— لياۋنيڭ ولكەسىنىڭ انشان قالاسىنان شينجياڭعا كومەكتەسۋگە كەلگەن كادرلار تۋما ساڭىراۋ قىز بالاعا جاڭا ءومىر سيلاعانى جونىندە
ۋاڭ گاۋشىڭ، ۋاڭ جىبيڭ، جاڭ ليڭ،سالتانات شاھارقان قىزى،جازيرا قاجىكەن قىزى
تيانشان تاۋىنىڭ قويناۋىندا ءبىر شاعىن قىستاق بار، ول بولسا ساۋان اۋدانى بورتىنكو اۋىلىنىڭ ارالتوبا قىستاعى. وسى قىستاقتا سىرتقى دۇنيەنىڭ دىبىسىن مۇلدە ەستىپ كورمەگەن ءمينا ەسىمدى بالدىرعان قىز بار، ول دۇنيە ەسىگىن اشا سالىسىمەن باقىتسىزدىققا تاپ بولدى؛ ونىڭ جان دۇنيەسىن بۇكىلدەي تىرىس ەتكەن دىبىس جوق، مەڭىرەۋلىك جايلاعان، كوزىنە كورىنەتىنى جىم-جىلاستىق ىشىندەگى ەگدە تارتقان اتاسى مەن اجەسىنىڭ كولبەڭدەگەن كولەڭكەسى عانا.
2015-جىلى لياۋنيڭ ولكەسىنىڭ انشان قالاسىنان ەكىنشى توپتا شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلاردىڭ ماپەلەۋىندە بالدىرعان قىزدىڭ مۇلدەم سونگەن ءۇمىت وتى قايتا مازدادى. 2017-جىلى ءۇشىنشى توپتاعى كادرلاردىڭ كومەككە كەلۋىنە بايلانىستى كىشكەنتاي ءمينانىڭ ءۇمىت وتى قايتا جاندى، مەيىرىمدىلىك عانا تەڭدەسسىز حيكمەت جاراتا الادى ەكەن، شينجياڭعا كومەكتەسۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە بولعان بۇل اڭگىمە سۇيىسپەنشىلىكتىڭ الەمدى نۇرلاندىراتىنىن ۇعىندىردى.
قاناتى سىنعان بالا كوگارشىن
بۇرىنعىلار بالانى پەرىشتەگە بالايدى ەكەن، ءبىراق كىشكەنتاي ءمينا قاناتى سىنعان بالاپانداي تاۋقىمەت تارتىپ كەلگەن. 2010-جىلى مامىر ايىندا دۇنيە ەسىگىن اشقان كىشكەنتاي ءمينانىڭ تاعدىرىنا تەك جىم-جىلاستىق سي بولىپ تارتىلدى. ول از بولعانداي ءۇش ايدان سوڭ اكە-شەشەسى نەكەدەن اجىراسىپ، شيەتتەي نارەستە كۇيىندە اتاسى مەن اجەسىنىڭ قولىندا قالادى.
2011-جىلى اكەسى قايتا باس قۇراپ تاعى ءبىر بالالى بولادى دا، ءمينا اتاسى مەن اجەسىنىڭ قاراۋىنا وتەدى. وتباسىندا اتاسى-اجەسى جانە كىشكەنتاي ءمينادان باسقا،مۇگەدەك اعاسى بار، وسى ءبىر ءۇيلى جان تەك 12 مۋلىق ەگىستىك جەرىنىڭ كىرىسىنە عانا سۇيەنىپ كۇنەلتەدى،قىستاقتاعى كەدەي وتباسى.
اتا-اناسىنىڭ مەيىرىنە قانباعان ءسابي ءۇشىن اسپانى قانشالىق اشىق بولعانىمەن بۇلىڭعىر كورىنەدى. بالالىق شاعىندا اتا-انا مەيىرىنە بولەنىپ كورمەگەن كىشكەنتاي ءمينا اتا-انا مەيىرىنە بولەنۋدى قاتتى ارماندايتىن ەدى.
