ءتىلشى گاي يوۋجۇن، ەرىكتى ءتىلشى ياڭ شۋحۋا
سينولوگيا ساباقحاناسى الىپ بايتەرەكتىڭ ساياسىندا تۇر، قار - مۇز الىستاعى تاۋلاردى كۇمىس جىپپەن زەرلەپ، كوركەمونەرشىلەر مۇنار ىشىندە قىل قالامدارىن كوسىلتە سۋرەت سالىپ، اۋىل ايەلدەرى وشاقتاردىڭ الدىندا ءدامى ءتىل ۇيىرەتىن اس دايىنداۋدا... موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانى ىنگىبۇلاق اۋىلى سايزىگوۋ قىستاعىنىڭ تاڭى شەبەر سالعان ماي بوياۋلى سۋرەتتەي كوز تارتىپ، تۇرمىس پەن كوركەمونەردىڭ تىنىسىنا تولعان.
قىستاق تۇرعىنى ۋاڭ شۋشياڭ وتباسىنىڭ تاڭى دا وسى تاۋلى قىستاقتىڭ تاڭى سياقتى باقىتتىڭ لەبىنە شومىپ اتتى.
12 - ايدىڭ 7 - كۇنى ءتىلشى ۋاڭ شۋشياڭنىڭ ۇيىنە باردى. جۇپىنى بالان ۇيگە ۋاقىتتىڭ ءىز - تاڭباسى اياۋسىز باسىلىپتى، قالتقى دودەگەگە التىن رەڭدى جۇگەرى مەن قىزىلبۇرىش ءىلىنىپتى، اينەك تەرەزەدەن تەرەزە تەكشەسىندەگى جايقالا اشىلعان كۇلگىن كوكەك گۇلى كوزگە تۇسەدى. ۇيدە سۋمەن قامداۋ، سۋ ىعىستىرۋ قۇرىلعىسى، مونشا، ولشەمدى اسحانا، كەڭ جولاقتى بەلدەۋ قۇرىلعىسى سياقتىلار تولىق ەكەن. بۇل ارا بەينە قىستاق تۇرعىندارىنىڭ «بولمە سىرتىندا بەس مىڭ جىلدىق وركەنيەت، بولمە ىشىندە بەس جۇلدىزدى قىزمەت وتەۋ» دەپ بەينەلەگەنىندەي ەدى.
ۋاڭ شۋشياڭنىڭ ءۇيى قازىر قوناقجايعا اينالىپتى، ءار بولمەگە بىرنەشە سۋرەتتەر قويىلىپتى. سۋرەتتەردىڭ مازمۇنى تۇگەلدەي سايزىگوۋ قىستاعىنىڭ كورىنىستەرى. قاراپ تۇرساڭىز، سۋرەتتەردەن دالاداعى گۇل - شوپتەردىڭ حوش ءيىسى مۇرىنعا كەلگەندەي. ءتىلشى كەلگەنىن كورگەن ۋاڭ شۋشياڭ اڭگىمە تيەگىن بىردەن اعىتتى: «قىستاعىمىزعا جىلدىڭ ءتورت ماۋسىمىندا تۇگەلدەي كوركەمونەرشىلەر كەلىپ كورىنىس الىپ، شىعارماشىلىقپەن شۇعىلدانادى، سەيىل - سەرۋەنگە ساياحاتشىلار دا مولىنان كەلەدى. كوركەمونەرشىلەر كەتەرىندە بىزگە سۋرەت سيلايدى». اڭگىمە اراسىندا ۋاڭ شۋشياڭنىڭ قول تەلەفونى سايراي جونەلدى، ۇرىمجىلىك ساياحاتشى جەرگىلىكتى ورىننان كارتوپ بالدىرشاسىن ساتىپ الماقشى ەكەن.
