− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا سويلەگەن ارقاۋ ءسوزى تۋرالى
حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
باقىتتى ومىرگە تالپىنۋ − ءار ەل حالقىنىڭ ورتاق تىلەگى، حالىقتىڭ كۇتكەن ۇمىتىنەن شىعىپ، ادامزاتتىڭ العا باسۋىن ىلگەرىلەتۋ − تاريح جۇكتەگەن داۋىرلىك جاۋاپكەرلىك.
«ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ اناعۇرلىم اشىق، سيىسىمدى، جالپىعا ءتيىمدى، تەپە - تەڭ، تەڭ يگىلىكتەنۋ بەتالىسىنا قاراي دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، ءار ەل حالقىن ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى مەن دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ جەتىستىكتەرىنەن تەڭ يگىلىكتەندىرۋ كەرەك». تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا سويلەگەن ارقاۋ سوزىندە ءتوراعا شي جينپيڭ ءار ەلدى ايىرماشىلىق پەن الاۋىزدىقتى قايىرىپ تاستاۋعا، اركىم ءوز ارتىقشىلىعىن ساۋلەلەندىرۋگە، سيىسىمدى دامۋدى ىلگەرىلەتۋگە ۇندەپ، جۇڭگونىڭ جاۋاپكەرلىك ارقالايتىن ءىرى ەل ساناتىنداعى ءمورالدىق قاعيداسى مەن جاۋاپكەرلىگىن ايگىلەدى.
ءار ەل حالقىن ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى مەن دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ جەتىستىكتەرىنەن تەڭ يگىلىكتەندىرۋدە ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ تاريحي ۇلى اۋقىمىنا ۇيلەسۋ قاجەت. ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىنا قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش بەرىپ، ءار ەل حالقىن باقىتقا كەنەلتتى، ول قوعامدىق وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋىنىڭ وبيەكتيۆ تالابى جانە عىلىم - تەحنيكا العاباسارلىعىنىڭ تابيعي جەمىسى. بۇل اۋقىمدى كەرى بۇرۋعا كەلمەيدى، ادامنىڭ ەركى بويىنشا وزگەرمەيدى. قورعامپازدىق، سىڭارجاقتىلىق باس كوتەرگەن، كوپ جاقتىلىق پەن ەركىن ساۋدا ءتۇزىلىسى سوققىعا ۇشىراعان جاعدايدا، تەك اۋقىمعا ۇيلەسىپ، حاۋىپ - قاتەرلەر مەن سىن - سايىستارعا بىرگە توتەپ بەرۋ عانا دۇرىس تالعام بولماق. جۇڭگو ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ يگىلىگىن كورۋشى، ونان دا ماڭىزدىسى، ۇلەس قوسۋشىسى. وتكەن 40 جىلدا جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ەسىك اشۋ شارت - جاعدايىندا قول جەتتى، بولاشاقتا جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جۇزەگە اسىرۋدا، ءسوز جوق، اناعۇرلىم ەسىك اشقان شارت - جاعدايدا ءجۇرىلۋى ءتيىس. بۇل جۇڭگونىڭ دامۋ قاجەتىنە نەگىزدەلە وتىرىپ جاساعان ستراتەگيالىق تالعامى، سونداي - اق ناقتى ارەكەتىمەن ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل حالقىن باقىتقا كەنەلتۋى بولىپ تابىلادى. جۇڭگونىڭ ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋ اۋقىمىنا ۇيلەسكەن ناقتى ارەكەتى جۇڭگونىڭ ءوزىن دامىتۋمەن قوسا، دۇنيە جۇزىنە دە باقىت اكەلگەندىگىن تولىق دالەلدەدى.
