بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىستىق 1 - ورتا مەكتەپ پارتكومىنىڭ مۇشەسى، مەكتەپتىڭ ورىنباسار باستىعى
قۇمار قۇربان
بالا كەزىمنەن كوپ ۇلت شوعىرلى قونىستانعان شاعىن قىستاقتا تۇرمىس كەشىردىم، مۇندا حانزۋ، ۇيعۇر، موڭعۇل، حۇيزۋ قاتارلى ءار ۇلت باۋىرلاستار بولدى، كوپشىلىك وتە جاراسىمدى تۇرمىس كەشىرۋشى ەدى. ءار جولى ورازا ايت مەرەكەسى، قۇربان ايت مەرەكەسى كەزدەرىندە، حانزۋ كورشىلەرىم، دوستارىم ۇيىمە كەلىپ مەرەكە وتكىزەتىن؛ كوكتەم مەرەكەسى، جۇڭچيۋ مەرەكەسى سياقتى مەرەكەلەردە، ءبىز حانزۋ كورشىلەرىمىزدىڭ ۇيىنە بارىپ قوناق بولاتىنبىز، كوپشىلىك ءبىر ءۇيلى جانداي وتتىك.
پارتيانىڭ قامقورلىعىندا، تاربيەسىندە، مەن پارتيالى كادر بولىپ جەتىلدىم. پارتيانىڭ تاربيەسى مەن باۋلۋى بولماسا، بۇگىنگى كۇنىم بولمايتىندىعىن؛ پارتيانىڭ باسشىلىعى بولماسا، تىنىش، ىنتىماقتى قوعامدىق ورتا مەن باقىتتى تۇرمىسىمىز دا بولمايتىندىعىن تەرەڭىنەن ۇعىندىم.
جاقىنعى جىلداردان بەرى، «ءۇش ءتۇرلى كۇش» ۇلتتى، ءدىندى جەلەۋ ەتىپ، ءدىني ۇشقارى يدەيانى ورشەلەنە ۋاعىزداپ، ۇلتتىق وشپەندىلىككە ايتاقتاپ، زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك دەلولار تۋدىرىپ، شينجياڭدى ۇلى وتان قۇشاعىنان ءبولىپ اكەتۋگە ۇرىندى. زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ ءتۇپ تامىرى − ۇلتتىق بولشەكتەۋشىلىك، يدەيالىق نەگىزى − ءدىني ۇشقارىلىق، ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ ۋىتىن تۇبەگەيلى الاستاۋ ءۇشىن، ءسوز جوق، ءدىني ۇشقارىلىقتى الاستاۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋ كەرەك.
ءبىز ءدىني سەنىم مەن ۇلتتىق عۇرىپ - ادەتتىڭ ەكى ءتۇرلى ۇعىم ەكەندىگىن بىلەمىز. ۇيعۇر ۇلتى تاريحتا بۋددا ءدىنى قاتارلى كوپ ءتۇرلى دىنگە سەنگەن، قازىرگە دەيىن ۇيعۇر ۇلتى بۇقاراسىنىڭ ۇيلەرى مەن ءۇي جيھازدارىنىڭ اشەكەيلەنۋىندە شامگۇلدىڭ ەلەمەنتتەرى ءالى ساقتالىپ وتىر. ەلىمىزدىڭ «نەگىزگى زاڭىندا» ازاماتتاردىڭ دىنگە سەنۋ جانە دىنگە سەنبەۋ ەركىندىگى بار دەپ ايقىن بەلگىلەنگەن. ءبىراق، بوگدە نيەتتەگى ات توبەلىندەي ادامدار ۇيعۇر ۇلتىن مۇسىلمانمەن تەڭ ورىنعا قويىپ الىپ، دىنگە سەنبەيتىن ءبىر ءبولىم ۇيعۇر ۇلتى بۇقاراسىنا ءدىن اجىرعىسىن كيگىزدى، بۇل ولاردىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىن تارتىپ العاندىق ەكەندىگى داۋسىز، بۇل زاڭعا اۋىر قايشى ارەكەت. ۇيعۇر ۇلتىن مۇسىلمانمەن تەڭ ورىنعا قويۋعا بولمايدى، ءىسلام ءدىنى ۇيعۇر ۇلتى تۋا دا سەنگەن ءدىن ەمەس، بىردەن - ءبىر سەنگەن ءدىن دە ەمەس.
