ءتىلشى جاۋ شييا
ءبىر دوسكا مەن ءبىر تال بوردان سۇيىق كريستالدى تۇرتپەلى ەكران ءبىر تۇلعالانعان اپپاراتقا دەيىن؛ توعىز جىلدىق مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدى نەگىزىنەن جالپىلاستىرۋدان وقۋ - اعارتۋدىڭ وسىزاماندانۋىن جەدەل ىلگەرىلەتۋگە دەيىن... رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 جىلدان بەرى، رايونىمىز وقۋ - اعارتۋدى كەلەلى حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسى رەتىندە الدىمەن دامىتاتىن ستراتەگيالىق ورىنعا قويدى، وقۋ - اعارتۋ ادىلدىگىنىڭ نۇر - شۇعىلاسى سان مىڭداعان وتباسىنا شاشىلدى.
وقۋ - اعارتۋ ادىلدىگى قامتاماسىز ەتىلدى
«1979 - جىلى مەكتەپتە قارا كەرپىشتەن سالىنعان بەس ساباقحانا عانا بار ەدى، وقۋشىلاردىڭ پارتاسى قاراپايىم اعاش تاقتايدان قۇراستىرىلعان، سەمەنتپەن سىلانعان تام قابىرعاسى دوسكا بولعان. كلاستىڭ توبەسىنەن جازدا جاڭبىر تامشىلاپ، قىستا جەل ازىنايتىن، مەكتەپ اۋلاسىندا داۋال دا جوق ەدى...»، - دەدى 12 - ايدىڭ 10 - كۇنى قىزمەتكە ەندى عانا قاتىناسقان كەزىن ەسكە العان بۇراتالا قالاسى شويىڭپان قالاشىعى سەنترلى باستاۋىش مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسى حو گۋاڭنيان ەرەكشە تەبىرەنىپ.
بۇگىندە شويىڭپان قالاشىعى سەنترلى باستاۋىش مەكتەبىندە شىت جاڭا وقىتۋ عيماراتتارى بوي كوتەردى، مەكتەپتە كىتاپحانا، تاجىريبەحانا، مۋزيكا ساباقحاناسى جانە كوپ مەديالى ساباقحانا تۇگەل تولىق.
اۋىل - قىستاق وقۋ - اعارتۋىنداعى وزگەرىستەردە ءداۋىردىڭ دامۋىنىڭ ءىزى جاتىر.
رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 جىلدان بەرى، اسىرەسە، پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، رايونىمىز باستان - اياق وقۋ - اعارتۋدى الدىمەن دامىتاتىن ستراتەگيالىق ورىنعا قويىپ، بۇكىل شينجياڭنىڭ كۇشىن جۇمىلدىرىپ وقۋ - اعارتۋدىڭ دامۋىن تەجەپ وتىرعان ءتۇبىرلى، ۇزاق ۋاقىتتىق، نەگىزدىك ماسەلەلەردى شەشتى. ساناققا نەگىزدەلگەندە، «12 - بەسجىلدىق» جوبا مەزگىلىندە، بۇكىل رايونىمىزدىڭ قازىنالىق وقۋ - اعارتۋ قاراجاتىنا جىلدىق ۇسىنىلىمى دەرلىك 50 ميلليارد يۋاننان اسىپ، بۇكىل ەلدىڭ ورتاشا دەڭگەيىنەن جوعارى بولعان. وقۋ - اعارتۋدى الدىمەن دامىتۋدىڭ ارقاسىندا رايونىمىزدىڭ قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋ ساپاسى كورنەكتى جوعارىلاپ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ، جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋ، كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋ نىق قاداممەن دامىپ، بۇقارا ناقتى تابىستاردان يگىلىكتەندى.
2016 - جىلدىڭ اياعىندا، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ وقۋ - اعارتۋ قىزمەت كوميتەتىنىڭ رەتتەلىپ كۇشەيتىلگەننەن كەيىن اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ توتە قاراستىلىعىنا ءوتۋى رايونىمىزدىڭ وقۋ - اعارتۋ ءىسى رەفورماسىنىڭ، دامۋىنىڭ تىڭ ساتىعا وتكەندىگىن ايگىلەيدى.
