− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ورتا شىعىس پەن افريكاداعى بەس ەلگە ساپارى تۋرالى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى حو شياۋگۋاڭ، حاۋ ۋيۋي
ورتا شىعىس پەن افريكاداعى وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردى بەتكە الىپ، مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ جاڭا كەزەكتى مىندەت وتەۋ مەرزىمىندەگى ديپلوماتيالىق ساپارىن باستادى.
افريكا ەلدەرىمەن ىنتىماق پەن سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ قاشاندا جۇڭگونىڭ ديپلوماتيالىق ساياساتىنىڭ ماڭىزدى نەگىزى بولىپ كەلەدى. 2013 - جىلى 3 - ايدا شي جينپيڭ مەملەكەت ءتوراعاسى بولىپ سايلانعاننان كەيىنگى العاشقى ساپارىنىڭ دا نىسانالى جەرى افريكا بولعان.
سول جولى ءتوراعا شي جينپيڭ بيىكتە تۇرىپ، الىستى بولجاپ، افريكاعا باعىتتالعان شىنايى دا جاقىن ساياساتتىق ۇستانىم مەن دۇرىس ادىلەت - مۇددە كوزقاراسىن ورتاعا قويدى.
وسى جولى ورتا شىعىستاعى اراب بىرىككەن امىرلىگىنەن باتىس افريكا مۇيىسىندەگى سەنەگالعا، افريكانىڭ ىشكى قۇرلىعىنداعى رۋاندادان ءۇندى مۇحيتى مەن اتلاند مۇحيتىنىڭ قۇشاعىنداعى وڭتۇستىك افريكاعا، ونان شىعىس افريكاداعى ارال مەملەكەت ماۋريتيۋسقا دەيىن ساپار شەكتى.
تاۋلار مەن شولدەردى باسىپ، ازيا مەن افريكا قۇرلىقتارىن ەندەي ءوتتى. 7 - ايدىڭ 19 - كۇنىنەن 29 - كۇنىنە دەيىن، 11 كۇندە بەس ەلگە ساپارلاپ، 50گە جۋىق قيمىلعا قاتىناسىپ، جالپى 45 ساعات ۇشىپ، 36 مىڭ كيلومەتر جول باستى.
ورتاق ماقسات وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ قول ۇستاسا العا باسۋداعى سەلبەستىك دانەكەرىن نىعايتتى؛ ىسكەرلىك ارەكەت اشىق، قامتىمدى، ءوزارا پايدالى، تەڭ ءتيىمدى دامۋ حيكاياسىن جازدى؛ جاۋاپكەرشىلىك پەن مىندەتكەرلىك ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدىڭ ىنتىماقتاسقان قۇلشىنىسىن جەبەدى.
سۇيىسپەنشىلىك توعىستى: اسقار تاۋلار، الىپ وزەن ارنالى، باۋىرلاستىق بەرەكەنى جالعادى
بۇل ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ جۇڭگونىڭ مەملەكەت باسشىسى رەتىندە اراب تۇبەگىنە 2 - رەت ساپارلاۋى، افريكاعا 4 - رەت اياق باسۋى.
بار جەردەن دۋماندى دا شاتتىققا تولى كورىنىس كورىنىپ، ۇقىپتى دا تىڭعىلىقتى قارسى الۋ تۇتاس بارىسپەن ساباقتاسىپ جاتتى.
«شولدەگى گۇل» اراب بىرىككەن امىرلىگى «جۇڭگو قىزىلىمەن» كومكەرىلدى. استانا ابۋدابي مەن بۇكىل ەلدەگى نەگىزگى داڭعىلداردا تۇگەل بەس جۇلدىزدى قىزىل تۋ ءىلىندى، كوپتەگەن بەلگىلىك قۇرىلىستاردا قاتارىنان نەشە كۇن بويى جۇڭگونىڭ مەملەكەت تۋى شىراق نۇرىمەن كورسەتىلدى. 12 سوعىس ۇشاعى كوككە كوتەرىلىپ قورعاپ ۇشتى، 12 قۇرمەت قاراۋىلى ارعىماق ءمىنىپ، قورعاپ ءجۇردى، اۋە ساربازدارى اۋەدە ونەر كورسەتۋ اترەتى زەڭگىر اسپاندا جۇڭگونىڭ مەملەكەت تۋىنا سيمۆول بولعان قىزىل - سارى جولاقتار جاسادى. جەرگىلىكتى تەلەگراف ساۋداگەرلەرى دە قول تەلەفون سيگنالىنىڭ اتاۋىن «جۇڭگونىڭ مەملەكەت ءتوراعاسىن قارسى الامىز» (WelcomePresChina) دەپ وزگەرتتى. ءتوراعا شي جينپيڭ بارعان كۇنى تۇندە، اسەم مەرەكەلىك وتشاشۋ ابۋدابيدىڭ تەڭىز جاعالاۋىن جارقىراتىپ، بيىك عيماراتتارعا «قول ۇستاسا العا باسىپ، بىرگە گۇلدەنەيىك» دەگەن زور كولەمدى ۇراندار كەسكىندەلدى.
«قوناقجاي ەل» سەنەگال «مەن جۇڭگونى سۇيەمىن»، «ءتوراعا شي جينپيڭگە العىس» دەگەن قويۋ دوستىققا بولەندى. زۇڭتۇڭ سارايىنا باراتىن رەسپۋبليكا داڭعىلىندا، قىزىل پالتو كيگەن 58 اتتى سارباز قارسى الىپ، قورعاپ ءجۇردى، 10 مىڭنان اسا جەرگىلىكتى تۇرعىن ءان ايتىپ، ءبي بيلەپ، دۋمانعا باستى. جەلبىرەگەن مەملەكەت تۋى، ءتۇرلى ءتۇستى مەرەكەلىك كيىم، كۇلكى ۇيىرىلگەن جۇزدەر، العىس پەن تىلەكتەر جازىلعان ۇراندار داكار كوشەلەرىندەگى سامۇرىق گۇلدەرىندەي كوز تارتتى.
