشىلىق وتباسىنا اينالدى. «قوراداعى ىنگەندەردەن كۇنىنە 20 كيلوگرام شۇبات الامىز، شۇباتتىڭ ءار كيلوگرامىن 30 يۋاننان ساتامىز، اۋداننان كەلىپ شۇبات الاتىندار كوپ بولعاندىقتان، ساتىلماي قالۋىنان الاڭدامايمىز»، - دەدى ىنتىماق قۋانىشتى بەينەمەن.
قازىر ىنتىماق بالا - شاعاسىمەن 130 شارشى مەترلىك بەيقۇت ۇيدە تۇرادى، ءۇي ەلەكتر جابدىقتارى تولىق، استىنا مىنگەنى زاماناۋي اۆتوكولىك.
ىنتىماق پەن قىستاق تۇرعىندارى تۇيە باعىمشىلىعىن دامىتىپ بايۋ جولىنا ءتۇستى، ءبىراق وسى شارۋانى باستاعان كەزدە تارتقان قيىنشىلىقتارى دا از ەمەس ەدى. جەم - ءشوپتىڭ جەتىسپەۋى ساردالا قىستاعىنىڭ تۇيە شارۋاشىلىعىن كولەمدەندىرۋىنە كەسە كولدەنەڭ بولعان ءالسىز بۋىنعا اينالادى، شۇبات ساۋداسى كاسىبىن ۇلعايتۋ، كۇشەيتۋ ءۇشىن، 2017 - جىلى قۇمىل قالالىق قازىنا مەكەمەسىنەن «ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ» بويىنشا ساردالا قىستاعىندا تۇرعان قىزمەت اترەتى مەن «قىستاق ەكى كوميتەتى» كوپ جىلدان بەرى اق جاتقان 2750 مۋ جەرگە جوڭىشقا ەگىپ، مالشىلاردىڭ جەم - ءشوپ جەتىسپەۋ قيىنشىلىعىن شەشەدى.
«بيىل تاعى 1100 مۋلىق جەم - ءشوپ بازاسىن اشىپ، جەم - ءشوپ جەتىسپەۋ ماسەلەسىن تۇبەگەيلى شەشەمىز»، - دەدى ساردالا قىستاعىنىڭ ءبىرىنشى شۋجيى، قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى رۋ بياۋ.
ساردالا قىستاعىنىڭ شۇباتى كۇن سايىن تانىمال بولا باستاعان سوڭ، شۇبات ساۋداسىمەن ۇزاق جىل اينالىسقان ايگىلى كاسىپورىن شىنتو سەرىكتەستىگى قىستاقتان مانەرلەۋ زاۆودىن قۇردى.
رۋ بياۋ تىلشىگە: 5 - ايدىڭ سوڭىندا شىنتو سەرىكتەستىگىنىڭ شۇبات مانەرلەۋ زاۆودى رەسمي جۇمىس باستايدى، بۇدان كەيىن مالشىلار ساۋعان تۇيە ءسۇتىن تىكە زاۆودقا وتكىزەدى، - دەدى.
ءبىر كاسىپ سالاسى ارقىلى ءبىر قىستاقتىڭ ەكونوميكاسىن جانداندىرۋ باركولدە كوپ كەزدەسەدى. اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋ ستراتەگياسىن اتقارۋ بارىسىندا باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى ىلگەرىندى - كەيىندى 20 ميلليون يۋاننان ارتىق قارجى بوساتىپ، ەرەكشە باعىمشىلىق، ەگىنشىلىك ونىمدەرىن مانەرلەۋ، ۇلتتىق كەستە، قولونەر بۇيىمدارىن وڭدەۋ سىندى قاتىستى كاسىپتى زور كۇشپەن دامىتىپ، ەرەكشەلىگى ايقىن، ءوندىرىسى قۋاتتى، ونىمدىلىگى تاماشا ءبىر توپ ايرىقشا كاسىپتى دامىتۋدان ۇلگى قىستاق قۇرۋدىڭ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، «ءبىر قىستاقتا ءبىر ءونىم نەمەسە كوپ ءونىم، ءبىر قىستاقتا ءبىر كاسىپ نەمەسە كوپ كاسىپ» بولۋداي دامۋدىڭ تىڭ جاعدايىن بىرتىندەپ قالىپتاستىردى.
تاۋلى قىستاقتىڭ كەلبەتى ءتىپتى دە كورىكتەندى
5 - ايدىڭ شۇلەن شۇعىلاسى باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى سارشوقى اۋىلى شىعىس سۋجي قىستاعىن نۇرعا بولەپ تۇر، توبەسى كوك، قابىرعاسى اق ءتۇستى ۇيلەر، رەتتى ورناتىلعان كوشە شىراقتارى قىستاقتىڭ اجارىن ونان ارى اسىرعان.
شىعىس سۋجي قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جايداراي ەسەنتاي قىزى تەرەزەنىڭ الدىندا كەستە تىگىپ وتىر، كۇننىڭ جارىق نۇرى ونىڭ قولىنداعى كەستەسىن ءتىپتى دە قۇلپىرتقان - دى.