ىشكى ولكەلەردەگى شينجياڭ تولىق ورتا كلاستارى، شينجياڭ رايونى ىشىندەگى ورتالاۋ كلاستارى سياقتى وقۋ - اعارتۋ ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزۋ ساياساتىن اتقارۋدان مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەدەن جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋعا دەيىن «تولىق قاپىسىز جالعاستىرىلعان» قارجىلاي كومەك جۇيەسىن قۇرۋعا، ودان مەكتەپكە دەيىنگى قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋ ينجەنەرياسىن، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ بىركەلكى دامۋىن بەلسەنە ىلگەرىلەتۋ قىزمەتىنە دەيىن، رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 جىلدان بەرى، وقۋ - اعارتۋ ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزۋ ينجەنەريالارىنىڭ ءبىر - بىرلەپ اتقارىلۋى رايونىمىزدىڭ وقۋ - اعارتۋ ءىسىنىڭ جالىندى ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. 2017 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن، بۇكىل رايونىمىزداعى ءار دارەجەلى، ءار ءتۇرلى مەكتەپ 12 مىڭ 931گە جەتتى، مەكتەپتە وقيتىن وقۋشى سانى 1978 - جىلعى 2 ميلليون 901 مىڭ ادامنان 5 ميلليون 887 مىڭ 900 ادامعا ارتتى، ورتا ەسەپپەن ءار 10 مىڭ ادام ىشىندەگى جوعارى مەكتەپ وقۋشى سانى 8.3 ادامنان 144.6 ادامعا ارتتى.
قازىر بۇكىل رايونىمىز مەكتەپكە دەيىنگى وقۋ - اعارتۋ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ، ورتا مەكتەپ ساتىسىنداعى وقۋ - اعارتۋ، ورتا دارەجەلى كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋ، ەرەكشە وقۋ - اعارتۋ ءوزارا جالعاسقان، ۇكىمەت باسقارۋىنداعى وقۋ - اعارتۋ مەن حالىق باسقارۋىنداعى وقۋ - اعارتۋ ءبىر - ءبىرىن تولىقتاعان، مەكتەپ كولەمى ۇيلەسىمدى، قالا مەن اۋىلدى قامتىعان، بۇقاراعا قولايلى بولعان، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋمەن ءوزارا سايكەسكەن ءار دارەجەلى، ءار ءتۇرلى وقۋ - اعارتۋ بىرتىندەپ سايكەستى داميتىن وقۋ - اعارتۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرىپ ۇلگىردى.
قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋىنىڭ ساپاسى جىل سايىن جاقسارۋدا
12 - ايدىڭ 6 - كۇنى يىڭسار اۋدانى ماڭشين اۋىلى اراءمالى قىستاعىنىڭ بالاباقشاسىندا، بالالار وقىتۋشىمەن بىرگە بالالار ءانىن ايتۋدى ۇيرەنىپ جاتتى، بۇل بالالار ەڭ ۇناتاتىن ساباقتىڭ ءبىرى ەدى. باقشاعا كەلگەنىنە نەبارى 3 اي عانا تولعانىمەن، 4 جاستاعى الىمجان مامەت ءبىرتالاي ءسوز ۇيرەنىپ الىپتى: «بيىل 4 جاستامىن، تومەنگى كلاستا وقيمىن، بۇل جەردى جاقسى كورەمىن».
الىمجاننىڭ پۋتۇڭحۋامەن سويلەگەنىن ەستىپ تۇرعان اكەسى مامەت ياسىن قۋانا: پۋتۇڭحۋانى جاقسى سويلەي المايمىن، زات ساتىپ العاندا، ءىس بىتىرگەندە قيىنالىپ قالامىن. قازىر ءۇيىمىزدىڭ جانىنان وسىنداي ادەمى بالاباقشا سالىندى، بالالار تەگىن وقيدى، ونىڭ ۇستىنە 3 ۋاق تاماعىن دا بەرەدى، قۋانىشىمىز قوينىمىزعا سيمايدى، - دەدى.
بالاباقشانىڭ ءۇي ىرگەسىندە سالىنۋى − مەملەكەتتىڭ شينجياڭنىڭ قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋىنا نازار اۋدارعاندىعىنىڭ ناتيجەسى، قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋى الدىڭعى عاسىردىڭ 80 - جىلدارىندا العا قويىلعاننان بەرى 30 نەشە جىلدى باستان وتكەردى. ورتالىقتان جەرگىلىكتى ورىندارعا دەيىن، ءار دارەجەلى پارتكوم مەن ۇكىمەت قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋىن ىلگەرىلەتۋدى حالىق تۇرمىسى قۇرىلىسىنىڭ ماڭىزدى تۇتقاسى رەتىندە يگەردى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، اسىرەسە، اۆتونوميالى رايوندىق 9 - رەتكى پارتيا قۇرىلتايىنان بەرى، رايونىمىز مەكتەپكە دەيىنگى قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋىن ىلگەرىلەتۋ نىساناسىن ايقىندادى. بالاباقشا قۇرىلىسى، وقىتۋشىلاردى سەپتەۋ، وقۋلىق ىستەتۋ جاقتارىندا عىلمي، «كەشەندى شارا» قولدانعاندىقتان، قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋ رەفورماسى، دامۋى جەدەل ىلگەرىلەتىلدى.