«وسىدان نەشە ون جىلدىڭ الدىندا بۇل جاعداي تۇسىمىزگە دە كىرمەيتىن»، - دەدى ۋاڭ شۋشياڭ. بۇرىن سايزىگوۋ قىستاعى «كەدەيلىكپەن»، «توماعا - تۇيىقتىعىمەن» «ايگىلى» ەدى. قىرقا - جىرالارداعى تۇلكى قۇرساق ەڭبەك ىستەگەن كۇندەر، الاسا دا كونەتوز كەسەكتەن جينالعان جاتاعان ءۇي، لاي - بالشىق بولىپ جاتاتىن توپىراق جول... وسىنىڭ ءبارى - ءبارى رەڭسىز فوتو سۋرەت سەكىلدى ۋاڭ شۋشياڭنىڭ الىگە دەيىن ەسىندە.
وتكەن عاسىردىڭ 80 - جىلدارىنىڭ باسىندا رەفورمانىڭ كوكتەم سامالى وسى شەت - شالعاي قىستاققا جەتىپ، قىستاقتا ءونىمدى وتباسىلارىنا كوتەرمەگە بەرۋ جۇرگىزىلدى. ۋاڭ شۋشياڭ وتباسىنىڭ تۇرمىس شارت - جاعدايى كۇن سايىن جاقساردى. كەيىن ولار جاڭا ءۇي سالىپ الدى، ءبىر ءۇيلى جان اقىرى سول جىلدارداعى ەڭ جاقسى تاس كەرپىش قۇرىلىمدى بالان ۇيگە كوشىپ كىردى. كەيىنگى جىلداردان بەرى سۋ قۇبىرى، تابيعي گاز، پار ۇيگە كىرگىزىلىپ، شات - شادىمان تۇرمىس باستالدى.
جۋىرداعى جىلدارى سايزىگوۋ قىستاعىنىڭ جىم - جىرت تاۋلى قىستاق سىندى كورىنىسى جەر - جەردىڭ كوركەمونەرشىلەرىن وزىنە باۋرادى. 2014 - جىلى اۋدان وسى ارادا «سايزىگوۋ كوركەمونەرشىلەر قىستاعىن» تۇلعالاۋدى جولعا قويىپ، ەرەكشە سەيىل - سەرۋەن ساياحاتىن دامىتتى. ەڭ اۋەلى، ايگىلى جازۋشى ليۋ لياڭچىڭ قىستاقتا «موري كىتاپحاناسىن» قۇردى، ىلە - شالا ايگىلى جازۋشى جيا پيڭۋا، ايگىلى سۋرەتشى ۋاڭ گاڭ سياقتىلار ىلگەرىندى - كەيىندى «پيڭۋا كىتاپ ءۇيى»، «ۋاڭ گاڭ سۋرەتحاناسى» سياقتىلاردى قۇردى. وسىدان كەيىن شينجياڭنىڭ ءىشى - سىرتىنداعى كوپتەگەن جازۋشى، كوركەمونەرشىلەر ىركەس - تىركەس وسى اراعا قونىس تەۋىپ، وسى ارادا جۇمىس ءۇيىن قۇرىپ، ساياحاتتاي كەلىپ تۇرىپ جاسامپازدىقپەن شۇعىلداندى. وسى ارادا ىلگەرىندى - كەيىندى ەكى كەزەك «جىبەك جولى موري سايزىگوۋ اۋىل - قىستاق ادەبيەت - كوركەمونەر سيلىعىن» تاراتۋ سالتى جانە ءتۇرلى ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەردى تاربيەلەۋ قيمىلى وتكىزىلىپ، سايزىگوۋ قىستاعىنىڭ اتاعىن الىسقا جەتكىزدى، سونىمەن قىستاقتا ساياحات كاسىبى جانداندى. اۋدان، اۋىل، قىستاق ۇتىمدى ساتتەن پايدالانىپ جەتەكشىلىك ەتىپ، مادەنيەت ارقىلى كورىكتى اۋىل - قىستاقتى تۇلعالاپ، «كوركەمونەر ＋ ساياحات ＋ اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى» سىندى دامۋ جولىن ىلگەرىلەتىپ، فۋنكتسيالاردىڭ ورنالاسۋىن كەمەلدەندىرىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى 30 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، قىستاقتا سينولوگيا ساباقحاناسى، كوركەمونەرشىلەر جۇمىس ءۇيى، سايزىگوۋ ساياحاتشىلارعا قىزمەت وتەۋ ورتالىعى سياقتى قۇرىلعىلاردى سالدى. سونىمەن بىرگە، ۇكىمەت ۇسىنىلىمدى ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، قىستاقتىڭ بەت - بەينەسىن، كەلبەتىن جاقسارتتى، اسفالت جولدى وتباسىلارىنىڭ ەسىك الدىنا دەيىن جەتكىزىپ، نەگىزگى جولدارعا شىراق ورناتىپ، تۇتاس قىستاقتىڭ كوركى مەن مازمۇنىن جوعارىلاتتى، شينجياڭنىڭ ءىشى - سىرتىنان اتاعىن ەستىپ كەلگەن ساياحاتشىلاردىڭ اياعى ۇزىلمەدى. ساياحاتتىڭ قاۋىرت كەزدەرىندە قوناق ءۇي جەتىسپەيتىن بولدى.
«قازىر ءۇيىمىز كورىنىس رايونىندا، كورىنىس رايونى − ءبىزدىڭ ءۇيىمىز»، - دەدى ۋاڭ شۋشياڭ قۋانىشپەن.
وسى بىرنەشە جىلدا حالىقتىق تۇسەلحانالاردىڭ ساۋداسى كۇسەتتەندى. قىستاق تۇرعىندارى ەرەكشە اس - سۋ كاسىبى ساۋداسىن ىستەپ، اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ جانە قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋ - ساتۋمەن جابال شۇعىلداندى. تۇتاس قىستاقتاعى 128 وتباسىنىڭ ءارقايسىسىنا ءداستۇرلى ەجەلگى تۇراقتاردى جاقسارتۋعا 18 مىڭ يۋاننان جاردەماقى بەرىلدى. ۋاڭ شۋشياڭ ەرلى - زايىپتىلار بالان ۇيىندە «شياڭلي» قوناقجايىن اشىپ، جىلىنا 150 مىڭ يۋان توڭىرەگىندە كىرىس كىرگىزدى. سونىمەن بىرگە، ولاردىڭ قولدا باققان تاۋىق، جاڭبىر سۋىمەن وسكەن ءبيداي ۇنى، كەندىر مايى، كارتوپ بالدىرشاسى سياقتى ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرى دە ساۋداسى كۇسەت ونىمگە اينالدى.
كورىنىسى كوز تارتقان قىستاقتا سايزىگوۋ قىستاعىنىڭ تۇرعىندارى ساياحاتتىڭ «التىن كەسەسىن» قولدارىنا الىپ، بايۋ تاجىريبەسىن مولايتا ءتۇستى. تولىقسىز ساناققا قاراعاندا، بيىل جىل باسىنان قازىرگە دەيىن قىستاقتاعى قوناقجايلارعا كەلگەن ساياحاتشى 300 مىڭ ادام - رەتكە جەتكەن. ىنگىبۇلاق اۋىلدىق پارتكومنىڭ شۋجيى فىڭ جيننيان: مۇنان كەيىن سايزىگوۋ قىستاعى جۇڭگو اۋىل - قىستاق ساياحات مادەنيەتىندەگى ايگىلى قىستاققا اينالادى، - دەدى.
تاۋ - وزەندەر سول باياعى قالپىندا، بايىرعى اعاشتار مەن ەجەلگى تۇراقتار دا سول باياعى كۇيىندە. ءبىراق رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋدىڭ حالىققا ءتيىمدى ءتۇرلى ساياساتتارىنىڭ ىلگەرىلەتۋىندە قىستاقتا تەرەڭ وزگەرىستەر تۋىلىپ، بۇرىنعىدان ارى كوركەيە تۇسۋدە.