«ادىرلى ەل» رۋاندادا ىستىق پەيىل تۇنگى اسپاندى جارقىراتتى. كاگامي زۇڭتۇڭ مەن حانىمى جەاننەتتە ءتوراعا شي جينپيڭ مەن حانىمى پىڭ لييۋاندى اۋەجايدا كۇتىپ الدى. العاش ساپاردا بولعان جۇڭگونىڭ مەملەكەت باسشىسىن قارسى العان كاگامي زۇڭتۇڭ سيلى قوناقتاردى اۋەجايدىڭ سيلى قوناقتار بولمەسىنە باستاپ، ىستىق ىقىلاسپەن اڭگىمەلەستى. مەرەكەلىك كيىم كيگەن قۇرمەت قاراۋىلى، ارۋ بويجەتكەندەر، مەرەيلى افريكا بارابانى، ويناقى ۇلتتىق ءبي، مىنگەسكەن جوتالارداعى ۇيلەردىڭ شامى... كيگاليدىڭ ءتۇنى ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ كەلۋىمەن توتەنشە تەبىرەنەرلىك كۇيگە ەندى.
«كەمپىرقوساق بوياۋلى ەل» وڭتۇستىك افريكا ناقتى ارەكەتتەرى ارقىلى وسى رەتكى ساپاردى «ەڭ تاماشا مەملەكەتتىك ساپار ەتەمىز» دەگەن ۋادەسىن ورىندادى. بۇل راماپوسا زۇڭتۇڭنىڭ مىندەتكە وتىرعاننان كەيىن قابىلداعان العاشقى مەملەكەتتىك ساپار ءارى ونىڭ ءتوراعا شي جينپيڭمەن تۇڭعىش جۇزدەسۋى. بريكس باسشىلار باس قوسۋى اشىلۋدىڭ الدىندا تۇرسا دا، وتاعاسى ەلدىڭ جۇمىسى شاش ەتەكتەن بولسا دا، راماپوسا زۇڭتۇڭ تولىق ءبىر كۇن ۋاقىتپەن، ءتوراعا شي جينپيڭگە سەرىك بولدى. كەلەلى كەڭەستىڭ ءدامى اۋىزدا قالدى، ەكى مەملەكەت باسشىسى قول قويۋ سالتىنىڭ الدىنداعى، بىرگە تىلشىلەردى قابىلداۋدىڭ سوڭىنداعى ارەدىك ۋاقىتتان پايدالانىپ، ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستى.
«ءۇندى مۇحيتىنىڭ مەرۋەرتى» ماۋريتيۋستا، جاگنات زۇڭلي بيلىك كەڭسەسىنىڭ بارلىق مۇشەسىن باستاپ، اۋەجايعا قارسى الا شىقتى، زۇڭليدىڭ حانىمى پىڭ لييۋانعا گۇل ۇسىندى. ءتوراعا شي جينپيڭگە ءوز ۇيىنە كەلگەندەي اسەر بەرۋ ءۇشىن، جاگنات زۇڭلي كەزدەسۋ قيمىلدارى مەن قارسى الۋ قوناعاسىن ءتوراعا شي جينپيڭ تۇسكەن قوناق ۇيدە وتكىزۋگە ارنايى ورنالاستىردى...
سالماقتى ەكى وردەن وسى دوستىق سۇيىسپەنشىلىكتىڭ كۋاسى بولدى.
زايد وردەنى اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ «ەل اتاسىنىڭ» اتىمەن اتالعان، اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ مەملەكەتتىك ەڭ جوعارى قۇرمەت وردەنى. پاتشا مۇراگەرى مۇحاممەد وردەندى ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ كەۋدەسىنە ىجداعاتپەن قاداپ، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ اراب بىرىككەن امىرلىگى مەن جۇڭگونىڭ قارىم - قاتىناسىن دامىتۋعا قوسقان كورنەكتى ۇلەسىنە وسكەلەڭ قۇرمەت ءبىلدىردى.
مەملەكەتتىك ارلان ارىستان قۇرمەتتى اتاقتار توبى ۇلكەن كرەست وردەنى − سەنەگالدىڭ ەڭ جوعارى مەملەكەتتىك قۇرمەت وردەنى. سال زۇڭتۇڭ ءتوراعا شي جينپيڭمەن بىرگە تىلشىلەردى قابىلداعاندا، بىلاي دەدى: سەنەگال ءتوراعا شي جينپيڭ ساپاردا بولعان تۇڭعىش باتىس افريكا مەملەكەتى بولعانىن توتەنشە ماقتانىش سەزىنەدى، ءبىز، ءسوز جوق، وسى وردەندى وسىناۋ «دوس مەملەكەتتىڭ ەگەي كوسەمىنە» ۇسىنامىز. الىستان دوس كەلگەنى قۋانىش ەمەس پە. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ساپارى ورتا شىعىس پەن افريكا دالاسىندا كۇشتى «جۇڭگو سامالىن» تۋدىرىپ، ءداستۇرلى دوستىقتى جاڭارتا ءتۇستى.
كوڭىل توعىستى: ورتاق ۇستانىم تارتىمدىلىعىمەن اسەر ەتتى
نە ءۇشىن وسى مەملەكەتتەر ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ساپاردا بولۋىن وسىنشاما سالتاناتتى تۇردە قارسى الادى؟ ولاردىڭ جۇڭگومەن بارىس - كەلىس، سەلبەستىكتى نىعايتۋ جونىندەگى ارمان - تىلەگىن نىعايتقان نە نارسە؟
بيىل سالىنعان اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ زۇڭتۇڭ سارايىنىڭ نەگىزگى عيماراتى نۇر شاشىپ، ايبىندى كورىنەدى. ابۋدابي پاتشا مۇراگەرى مۇحاممەد جۇڭگو جاققا ءبىر ءوتىنىش ايتادى: ءتوراعا شي جينپيڭ ساپاردا بولعاندا، «شي جينپيڭ: ەل باسقارۋ جونىندە» كىتابىنىڭ ءوز قولى قويىلعان اراب تىلىندەگى نۇسقاسىنان ەكەۋ ۇسىنۋىن ءۇمىت ەتەمىن. ونىڭ ءبىرىن زۇڭتۇڭ سارايىنىڭ كىتاپحاناسىنا ساقتاۋعا بەرەمىن، ەندى ءبىرىن ءوزىم وقيمىن.
پاتشا مۇراگەرى مۇحاممەد بىلاي دەدى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ بيلىك جۇرگىزۋ ۇستانىمىندا ءوز ەلىندەگى حالىقتىڭ باقىتى عانا ەمەس، دۇنيە جۇزىندەگى حالىقتاردىڭ دا مۇددەسى كوزدەلەدى، بۇل ءار ەل باسشىلارىنىڭ بيلىك جۇرگىزۋىنە باعدارناما مەن ولشەم بولۋعا ءتيىس.