«بىردە - ءبىر بالاباقشانىڭ ساپاسى ناشار بولماۋ، بىردە - ءبىر بالانى قاعىس قالدىرماۋ» تالابى بويىنشا، 2017 - جىلى بۇكىل شينجياڭدا 4408 جوعارى ساپالى، ورتاسى جاقسى، قۇرىلعىلارى كەمەلدى اۋىل - قىستاق بالا - باقشاسى جاڭادان سالىندى، كەڭەيتىپ سالىندى. قىسقا عانا ءبىر جىل ۋاقىتتا، جاڭادان سالىنعان بالاباقشالارى جاڭبىردان كەيىنگى جاۋقازىنداي تيانشاننىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىندە بوي كوتەرىپ، بۇكىل شينجياڭنىڭ اۋىل - قىستاقتارىنداعى وقۋ جاسىنداعى ءبىر ميلليون 176 مىڭ 200 بالانىڭ مەيىرلى، جايلى ورتادا كوڭىلدى ەسەيىپ - ەرجەتۋىنە، رايونىمىزدىڭ قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋ دامۋىنىڭ نەگىزىن بەكەمدەۋىنە مۇمكىندىك جاراتتى. 2017 - جىلى رايونىمىزدا مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەدە مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ تاربيەسى بۇكىلدەي جۇزەگە اسىرىلدى، باستاۋىشتىڭ 1 - جىلدىقتارىنان، ورتالاۋ مەكتەپتەردىڭ 1 - جىلدىقتارىنان باستاپ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋمەن ساباق بەرۋ جۇزەگە اسىرىلدى؛ بيىل كۇزدەگى وقۋ ماۋسىمىندا، بۇكىل رايونىمىز مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ ساتىسىندا مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ وقىتۋىمەن جاپپاي قامتۋدى جۇزگە اسىردى، كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋ، جوعارى دارەجەلى وقۋ - اعارتۋ سالاسىندا مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋمەن وقىتۋ قىزمەتى جاپپاي ىلگەرىلەتىلدى. وقۋ - اعارتۋ مينيسترلىگى جەتەكشىلىك ەتكەن مەملەكەت دارەجەلى باقىلاۋ - تەكسەرۋ ناتيجەسى جۋىق جىلداردان بەرى رايونىمىزدىڭ قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋ ساپاسىنىڭ ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەپ، جىل سايىن جاقسارۋعا بەت العاندىعىن ايگىلەدى.
وقىتۋشىلار قوسىنى ۇزدىكسىز ساپالىلاندى
12 - ايدىڭ 8 - كۇنى قاشقار كونەشار اۋدانى توققۇزاق قالاشىعى سەنترلى باستاۋىش مەكتەبىنىڭ حاتكەرلىك كلاسىندا، 5 - جىلدىق 3 - كلاسىنىڭ وقۋشىسى نۇرسابي باتىر ساباقتاستارىمەن بىرگە شۋان قاعازىنا «قامقورلىقتى ءبىلۋ، قامقورلىققا العىس ايتۋ، قامقورلىقتى اقتاۋ» دەگەن 6 ءارىپتى جازدى. «بۇل 6 ءارىپ ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ مەكتەپ اقىلياسى، كوپشىلىكتىڭ ەستە بەرىك ساقتاۋىن ءۇمىت ەتەمىن. ساباقتاستاردىڭ حاتكەرلىك ونەرىندە زور ىلگەرىلەۋشىلىك بار، وتە تاماشا جازدىڭدار»، - دەدى سول جەردە جەتەكشىلىك ەتىپ جاتقان وقىتۋشى ليۋ جۇن.
