قامتىمدىلىقتان، جالپىعا بىردەي تيىمدىلىكتەن جازباي، ءار ەل حالقىنا باقىت جاراتايىق

− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ بريكس ەلدەرى ونەركاسىپ - ساۋدا تالقى مىنبەرىندە سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزى تۋرالى (4)

حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى

　　دامۋدىڭ تۇپكى ماقساتى حالىققا باقىت جاراتۋ. ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن اناعۇرلىم اشىق، قامتىمدى، جالپىعا بىردەي ءتيىمدى، تەپە - تەڭ، تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن بەتالىسقا قاراي دامۋعا جەتەكتەگەندە عانا، تۇرلىشە مەملەكەتتى، تۇرلىشە جىكتەردى، تۇرلىشە قاۋىمدى اناعۇرلىم ويداعىداي باقىتقا كەنەلتۋگە بولادى.

　　«قامتىمدىلىقتان، جالپىعا بىردەي تيىمدىلىكتەن جازباي، ءار ەل حالقىنا باقىت جاراتايىق»، وڭتۇستىك افريكانىڭ يوحاننەسبۋرگ قالاسىندا وتكىزىلگەن بريكس ەلدەرى ونەركاسىپ - ساۋدا تالقى مىنبەرىندە ءتوراعا شي جينپيڭ وسى دارىپتەمەنى ايقىن العا قويىپ، قازىرگى دۇنيە ءجۇزى دامۋىنىڭ بىركەلكى، كەمەلدى بولماۋى ماسەلەلەرىن شەشۋ ءۇشىن جۇڭگو جوباسىن ۇسىنىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ باياندى دامۋدى ىسكە اسىرۋىنا، اناعۇرلىم زور رول ساۋلەلەندىرۋىنە ناقتى جول كورسەتتى.

　　بۇگىنگى دۇنيەدە زاتتىق تەحنيكالىق ورە ەرتەدەگى ادامدار قيالداي المايتىن ورەدە دامىدى، ايتسە دە دامۋدىڭ بىركەلكى بولماۋى، كەمەلدى بولماۋى ماسەلەلەرى ءالى دە باياعىداي جاپپاي ورىن تەۋىپ وتىر، بۇل ءار ەل ءدوپ كەلگەن ورتاق سايىسقا اينالدى. ءبىر جاعىنان، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردە وڭتۇستىك پەن سولتۇستىك پارقى ءالى دە ەرەكشە كورنەكتى. ەندى ءبىر جاعىنان، ءار ەلدىڭ ىشكى جاعىندا دا تۇرلىشە دارەجەدە دامۋ پارقى ساقتالىپ وتىر. سايىس الدىندا، ەگەر بىرەۋ ولمەي بىرەۋگە كۇن جوق دەيتىن ەسكى لوگيكادان جازباي، ءبىرىن - ءبىرى الداپ سوعاتىن، وزگەگە زالال جەتكىزەتىن ەسكى ءادىستى قولدانساق، ناتيجەدە تابيعي تۇردە باسقالاردىڭ ەسىگىن بەكىتۋمەن قاتار، ءوز جولىمىزدى دا بىتەپ تاستايمىز، ءوزىمىزدىڭ دامۋ نەگىزىمىزدى بۇلدىرەمىز، كۇللى ادامزاتتىڭ بولاشاعىنا زيان جەتكىزەمىز. تەك ۇستانىم جاعىندا اشىق، قامتىمدى بولۋعا اناعۇرلىم ءمان بەرىپ، بەتالىستا جالپىعا بىردەي تيىمدىلىككە، تەپە - تەڭدىككە اناعۇرلىم ءمان بەرىپ، ونىمدىلىكتە ادىلدىككە، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە ءمان بەرىپ، اشىق، قامتىمدى، جالپىعا بىردەي ءتيىمدى، تەپە - تەڭ، تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن ىلگەرىلەتىپ، كۇللى ادامزات بىرگە داميتىن تاماشا جاعداي جاراتقاندا عانا، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەلدى يگىلىكتەندىرىپ، بارلىق ادامدى باي - باقىتتى ەتۋگە بولادى.