ءتوراعا شي جينپيڭ ابۋدابيگە بارعان كۇنى، اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ «فەدەراتسيا گازەتى» «ماڭىزدى ساپار، ەڭ ىقىلاستى قارسى الۋ» دەگەن تاقىرىپتا باسماقالا جاريالادى. ماقالادا بىلاي دەلىندى: جۇڭگونىڭ دامۋ جولى اراب ەلدەرىنىڭ ساياسي ساڭلاقتارىنا جاڭا كورۋ اياسىن اشتى، ولار «شي جينپيڭ: ەل باسقارۋ جونىندە» دەگەن كىتاپتى مۇقيات وقىپ، جۇڭگونىڭ وزگەشە دامۋ تاجىريبەلەرىن ۇيرەنىپ، قايتكەندە قىسقا ۋاقىتتىڭ ىشىندە اسا زور سەكىرىستى دامۋدى ىسكە اسىرۋعا بولاتىندىعىن ءتۇسىنۋى كەرەك.
ساپار كەزىندە، جۇڭگو مەن اراب بىرىككەن امىرلىگى رەسمي تۇردە جاپپاي ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قاتىناس ورناتتى. ءتوراعا شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو مەن اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ ءوزارا ۇيرەنەتىن، ءوزارا ۇلگى الاتىن، ءوزارا كومەكتەسەتىن جاقسى دوس، جاقسى سەرىكتەس بولىپ، بىرگە دامىپ - گۇلدەنۋدى ىسكە اسىراتىندىعىنا سەنەمىن.
سەنەگالدىڭ زۇڭتۇڭى سال ءتوراعا شي جينپيڭگە بىلاي دەدى: مەن جۇڭگو فيلوسوفياسىن وتە جاقسى كورەمىن، جاس كەزىمدە ءتوراعا ماۋ زىدۇڭنىڭ شىعارمالارى مەن كۇڭزىنىڭ شىعارمالارىن وقىپ، ونان كوپتەگەن پايدالى اقىلدار الدىم. قازىر مەن سىزدەن ەل باسقارۋدىڭ كوپتەگەن يدەيالارىن ۇيرەنىپ وتىرمىن.
شي جينپيڭ بىلاي جاۋاپ قاتتى: افريكا حالقى ءتىپتى كوركەم ومىرگە ۇمتىلۋدا، افريكا قۇرلىعىندا دامۋدىڭ وراسان زور كومەسكى كۇشى بار، جارقىن دامۋ بولاشاعىن ايگىلەدى. جۇڭگونىڭ دامۋى افريكاعا ءتىپتى كوپ وراي اكەلەدى، افريكانىڭ دامۋى دا جۇڭگونىڭ دامۋىنا قوزعاۋشى كۇش قوسادى.
رۋاندانىڭ زۇڭتۇڭى كاگامي اقپارات قۇرالدارىنىڭ تىلشىلىگىن قابىلداعاندا بىلاي دەدى: «ءتوراعا شي جينپيڭ ادامعا تەرەڭ اسەر قالدىراتىن كوسەم، ول جۇڭگو مەن جۇڭحۋا ۇلتىن ءار سالادا شىت جاڭا ورەگە كوتەرۋگە كۇش سالدى».
جۇڭگونىڭ دامۋ كەرەمەتىنەن وسى ەلدەر ۇلتتىڭ گۇلدەنۋىنىڭ جاڭا ءۇمىتىن كوردى. سەنەگالدىڭ زۇڭتۇڭى سال: رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 جىلدا جۇڭگو تۇراقسىزدىققا قارسى تۇرۋدىڭ كۇش - قۋاتىنا يە بولدى. جۇڭگو حالقى ەڭبەكشىل، باتىر، جاسامپازدىق رۋحقا باي، مۇنىڭ ءوزى بىزگە دامىماي كەنجەلەپ قالۋدىڭ تاعدىردىڭ جازۋى ەمەستىگىن كورسەتتى، - دەدى ءسۇيىنىشىن بىلدىرە.
جۇڭگونىڭ دامۋ اقىل - پاراساتىنان وسى ەلدەر ەل باسقارۋ جونىندە تىڭ شابىتقا يە بولدى. وڭتۇستىك افريكانىڭ زۇڭتۇڭى راماپوسا ىرىقتى تۇردە ءتوراعا شي جينپيڭمەن بيلىك باسىنداعى پارتيانىڭ نەگىزگى ساتى ۇيىمدىق قۇرىلىسىنىڭ تاجىريبەلەرىن تالقىلادى ءارى جۇڭگونىڭ وڭتۇستىك افريكاعا ۋاكىل جىبەرىپ تاجىريبە اۋىسۋىن شىنايى ۇسىنىس ەتتى. رۋاندا دا «ەسەيۋدىڭ نازالانۋىنا» ءدوپ كەلدى، كاگامي زۇڭتۇڭ جۇڭگونىڭ ءىرىپ - شىرۋگە قارسى تۇرۋ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ تاجىريبەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋداردى. «ءىرىپ - ءشىرۋ − قوعامنىڭ ۋلى وسپەسى»، «ءىرىپ - ءشىرۋدى نولدىك توزىمدىك پوزيتسيامەن جازالاۋعا تاباندى بولۋ»، «كەدەيلىكتەن قۇتىلىپ دوڭگەلەك داۋلەتكە ۇمتىلۋدا بىردە - بىرەۋىن قاعىس قالدىرماۋ»... ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ءاربىر اقىلياسى ونىڭ ساناسىنا تەرەڭ اسەر قالدىرىپتى. جۇڭگونىڭ دامۋ دەمەۋشى قۋاتىنان وسى ەلدەر سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدىڭ جاڭا ورايىنا يە بولدى. 2015 - جىلى جۇڭگوداعى ساپارىندا اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ ابۋدابي پاتشا مۇراگەرى مۇحاممەد جۇڭگونىڭ دامۋىنىڭ قاۋلاعان كۇشىن سەزىنىپ، اراب بىرىككەن امىرلىگى مەن جۇڭگونىڭ سەلبەستىگىنىڭ وراسان زور كومەسكى كۇشىن كورىپ، «شىعىسقا قاراۋ» تاڭداۋىن ونان ارى بەكەمدەي ءتۇستى. وسى جولعى كەزدەسۋدە، پاتشا مۇراگەرى مۇحاممەد شي جينپيڭگە: اعا - باۋىرلارداي جۇڭگومەن ءداستۇرلى، ستراتەگيالىق، دوستىق قاتىناستى تەرەڭدەتۋ اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ سىرتقى قاتىناسىندا باستان - اياق ەڭ ماڭىزدى ورىندا تۇرادى، - دەدى.