ليۋ جۇن چۇڭچيڭ سانشيا شۋەيۋانىنىڭ اسەمونەر شۋەيۋانىنان وقۋ تاۋىسقان، بيىل اۋداننىڭ دارىندى ەنگىزۋ جوسپارى بويىنشا وسى اراعا كەلىپ وقىتۋشى بولدى. «مەكتەپ ءبىز ءۇشىن جاڭادان وقىتۋشىلار اينالمالى ءۇيىن سالىپ، ۇيرەنۋىمىز، ەسەيىپ - ەرجەتۋىمىز ءۇشىن تۇعىر ازىرلەدى، مەن وسى ارادا تامىر تارتىپ قالۋعا بەكىدىم. بيىل توققۇزاق قالاشىعى سەنترلى باستاۋىش مەكتەبى جاڭادان 40 وقىتۋشى قابىلدادى. كەزىندەگى 20 نەشە وقىتۋشى كوبەيىپ بۇگىنگى كۇندە 87گە جەتكەن وسى مەكتەپ بۇكىل شينجياڭنىڭ قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋىنان ۇلگى كورسەتۋ بازاسىنا اينالدى.
وقىتۋشى − وقۋ - اعارتۋدى ورگە باستىرۋدىڭ نەگىزى، گۇلدەندىرۋدىڭ قاينارى، ءاربىر بالانىڭ اقاۋسىز - ەسەيىپ - ەرجەتۋىنىڭ، حالىق رازى بولاتىن وقۋ - اعارتۋدى ويداعىداي قۇرۋدىڭ اۋىر مىندەتىن ارقالايدى.
اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم مەن ۇكىمەت وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلىسىن ماڭىزدى ورىنعا قويىپ، ءبىر - سىپىرا ساياساتتىق شارالاردى جولعا قويىپ، ۇستازدىق ءمورالدى سومداپ، وقىتۋشىلاردىڭ قابىلەتىن كۇشەيتىپ، پارتيا مەن حالىق رازى بولاتىن وقىتۋشىلار قوسىنىن باۋلىدى، جەتىلدىردى. بۇكىل رايوندا ارناۋلى وقىتۋشىلار سانى 1978 - جىلعى 130 مىڭ 400 ادامنان قازىر 375 مىڭ 900 ادامعا كوبەيدى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، رايونىمىز «وڭتۇستىك شينجياڭعا بەيىمدەۋ، اۋىل - قىستاقتى ءتۇيىن ەتۋ، مەكتەپكە دەيىنگى وقىتۋدى تەڭ قامتۋ، باستاما جىلدىقتاردى الدىمەن ويلاستىرۋ» پرينسيبىنە ساي، كىرگىزۋ قاقپاسىن ويداعىداي مەڭگەرۋ، شىعارۋ قاقپاسىن ىركىلىسسىزدەندىرۋ، سۇرانىس بويىنشا جوعارى ساپالى وقىتۋشىلاردى تولىقتاپ، وقىتۋشىلار قوسىنىنىڭ سالىستىرماسى مەن قۇرىلىمىن جاقسارتىپ جانە ساپالىلاندىرىپ، وقىتۋشىلاردىڭ جالپىلىق ورەسى بىرتىندەپ جوعارىلادى. 2016 - جىل، 2017 - جىلدى مىسالعا الساق، بۇكىل رايونىمىز ورتا، باستاۋىش مەكتەپ جانە بالاباقشا وقىتۋشىلارىنان جالپى 73 مىڭ 500 ادامدى تولىقتاپ، وقىتۋشىلار قۇرىلىمى كورنەكتى ساپالىلاندى.
شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، تاڭداۋلى وقىتۋشىلاردى الىپ قالۋ قاجەت، تاڭداۋلى وقىتۋشىلاردى تاربيەلەۋ دە قاجەت.
مەملەكەتتىڭ ارناۋلى شتات جوسپارى مەن اۆتونوميالى رايوننىڭ ادەتتەگى ورتا مەكتەپ وقىتۋشىلارىن قابىلداۋ جوسپارىن اتقارۋ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنداعى تۇتاسقان اۋىر كەدەي اۋدان، اۋىل، قىستاق وقىتۋشىلارىنىڭ تۇرمىس جاردەماقى ساياساتىن تياناقتاندىرۋ، وقىتۋشىلاردى تولىقتاۋ، اۋىس - ءتۇيىس جاساۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ... ءبىر - بىرىنە جالعاسقان ساياسات، شارالار قالىڭ وقىتۋشىلارعا اناعۇرلىم كوپ داڭق سەزىمىن، باقىت سەزىمىن سيلادى، سونىمەن بىرگە بۇكىل شينجياڭنىڭ وقۋ - اعارتۋىنىڭ اقاۋسىز دامۋىنا بەرىك نەگىز قالادى.
