− رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋعا ارنالعان كولەمدى كورمە كورەرمەندەر اراسىندا قىزۋ اڭىس قوزعادى
ليۋ ياڭياڭ، ليۋ كايشيۇڭ، شى گى
«ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى ءونىم قۇنى جىلىنا ورتا ەسەپپەن %9.5 ارتتى»، «بۇكىل ەلىمىزدەگى تۇرعىنداردىڭ جان باسىندىق قولداعى تابىسى ءىس جۇزىندە 22.8 ەسە ارتتى»، «جۇڭگونىڭ توردا بولشەك ساتۋ بازارىنىڭ كولەمى ءۇرتىس 5 جىل دۇنيە ءجۇزى بويىنشا 1 - ورىندى يەلەدى»... مەملەكەتتىك مۇراجايدا وتكىزىلگەن «ۇلى وزگەرىس − رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋعا ارنالعان كولەمدى كورمەدەگى» ەكونوميكالىق ساندى مالىمەتتەر 40 جىلدان بەرگى ەلىمىز حالقىنىڭ تۇرمىسىنداعى زور وزگەرىستەردى ەستەلىككە ءتۇسىرىپ جانە ايعاقتاپ، كورەرمەندەردىڭ ايرىقشا قولداۋىنا يە بولدى.
«رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 جىلدا وسىنداي تابىستارعا قول جەتكىزۋ توتەنشە كەرەمەتتىك». حىنان ولكەسىنىڭ لوياڭ قالاسىنان كەلگەن لي اتاي تەبىرەنگەن سەزىممەن بىلاي دەدى: «جۇڭگونىڭ رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋى تۇرمىسىمىزدى وزگەرتتى، تۇرمىسىمىزدىڭ بارعان سايىن جاقسارعاندىعىن سەزىندىم. زەينەتاقىم بۇرىنعى بىرنەشە ءجۇز يۋاننان ارتىپ قازىر 3000 يۋانعا جەتتى، زەينەتاقى مەن ەمدەۋدى قامسىزداندىرۋ قارتايعان شاعىمدا تۇرمىسىمدى قامتاماسىزداندىردى».
40 جىلدان بەرى رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ اساۋ تولقىنى بۇقارانىڭ تۇرمىسىن بارىنشا جاقسارتتى، ءاربىر قالادا، ءاربىر اۋىل - قىستاقتا، ءاربىر وتباسىندا جەر - كوكتى ءدۇر سىلكىندىرەرلىكتەي وزگەرىستەر تۋدىردى.
«كورمەنى كورىپ، زامان زىمىرانىنا وتىرعانداي بولدىم. سوڭعى جىلداردان بەرگى وزگەرىستەر، شىنىندا، توتەنشە زور ەكەن، توتەنشە تەبىرەندىم!». بەيجيڭدەگى ءبىر فينانس قۇرىلىمىنان كەلگەن زىڭ ياڭچين: ءار جىلى كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە اۋىلىم چاڭشاعا قايتقانىمدا، جىل سايىن وزگەرىپ تۇراتىندىعىن، بارعان سايىن جاقسارىپ كەلە جاتقاندىعىن سەزىنەمىن، - دەدى. رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋ حالىقتىڭ تۇرمىسىن جاقسارتتى، اۋىلدىڭ بەت - بەينەسىن وزگەرتتى.
1982 - جىلى تۇسىرىلگەن قىستىق بايساي الۋ ءۇشىن قاتارعا ءتىزىلىپ تۇرعانداردىڭ سۋرەتى الدىندا، كورمەنى تاماشالاي كەلگەن بىرنەشە اپاي كوجە - قاتىق جاعىنداعى وزگەرىستەردى اڭگىمەلەدى: «ۇيگە بايساي تاسيتىن كەز تاريحقا اينالدى، قىستا كوكونىس ساقتامايتىن بولدىق، قانداي كوكونىس الامىز دەسەك ءبارى بار». «راس ايتاسىڭ، قازىر توردان جەر - الەمدەگى جەمىس - جيدەك، كوكونىستىڭ ءبارىن ساتىپ الىپ جەي الاتىن بولدىق».
40 جىلدا جۇڭگونىڭ جىلدىق استىق ءونىم مولشەرى 300 ميلليون توننادان ارتىپ 600 ميلليون تونناعا جەتتى، ەت، جۇمىرتقا، ءسۇت، كوكونىس، شاي جانە سۋ ونىمدەرى سياقتىلار بارعان سايىن مولايىپ، قامداۋ جەتىسپەۋ، ءونىم ءتۇرى ءبىرىڭعاي بولۋدان ءونىم الۋان ءتۇرلى بولۋ مەن قامداۋ جەتكىلىكتى بولۋعا قاراي وزگەردى؛ تاۋار اينالىمىندا ءوڭىر، كاسىپ سالاسى سياقتى جاقتارداعى شەكتەمەلىك تالقاندالىپ، اناعۇرلىم كەڭ كولەمدەگى «ۇلكەن اينالىم ارناسى» جۇزەگە استى؛ جىلجىمالى عالامتور تەحنيكاسى كۇننەن - كۇنگە جاڭارىپ، بولشەك ساتۋ جاڭا جاعدايى، جاڭا ۇلگىسى ۇزدىكسىز جارىققا شىقتى.
رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ اياق الىسىمەن بىرگە، حالىقتىڭ تۇرمىس دەڭگەيى كورنەكتى جوعارىلادى. ىشەر اس، كيەر كيىم، تۇرعىن ءۇي، تۇتىنۋ، ءجۇرىس - تۇرىس جاعىندا كورنەكتى وزگەرىس جارىققا شىقتى.
ءبىر پويەز مودەلىنىڭ الدىندا، بەيجيڭدە قىزمەت ىستەيتىن شىعىس سولتۇستىكتەن كەلگەن ۋاڭ مىرزا اسەرلەنىپ: «وسى جىلدارى قاتىناس، حابارلاسۋ سياقتى جاقتارداعى وزگەرىس توتەنشە زور بولدى. جاسىل پويەزدەن جوعارى قارقىندى پويەزگە دەيىن، اۋىلعا قايتقاندا جولعا كەتەتىن ۋاقىتىمىز قىسقاردى، بەلەتتى، تاماقتى توردان ساتىپ الاتىن بولدىق، ءجۇرىس - تۇرىسىمىزعا توتەنشە قولايلى بولدى».
ەلىمىز دۇنيە جۇزىندەگى كولەمى ەڭ ۇلكەن، اينالىم قارقىنى ەڭ تەز، تولىق يەلىكتەگى ءبىلىم مەنشىگى ۇقىعىنا يە جوعارى قارقىندى تەمىر جول تورىن قۇردى. جوعارى قارقىندى تەمىر جول اينالىمعا قوسىلعاننان بەرى، بەيجيڭ، شاڭحاي، گۋاڭجوۋ سياقتى ەرەكشە ۇلكەن قالالاردى ورتالىق ەتكەن «جارتى ساعاتتان 4 ساعاتقا دەيىنگى» جوعارى قارقىندى تەمىر جول قالا شەڭبەرىن قالىپتاستىردى.
40 جىل دامۋ ارقىلى بۇگىنگى جۇڭگو توڭىرەكتىڭ ءتورت بۇرىشىن تۇتاستىرىپ، بۇقارانىڭ ءجۇرىس - تۇرىسىنا اسا قولايلىلىق جاسالدى. تەمىر جول جولاۋشى تاسىمال مولشەرى 1978 - جىلعى 815 ميلليون ادام - رەتتەن ارتىپ 2017 - جىلى 3 ميلليارد 84 ميلليون ادام - رەتكە جەتتى؛ تاس جول قۇرىلىسى قارىشتاپ دامىپ، اۆتوكولىك جولى 1978 - جىلعى 890 مىڭ 200 كيلومەتردەن ارتىپ 2017 - جىلى 4 ميلليون 773 مىڭ 500 كيلومەترگە جەتتى.
تالىقپاي تالپىنعان 40 جىلدا بۇقارانىڭ تۇرمىسى كۇننەن - كۇنگە جاڭاردى. نەشە كۇننەن بەرى بۇكىل ەلىمىزدىڭ جەر - جەرىنەن كەلگەن كورەرمەندەر تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن لەبىز قالدىرىپ، كورمەنى تاماشالاعاننان كەيىنگى كوڭىل كۇيلەرىن ءبىلدىرىپ، شىنايى سەزىمدەرىن جەتكىزدى:
«ءبىز رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋدىڭ كۋاگەرلەرىمىز، امالياتتا ايگىلەۋشىلەرىمىز، يگىلىكتەنۋشىلەرىمىز».
«ءبىز مەملەكەتپەن بىرگە دامىپ كەلەمىز، تۇرمىسىمىزدا وراسان زور وزگەرىستەر بولدى».
«40 جىلدا ءبىز جاس وسپىرىمنەن ورتا جاستاعىلار قاتارىنا وتتىك، تۇرمىستىڭ جاقسارعاندىعىن، قوعامنىڭ العا باسقاندىعىن سەزىندىك. تۇرمىس شارت - جاعدايىمىز بارىنشا جاقساردى. 40 جىلدان بەرگى دامۋ بارشا قاۋىمعا ايان، تاماشا داۋىرگە العىس ايتامىز!»
«بولاشاققا كوز تاستاساق، ءبىز جۇڭگونىڭ ەرتەڭىنىڭ مۇنان دا جاقسى بولاتىندىعىنا، تۇرمىسىمىزدىڭ بارعان سايىن باي - باقىتتى بولاتىندىعىنا سەنىمىمىز كامىل».
....
«رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 جىلدان بەرگى 200 كەرەمەت ءسات» ەلەكتروندى ەكرانى الدىندا، كورەرمەندەر ءار داۋىردەگى كەرەمەت ساتتەردى كوتەرىڭكى كوڭىلمەن تاماشالاپ، باقىتتى كەزدەردى ەسكە الدى ءارى كوركەم بولاشاققا تولىق سەنىم ارتتى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 11 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