سۇيىسپەنشىلىك جۇرەكتەردى جالعادى
ءمينا باقىتسىزدىققا ۇشىراعانىمەن تالەيلى ەدى، 2015-جىلى ءمينا بەس جاسقا شىققان جىلى لياۋنيڭ ولكەسىنىڭ انشان قالاسىنان ەكىنشى توپتا ساۋان اۋدانىنا كومەككە كەلگەن كادرلار بورتىنكو اۋىلىنىڭ ارالتوبە قىستاعىنا كەلەدى. ولار بالدىرعان ءمينانىڭ جاعدايىن ۇعىسقاننان كەيىن،ەڭ الدىمەن انشان قالاسىنىڭ شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابىنا دوكلات ەتەدى، بۇل جاعداي قولباسشىلىق شتاپ باسشىلارىنىڭ نازارىن اۋدارادى. سونىمەن، ولار ءميناعا ىرىقتىلىقپەن جىلۋ اتاپ، ونىڭ جاساندى قۇلاق سالۋ وپەراتسياسىن جاساتۋعا قارجى توپتايدى.
انشان قالاسىنىڭ شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابىنىڭ بەلسەنە باستاماشىلدىق ەتۋىمەن، مەملەكەتتىڭ ساڭىراۋ-مىلقاۋلاردى قۇتقارۋ كومەك قاراجاتىنان 225 مىڭ يۋان قولعا كەلتىرىپ، 2016-جىلى تامىز ايىندا ءميناعا جاساندى قۇلاق سالۋ وپەراتسياسى ءساتتى جاسالادى. سودان تارتىپ، ءمينانىڭ قۇلاعى جىم-جىلاس تىنىشتىقپەن قوشتاسىپ ەستي الاتىن بولادى.
ءمينانىڭ قالىپتى بالالارمەن ۇقساس تىرشىلىك ەتۋى جانە ۇيرەنۋى ءۇشىن، شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلار بەلسەنە سايكەسىپ، ءۇرىمجى قالاسىنداعى ەرەكشە تاربيەلەۋ مەكتەبىمەن بايلانىس جاساپ، بالدىرعان ءمينانى سول اراعا ءبىر جىلدىق وقۋعا جىبەرەدى، انشان قالاسىنىڭ شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابى تاعى دا كىشكەنتاي ءميناعا وتباسىنداعىلاردىڭ قارايلاسىپ تۇرۋى ءۇشىن قارجى شىعارىپ ءۇرىمجى قالاسىنان ارناۋلى ءۇي مايلاپ بەرەدى.
قۋاناي بورتىنكو اۋىلدىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ شۋجيى، سول كەزدە ول ارالتوبە قىستاعىندا مىندەت اتقارىپ، قىستاق پارتيا ياچەيكا شۋجيى بولىپ ىستەيتىن. ول: «ارالتوبە قىستاعى كەدەي تاۋلى رايونعا ورنالاسقان قىستاق، كىسى باسىندىق كىرىسى تەك بىرنەشە مىڭ يۋاننان اينالادى، 200 مىڭ يۋان اقشا قىستاق تۇرعىندارى جونىنەن وتە قوماقتى اقشا سانالاتىن ەدى»،-دەدى.
قۋاناي تاعى دا اسەرلى سەزىممەن: «ەگەر انشان قالاسىنان شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋگە كەلگەن كادرلاردىڭ كومەگى بولماعاندا، ءسابي ءمينانىڭ سىرتقى دۇنيەنىڭ دىبىسىن ەستي الۋى مۇمكىن ەمەس، شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلاردىڭ بويىنان كەدەيلەردى سۇيەمەلدەپ، قيىنشىلىعى بارلارعا كومەكتەسەتىن بەرىك سەنىم مەن ءار ۇلت جۇرتشىلىعىنا دەگەن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىن شىنايى سەزىنە الدىق»،-دەدى.
2017-جىلى لياۋنيڭ ولكەسىنىڭ انشان قالاسىنان ءۇشىنشى توپتا شينجياڭعا كومەكتەسەتىن كادرلار ساۋان اۋدانىنا كەلدى. ولار الدىڭعى كەزەكتەگى كومەككە كەلگەن «جاۋىنگەر سەرىكتەرىنەن» سۇيىسپەنشىلىكتىڭ جەلىسىن جالعاستىرىپ، ءسابي ءمينانىڭ ءوسىپ-ەسەيۋىنە باستان-اياق نازار اۋدارىپ كەلدى.
ءمينانىڭ «اكەسى»
قىركۇيەك ايىندا ساباق باستايتىن كۇنىساۋان اۋداندىق 2-باستاۋىش مەكتەپ ءبىرىنشى جىلدىق (بەسىنشى) كلاسىنا جۇزىنەن كۇلكى ەسكەن كىشكەنتاي قىز كەلدى، ول بالدىرعان ءمينا ەدى. ءدال ءوزى ايتقانداي ونى وسى اراعا ونىڭ «فىڭ اكەسى» اكەلگەن. ءمينانىڭ ايتىپ وتىرعان «فىڭ اكەسى» لياۋنيڭ ولكەسىنىڭ انشان قالاسىنان ءۇشىنشى توپتا شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابىنىڭ شتاپ باستىعى، ساۋان اۋداندىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى فىڭ-ي بولاتىن.
فىڭ-ي مەديتسينا، وقىتۋ ماماندارىنان ەگەر كىشكەنتاي ءمينا ساڭىراۋ-مىلقاۋلار مەكتەبىندە باستان-اياق وقي بەرەتىن بولسا، ونىڭ بەلسەنە ۇيرەنۋى مەن تۇرمىس قابىلەتىنىڭ جوعارىلاۋىنا اسەر ەتىپ قانا قالماستان، ءومىر بويى «ساڭىراۋ مۇگەدەكتىك» اتىن جامىلىپ وتەتىنىن بىلگەننەن كەيىن، ول كىشكەنتاي ءمينانىڭ ءۇرىمجى ساڭىراۋ-مىلقاۋ بالالار مەكتەبىنەن ساۋان اۋدانىنا قايتىپ كەلىپ وقۋىنا زور كومەك كورسەتتى.
كىشكەنتاي ءمينانى قالىپتى بالالارداي ساۋىقتىرىپ،سىنىق قاناتىن بۇتىندەپ، كىشكەنتاي پەرىشتەنى كەلەشەكتە زەڭگىر كوكتە ءتىپتى دە بيىك سامعاتۋ شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلاردىڭ باس قاتىراتىن ىسىنە اينالدى. جان-جاقتىلى اقىلداسۋ ارقىلى كوپشىلىك كىشكەنتاي ءمينانى الىپ قايتىپ، ساۋان اۋدانىنداعى ۇكىمەت باسقارۋىنداعى مەكتەپتەن وقىتۋ بەكىمىنە كەلەدى.
شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلار بالدىرعان ءمينانىڭ اتاسى مەن اجەسىن بورتىنكو اۋىلىنان اۋدان قالاشىعىنا الىپ قايتىپ، ولارعا مەكتەپتىڭ جاقىن ماڭىنان قابات ءۇي مايلاپ بەرىپ، ءميناعا قارايلاسۋىنا، مەكتەپتەن الىپ قايتۋىنا قولايلىلىق جاراتىپ بەرەدى. سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا، بالدىرعان ءمينانىڭ سويلەۋ قابىلەتىن ءتىپتى دە ارتتىرا ءتۇسۋ ءۇشىن شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلار ءميناعا ارناۋلى كاسىپتىك جەتەكشى مۇعالىم ۇسىنىس ەتىپ، داۋىس شىعارىپ سويلەۋىن تۇزەتىپ جانە كۇشەيتىپ، ءمينانىڭ ساۋ بالالار سياقتى تۇرمىس كەشىرۋ قابىلەتىن ارتتىرۋعا جەتەلەدى. وسىدان كەيىن ءسابي ءمينا بىرتىندەپ قالىپتى ادامدار قاتارىنا وتە باستادى.
