− اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ۇيىمداستىرۋ بولىمىنەن، شينجياڭ داشۋەسىنەن، ءۇشتۇرپان اۋداندىق ءوندىرىس حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسىنەن جانە قاتىناس - تاسىمال مەكەمەسىنەن «ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ» بويىنشا قىستاققا تۇسكەن قىزمەت اترەتى جونىندە
ءتىلشىمىز ميھىرگۇل عۇپۇر
«قىستاقتا كومپيۋتەرگە، اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىن جوندەۋگە، كيىم تىگۋگە تاربيەلەۋ كۋرستارى اشىلىپتى، بارىپ تىزىمدەلمەيمىز بە»، «سەرىك زاۆود سالىنىپ بولايىن دەدى، ءبىز ەندى ءۇيىمىزدىڭ ەسىك الدىنان - اق جۇمىستاناتىن بولدىق...» قىستاق تۇرعىندارىنىڭ سوزدەرىنەن شىن جۇرەكتەن جارىپ شىققان قۋانىش پەن باقىت مەن مۇندالايدى.
بيىل 2 - ايدان بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ۇيىمداستىرۋ بولىمىنەن، شينجياڭ داشۋەسىنەن، ءۇشتۇرپان اۋداندىق ءوندىرىس حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسىنەن، ءۇشتۇرپان اۋداندىق قاتىناس - تاسىمال مەكەمەسىنەن «ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ» بويىنشا ءۇشتۇرپان اۋدانىنىڭ العا قالاشىعى جارباسى قىستاعىنا تۇسكەن قىزمەت اترەتى كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال الۋدى ماڭىزدى ساياسي مىندەت رەتىندە قاراپ، جان - جاقتىلى شارا قولدانىپ، جاعدايعا قاراي ءىس ىستەپ، نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمىنىڭ كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋ، اۋقاتتانۋعا باستاۋ قابىلەتىن شىنايى كۇشەيتتى. تىنباي قۇلشىنۋدىڭ ارقاسىندا، بۇگىنگى جارباسى قىستاعىنىڭ بەت - بەينەسىندە قۋانارلىق وزگەرىستەر جارىققا شىعىپ، نەگىزگى ساتىداعى كادرلاردىڭ، جۇرتشىلىقتىڭ رۋحاني بەت - بەينەسى بۇكىلدەي جاڭاردى.
كوكونىس ەگىپ، كىرىستى ارتتىرۋ ارناسىن كەڭەيتتى
7 - ايدىڭ 28 - كۇنى تۇستەن بۇرىن ءۇشتۇرپان اۋدانى العا قالاشىعى جارباسى قىستاعىنداعى رۇيفىڭ كوكونىس ەگىنشىلىگى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە، 120 قىستاق تۇرعىنىنان ۇيىمداسقان كوكونىس ءۇزۋ اترەتىندەگىلەر چيەزى ۇزۋمەن قاربالاستاپ جاتتى.
«قازىر چيەزىنىڭ پىسقان مەزگىلى، اپتاسىنا ءبىر كەزەك ءۇزىپ تۇرامىز، سودان 10 - ايدىڭ اقىرىنا دەيىن جالعاستىرامىز. بيىلعى تابىسىمىز جامان ەمەس، ءبىز جاقسى ىستەسەك، ءسوز جوق، كەدەيلىكتەن قۇتىلامىز»، - دەدى قىستاق تۇرعىنى تۇرسۇن مامۇت تىلشىگە، ول تۇستەن بۇرىن ۇزگەن چيەزىلەرىن 8 داعارعا تولتىرىپتى، ءبىر داعارى 13 كيلوگرامنىڭ اينالاسىندا ەكەن، ونى ءۇشتۇرپان اۋداندىق استىق ماي، كوكونىس سەرىكتەستىگى ءبىر تۇتاس ساتىپ الادى ەكەن.
جارباسى قىستاعى اۆتونوميالى رايونداعى اۋىر كەدەي قىستاق، ءبيداي، جۇگەرى ەگۋدى نەگىز ەتەدى، ەگىنشىلىك قۇرىلىمى جالاڭ.