　　قايتكەندە دامۋدىڭ بىركەلكى بولماۋى، كەمەلدى بولماۋى ماسەلەلەرىن شەشىپ، باياندى دامۋدى ىسكە اسىرۋا بولادى؟ 2015 - جىلى ب م ۇ - دىڭ دامۋ جونىندەگى باسشىلار كەڭەسىندە ماقۇلدانعان 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبى حالىقارالىق قوعام ءۇشىن امبەباپ قيمىل جوباسىن ازىرلەدى. بريكس ەلدەرى جونىنەن الىپ ايتقاندا، بريكس ەلدەرى ءوز - ءوزىنىڭ مەملەكەت جاعدايىن تياناق ەتىپ، 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبىن ءوز ەلىنىڭ دامۋ ستراتەگياسىمەن تەرەڭدەي ۇشتاستىرىپ، حالىقتى وزەك ەتۋگە تاباندى بولىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ، قورشاعان ورتانىڭ دامۋىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، حالىق جۇرتشىلىعىنىڭ تابىس سەزىمى مەن باقىت سەزىمىن ۇزبەي نىعايتۋ؛ ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدىلىعىنا تاباندى بولىپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ «پاريج كەلىسىمىن» جاپپاي تياناقتاندىرۋىن ىلگەرىلەتىپ، تابيعاتقا قۇرمەت ەتەتىن، جاسىل داميتىن ەكولوگيالىق جۇيە قۇرۋدى جەدەلدەتۋ؛ حالىقارالىق دامۋ سەلبەستىگىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، وركەندەگەن ەلدەردى ۇكىمەتتىڭ رەسمي دامۋ كومەگى ۋادەسىن ورىنداپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردى قولداۋىن كۇشەيتۋگە قۋزاۋ كەرەك. وسىلاي ىستەگەندە عانا، ءبىز دامۋ ساپاسىن جانە ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋعا جاڭا ءورىس اشا الامىز، ءبىرىن - ءبىرى جەبەۋدى ىسكە اسىرا الامىز.

　　بريكس مەحانيزمى قۇرىلعاننان باستاپ، اشىق، قامتىمدى بولۋ جولىمەن جۇرۋدەي دۇرىس بەتالىستى بىرگە تۇراقتاندىردى. ءتوراعا شي جينپيڭ 7 - ايدىڭ 26 - كۇنى بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ يوحاننەسبۋرگتەگى كەڭەسىنىڭ كەڭ كولەمدى ماجىلىسىندە مىنانى باسا دارىپتەدى: شيامىن كەڭەسى «بريكس+» سەلبەستىك ۇستانىمىن اناعۇرلىم تۇراقتاندىردى، مۇنىڭ باستى ماقساتى بەس ەلدىڭ ىنتىماقتاستىعىنىڭ، سەلبەستىگىنىڭ وزەگىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، بريكستىڭ باۋراۋ قۋاتىن، ۇيىستىرۋ قۋاتىن وسىرۋمەن قاتار، بريكستىڭ «دوستىق شەڭبەرىن» ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەرمەن جانە وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرمەن بىرگە دامۋدى، گۇلدەنىپ - كوركەيۋدى ىسكە اسىرۋ. يوحاننەسبۋرگتەگى وسى رەتكى كەڭەس شيامىن كەڭەسىنىڭ سەلبەستىك ۇلگىسىن جالعاستىرىپ، كوپتەگەن افريكا ەلدەرىن كەڭەس وتكىزۋگە ۇسىنىس ەتىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ افريكا ەلدەرىمەن بايلانىسىن كۇشەيتتى. «بريكس+» ارقىلى، افريكا ەلدەرىمەن سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، افريكانىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتكەندە، بريكس ەلدەرىنىڭ افريكامەن سەلبەستىگىن، ءسوزسىز، وڭتۇستىك - وڭتۇستىك سەلبەستىگىنىڭ ۇلگىسىنە اينالدىرۋعا بولادى. ءتىپتى دە كەڭ كوز ايامەن قاراعاندا، ب م ۇ، 20 ەل توبى سياقتى جۇلگەدە «بريكس+» سەلبەستىگىن كەڭەيتىپ، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ورتاق مۇددەسىن جانە دامۋ ءورىسىن كەڭەيتىپ، كەڭ كولەمدى سەرىكتەستىك قاتىناس ورناتۋدى ىلگەرىلەتسەك بولعانى، ءار ەل حالقىن ءتىپتى دە كوپ باقىتقا كەنەلتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىنا اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسا الامىز.

　　ەسىكتى اشىق ۇستاعاندا عانا، العا ىلگەرىلەۋگە، قامتىمدى بولعاندا عانا، العا باسۋدىڭ باياندىلىعىن ساقتاۋعا بولادى. قامتىمدىلىقتان، جالپىعا بىردەي تيىمدىلىكتەن جازباي، «بريكس+» سەلبەستىگىن ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، بريكس ەلدەرىنىڭ دوستارىن بارعان سايىن كوبەيتىپ، قول ۇستاسا بىرگە دامىعاندا، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتىلىعىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا كۇشەيتىپ، ءار ەل حالقىنىڭ تۇرمىسىن اناعۇرلىم باقىتتى دا تاماشا ەتۋگە بولادى.

     (شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 - ايدىڭ 29 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)