ادەتتە، فىڭ-ي بوس ۋاقىتى شىعا قالسا مەكتەپكە كىشكەنتاي ءمينانى كورۋگە بارادى نەمەسە ونىڭ ۇيىنە بارىپ مينامەن بىرلىكتە كىتاپ وقىپ، بىرلىكتە ويىن وينايدى. ەڭ العاشىندا كىشكەنتاي ءمينا كىتاپ وقۋدا بولسىن، ويىن ويناۋدا بولسىن ءسال ىڭعايسىزدانىپ، كوزىنىڭ قۇيرىعىمەن جاناشىر جاقىنى بولعان بەيتانىس ادامعا ءالسىن-ءالسىن قاراپ قوياتىن-دى. الايدا، كوپ وتپەي جۇزىنەن نۇر شاشقان كىشكەنتاي ءمينا فىڭ-يمەن دوس بولىپ، فىڭ-يدىڭ قۇشاعىندا وتىرىپ،بىرلىكتە ءبىر ءارىپ ءبىر ارىپتەن مۇقياتتىلىقپەن كىتاپ وقيدى. ارا-تۇرا ول كوزىنىڭ قيىعىمەن فىڭ-يعا قاراپ جىميىپ، فىڭ-ي قاننەن-قاپەرسىز وتىرعانىنان پايدالانىپ، دەرەۋ فىڭ-يدىڭ بەتىنەن ءسۇيىپ الىپ، قۋانعانىنان قارقىلداپ كۇلە جونەلەتىن-دى.
ادام كوپ ارالاسا كەلە ءبىر-بىرىنە باۋىر باسىپ قالادى. جۇما كۇنى تۇستەن كەيىن فىڭ-ي ۋاقىت شىعارىپ، كىشكەنتاي ءمينانى كورگەلى بارعاندا اجەسى ەسىك اشىسىمەن كىشكەنتاي ءمينانىڭ ايتقان ءبىر اۋىز ءسوزى شىعىس تەرىستىكتەن كەلگەن اتپال ازاماتتىڭ كوزىنە ەرىكسىز جاس الدىرادى. ول دەرەۋ ءمينانى كوتەرىپ الىپ: « ءمينا، سەن جاڭا مەنى كورگەندە ايتقان ءسوزىڭدى تاعى ءبىر قايتالاشى بولا ما»،-دەپ سۇراسىمەن، ءمينا: «فىڭ اكە سالەمەتسىز بە»،-دەگەندە، فىڭ-ي: «ءمينا جارايدى! ءمينا جارايدى! »،-دەيدى. وسىدان كەيىن بالدىرعان ءمينانىڭ فىڭ فاميليالى اكەسى، فىڭ فاميليالى اكەنىڭ ءمينا دەگەن قىزى بار بولادى. ءمينانىڭ اتاسى مەن اجەسىنىڭ كوڭىلىندە ولار ءبىر تۋعان اكە مەن قىز ەدى.
لەي ليپيڭ بالدىرعان ءمينانىڭ كلاس جەتەكشىسى. العاشىندا ول ءمينانىڭ وقۋدان قينالىپ ءوزىن قور ساناۋىنان الاڭداعان. الايدا ادامدى تاڭ قالدىرارلىعى بالدىرعان ءمينا وتە اشىق جارقىن بولعاندىقتان، ساباقتاستارىمەن وتە جاقسى ارالاسىپ، باسقالارعا دا كومەكتەسە ءبىلدى. كەي كەزدەرى كەيبىر ساباقتاستارى قارىنداش، وشىرگىش سياقتى ۇيرەنۋ جابدىعىن ۇمىتىپ قالعاندا ول وتە سانالىلىقپەن وزىندەگى بار وقىتۋ بۇيىمدارىن ساباقتاستارىنا بەرىپ تۇرادى. ۇيرەنۋ جاعىندا كىشكەنتاي ءمينا وقۋدان ءسال قينالادى. الايدا، ول وتە مۇقياتتىلىقپەن ۇقپاعان جەرلەرىن ساباقتاستارىنان، مۇعالىمىنان سۇرايدى. سوزبەن جەتكىزە الماعاندا قول يشاراتىمەن كورسەتەدى.
بۇل كۇندەرى كىشكەنتاي ءمينانىڭ ۇيرەنۋى تەز ارادا العا باستى. بۇرىندارى تەك ساناۋدى عانا بىلەتىن، ال قازىر ءبىر ءارىپ، ءبىر سويلەم بويىنشا كىتاپ وقي الاتىن بولدى. تۋما ساڭىراۋ- مىلقاۋ ناۋقاسىنا شالدىققان ءسابي جونىنەن العاندا مۇنىڭ ءوزى ءبىر تاڭعاجايىپ ءىس. ال بۇل تاڭعاجايىپ ءىستى جاراتۋشىلار — انشان قالاسىنان شينجياڭعا كومەكتەسۋگە كەلگەن ءاربىر كادردىڭ كوڭىلىن ورنىقتىردى ءارى شابىت بەردى.