پارتيا مۇشەسى رەتىندە، مەن كوممۋنيزمگە سەنەمىن. مەن ساياسي ءتارتىپ پەن ساياسي قاعيداعا قاتاڭ بويسۇنىپ، ات قويۋ، سۇندەت، ۇيلەنۋ سالتى، جەرلەۋ سالتى سياقتى ۇلتتىق عۇرىپ - ادەت قيمىلدارىندا شەك - شەكارامدى دىننەن تۇبەگەيلى اجىراتىپ، يدەيادا، ارەكەتتە پارتياعا ابسوليۋتتى ادال بولۋدى ايگىلەيمىن.
ۇيعۇر ايەلدەرى سۇلۋلىقتى سۇيەدى، ءانشى، ءبيشى كەلەدى. ۇيعۇر ۇلتىنىڭ ءان - ءبيى، كيىم - كەشەگى، ازىق - تۇلىگى، حالىقتىق ادەت - عۇرپى قاتارلىلاردىڭ بارلىعى تۇگەلدەي ەرەكشەلىككە يە. ايتسە دە، وتكەن ءبىر مەزگىلدە، كەيبىر ايەلدەر ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ ىقپالىنا ۇشىراپ، ادەمى تاقياسىن، كورىكتى اتلاس كويلەگىن كيمەي، نيقاپ، بۋرقا كيدى، بۇل ۇيعۇر ايەلدەرىن سۇلۋلىقتى سۇيەتىن قاسيەتتەن ايىردى، ايەلدەردىڭ قوعامدىق ىستەرگە قاتىناسۋ ۇقىعىنا قول سۇقتى.
پارتيالى كادر رەتىندە، مەن ءىس جۇزىندىك ارەكەتىممەن ۇيعۇر ايەلدەرىنىڭ ماركسيزمدىك «بەس كوزقاراستى» بەرىك ورناتۋىنا كومەكتەسىپ، ولاردى ءارى وزدەرىنىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن قورعاۋدى ءبىلىپ، ءارى ءوز مىندەتتەرىن ادا ەتىپ، قايتكەندە وركەنيەتتى، زاڭعا بويسۇناتىن جۇڭگو ازاماتى بولۋدى بىلۋگە جەتەكتەيمىن.
«ءۇش ءتۇرلى كۇشتىڭ» قۇتىرىنا ءپانىسلاميزم، پانتۇركيزم يدەياسىن ۋاعىزداۋداعى ماقساتى − ءدىني ۇشقارىلىق راي قالىپتاستىرىپ، دىنگە سەنەتىن بۇقارا مەن دىنگە سەنبەيتىن بۇقارا اراسىنداعى ارازدىقتى كۇشەيتىپ، ءبىزدىڭ يدەيالىق نەگىزىمىزدى، بۇقارالىق نەگىزىمىزدى بىلىقتىرىپ، ءبىزدىڭ بيلىك جۇرگىزۋ ءتۇپ نەگىزىمىزدى شايقالتىپ، سول ارقىلى وتاندى بولشەكتەۋ. ءبىز كۇندەلىكتى تۇرمىستاعى ۇساق ىستەردەن باستاپ كىرىسىپ ءدىني ۇشقارى يدەياعا سايىس جاريالاپ، ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ سىنالاپ كىرۋىنە قارسى تۇرۋىمىز كەرەك.
مەن بىلاي دەپ ايبىندى ۋادە بەرەمىن: باستان - اياق پارتياعا ادال بولامىن، وتانعا ادال بولامىن، حالىققا ادال بولامىن، «ءۇش ءتۇرلى كۇشپەن» ولىسپەي - بەرىسپەي باتىل كۇرەس جۇرگىزىپ، «ەكىبەتكەيلەردى» تۇبەگەيلى الاستايمىن، كونە جول - جوسىن، ەسكى ادەتتى باستاماشىلدىقپەن تالقانداپ، ءوز ءىس جۇزىندىك ارەكەتىممەن ۇيعۇر ۇلتى بۇقاراسىنىڭ يدەيانى ازات ەتۋىن ىلگەرىلەتىپ، ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ ۋىتىن تۇبەگەيلى الاستاپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋعا ءتيىستى ۇلەس قوسامىن.
