− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا سويلەگەن ارقاۋ ءسوزى تۋرالى
حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
توڭىرەكتىڭ ءتورت بۇرىشىنان ساۋدا ەگەيلەرى، شار تاراپتان سيلى قوناقتار مەن دوستار جينالدى. التىن كۇزدە، تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسى شاڭحايدا اشىلدى. ارقاسىن چاڭجياڭ وزەنىنە سۇيەپ، كەۋدەسىن تىنىق مۇحيتقا تىرەگەن، جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىك اشۋىنا الدىمەن باستاماشى بولعان وسى ءبىر قالادا، جۇرتشىلىق «شىعىستاعى كەزدەسۋدە» بىرگە بولىپ، ىزگى ىستەردى كوبىرەك ىستەپ، تولىق تابىسپەن قايتۋدى ءۇمىت ەتتى.
«جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىن وتكىزۋ − جۇڭگونىڭ جاڭا كەزەكتى جوعارى دەڭگەيلى سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋدى كوزدەي وتىرىپ شىعارعان كەلەلى شەشىمى، جۇڭگونىڭ ىرىقتىلىقپەن دۇنيە جۇزىنە بازاردى اشىق ۇستاۋداعى كەلەلى شاراسى». تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا سويلەگەن ارقاۋ سوزىندە، ءتوراعا شي جينپيڭ تاريحي ۇلكەن جاعدايدى يگەرىپ، ادامزاتتىڭ بولاشاعىنا كوز تاستاپ، يمپورت كورمەسىنىڭ كەلەلى ءمانىن جەتە پايىمداپ، جۇڭگونىڭ مۇنان دا كورىكتى دۇنيە ءجۇزىن بىرگە قۇرۋ جونىندەگى قۋاتتاماسىن ايقىن العا قويىپ، سىرتقا ەسىكتى ونان ارى ايقارا اشۋدىڭ جۇڭگو قيمىلىن بايسالدىلىقپەن ايگىلەدى، بۇعان كورمەگە قاتىناسقان سيلى قوناقتار كۇشتى تىلەكتەستىك ءبىلدىرىپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ كەڭ كولەمدى نازارىن اۋداردى. وسى ءبىر ماڭىزدى سوزدە تەرەڭ وي جانە ناقتى شارالار قامتىلىپ، جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىكتى ونان ارى جوعارى دەڭگەيدە اشۋ، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى جەبەۋ سەنىمى مەن بەكىمىن، جاۋاپكەرشىلىگى مەن ارقالاعان مىندەتىن ايگىلەدى.
«الەمدە ادىلدىك بولسا، جول داڭعىل بولادى». جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسى − قازىرگە دەيىن دۇنيە جۇزىندەگى يمپورتتى نەگىزگى تاقىرىپ ەتكەن تۇڭعىش مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى كورمە، حالىقارالىق ساۋدانىڭ دامۋ تاريحىنداعى ۇلى باستاما. «جاڭا ءداۋىر، بولاشاقتان بىرگە يگىلىكتەنۋ» تاقىرىبىنداعى كورمەگە 172 مەملەكەت، رايون جانە حالىقارالىق ۇيىم، 360تان استام كاسىپورىن قاتىناستى، شەكارا ءىشى - سىرتىنان كەلگەن 400 مىڭنان استام ساتىپ الۋشى كورمەگە قاتىناسىپ كەڭەس وتكىزدى. مۇنداي سالتاناتتى جاعداي ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ «بۇل جۇڭگونىڭ جەكە ءانى ەمەس، قايتا ءار ەلدىڭ كولەمدى بىرىككەن حورى» دەگەن سوزىمەن بىردەي شىقتى. جۇڭگو وسى سالتاناتتى جينالىستى 2018 - جىلدان باستاپ وتكىزىپ، جۇڭگونىڭ كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن قولداۋ، ەركىن ساۋدانىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ دايەكتى تۇرعىسىن ايگىلەدى، جۇڭگونىڭ اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن ىلگەرىلەتۋدەگى، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن قولداۋداعى امالي ارەكەتى.
تاريح تەگەرشىگى العا قاراي زىرلايدى، ءداۋىر اعىمى ايبىندى. بۇگىنگى دۇنيە ءجۇزى جاڭا كەزەكتى زور دامۋدى، زور وزگەرىستى، زور رەتتەلۋدى باستان كەشىرۋدە، ءار ەلدىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ قاتىناسى كۇننەن - كۇنگە قويۋلاسا ءتۇستى. سونىمەن قاتار، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى ىشكەرىلەي رەتتەلىپ، قورعانىمپازدىق، سىڭار جاقتىلىق بەلەڭ بەرىپ، ورنىقسىز، تۇراقسىز فاكتورلار ءالى دە توتەنشە كوپ بولىپ وتىر. الايدا، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى كەرى بۇرۋعا كەلمەيتىن تاريحي اۋقىم، ول ادامنىڭ ەركىمەن وزگەرمەيدى، تاريحي ۇلكەن اۋقىم، ءسوز جوق، ايبىنمەن العا ىلگەرىلەي بەرەدى. تاريحقا قايىرىلا قاراۋ، بۇگىنگىنى تياناق ەتۋ، بولاشاققا كوز تاستاۋ بىزدەن ەسىك اشۋ، سەلبەستىك جاساۋ سەنىمىن بەكەمدەپ، حاۋىپ - قاتەرگە، سىن - سايىسقا بىرگە توتەپ بەرىپ، اسقان باتىلدىقپەن مۇنان دا تاماشا دۇنيە ءجۇزىن بىرگە قۇرۋدى قاجەت ەتەدى. ءتوراعا شي جينپيڭ سوزىندە ءارقايسى ەل «ەسىك اشىپ، توعىسۋعا تاباندى بولىپ، ءوزارا ءتيىمدى سەلبەستىك كەڭىستىگىن كەڭەيتۋ»، «جاڭالىق اشۋ ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋگە تاباندى بولىپ، جاڭا، كونە دەمەۋشى قۋاتتاردىڭ الماسۋىن جەدەلدەتۋ»، «سيىسىمدى، جالپىعا ءتيىمدى بولۋدان جازباي، ءار ەلدىڭ ورتاق دامۋىن جەبەۋ» كەرەك دەگەندەردى باسا دارىپتەدى، مۇنداعى ماقسات ءار ەلدىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ سەلبەستىگىن بەلسەنە جەبەپ، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ورتاق دامۋدى جۇزەگە اسىرۋ.
رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 جىلدان بەرى، جۇڭگو ەل قاقپاسىن اشىپ، قۇرىلىس جۇرگىزۋدەن جازباي، تۇيىقتىقتان، جارتىلاي تۇيىقتىقتان جان - جاقتى ەسىك اشۋداي ۇلى تاريحي بۇرىلىستى جۇزەگە اسىردى، ەسىك اشۋ زامانىمىزداعى جۇڭگونىڭ ايقىن بەلگىسىنە اينالدى. جۇڭگو سىرتقا ەسىكتى ۇزدىكسىز ايقارا اشىپ، ءوزىن دامىتۋمەن بىرگە، دۇنيە جۇزىنە باقىت جاراتتى. ءتوراعا شي جينپيڭ سوزىندە، يمپورت كومەسكى كۇشىن قاۋلاتۋ، بازارعا كىرۋگە رۇقسات ەتۋدى ۇزدىكسىز كەڭەيتۋ، حالىقارالىق ماڭداي الدى ساۋدا ورتاسىن قالىپتاستىرۋ، سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ جاڭا بەلەسىن تۇلعالاۋ، كوپ جاقتى جانە ەكى جاقتى سەلبەستىكتىڭ ىشكەرىلەي دامۋىن ىلگەرىلەتۋ سياقتى 5 جاقتان ىلگەرىلەتۋ تەبىنىن ارتتىرۋدى العا قويدى، مىنە بۇل سىرتقا ەسىكتى ونان ارى ايقارا اشۋ، سىرتقا ەسىكتى ونان ارى جوعارى دەڭگەيدە اشىپ، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن. اماليات جۇڭگونىڭ باستان - اياق الەمنىڭ بىرگە ەسىك اشۋىنىڭ ماڭىزدى ىلگەرىلەتۋشىسى، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىنىڭ ورنىقتى قوزعاۋشى كۇش قاينارى، ءار ەلدىڭ ساۋدا ورايىن كەڭەيتۋىندەگى ومىرشەڭ كۇشكە يە ءىرى بازارى، الەمدىك جونگە سالۋ رەفورماسىنىڭ بەلسەندى ۇلەسكەرى ەكەندىگىن دالەلدەپ بەردى ءارى دالەلدەي بەرەدى.
ەسىك اشۋ العا باسۋعا جەتكىزەدى، تۇيىقتالۋ تابيعي تۇردە ارتتا قالدىرادى. بۇگىن ەسىكتى ونان ارى ايقارا اشقان جۇڭگو قۇشاعىن كەڭ جايىپ، وزگە ەلدەردىڭ جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ دامۋ ورايىن يگەرىپ، جۇڭگونىڭ دامۋ تيىمدىلىگىنەن، قولايلىلىعىنان پايدالانۋىن قارسى الادى، ءارقايسى ەلمەن جاڭاشىل، سيىسىمدى اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن بىرگە قۇرىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ نىساناسى جولىندا تالىقپاي تالپىنىپ، ادامزاتتىڭ مۇنان دا جارقىن بولاشاعىن جاراتۋدى قالايدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 - ايدىڭ 5 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