ءمينانىڭ ەرتەڭى ءۇشىن
كەدەيلەردى دالمە-ءدال سۇيەمەلدەۋ تەك مەزەتتىك ءىس ەمەس، قايتا ۇزاق مەرزىم ىستەلەتىن ءىس. فىڭ-يدىڭ باسشىلىعىندا انشان قالاسىنان شينجياڭعا كومەكتەسۋگە كەلگەن كادرلاردىڭ كىشكەنتاي ءميناعا كومەكتەسۋى مەزەتتىك قانا ءىس ەمەس. ولار بالدىرعان ءميناعا ءومىر جوباسىن جاساپ بەرىپ،جوعارى مەكتەپ وقۋىنا دەيىن ۇنەمى كومەكتەسەتىن بولدى. بۇل كەم دەگەندە 15 جىلعا جۋىق ۋاقىت ىستەلەتىن ءىس. قازىر بالدىرعان ءمينا ارەڭ ءبىرىنشى جىلدىقتا وقيدى. بۇل نەتكەن باياندى سۇيىسپەنشىلىك دەسەڭىزشى. فىڭ-ي: « بۇل سۇيىسپەنشىلىككە شينجياڭعا كومەككە كەلگەن بىزدەر باتىلدىقپەن ۋادە بەرەمىز جانە باتىلدىقپەن توتەپ بەرەمىز»،-دەدى.
بالدىرعان ءميناعا جالعاستى كومەكتەسۋ ءۇشىن 3-توپتاعى انشان قالاسىنان شينجياڭعا كومەككە كەلگەن 25 كادر تۇگەلدەي مەيىر باعىشتاۋ قورى ارقىلى قاي جەردە بولسىن بالدىرعان ءمينانىڭ قيىنشىلىعىن شەشىمدەيدى. سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا، ولار شينجياڭعا كومەكتەسۋ بارىسىندا ۇلتتار ارا ىشتەسۋ، توعىسۋ، ارالاسۋ ارناۋلى قارجىسىن قولعا كەلتىرىپ، كىشكەنتاي ءمينانىڭ ءىرى ماسەلەلەرىن شەشىمدەيدى.
كىشكەنتاي ءمينانىڭ وتباسىنداعى ەرەكشە جاعدايىن ويلاستىرعان شينجياڭعا كومەكتەسۋ اترەتى كىشكەنتاي ءميناعا كومەكتەسۋ قارجىسىنا اۋىلدىق قازىنا بولىمشەسىنەن ارناۋلى ەسەپ داپتەرىن اشىپ بەردى ءارى ارناۋلى باسقاراتىن ادام ورنالاستىرىپ، كەز كەلگەن ۋاقىتتا كىشكەنتاي ءمينانىڭ تۇرمىس، ۇيرەنۋىن قامداپ وتىراتىن بولدى.
انشان قالاسىنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ اترەتى ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى سۇن حۇيحاي بىلاي دەيدى: كىشكەنتاي ءمينا شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلاردىڭ باۋىر ەتى، اۋەلى ءدالمە -ءدال كومەكتەسەتىن وبيەكتىمىز. سۇيىسپەنشىلىكتىڭ وتىن مازداتۋ ءار توپتاعى شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلاردىڭ قولىندا. ءبىر كۇنى ءبىز انشانعا قايتادى ەكەنبىز، ءار جىلى كىشكەنتاي ءميناعا جىلۋ اتاپ، ونىڭ دەنساۋلىعىنىڭ اقاۋسىز بولىپ، باستاۋىشتان جوعارى مەكتەپتى جاقسى ناتيجەمەن تاۋىسۋىنا كەپىلدىك ەتەمىز. ءبىز مۇنى، ءسوزسىز،ورىنداي الامىز جانە ىستەۋگە ءتيىسپىز.