ارمان ۇلاستى: ناقتى سەلبەستىك، قول ۇستاسا گۇلدەنۋگە جەبەدى
جاقىن تاريحي كەشۋلەر، ۇقساس دامۋ مىندەتتەرى، سايكەس كەلگەن جارقىن ارماندار.
بۇگىنگى تاڭداعى دۇنيە ءجۇزى قايدا بەتتەۋدىڭ جول ايىرىعىنا كەلگەندە، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر قايتكەندە رەفورما مەن دامۋدىڭ تىڭ سايىستارىنا تىزە قوسا توتەپ بەرىپ، ەكونوميكالىق ارتۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن قاراستىرۋى كەرەك؟
بۇل 11 كۇندىك ساپاردىڭ ءبىر كورىنىسى −
كەڭ - بايتاق افريكا قۇرلىعى شىعىستان باتىسقا قاراي 4 ۋاقىت رايونىن الىپ جاتىر. 7 - ايدىڭ 21 - كۇنى اراب بىرىككەن امىرلىگىندەگى ساپارىن اياقتاتقان سوڭ ءتوراعا شي جينپيڭ 9 جارىم ساعات ۇشىپ داكار اسكەري اۋەجايىنا كەلىپ قوندى. ودان سوڭ تاعى 2 ساعاتتان استام ۋاقىت جول ءجۇرىپ ءتوراعا شي جينپيڭ سەنەگالدىڭ زۇڭتۇڭ مەكەمەسىنە كەلدى. كەڭەس وتكىزۋ، قول قويىسۋلارعا قاتىناسۋ، وردەن الۋ - ۇسىنۋ، بىرگە تىلشىلەرمەن كەزدەسۋ، كەشكى قوناعاسىعا قاتىناسۋ... بىرىنەن سوڭ ءبىرى جالعاسقان قيمىلداردى اياقتاتىپ، ءتۇن ورتاسىنا جاقىن وزدەرى تۇسكەن قوناق ۇيگە قايتىپ كەلدى.
مۇنداي كورىنىستەر ورتا شىعىستاعى، افريكاداعى 11 كۇندىك ساپاردا قايتالانىپ وتىردى. ءتوراعا شي جينپيڭ دامىل تاپپاي، ءاربىر مينۋت - سەكۋندتى قاستەرلەپ، شارشاپ - شالدىققانىنا قاراماي، شىنايى دەن قويىپ، تۇسىنىكتى تەرەڭدەتىپ، ساياساتتى انىق اڭعارتىپ، سەلبەستىكتى ىلگەرىلەتتى.
− بۇل تابىسى مول ساپار بولدى.
«ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋ − ساپار كەزىندە ەڭ كوپ تىلگەن الىنعان ءسوز.
اراب ەلدەرى «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋدىڭ تۇيىلىسكەن بەلدەۋىنە ورنالاسقان، افريكا قۇرلىعى «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋدىڭ تابيعي جالعاسۋى، جۇڭگو مەن اراب ەلدەرىنىڭ، جۇڭگو مەن افريكانىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋىنىڭ بولاشاعى نۇرلى.
ءتوراعا شي جينپيڭ ساپارداعى كەزىندە جۇڭگونىڭ اراب بىرىككەن امىرلىگى، سەنەگال، رۋاندا سياقتى ەلدەرمەن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋدىڭ سەلبەستىك حۇجاتتارىنا قول قويىسۋ ساتىنە كۋا بولدى.
جۇڭگو مەن اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋ ءىسى تەرەڭدەپ، ناقتىلانا ءتۇسىپ، فينانس، جاڭالىق اشۋ سالالارىنا ۇزدىكسىز كەڭەيدى؛ سەنەگال جۇڭگومەن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋ سەلبەستىك حۇجاتىنا قول قويعان باتىس افريكاداعى تۇڭعىش مەملەكەت؛ رۋاندا ءتىپتى دە كوپ جۇڭگولىق قارجى قوسۋشىلارعا ەسىگىن ايقارا اشىپ وتىر؛ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋدا افريكامەن توعىسۋدىڭ الدىمەن اتقارىپ، الدىمەن سىناق جۇرگىزەتىن ۇلگى مەملەكەت رەتىندە، وڭتۇستىك افريكانىڭ جۇڭگومەن قارجى قوسۋ، عىلمي زەرتتەۋ، تەبىندەپ كەلە جاتقان كاسىپتەر سياقتى سالالارداعى سەلبەستىگىنىڭ جاڭا شارالارى جۇرت نازارىن اۋداردى.
اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ ورىنباسار زۇڭتۇڭى، قوسىمشا زۇڭليى مۇحاممەد: «بۇگىنگى تاڭدا جۇڭگو دۇنيە ءجۇزىن جىبەك جولىن قايتا ىسكە قوسۋعا باستاۋدا، اراب بىرىككەن امىرلىگى <ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول> سەلبەستىگىنە ۇزدىكسىز بەلسەنە ات سالىسۋدى قالايدى» دەپ قارادى. كاگامي زۇڭتۇڭ مىنانى ءبىلدىردى: رۋاندا ىشكى قۇرلىقتىق مەملەكەت، «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» مەن ءوزارا بايلانىس رۋانداعا دامۋدىڭ تىڭ ورايىن اكەلدى.
− بۇل ورايدى يگەرۋدەگى جاڭالىق اشۋ ساپارى.
جاڭا كەزەكتى عىلىم - تەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ توڭكەرىسى كۇش جيناۋدا، قايتكەندە وسى كەلەلى ورايدى يگەرىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ قارىشتاپ دامۋدى ىسكە اسىرۋىن ىلگەرىلەتۋگە بولادى؟
7 - ايدىڭ 24 - كۇنى تۇستەن كەيىن، وڭتۇستىك افريكا عىلىم جانە ونەركاسىپ زەرتتەۋ القالار كەڭەسىنىڭ حالىقارالىق ءماجىلىس ورتالىعىنىڭ كورمە زالى. ءتوراعا شي جينپيڭ راماپوسا زۇڭتۇڭمەن بىرگە جۇڭگو مەن وڭتۇستىك افريكانىڭ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ سەلبەستىك جەتىستىكتەرىنىڭ فوتو سۋرەت كورمەسىن كوردى.
فوتو سۋرەتتەر، ساندى مالىمەتتەر ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارىنىڭ نازارىن اۋداردى. جۇڭگونىڭ عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىن بەينەلەيتىن كورمە تاقتاسىنىڭ الدىندا، ءتوراعا شي جينپيڭ راماپوسا زۇڭتۇڭعا قاتىستى جاعدايلاردى ءالسىن - ءالى تانىستىرىپ وتىردى.
«جۇڭگونىڭ جوعارى قارقىندى تەمىر جولىنىڭ ۇزىندىعى 25 مىڭ كيلومەترگە جەتىپ، دۇنيە جۇزىندەگى جوعارى قارقىندى تەمىر جولدىڭ ۇشتەن ەكىسىن ۇستادى». «ەرەكشە بۋدانداستىرىلعان كۇرىشتىڭ ءبىر مۋ جەردەگى ءونىمى ءبىر توننا»... ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ بۇلاردى بەس ساۋساعىنداي بىلەتىنىن راماپوسا زۇڭتۇڭ اۋىز جاپپاي القادى.
وڭتۇستىك افريكانىڭ شارشى كيلومەترلىك اۋماقتا تىزىلگەن راديو تەلەسكوپ نىسانىنىڭ بەينە جازباسى مەن سۋرەتىنىڭ الدىندا، ءتوراعا شي جينپيڭ تانىستىرۋدى دەن قويا تىڭدادى ءارى جۇڭگو جاقتىڭ عىلىم - تەحنيكا قىزمەتكەرلەرىنە «جۇڭگو تيانيانىنىڭ» وڭتۇستىك افريكا جاقپەن سەلبەستىكتى كۇشەيتۋى جونىندە نۇسقاۋ بەردى.
وڭتۇستىك افريكانىڭ راديو تەلەسكوبىمەن تارتىلعان قۇس جولى جۇيەسىنىڭ سەنترلى اۋماعىنىڭ سۋرەتى الدىندا، ءتوراعا شي جينپيڭ شاقىرۋدى قۋانا قابىلداپ، راماپوسا زۇڭتۇڭمەن بىرگە سۋرەتكە ءتۇستى.
«ءبىز بىرلەسىپ جاڭالىق اشۋداي جاڭا تۇعىردى بەلسەنە ورناتىپ، اۋىس - كۇيىستى، سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، جاس عالىمداردىڭ اۋىس - كۇيىسىن كۇشەيتىپ، الەمدىك جاڭالىق اشۋ جەلىسىنە بەلسەنە، ىرىقتىلىقپەن قوسىلىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەرمەن جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن اشىق ۇستاۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتۋىمىز كەرەك...». ىلە - شالا وتكىزىلگەن جۇڭگو مەن وڭتۇستىك افريكا عالىمدارىنىڭ جوعارى دارەجەلى كەڭەسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ بيىك تۇرعىدان ناقتاپ سويلەگەن ارناۋ سوزىنە كەڭەسكە قاتىناسقان عالىمدار ءالسىن - ءالى قول سوعىپ وتىردى.
جاساۋ كاسىبى سالاسىنداعى سەلبەستىكتىڭ دە بولاشاعى نۇرلى. سول كۇنى تۇستەن كەيىن، ءتوراعا شي جينپيڭ مەن راماپوسا زۇڭتۇڭ بەينە كەسكىن جەلىسى ارقىلى بەيجيڭ اۆتوموبيل جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ وڭتۇستىك افريكاداعى زاۆودىنان ءوندىرىلىپ شىققان العاشقى اۆتوموبيلدىڭ ءوندىرىس جەلىسىنەن شىعارىلۋ سالتىنا كۋا بولدى.
2015 - جىلدىڭ اياعىندا وڭتۇستىك افريكادا ساپاردا بولعاندا قول قويىلۋ سالتىنا كۋا بولعان جۇڭگو مەن وڭتۇستىك افريكانىڭ سەلبەستىك نىساندارىنىڭ ءساتتى تياناقتاندىرىلعانىن كورىپ، ءتوراعا شي جينپيڭ قاتتى قۋاندى. ول ءسوز سويلەپ، جۇڭگونىڭ افريكامەن جاساۋ كاسىبى جاعىنداعى ناقتى سەلبەستىكتەردى كۇشەيتۋ، قول ۇستاسا وتىرىپ بىرگە دامۋ - گۇلدەنۋ ىزگى تىلەگىن ءبىلدىردى.
راماپوسا زۇڭتۇڭ: ءبىز وسى اۆتوموبيلدەردى بۇكىل افريكاعا ساتۋىمىز كەرەك، - دەدى ماقتانىشپەن.
− بۇل بولاشاققا بەت العان ءۇمىت ساپارى.
بۇل جۇڭگونىڭ مەملەكەت ءتوراعاسىنىڭ تۇڭعىش رەت رۋانداعا ساپارلاي بارۋى. ءتوراعا شي جينپيڭ كاگامي زۇڭتۇڭمەن بىرگە بىلتىر بەيجيڭدەگى كەزدەسۋ ءساتىن ەسكە الدى: «سول جولى ءبىز وتە تەرەڭ، وتە جاقسى كەڭەستىك. ءسىز مەنى رۋانداعا ساپارلاي كەلۋگە شاقىردىڭىز، مەن افريكاعا تاعى جول السام، ەلدەرىڭىزگە، ءسوز جوق، بارامىن دەپ ماقۇلدىق بەردىم، سول ءۇشىن بۇگىن سول ۋادەم بويىنشا كەلىپ جەتتىم». كەڭەسكە قاتىناسقان رۋاندالىق ءمانساپتىلار بۇل سوزگە دۋ قول شاپالاق سوقتى.
ەندى ءبىر ايدان كەيىن، كاگامي رۋاندانىڭ زۇڭتۇڭى جانە افريكا وداعىنىڭ كەزەكتى ءتوراعاسى سىندى قوس سالاۋاتپەن جۇڭگوعا كەلىپ، جۇڭگو - افريكا سەلبەستىك تالقى مىنبەرىنىڭ بەيجيڭدەگى باسشىلار باس قوسۋىنا قاتىناسادى.
ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى افريكاعا ساپارى جۇڭگو - افريكا سەلبەستىك تالقى مىنبەرىنىڭ بەيجيڭدەگى باس قوسۋىنىڭ شىمىلدىعىن اشتى. ساپارلاپ بارعان جەردىڭ بارىندە، جۇرت بەيجيڭدەگى باسشىلار باس قوسۋىنىڭ ءساتتى وتكىزىلۋىن قۋانا كۇتتى.
سال زۇڭتۇڭ بىلاي دەدى: جۇڭگو - افريكا سەلبەستىك تالقى مىنبەرى 18 جىلدى باستان وتكەردى، ول جۇڭگو مەن افريكانىڭ كوللەكتيۆ ديالوگىنىڭ ەرەكشە جاقسى تۇعىرى، سەنەگال بەيجيڭدەگى باسشىلار باس قوسۋىندا اناعۇرلىم بەلسەندى رول اتقارۋدى ءۇمىت ەتەدى.
راماپوسا زۇڭتۇڭ سول كەزدە جۇڭگودا مەملەكەتتىك ساپاردا بولادى جانە ءتوراعا شي جينپيڭمەن بىرگە بەيجيڭدەگى باسشىلار باس قوسۋىن باسقارادى. افريكا جۇڭگومەن تىعىز سايكەسىپ، وسىناۋ كەلەلى قيمىلدى بىرگە ويداعىداي وتكىزەدى، بۇل راماپوسا زۇڭتۇڭنىڭ سالتاناتتى ۋادەسى. دۇنيە ءجۇزىنىڭ نازارى جۇڭگو مەن افريكانىڭ دوستىق سەلبەستىك دامۋىنىڭ جاڭا باستاماسىنا، جاڭا بولاشاعىنا شوعىرلاندى.
جۇرەك جالعاستى: ءوزارا شىنايى مامىلە جاساسىپ، ادىلەتتى الدىڭعى ورىنعا قويدى
2 جىلدىڭ الدىندا بۇل جەر يەن ساز بولاتىن. جۇڭگو مەن سەنەگالدىڭ جۇمىسشىلارى نەشە 100 تاۋلىك يىق تىرەسە شايقاس جۇرگىزىپ، ناتيجەسىندە 20 مىڭ ورىندىعى بار، قۇرىلىس كولەمى 18 مىڭ شارشى مەترگە جەتەتىن، افريكا بويىنشا تۇڭعىش وسىزاماندانعان كۇرەس الاڭى بوي كوتەردى.
7 - ايدىڭ 22 - كۇنى ءتوراعا شي جينپيڭ ارناۋلى ۋاقىت ورنالاستىرىپ، داكار قالا ماڭىنا كەلىپ، سال زۇڭتۇڭمەن بىرگە سەنەگالدىڭ سپورتتىق كۇرەس الاڭى نىسانىن تاپسىرۋ سالتىنا قاتىناستى.
سپورتتىق كۇرەس − سەنەگالدىڭ مادەنيەت جاۋھارى. ارنايى سپورتتىق كۇرەس الاڭى بولۋ سەنەگالدىقتاردىڭ ارمانى ەدى. 2014 - جىلى 2 - ايدا سال زۇڭتۇڭ جۇڭگوعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلگەندە، ءتوراعا شي جينپيڭ ونىمەن بىرگە نىسان تۇرعىزۋ حۇجاتىنا قول قويىسۋعا جانە حۇجات الماستىرۋعا كۋا بولدى.
سۇيىكتى اعاش باراباندارىن كوتەرىپ، مەرەكەلىك ءساندى كيىمدەرىن كيگەن مىڭنان استام جەرگىلىكتى جۇرتشىلىق حاباردى ەستىپ جينالىپ، ءان سالىپ، بيگە باسىپ، جۇڭگولىق سيلى قوناقتى قارسى الىپ، ينجەنەريانىڭ سالىنىپ ءبىتۋىن قۇتتىقتادى.
اسەرلى، ويناقى بارابان ءۇنى سەنەگال حالقىنىڭ جۇرەگىندەگى العىس پەن قۋانىشتى، جۇڭگو - افريكا دوستىعىنىڭ ءداۋىر ءريتىمىن جەتكىزدى.
ءتوراعا شي جينپيڭ نىساننىڭ «التىن كىلتىن» سال زۇڭتۇڭنىڭ قولىنا تابىستاعاندا، بۇكىل الاڭ شاتتىققا شومدى. شاپالاق ءۇنى، بارابان مۋزيكاسى، الاقايلاعان داۋىستار بىرىنەن - ءبىرى اسىپ، قۇلاقتى تۇندىردى.
جۇڭگو مەن سەنەگال ەكى مەملەكەت تۋىنىڭ ورنەگى سالىنعان «التىن كىلت» نىسان تاپسىرۋ سالتىنا قاتىناسقان سەنەگال جاقتىڭ ۋاكىلدەرى اراسىندا قولدان - قولعا ءوتىپ، بارلىق ادام جۇڭگو - سەنەگال دوستىعىن تەرەڭ سەزىنگىسى، ارمانى جۇزەگە اسقان قۋانىشتارىمەن بولىسكىسى كەلدى.
مەملەكەتتەر ارا قارىم − قاتىناس − حالىقتاردىڭ تاتۋلىعىندا.
اۋىل - قىستاقتاعى قۇدىقتار، جاساندى سەرىك انتەننالارى، شيپاحانالار، مەكتەپتەر، سپورت الاڭدارى... بۇقارانىڭ تۇرمىسىمەن تىعىز بايلانىستى حالىق تىلەگى ينجەنەريالارى الىستاعى جۇڭگونى ونان ارى جاقىنداتىپ، قۇرمەتىن ونان ارى اسىرىپ، جۇڭگو - افريكا دوستىق تەرەگىنىڭ اناعۇرلىم قاۋلاي وسۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
حالىق اراسىنا بارىپ، حالىق جۇرەگىنە ۇيالادى. ساپار كەزىندە، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ حانىمى پىڭ لييۋان الۋان ءتۇرلى ەكسكۋرتسيا - ساپار قيمىلدارىن ورىستەتتى. رۋاندادا، پىڭ لييۋان فاۋي قىزدار ورتا مەكتەبىنە كىرىپ، وقۋشىلاردىڭ فيزيكا تاجىريبەسىن كورىپ، جاستار مەن ورەندەرگە شابىت بەردى. وڭتۇستىك افريكادا، ول بالاباقشا تاربيەشىلەر كۋرسىنىڭ وقۋ تاۋىسۋ سالتىنا قاتىناسىپ، «مەيىرباندىلىق جانە ادامدى ءسۇيۋ» وقۋ - اعارتۋ ۇستانىمىمەن ءبولىستى؛ ۋتاندو الەۋمەتتىك اۋماعى بالاباقشاسىنا كىرىپ، «قاز، قاز، قاز، اسپانعا قاراپ ءان سالعان» دەپ بالالاردىڭ بال تىلىندە ءان سالعانىنا قۇلاق ءتۇردى.
7 - ايدىڭ 20 - كۇنى، ءتوراعا شي جينپيڭ اراب بىرىككەن امىرلىگىنە ساپارلاي بارعان كۇننىڭ ەرتەسىندە، جۇڭگو - اراب بىرىككەن امىرلىگى سەلبەستىك ءماتىنىن اۋىستىرۋ سالتى زۇڭتۇڭ سارايىنىڭ ۇلكەن كەزدەسۋ زالىندا وتكىزىلدى. پاتشا مۇراگەرى مۇحاممەد ءوزىنىڭ نەمەرە قىزىن اراب، جۇڭگو قوس تىلدە سالتتى جۇرگىزۋگە ارنايى ورنالاستىردى. 19 جاستاعى وسى بويجەتكەن بالا كۇنىنەن ابۋدابيداعى جۇڭگو ءتىلدى تۇڭعىش مەكتەپتە جۇڭگو ءتىلىن ۇيرەنىپتى.
«جۇڭگو تىلىنە ىستىق ىقىلاس» اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ پاتشا ورداسىنا، اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ قالالارى مەن اۋىل - قىستاقتارىنا كىردى. ءتوراعا شي جينپيڭ ساپاردا بولعان كەزدە، پاتشا مۇراگەرى مۇحاممەد بۇكىل ەلدە جۇڭگو ءتىلى ساباعىن اشقان مەكتەپتەردى بۇرىنعى جوسپارداعى 100دەن 200گە كوبەيتەتىنىن جاريالادى.
بۇل اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ الەۋمەتتىك جەلى مەديالارىندا كەڭ تارالعان «قارسى الامىز سەنى، جۇڭگو» دەرەكتى فيلمى، بۇل سەنەگال مەملەكەتتىك تەلەۆيزياسىنىڭ التىن ۋاقىتىندا تاراتىلعان جۇڭگونىڭ تەلەحيكاياسى «جين تايلاڭنىڭ باقىتتى تۇرمىسى»، بۇل الۋان ءتۇرلى جۇڭگو كىتاپ كورمەسى، جۇڭگو مادەنيەت اپتالىعى، جۇڭگو كينو اپتالىعى...
ساپار كەزىندە، ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگو حالقىنىڭ اراب حالقىمەن، افريكا حالقىمەن جۇرەك توعىستىرعان، قول ۇستاسىپ ىلگەرىلەگەن اسەرلى اڭگىمەلەرىن باياندادى.
بۇل − ۋىنچۋان ەرەكشە اۋىر جەر سىلكىنىسى تۋىلعان سوڭ، اراب بىرىككەن امىرلىگى ۇكىمەتى 50 ميلليون دوللار جىلۋ اتاپ، تاۋقىمەتتى بىرگە تارتقان شىنايى سۇيىسپەنشىلىگى، بۇل − جۇڭگونىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ماماندارىنىڭ سەنەگالداعى اعا - باۋىر، اپەكە - سىڭلىلەرىمەن بىرگە كۇرىش جانە كوكونىس ەگۋ تەحنيكاسىن اقىلداسىپ، ەڭبەك ەتكەن سۇيىسپەنشىلىگى. ءتوراعا شي جينپيڭ ءوزارا كومەكتەسەتىن رۋاندانىڭ «ۇمگاندا» مادەنيەتىن القادى، سەنەگال ۋولوفتارىنىڭ «ءاربىر ادام − باسقالاردىڭ كوڭىل جۇبانىشى» دەگەن ماقالىن ناقىلعا كەلتىرىپ، ادامدار اراسىنداعى كوڭىل توعىستىعىن بەينەلەدى. جۇڭگو دۇنيە جۇزىنە بەت الدى، دۇنيە ءجۇزى جۇڭگوعا كىردى. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ءسوزى جۇرەككە ۇيالادى: «ءاربىر تەلەفوندا سويلەسۋ، ەلەكتروندىق پوچتا جولداۋ، قول الىسۋ ارقىلى بىلىستىك كوبەيەدى، حالىقتار دوستىعىنىڭ سىلدىراعان بۇلاعى ءداريا، تەڭىز بولىپ جينالادى».
ادىلەت توعىستى: اقيقات جۇزەگە اسىپ، تاعدىرلاس بولدى
ۋاقىت تەلەسكوبىمەن ادامزاتتىڭ بولاشاعىن اناعۇرلىم انىق كورۋگە بولادى.
قايىق - كەمەلەر قايشالىسىپ، ساۋداگەر - ەلشىلەر ارالاسىپ جاتقان بايىرعى جىبەك جولىندا، كەرەگىن ءوزارا الماستىرىپ، ءبىرىن - ءبىرى ءبىلىپ، ءوزارا قارىم - قاتىناس ورناتتى؛ ۇلتتىڭ تاۋەلسىزدىگىنە، حالىقتىڭ ازاتتىعىنا ۇمتىلعان كۇرەس جىلدارىندا، بوران - شاشىندا قاتار ءجۇرىپ، تاۋقىمەتتى بىرگە وتكەردى؛ ەكونوميكانى دامىتىپ، حالىقتى باقىتقا كەنەلتۋ سىندى كوركەيۋ جولىندا، ءوزارا قولداۋ كورسەتىپ، سەلبەسىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلدى.
جۇڭگو − دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكالىق ارتۋدىڭ ماڭىزدى قوزعالتقىشى؛ اراب بىرىككەن امىرلىگى − اراب دۇنيەسىنىڭ دامۋ شۇراتى؛ افريكا العا ۇمتىلعان ارىستان ىسپەتتى، ءۇمىت پەن سەنىمگە تولى جاڭا داۋىرگە ءوتتى.
ءتوراعا شي جينپيڭ ايتقانداي: قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر − جۇڭگونىڭ حالىقارالىق ىستەردەگى تابيعي وداقتاسى.
ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ورتا شىعىستاعى، افريكاداعى ساپارى دوستىق پەن سەلبەستىكتى بەكەمدەۋدىڭ، تەرەڭدەتۋدىڭ كەلەلى ارەكەتى، سونداي - اق ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ ءتول امالياتى بولدى.
«جۇڭگو - اراب ەلدەرىنىڭ <ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول> تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قالىپتاستىرۋ»، «جۇڭگو مەن افريكا ەلدەرى ءارقاشان شىنايى، دوس، ىنتىماقتى بولىپ، سەلبەستىك جاساسىپ كەلەدى، ولار بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە وتكەرىپ كەلە جاتقان تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا جانە سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن مۇددەلەس ورتاق تۇلعا بولىپ تابىلادى»... ادامزات تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ جۇڭگو - اراب، جۇڭگو - افريكا قارىم - قاتىناسىن دامىتۋدىڭ ستراتەگيالىق جەتەكشىسىنە اينالدى.
− بۇل ساياسيدا ءوزارا سەنىم ارتاتىن، دامۋدا ءوزارا كومەكتەسەتىن، ۇستانىمدا ءبىر - بىرىنەن ونەگە الاتىن جاقسى دوستار، جاقسى سەرىكتەستەر، جاقسى اعايىندار.
رۋاندانىڭ زۇڭتۇڭى كاگاميمەن كەڭەس وتكىزگەندە، ءتوراعا شي جينپيڭ جۇرەككە جىلى تيەتىن ءسوز ايتتى: «بۇگىن تاڭەرتەڭ مەن قوناق ۇيدەن كولىككە وتىرىپ زۇڭتۇڭ سارايىنا قاراي جۇرگەنىمدە، جول قىسقا بولعانىمەن، جولشىباي كورگەنىمنەن كوپ نارسە ءتۇيدىم. كيگالدىڭ جولدارى رەتتى، تازا، قارسى العان جۇرتشىلىق ىقىلاستى، يبالى ەكەن، بۇل زۇڭتۇڭ مىرزانىڭ باسقارۋ دەڭگەيىن تولىق تۇسىندىرەدى. اياق كيىمنىڭ اياققا دالمە - ءدال ەمەسىن كيگەن ادام عانا بىلەدى». بۇل ءسوز اياقتاماي جاتىپ، سول جەردەگى رۋاندا ءمانساپتىلارى قىزۋ ىقىلاسپەن شاپالاق سوقتى.
جۇڭگو تاباندى تۇردە افريكانىڭ سەنىمدى دوسى جانە شىنايى سەرىكتەسى بولادى.
«قارسى تاراپتىڭ دەربەس تاڭداعان دامۋ جولىن باتىل قولداۋىمىز، ءبىر - ءبىرىمىزدىڭ وزەكتى مۇددەمىزگە ساياتىن ماسەلەلەر مەن نازار اۋدارىپ وتىرعان ماڭىزدى ماسەلەلەردە ۇزدىكسىز ءوزارا ءتۇسىنۋىمىز جانە ءوزارا قولداۋ كورسەتۋىمىز كەرەك». ساپار كەزىندە ءتوراعا شي جينپيڭ كوپتەگەن ورىنداردا وسى تۇرعىنى ايقىن بايىمدادى.
كاگامي زۇڭتۇڭ تولعانا بىلاي دەدى: «جۇڭگو − الەمدىك ءىرى ەل، ءتوراعا شي جينپيڭ − الەمدىك كوسەم، ءبىراق ول رۋاندا سياقتى تاريحتا اۋىر اپاتقا ۇشىراعان شاعىن ەلمەن تەڭ مامىلە جاساسىپ، رۋاندانىڭ دامۋ قۇرىلىسىنا زور كومەك بەردى. بۇل الەمدىك ىستەردە توڭكەرىستىك سيپاتقا يە، بۇل اقشادان دا قۇندى».
سال زۇڭتۇڭ: جۇڭگو ب م ۇ - نىڭ افريكاداعى بەيبىتشىلىك ساقتاۋ ارەكەتىنە بەلسەنە ات سالىسىپ، باتىس افريكا ەبولا ىندەتىنە تاپ بولعاندا قىمباتتى كومەكتەر بەردى، سەنەگال جۇڭگونىڭ بەيبىتشىلىك پەن دامۋ ىستەرىنە قوسقان ۇلەسىن القايدى، − دەدى.
− بۇل دامۋ جولىنداعى ىزگى نيەتتى سەرىكتەر، حالىقارالىق ىستەرگە قاتىناسقان تابيعي وداقتاس ارميا.
دۇنيە جاعدايى اۋمالى - توكپەلى، قىم - قۋىت. ءجۇز جىلدا بولماعان زور وزگەرىس الدىندا، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر قايتكەندە ىنتىماق پەن سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، وزىندىك دامۋ كەڭىستىگىن قورعاپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ گۇلدەنۋى مەن دامۋىن ىلگەرىلەتەدى؟
«كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولۋدىڭ جالىندى ءۇنىن شىعارىپ، اشىق دۇنيە ەكونوميكاسىن بىرگە قۇرۋ»، «كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن بىرگە قورعاپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ اناعۇرلىم اشىق، قامتىمدى، جالپىعا بىردەي، تەپە - تەڭ، تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن بەتالىسقا قاراي دامۋىن ىلگەرىلەتۋ»...
راماپوسا زۇڭتۇڭ ءتوراعا شي جينپيڭگە بىلاي دەدى: ءسوزىڭىزدى ەستىپ، مۇنى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى جونىندەگى، اشىق دامۋ جونىندەگى ماڭىزدى ءسوز دەپ ءبىلدىم. وركەندەپ كەلە جاتقان ءىرى ەل رەتىندە، وڭتۇستىك افريكا جۇڭگومەن تىعىز سەلبەسىپ، سىڭار جاقتىلىققا قارسى تۇرىپ، كوپ جاقتىلىقتى كۇشەيتىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ورتاق مۇددەسىن قورعايدى.
سال زۇڭتۇڭ مىنانى ءبىلدىردى: جۇڭگو افريكانىڭ تابيعي وداقتاسى، افريكا دا جۇڭگونىڭ تابيعي وداقتاسى بولۋى كەرەك. سەنەگال كوپ جاقتىلىقتى قولدايدى، بەيبىت حالىقارالىق قاتىناستى قولدايدى، اناعۇرلىم قامتىمدى، اناعۇرلىم ءادىل حالىقارالىق قاتىناستى قولدايدى.
دۇنيە ءجۇزى اۋقىمىندا تەرەڭ وزگەرىستەر جارىققا شىعىپ وتىرعان جاعدايدا، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ورتا شىعىس پەن افريكاداعى وسى جولعى ساپارى ءتىپتى تەرەڭ ماڭىزعا يە. جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا ءىرى ەلدىك ديپلوماتيا وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ قول ۇستاسا بىرگە ىلگەرىلەۋىنىڭ، بىرگە دامۋىنىڭ اسەم سيمفونياسىن جازۋدا.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 - ايدىڭ 29 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