− مىنا كەستەم بىتۋگە تاياپ قالدى، ايىنا 2 دە 3 بۇيىمدى كەستەلەيمىن، بىرەۋىن 400 يۋاننان ساتىپ، ايىنا 1000 يۋانعا تاياۋ كىرىس كىرگىزەمىن، مەن ءۇشىن ايتقاندا، بۇل از تابىس ەمەس، - دەدى جايداراي قۋانا.
قازىر شىعىس سۋجي قىستاعىنداعى ايەلدەردىڭ كوبى كەستەشىلىكپەن اينالىسادى، جايداراي جانە قىستاقتاعى باسقا ايەلدەر قاۋىمى كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋدىڭ يگىلىگىنە كەنەلدى. بۇگىنگى تاڭداعى شىعىس سۋجي قىستاعىنىڭ كەلبەتى توزىعى جەتكەن تام ۇيلەردىڭ ورنىنا جارىق تا ەڭسەلى بەيقۇت ءۇي سالىنعان، كورىنگەن جەردە لاس سۋ اعىپ، مال تەزەگى بەتالدى شاشىلىپ جاتاتىن كۇيدەن كوك شالعىنعا كومكەرىلىپ، اسفالت جول ءار ۇيگە دەيىن ۇلاسقان سالتاناتتى كورىنىسكە وزگەردى. قىستاق كەلبەتىندە زور وزگەرىستەر جارىققا شىققان سوڭ، حىنان ولكەسىندەگى انشيۋ كەستەشىلىك مادەنيەت كاسىبى شەكتى جاۋاپكەرلىك سەرىكتەستىگى قىستاققا ارناۋلى ادام جىبەرىپ، قىستاقتاعى ايەلدەرگە انشيۋ كەستەشىلىك ونەرىن اقىسىز ۇيرەتتى ءارى قىستاقتان كەستە ونىمدەردى ساتىپ الۋ پۋنكتىن قۇردى.
− سۋ قۇبىرى وتباسىلارىنا دەيىن جەتكىزىلدى، ەسىك الدىنا كۇن نۇرى كوشە شىراقتارى ورناتىلدى، وتباسىنان شىقپاي - اق جۇمىستاندىق، پارتيانىڭ ابزال ساياساتىنىڭ ارقاسىندا وسىنداي تاماشا تۇرمىسقا كەنەلدىك، - دەدى جايداراي.
شىعىس سۋجي قىستاعىنىڭ بۇل وزگەرىسى باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋدى بەلسەندى ىلگەرىلەتكەندىگىنىڭ شاعىن كورىنىسى عانا. جۋىق جىلداردان بەرى، بۇل اۋدان ەگىنشىلىك، مالشىلىق رايوندارىندا سۋ يگىلىگى، قاتىناس، ەلەكتر، ينتەرنەت جەلىسى قۇرىلىستارىن زور كۇشپەن جۇرگىزىپ، ءار ۇلت شارۋالارىن كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋدىڭ يگىلىگىنە كەنەلدىردى.
اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ دەگەنىمىز قونىسقا، جۇمىستانۋعا جايلى ورتا قۇرۋ. باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋ قۇرىلىسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، دارىندىلاردى، قارجىنى اۋىل - قىستاققا قاراي بەيىمدەۋگە، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى اۋىل - قىستاققا قاراي ۇلاستىرۋعا، الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋدە اۋىل - قىستاقتى جاپپاي قامتۋعا، قالا وركەنيەتىن اۋىل - قىستاققا جالپىلاستىرۋعا تاباندى بولىپ، تۇرعىنداردىڭ قونىس ورتاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتىپ، شارۋالاردىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، قالا - اۋىلدىڭ ءبىر تۇلعالانۋ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، كورىكتى دە مايەكتى جاڭا اۋىل قۇرۋدى جۇزەگە اسىرۋدا.
ساياحات كاسىبى مالشىلاركىرىسىن ارتتىردى
باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى كولبويى اۋىلى قاراچاڭزى قىستاعىنا ات باسىن بۇرار بولساڭىز، توبەسى قىزىل، قابىرعاسى اق ءتۇستى ادەمى ۇيلەر جازيرالى جاسىل القاپپەن كومكەرىلىپ، وزىنە ەرىكسىز باۋرايدى.
قاراچاڭزى قىستاعى باركول كولى كورىنىستىك اۋماعىنا جاقىن، قىستاقتاعى ەگىنشى - مالشىلار بۇدان اۋقاتتانۋدىڭ تاعى ءبىر ءۇمىت ۇشقىنىن بايقادى. بىرنەشە كۇننەن بەرى، مالشى قاراقات ماحمەت قىزى ءوزىنىڭ مالشىلار شاتتىعى ساياجايىن اشەكەيلەۋمەن ابىگەر. وتكەن جىلى قىستاق تۇرعىندارى ىلگەرىندى - كەيىندى مالشىلار شاتتىعى ساياجايىن اشا باستاعان سوڭ، ول سىناپ كورۋ ويىمەن جان - جاقتى دايىندىق ارقىلى مالشىلار شاتتىعى ساياجايىن اشىپ، قوناق قابىلدايدى.