قىزمەت اترەتى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ نىساناسىن، مىندەتىن توڭىرەكتەي وتىرىپ، ولقىلىقتاردى تولىقتاپ، ءالسىز بۋىنداردى كۇشەيتىپ، ءۇي باس سايىن كەدەيلەسۋ سەبەبىنە تالداۋ جاساپ، قىستاقتىڭ ءىس جۇزىندىك جاعدايىمەن بىرلەستىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋ ارناسىن كەڭەيتۋگە كۇش سالدى. قىزمەت اترەتى ءۇشتۇرپان اۋدانى اتقارىپ وتىرعان «ءبىر شارباق كوكونىس» ينجەنەرياسىمەن جانە «ءبىر قىستاقتا ءبىر ءونىم بولۋ» نىسانىمەن بىرلەستىرىپ، كوكونىس ءوندىرىسىن دامىتۋدى مىقتى يگەرىپ، كەدەي وتباسىلارىن كوكونىس ەگىنشىلىگى سەلبەستىك كووپەراتيۆىن اشۋعا باستاپ، كوكونىس ەگىنشىلىگى ارقىلى كىرىستەرىن ارتتىردى.
كوكونىس ەگەتىن جەر اۋماعىن كەڭەيتۋ ءۇشىن، قىزمەت اترەتىندەگىلەر قىستاق تۇرعىندارىن كەڭ اتىزداردى، جاڭعاق اعاشىنىڭ ساياسىن جانە اۋلاداعى بوس جەرلەردى پايدالانۋعا باستادى، وتباسىلارىنا، ادامدارعا دەيىن ساياسات اتقارىپ، قىستاق «ەكى كوميتەتىنىڭ» القالارى سياقتى ءار جاقتىڭ كۇشىن ۇيىستىرىپ كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋ جوسپارىن جاساپ، قىستاق تۇرعىندارىن كەڭ اتىزدارعا چيەزى مەن پاميدور ەگۋگە، جاڭعاق اعاشىنىڭ ساياسىنا پاميدوردى كىرىستىرىپ ەگۋگە، اۋلادا شاعىن پارنيكتە ءسابىز، يوۋبايساي، بوساي سياقتىلاردى ەگىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋعا باستادى.
الايدا قىستاقتا ۇزىنشاق چيەزى ەگۋدى باستاپ جالپىلاستىرعان كەزدە، بۇرىن ەگىپ كورمەگەندىكتەن، قىستاق تۇرعىندارى تىم پەيىلدى بولا قويمادى، جاقسى ەگە الماۋدان، ءونىم شىققاندا ساتا الماي قالۋدان الاڭدادى.
قىستاق تۇرعىندارىن الاڭنان ارىلتۋ ءۇشىن، قىزمەت اترەتىندەگىلەر مەن قىستاق «ەكى كوميتەتىنىڭ» القالارى شوعىرلى اۋماقتا 50 نەشە مۋ جەرگە ۇزىنشاق چيەزى ەگۋدى سىناپ كوردى، كوكونىس سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، كوكونىستى ەگۋ، باسقارۋ، ءۇزۋ جانە ساتۋ سياقتىلارعا ءبىر تۇتاس جاۋاپتى ەتتى ءارى ءۇشتۇرپان اۋداندىق استىق ماي، كوكونىس سەرىكتەستىگىن اتىز باسىنا بارىپ ساتىپ الۋعا سايكەستىرىپ، «سەلبەستىك كووپەراتيۆى + سەرىكتەستىك + كەدەي وتباسى» سىندى جۇمىس جۇرگىزۋ ۇلگىسىن قالىپتاستىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنا ەگۋدەن تارتىپ ساتۋعا دەيىن ەشقانداي قىسىم تۇسىرمەي، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ سەنىمىن ارتتىردى.
«ءبىز قازىر جاڭا ىستەردى ىستەپ سىناپ كورۋدەن قورىقپايتىن بولدىق، ويتكەنى قىزمەت اترەتى ءبىز ءۇشىن جان - جاقتىلى ويلانىپ قويعان، ءبىز ويداعىداي ۇيرەنىپ، جاقسى ىستەپ، كەدەيلىك قالپاعىن ەرتەرەك الىپ تاستاۋعا قۇلشىنامىز»، - دەيدى اۆتوكولىكتەرگە تولتىرا تيەپ اكەتىپ جاتقان چيەزىلەرگە قۋانا قاراعان تۇرسۇن.
قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كەدەيلىكتەن قۇتىلۋىنىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشىن ارتتىردى
قىستاق تۇرعىنى ءسارام اۋىت ءار كۇنى تاڭ بوزىنان رۇيفىڭ كوكونىس شارۋاشىلىعى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە كەلەدى، ول چيەزىنى تەبىندى ۇزەدى. ونىڭ قولىمەن جاسىل جاپىراقتاردى سىرىپ تاستاپ، چيەزىنى كۇشتەپ تارتىپ، داعارعا سالىپ جاتقان شيراقى قيمىلىن كورەسىز.
ءسارام بۇرىن سىرتتا جۇمىس ىستەيتىن، اكە - شەشەسى قارتايىپ، كۇتىمگە مۇقتاج بولعاندىقتان، ونىڭ قىستاققا قايتپاسىنا بولمادى.
«قازىر قىستاقتا كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى بار، سەرىك كيىم - كەشەك فابريكاسىن قۇرۋدى جوسپارلاپ جاتىر، قىزمەت اترەتى بىزبەن بىرگە ىستەپ، مامان ۇسىنىس ەتىپ بىزگە ۇيرەتتى، ەندى قۇلشىنباساق، جاقسى ورايدى وتكىزىپ الامىز»، - دەدى ءسارام.
چيەزى مايساسىن كوشىرۋدەن كۇندەلىكتى اتىزدى باپتاۋعا دەيىن قىزمەت اترەتى باستان - اياق قىستاق تۇرعىندارىمەن بىرگە ىستەدى، ونىڭ سىرتىندا اگرونوم ماماندارىن ۇسىنىس ەتىپ، قىستاق تۇرعىندارىنا ناق مايداندا تەحنيكالىق كۋرسىن ورىستەتىپ، تىكە جەتەكشىلىك ەتىپ، بىلمەگەندەرىن ءتۇسىندىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ عىلمي ەگىنشىلىك تەحنيكاسىن يگەرۋىنە كومەكتەستى؛ تاعى 100 قىستاق تۇرعىنىن ۇرىمجىگە بارىپ كورۋگە، ۇيرەنۋگە تاڭداپ جىبەرىپ، تيپتىك ۇلگى كورسەتۋ سىندى تاسىلدەر ارقىلى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ، اسىرەسە، كەدەي وتباسىلارىنىڭ كەدەيلىكتەن قۇتىلۋعا قۇلشىنۋ بەلسەندىلىگى مەن ىرىقتىلىعىن ارتتىردى.
«قىستاق تۇرعىندارىنىڭ شەشۋگە ەڭ مۇقتاج قيىنشىلىعىن شەشۋمەن بىرگە، ولاردىڭ تەحنيكالىق ورەسىن جوعارىلاتىپ، ءاربىر ادامعا باقىتتى تۇرمىستى قوس قولىنا سۇيەنىپ جاراتاتىندىعىن ۇعىندىرامىز»، - دەدى جارباسى قىستاعىنىڭ ءبىرىنشى شۋجيى جاڭ شين.
دۇيسەنبى كۇنگى تۋ شىعارۋ سالتى كەزىندە، ءار اپتاداعى پارتيا مۇشەسى، وداق مۇشەسى قيمىلى كۇنىندە، ءار كۇنى وتكىزىلەتىن شارۋالار كەشكى مەكتەبى كەزىندە... قىزمەت اترەتى بۇقارا انىق تۇسىنەتىن تىلمەن پارتيانىڭ حالىققا جاساعان ءتيىمدى ساياساتتارىن ۇگىتتەپ، ءتۇسىندىرىپ، كەدەيلىكتەن قۇتىلىپ، كىرىسىن ارتتىرۋدىڭ تاجىريبەسىن ۇگىتتەپ، كەدەيلىكتەن قۇتىلىپ بايۋ جولىنا تۇسكەن بايۋ شەبەرلەرىن ۇگىتتەپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ يدەيالىق كوزقاراستارىنا بۇرىلىس جاساۋعا باستاپ، قوس قولى مەن قاجىرلى ەڭبەگىنە سۇيەنىپ اۋقاتتانىپ، باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋگە جەبەپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تەبىنى مەن ىنتاسىن ارتتىردى.
