دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى جاياۋ ءجۇرۋ ەڭ جاقسى دەنە ارەكەتى دەپ كورسەتكەن بولاتىن. ويتكەنى، ادامزاتتىڭ بىرتىندەپ دامۋى 3 ميلليون جىلدىق وزگەرىستى باستان كەشىرگەندىكتەن، مايمىلدان ادامعا وزگەرۋىنە دەيىنگى جالپى بارىستان الىپ ايتساق، ادامنىڭ دەنە ءبىتىمى قۇرىلىمدىق جاقتان ورمەلەۋ، ودان تىك ءجۇرۋ سىندى بارىستى قالىپتاستىرعان. تابيعات دۇنيەسىندە ادام ەكى اياعىمەن جۇرەتىن بىردەن - ءبىر حايۋانات، قازىرگى زامان ادامدارىنىڭ فيزيولوگيالىق قۇرىلىمىنا نەگىزدەلگەندە جاياۋ ءجۇرۋ — ەڭ ۇيلەسىمدى ءادىس بولىپ، ادامزاتتىڭ ەڭ تابيعي ارەكەتى بولىپ ەسەپتەلەدى.
ەلىمىزدىڭ مەديتسينا ماماندارى دا جاياۋ جۇرۋگە ۇزاق ۋاقىت تاباندى بولۋ ءارقانداي دەنە ارەكەتىنەن اسىپ تۇسەدى، ونىڭ سىمباتتى ارتتىرىپ، دەنساۋلىقتى كۇتىمدەۋدەگى رولى وتە جوعارى، وتە كۇشتى دەنە ارەكەتى دەنساۋلىققا زياندى، قارتتارعا، ءتىپتى، ۇيلەسپەيدى دەپ كورسەتىپ وتىر.
جاياۋ ءجۇرۋ — جۇرەك بۇلشىق ەتىن كۇشەيتىپ، قاننىڭ قانت قۇرامىن مەڭگەرىپ، جامان حولەستەريندى تومەندەتىپ، زات الماسۋدى تەزدەتىپ، قارسىلىق قۋاتتى ارتتىرىپ، رۋحتى سەرپىلتىپ، كارىلىك جارىمەستىكتەن ساقتايدى.
ەسكەرەتىن ءبىر ءجايت، كۇنىنە جاياۋ جۇرەتىن ۋاقىت جارىم ساعاتتان، جۇرەتىن ارالىق 3 كيلومەتردەن كەم بولماۋى كەرەك. دەنساۋلىعى جاقسى ورتا جاستاعىلار مەن جاستاردىڭ ءجۇرۋ جىلدامدىعى سەكۋندىنا ەكى قادام، سوزىلمالى ناۋقاسى بارلار جانە قارتتار ءبىر سەكۋندتا ءبىر قادام نەمەسە مينۋتىنا 80 قادام ءجۇرۋى كەرەك. دەنەنى قىساتىن تار كيىم كيۋگە، تۇندە جۇرۋگە، اۋاسى ناشار ورتادا جۇرۋگە بولمايدى.