ءار ەل حالقىن ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى مەن دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ جەتىستىكتەرىنەن تەڭ يگىلىكتەندىرۋدە اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن بىرگە قۇرۋ قاجەت. دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى تەرەڭ رەتتەلۋدى، وزگەرىستى باستان كەشىرگەن تۇستا، تەك اشىقتىق عانا تۇرلىشە مەملەكەتتەردىڭ ءبىر - بىرىنە پايدا جەتكىزۋىنە، بىرگە گۇلدەنۋىنە، باياندى دامۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى، ءار ەل جاساۋعا ءتيىستى پاراساتتى تالعام دا مىنە وسى. «ءوزارا بايلانىس بولسا، قاتار العا باسۋعا بولادى، ءبىر - بىرىنەن وقشاۋ بولسا، بارلىعى كەرى شەگىنەدى»، ءار ەل اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن تاباندىلىقپەن قۇرىپ، ايقىن تۋ ۇستاي وتىرىپ سىڭار جاقتىلىققا جانە قورعامپازدىققا قارسى تۇرىپ، ادىلەتتى، ۇيلەسىمدى، جاريا حالىقارالىق ەكونوميكا - ساۋدا ەرەجەسى جۇيەسىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ساۋدا مەن قارجى قوسۋدىڭ ەركىن، قولايلى بولۋىن ىلگەرىلەتىپ، الەمدىك ەكونوميكانىڭ اناعۇرلىم اشىقتىعىن، قارىم - قاتىناسىن، توعىسۋىن جەبەۋ ءتيىس. ءتوراعا شي جينپيڭ ارقاۋ سوزىندە مىنالاردى باسا دارىپتەدى: جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىن ءار جىلى وتكىزىپ قانا قالماستان، دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن كورسەتىپ، بارعان سايىن جاقسى وتكىزەدى. بۇل جۇڭگونىڭ اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدەگى ناقتى ارەكەتى. جۇڭگو «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل الەمگە اشىق، سەلبەسەتىن حالىقارالىق تۇعىر ازىرلەيدى. جۇڭگو اتقارعان ءبىرسىپىرا ارەكەتتەر بۇكىل الەمنىڭ ورتاق اشىقتىعىن ىلگەرىلەتۋ، اشىقتىق ارقىلى سەلبەستىك ورناتۋ، سەلبەسۋ ارقىلى دامۋدى جەبەۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى.
ءار ەل حالقىن ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى مەن دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ جەتىستىكتەرىنەن تەڭ يگىلىكتەندىرۋدە ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ اناعۇرلىم اشىق، سيىسىمدى، جالپىعا ءتيىمدى، تەپە - تەڭ، تەڭ يگىلىكتەنۋ بەتالىسىنا قاراي دامۋىن ىلگەرىلەتۋ قاجەت. قاتىستى ساناق بويىنشا قازىر الەمدىك گيني كوەففيتسەنتى 0.7 شاماسىنا جەتىپ، جۇرتقا بەلگىلى 0.6 سىندى «قاتەرلى سىزىقتان» اسىپ كەتكەن. سونىمەن بىرگە، الەمدىك كاسىپ قۇرىلىمنىڭ رەتتەلۋى دە تۇرلىشە كاسىپ پەن شوعىرعا ءدۇمپۋ الا كەلدى. وسىنداي «دامۋ قىزىل سيفرى» الدىندا، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ دامۋ بەتالىسىنا بەلسەنە جەتەكشىلىك ەتۋ قاجەت بولىپ وتىر. تەك ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋ ءۇردىسىن اناعۇرلىم ومىرشەڭ، اناعۇرلىم سيىسىمدى، اناعۇرلىم باياندى ەتىپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ وڭ اسەرىن اناعۇرلىم قاۋلاتىپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋ ءۇردىسىنىڭ قايتالاي تەڭگەرىلۋىن جۇزەگە اسىرعاندا عانا، تۇرلىشە مەملەكەتتى، تۇرلىشە جىكتى، تۇرلىشە قاۋىمدى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ پايداسىنان تەڭ يگىلىكتەندىرۋگە بولادى. ءتوراعا شي جينپيڭ جاريالاعان ەسىكتى اناعۇرلىم ايقارا اشۋ جونىندەگى 5 جاقتاعى ماڭىزدى شارا ناقتى ارەكەتتەر ارقىلى اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى اشىقتىقتى ىلگەرىلەتۋ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنا قولداۋ كورسەتۋ، ءار ەلدىڭ جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ دامۋ ورايىن مىقتى يگەرۋىن، جۇڭگو دامۋىنىڭ «جۇردەك پويەزىنا»، «باعىتتاس كولىگىنە» وتىرۋىن قارسى الىپ، بىرگە گۇلدەنۋدى، العا باسۋدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى.
«جالعىزدىڭ ءۇنى، جاياۋدىڭ شاڭى شىقپايدى». ادامزات تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتىپ، قول ۇستاسا قۇلشىنىپ، ءبىر بەتالىسپەن العا تارتىپ، ءار ەلدىڭ بىرگە دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل الەمنىڭ ورتاق اشىقتىعىن ىلگەرىلەتىپ، ءار ەل حالقىن ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى مەن دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ جەتىستىكتەرىنەن تەڭ يگىلىكتەندىرسەك بولعانى، ءبىز، ءسوز جوق، اناعۇرلىم كوركەم دۇنيە ءجۇزىن قۇرىپ شىعا الامىز.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 - ايدىڭ 8 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