«مەن 12 قوي، 3 ەسەك، 50 كەپتەر، 25 جەرگىلىكتى تاۋىق باعىپ وتىرمىن، ءار كۇنى سولاردىڭ شارۋاسىمەن قاتتى قاربالاس بولامىن، كەدەيلىكتەن قۇتىلاتىنىما سەنىمىم كامىل»، - دەدى ءسارام كۇلە سويلەپ.
بۇقارا مويىندايتىن باسشىلىق القاسىن قۇردى
«ۇشەۋىڭ چيەزىنى تارازىعا تارتقاندا جاڭىلىپ قالماڭدار ءا، بىرەۋىڭ تارازىلاپ، بىرەۋىڭ جازىڭدار، ەندى بىرەۋىڭ دورباعا سالعان چيەزىنى رەتتەپ قويىڭدار. ءجۇر، چيەزىنى ماشيناعا باسايىق»، - دەدى جارباسى قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى تۇرعۇن يمىن. ول قىستاق تۇرعىندارىنا جۇمىس ورنالاستىرىپ، ارتىنان ءوزى دە قىستاق كادرى اينۇر اليمەن بىرگە قاربالاس جۇمىسقا كىرىسىپ كەتتى.
«بۇرىن ايتساق ەشكىم تىڭدامايدى، بۇقارا دا سەنبەيدى، ىشىمىزدەن قاتتى ابىرجيتىنبىز. ال قازىر بۇقارا ماعان سەنگەندىكتەن، ىستەۋگە قايراتتانىپ تۇرمىن»، - دەدى تۇرعۇن.
«اقشا، زات بەرگەننەن ءبىر جاقسى قوسىن قۇرعان جاقسى، جاقسى قوسىن پارمەندى كۇشىن ساۋلەلەندىرىپ، كوپشىلىكتى ءبىر اراعا ۇيىستىرا الادى»، - دەدى جاڭ شين.
قىزمەت اترەتى ستيلگە بۇرىلىس جاساۋدى ماسەلەنى شەشۋدىڭ شىعار ءتۇيىنى ەتىپ، قىستاق «ەكى كوميتەتى» قۇرىلىسىن مىقتى ۇستادى ءارى قىستاق كادرلارى ءبىردىڭ - بىرگە كومەكتەسۋى بويىنشا جۇپ قۇراپ كومەكتەسىپ، ويلارىن ۇشتاپ، تاجىريبە ۇيرەتىپ، تالاپتار قويىپ، باتىلدىققا جەبەپ، اماليات بارىسىندا قىستاق كادرلارىنىڭ بۇقاراعا قىزمەت كورسەتۋ قابىلەتىن جوعارىلاتتى. قىزمەت اترەتى تاعى نەگىزگى ساتى ۇيىمدارىنىڭ جۇمىس جۇرگىزۋ ءتۇزىمىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىردى، تياناقتاندىردى، قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ «ءۇش جيىن، ءبىر ساباق» سياقتى تۇزىمدەردى تياناقتاندىرۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، «ءبىر ءىستى ءبىر اقىلداسۋ»، «ءتورتتى كەڭەسۋ، ەكىنى اشىق ۇستاۋدى» ىلگەرىلەتىپ، قىستاق دارەجەلى ۇيىمدى جۇيەلىلەندىرۋ قۇرىلىسىن جەبەپ، ۇيىمنىڭ جونگە سالۋ قابىلەتىن ارتتىردى.
وسى ءبىر جىلدا، تۇرعۇن قىزمەت اترەتىندەگىلەرمەن بىرگە تاماقتانىپ، بىرگە تۇرىپ، بىرگە قىزمەت ىستەۋ ارقىلى قىستاقتىڭ وزگەرىسىن سەزىندى، ءوزىنىڭ جەتىلگەنىنە كۋا بولدى. «نەگىزگى ساتى كادرلارىنىڭ ەڭ زور تابىسى قىزمەت اترەتىندەگىلەردەن تاماشا ۇستانىم، جاقسى امال، وزىق وي ۇيرەنگەنى بولدى، مىنە، بۇل ەڭ ۇلكەن بايلىق»، - دەدى تۇرعۇن.
