تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   ەل ءىشى حابارى

دىڭ پيڭ: زۇن - ي قالاسىنىڭ تۇبىندە ىستىق قانىن توكتى

  شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 - ايدىڭ 14 - كۇنى چىڭدۋدان بەرگەن حابارى (ءتىلشى جاڭ حايلەي). چىڭدۋ قالاسىنان 200 كيلومەتردەي جەردەگى زىگۇڭ قالاسى دا - ان رايونىنداعى ءبىر بيىكتەۋ توبەدەگى نۋ ورمان ءبىر بايىرعى تۇراقتى كومكەرىپ جاتىر. بۇل قىزىل ارميانىڭ ۇزاق جورىقتا قۇربان بولعان جوعارى دارەجەلى ساردارى، توڭكەرىستىك قۇربان دىڭ پيڭ تۋعان جەر.

  دىڭ پيڭ، 1908 - جىلى سىچۋاننىڭ فۋشۇن اۋدانىندا (قازىرگى زىگۇڭ قالاسى دا - ان رايونى) تۋعان. 1926 - جىلى 12 - ايدا ەمتيحان بەرىپ ۋحان ورتالىق اسكەري ىستەر - ساياسي مەكتەبىنە وقۋعا ءتۇسىپ، مەكتەپتەگى كەزىندە جۇڭگو كوممۋنيستىك جاستار وداعىنا كىرىپ، كوپ وتپەي جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ مۇشەسى بولدى. 1927 - جىلى قىستا دىڭ پيڭ پارتيانىڭ جىبەرۋىمەن پىڭ دىحۋاي تۋانجاڭ بولعان گومينداڭ حۋنان قۇرلىق ارمياسى دەربەس 5 - شىسىنىڭ 1 - تۋانىندا اسكەر جونەلتۋ قىزمەتىن ىستەدى. اتالعان تۋاندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ياچەيكاسى مەن وداق كوميتەتىن جاسىرىن قۇرىپ، شۋجي بولدى. 1928 - جىلى 7 - ايدا پيڭجياڭ كوتەرىلىسىن ۇيىمداستىرۋعا جانە وعان باسشىلىق ەتۋگە قاتىناسىپ، جۇڭگو جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارمياسى 5 - ارمياسىنىڭ شتاپ باستىعى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قىزىل 5 - ارمياسى اسكەري كوميتەتىنىڭ شۋجيى بولدى. حۋنان - حۋبەي - جياڭشي سوۆەت رايونىن اشۋعا باسشىلىق ەتۋگە قاتىناستى. سول جىلى قىستا پىڭ دىحۋايمەن، تىڭ داييۋانمەن بىرگە قىزىل 5 - ارميانىڭ نەگىزگى كۇشىن باستاپ جيڭگاڭشانعا بارىپ، جيڭگاڭشان توڭكەرىستىك بازاسىن قورعاۋ كۇرەسىنە قاتىناستى.

  1930 - جىلى 6 - ايدا دىڭ پيڭ قىزىل 3 - ارميا قۇراماسىنىڭ شتاپ باستىعى بولدى. سول جىلى 7 - ايدا پىڭ دىحۋايعا سەلبەسىپ، چاڭشاعا شابۋىلداۋ شايقاسىنا قولباسشىلىق ەتتى. چاڭشانى العان سوڭ، چاڭشا گارنيزونىنىڭ قولباسشىسى مىندەتىن قوسىمشا اتقاردى. چاڭشادان شەگىنگەن سوڭ، قىزىل 3 - ارميا پيڭجياڭدا رەتتەلىپ، دىڭ پيڭ قىزىل 5 - ارميانىڭ جۇنجاڭى مىندەتىن قوسىمشا وتەدى. سول جىلى 8 - ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋى بويىنشا قىزىل 3 - ارميا مەن قىزىل 1 - ارميا قىزىل 1 - باعىت ارمياسىن قۇرادى. وسىدان سوڭ، دىڭ پيڭ قىزىل 5 - ارمياعا قولباسشىلىق ەتىپ، جۋ دىنىڭ، ماۋ زىدۇڭنىڭ تىكەلەي قولباسشىلىق ەتۋىندە ورتالىق سوۆەت رايونىنداعى ءار جولعى «قورشاپ جويۋعا» قارسى تۇرۋعا قاتىناستى.