− وتكەن جىلى مالشىلار شاتتىعى ساياجايىن ءبىر ايداي اشتىم، وسى ۋاقىتتا 20 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزىپ، ءبىر جىل مال باققاننان ارتىق كىرىس تاپتىم، - دەدى قاراقات.
بيىل جىل باسىنان باستاپ قاراقات 60 مىڭ يۋان قۇراپ، بۇرىنعى مالشىلار شاتتىعى ساياجايىن اشەكەيلەپ، شارت - جاعدايىن جاقسارتۋعا كىرىسەدى. قاراقات: قىستاق كورىكتەنگەن سوڭ سىرتتان كەلگەن ساياحاتشىلار دا بارعان سايىن مولايدى، ساياحاتشىلار بۇل ءوڭىردىڭ تاۋى كوركەم، سۋى تۇنىق، اۋاسى تازا دەپ ماقتاپ، بىزگە قىزىعا قارايدى، - دەدى.
مالشىلاردىڭ ساياحاتتان كىرىس كىرگىزە باستاۋىن باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ ساياحات بايلىعىن رەتتەۋ جانە اۋىل - قىستاق قورشاعان ورتاسىن وڭاۋ ارناۋلى قيمىلىنان بولە قاراۋعا بولمايدى. 2017 - جىلى وسى اۋدان اۋىل - قىستاق قورشاعان ورتاسىن وڭاۋ قيمىلىن جۇرگىزىپ، اۋىل - قىستاقتاعى جاراقسىز زاتتاردى، لاس سۋدى، دارەتحانانى ارناۋلى وڭاۋ ارەكەتىن شوعىرلى ورىستەتىپ، «لاس، بىلىققان، ناشار» جاعدايدى تۇبەگەيلى وڭاپ، كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋدىڭ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، شارۋالاردىڭ تۇرمىس ورەسىن جوعارىلاتتى.
قىستاق تۇرعىنى ءاليما سانسىزباي قىزى بۇرىن ەگىنشىلىك جۇمىسى مەن كۇندىك جۇمىسقا سۇيەنىپ تۇرمىس وتكىزەتىن، قانشا تىربىنسا دا، جىلدىق كىرىسى 10 يۋاننان اسپاعان. قازىر ول باركول كولى جاعاسىنان شاعىن دۇكەن اشىپ، جىلدىق كىرىسىن 30 مىڭ دا 40 مىڭ يۋانعا جەتكىزدى.
ءاليمانىڭ شاعىن دۇكەنىندە كۇندەلىكتى تۇرمىستىق بۇيىمنان تىس، نەگىزىنەن قازاق ۇلتىنىڭ ۇلتتىق ازىق - تۇلىكتەرى ساتىلادى ەكەن، بۇل ساۋدا ونى ىرعىن پايداعا كەنەلتكەن. ءاليما: قازىر ساياحاتتىڭ سايابىر كەزى، كۇندىك ساۋدا كىرىسىم 200 يۋان اينالاسىندا، ساياحاتتىڭ قاۋىرت مەزگىلى باستالعان كەزدە كۇندىك ساۋدا كىرىسىم 700 يۋان اينالاسىندا بولادى، مۇنداي ساۋدانى بۇرىن ويلاپ تا كورمەگەنمىن، - دەدى.
باركول اۋدانى ەكولوگيالىق بايلىق باسىمدىعىنان تولىق پايدالانىپ، تۇتاس وڭىردەگى اۋىل - قىستاق ساياحاتىن دامىتىپ، جاسىل تاۋ، تۇنىق سۋدى باعا جەتپەس بايلىققا اينالدىردى، ساياحات كاسىبى ەگىنشى - مالشىلاردىڭ كەدەيلىكتەن قۇتىلىپ، كىرىستەرىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋىنداعى جاسىل كاسىپكە اينالدى.
كولبويى اۋىلىنىڭ ورىنباسار اۋىل باستىعى ما شياۋميڭ: وتكەن جىلى جەر - جەردەن كەلگەن ساياحاتشى 600 مىڭ ادام - رەتتەن استى، ءار ۇلت ەگىنشى - مالشىلارى ساياحات كاسىبىنىڭ پايداسىن كورە باستادى، - دەدى.
باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋدى ىلگەرىلەتىپ، تۇرعىنداردىڭ قونىس ورتاسىن جاقسارتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ اۋەلگى بەينەسىن ساقتاپ، حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىس ورتاسىنا دەگەن سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋمەن بىرگە، تۇرعىنداردىڭ اۋىلعا بولعان سەزىمىن تەرەڭدەتىپ، كورىكتى كورىنىستى گۇلدەنىپ - كوركەيۋدىڭ قاينارىنا اينالدىرىپ، اۋىل - قىستاقتى كورىكتەندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋمەن قاتار، بىرگە بايۋدى دا جەبەدى.