  1933 - جىلى 7 - ايدا دىڭ پيڭ قىزىل ارميا شىعىس باعىت ارمياسىنىڭ شتاپ باستىعى مىندەتىن قوسىمشا اتقارىپ، قولباسشىلىعىنداعى قوسىننىڭ فۋجيانعا كىرىپ شايقاس جۇرگىزۋىنە قولباسشىلىق ەتۋگە قاتىناسادى. ورتالىق سوۆەت رايونىندا دىڭ پيڭ اينالا سوعىس جۇرگىزىپ، ەرەن ەڭبەك كورسەتىپ، قىزىل ارميانىڭ ايگىلى ساردارىنا اينالدى. وسى ارالىقتا دىڭ پيڭ قىزىل 5 - ارميانىڭ گازارمامەن بىرگە جۇرەتىن اسكەري مەكتەبىنىڭ ءتالىم - تاربيە باستىعى مىندەتىن قوسىمشا اتقارىپ، جۇڭگو جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارميا مەكتەبىن قۇرۋعا قاتىناسىپ، ورىنباسار باس اترەت باستىعى، قوسىمشا ءتالىم - تاربيە باستىعى بولىپ، كوپتەگەن قىزىل ارميا كادرلارىن تاربيەلەدى. 1934 - جىلى 1 - ايدا دىڭ پيڭ جۇڭحۋا سوۆەتى 2 - كەزەكتى ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ كانديدات مۇشەسى بولىپ سايلاندى.

  1934 - جىلى 10 - ايدا دىڭ پيڭ ۇزاق جورىققا قاتىناسىپ، پىڭ دىحۋايعا سەلبەسىپ، قىزىل ارميا 3 - قۇراماسىنا قولباسشىلىق ەتىپ، وڭ قانات شولعىنشى قورعاۋشى بولىپ، گومينداڭ ارمياسىنىڭ 4 قابات قۇرساۋىن ىركەس - تىركەس بۇزىپ، ورتالىق قىزىل ارميا نەگىزگى كۇشى مەن ورتالىق توڭكەرىستىك اسكەري كوميتەتى ورگانىن قورعادى. زۇن - ي ماجىلىسىنەن كەيىن، ماۋ زىدۇڭنىڭ دۇرىس قولباسشىلىعىندا دىڭ پيڭ مەن پىڭ دىحۋاي قىزىل 3 - كورپۋسقا قولباسشىلىق ەتىپ، چىشۇي وزەنىنەن 2 رەت ءوتىپ، لوۋشانگۋاندا سۇراپىل شايقاس جۇرگىزدى.

  1935 - جىلى 2 - ايدىڭ 27 - كۇنى دىڭ پيڭ قوسىننىڭ زۇن - ي كونە قالاسىنا شابۋىلداۋىنا قولباسشىلىق ەتىپ جۇرگەندە باسىنا وق ءتيىپ، نە ءبارى 27 جاسىندا ەرلىكپەن قۇربان بولدى. پىڭ دىحۋاي قولباسشىلىق شتاپتا دىڭ پيڭنىڭ باقىتقا قارسى قۇربان بولعان حابارىن ەستىپ، ايرىقشا كۇيزەلدى، ول كوز جاسىن توگىپ تۇرىپ قوسىنعا «زۇن - يدى الىپ، شتاپ باستىعىنىڭ كەگىن قايتارىڭدار» دەپ بۇيرىق تۇسىرەدى.

  قىزىل ارميا زۇن - ي قالاسىن العان سوڭ، قىزىل 11 - تۋاننىڭ ساياسي كوميسسارى جاڭ ايپيڭ قالام تەربەپ، ارناۋ ولەڭ جازدى: «قاراڭعى تۇنەك قاشان سەيىلەر؟ حۋاڭپۋدا قارۋعا جاتتىعىپ، كلاسسيك ەڭبەك وقىدى. سولتۇستىكتە قاراقشىلارعا جازا جورىق جاساپ، جاۋعان وقتى ەلەڭ قىلمادى، پيڭجياڭدا كوتەرىلىس جاساپ، توڭكەرىس جالىنىن لاۋلاتتى. <قورشاپ جويۋدى> تالقانداۋمەن ارپالىسىپ، ۇزاق جورىقتا اۋىر جۇك ارقالادى. زۇن - ي قالاسىنىڭ تۇبىندە ىستىق قانىن توكتى، 3 ارميا جورىقپەن ەگەي ەرىن جوقتادى».

  پىڭ دىحۋاي بىلاي دەدى: «دىڭ پيڭ ەسكە تۇسىرۋگە تاتيتىن ادام!»، «پيڭجياڭ كوتەرىلىسىنەن جيڭگاڭشانداعى كۇرەسكە، جياڭشيدەگى سوۆەت رايونىنان ۇزاق جورىقتا اينالا ۇرىس سالۋعا، اقىرىندا ول قۇربان بولعانعا دەيىن، ءبىز قاشاندا بىرگە قىزمەت ەتىپ، ءبىر - بىرىمىزگە جاقسى سايكەستىك. دىڭ پيڭ پارتيا مەن حالىقتىڭ توڭكەرىستىك ىستەرىنە ەرەكشە ادال بولدى، شايقاسقا بايىپتى، باتىل قولباسشىلىق ەتىپ، باتىرلىق، قايسارلىق كورسەتتى، ول اسا دارىندى، ۇزدىك اسكەري كادر ەدى».

  جاڭا جۇڭگو قۇرىلعان سوڭ، زۇن - ي حالىق ۇكىمەتى دىڭ پيڭ قۇرباننىڭ سۇيەگىن تاۋىپ، اينالاسىن سۋ قورشاعان اسەم فىڭحۋاڭ تاۋىنا اكەلىپ جەرلەدى.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى