ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، وبلىس باستىعى
قۇرماش سىرجان ۇلى
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى شينجياڭ قىزمەتىنە وسكەلەڭ ءمان بەردى، باس شۋجي شي جينپيڭ تالاي رەت ماجىلىستەردى باسقارىپ اشىپ، شينجياڭ قىزمەتىن ارناۋلى تاقىرىپتا تالقىلاپ، ورنالاستىرىپ، ءبىرسىپىرا ماڭىزدى ءسوز جاريالاپ، ءبىرسىپىرا ماڭىزدى نۇسقاۋلار بەرىپ، بەكىتپە جاساپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق سىندى شينجياڭ قىزمەتىنىڭ باس نىساناسىن ايقىن كورسەتىپ بەردى. اۆتونوميالى رايوندىق 9 - رەتكى پارتيا قۇرىلتايىنان بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جانە پارتيا 19 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن جەتەكشى ەتىپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت كادرلارىمەن بۇقاراسىن ىنتىماقتاستىرىپ، باستاپ، جاپپاي ىشكەرىلەتىپ، باياندى كۇش توپتاپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى ماڭىزدى سوزدەرى مەن ماڭىزدى نۇسقاۋلارىنىڭ رۋحىن بۇلجىماستان دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، نازاردى قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىنا شوعىرلاندىرىپ، شينجياڭنىڭ ءىس جۇزىندىگىنە بۇكىلدەي ۇيلەسەتىن، ۇستىنەن وڭاۋ مەن تۇبىرىنەن وڭاۋ قاتار يگەرىلگەن لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋدىڭ «كەشەندى شارالارىن» اتقارىپ، شينجياڭ قوعامىنىڭ حاۋىپسىزدىك جاعدايى كورنەكتى جاقساردى، ءدىني ۇشقارىلىقتىڭ سىنالاپ كىرۋى ءونىمدى تەجەلدى، ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسىنىڭ حاۋىپسىزدىك سەزىمى كۇشەيىپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىققا دەگەن سەنىمدەرى كورنەكتى ارتىپ، شينجياڭدا يدەيا بىرلىككە كەلگەن، قوعام ورنىقتى، ەكونوميكا دامىعان، ۇلتتارى ىنتىماقتى جانە كادرلار ۇلەس قوساتىن، ەكپىندەي ىلگەرىلەگەن اسا تاماشا جاعداي جارىققا شىقتى.
«ءۇش ءتۇرلى كۇش» سۇم نيەتپەن، ارسىزدىقپەن، تەگىن ۇمىتىپ، شينجياڭ تاريحىن ورشەلەنە بۇرمالاپ، ويدان قيىستىرىپ، وزگەرتىپ، شينجياڭنىڭ وتانىمىز تەرريتورياسىنىڭ ايرىلماس ءبىر بولىگى ەكەندىگى سىندى تاريحي شىندىقتى تەرىسكە شىعارىپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت مادەنيەتىنىڭ جۇڭحۋا مادەنيەتىمەن تامىرلاس ەكەندىگىن ايىرىپ، شينجياڭنىڭ تاريحتان بەرى كوپ ءتۇرلى ءدىن قاتار ءومىر سۇرگەن ءوڭىر ەكەندىگى سىندى نەگىزگى تاريحي شىندىقتى كاپەرىنە الماي، ۇلتتىق ارازدىق پەن ۇلتتىق وشپەندىلىككە جەلىكتىرىپ، زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك دەلولارىن تۋدىرىپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعىنا اۋىر زيان جەتكىزىپ، حالىقتىڭ شات - شادىمان ءومىر كەشكەن تاماشا جاعدايىن ءبۇلدىردى. مەن پارتيانىڭ دەن قويا باۋلۋىندا ەرجەتكەن پارتيالى باسشى كادرمىن، ۇلى وتانىمىزدىڭ ەڭسە كوتەرۋدەن، بايۋدان، قۇدىرەتتەنۋگە دەيىنگى ۇلى امالياتىن كوزىممەن كورىپ، كۋا بولدىم، ءتۇرلى قوعامدىق ىستەر دامۋىنىڭ ۇلى تابىستارىن باسىمنان كەشىردىم، «ءۇش ءتۇرلى كۇشتىڭ» شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنا اكەلگەن اپاتىنا قاتتى كەكتەندىم. ءبىز، ءسوز جوق، ءبىر نيەتپەن كۇش قوسىپ، ەل بىرلىگىنەن بەرىك قامال تۇرعىزىپ، قۇرىش جىگەرمەن، تەمىر تەگەۋرىنمەن، تەمىردەي قارىممەن، شويىن جۇدىرىقپەن «ءۇش ءتۇرلى كۇشتى» باتىلدىقپەن تىپ - تيپىل جويىپ، «ەكىبەتكەيلەردى» تۇبەگەيلى تارتىپ شىعارىپ، شينجياڭ قوعامىنىڭ جالپى جاعدايىنىڭ ۇزدىكسىز ورنىقتى، ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى، جاپپاي ورنىقتى بولۋىنا كەپىلدىك ەتۋىمىز كەرەك.
پارتيالى باسشى كادر رەتىندە، مەن شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جانە پارتيا 19 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن ادالدىقپەن امالياتتا ايگىلەپ، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن، اسىرەسە، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىن تاباندىلىقپەن، باتىلدىقپەن دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، اتويلاپ الدا ءجۇرىپ، ۇلگى بولىپ، جاڭا داۋىردەگى پارتيالى باسشى كادرلاردىڭ مىندەت، بورىشىن ادالدىقپەن، كىرشىكسىزدىكپەن، جاۋاپكەرشىلىكپەن قۇلشىنا جۇزەگە اسىرامىن.
ساياسيدى تۋىم ايقىن تۇردە بۇلجىماستان دارىپتەيمىن. باتىلدىقپەن پارتياعا ابسوليۋتتى ادال بولۋدى ءتۇبىرلى ساياسي تالاپ ەتىپ، «ءتورت تانىمدى» بەرىك ورناتىپ، «ءتورت سەنىمدى» بەكەمدەپ، «ەكىنى قورعاۋدى» باتىل ورىنداپ، تاباندىلىقپەن، باتىلدىقپەن ۇيتقىنى مويىنداپ، ۇيتقىنى قولداپ، ۇيتقىعا بويسۇنىپ، ۇيتقىعا تىعىز ىلەسىپ، ۇيتقىنى قورعاپ، ۇيتقىعا ابسوليۋتتى ادال بولىپ، ساياسي تۇرعىدا، ساياسي بەتالىستا، ساياسي پرينسيپتە، ساياسي جولدا شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىمەن وسكەلەڭ ءبىر اۋىزدىلىقتى ساقتاپ، باستان - اياق بارلىق ارەكەتتە پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ بۇيرىعى مەن قولباسشىلىعىنا بويسۇنىپ، قاي - قاشان دا، قانداي جاعدايدا دا، پارتياعا ادال، شىنايى بولىپ، پارتيانىڭ قولباسشىلىعىنا بويسۇنىپ، پارتيا الدىنداعى بورىشىمدى وتەپ، پارتياعا، وتانعا ءوزىمدى ارناپ، پارتيانىڭ، وتاننىڭ ءۇمىتىن اقتايمىن. شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن، اسىرەسە، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىن باتىلدىقپەن دايەكتىلەندىرەمىن، تياناقتاندىرامىن، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋداعى «كەشەندى شارالارىن» قاز - قالپىندا تياناقتاندىرىپ، «ءۇش ءتۇرلى كۇشكە»، «ەكىبەتكەيلەرگە» قارسى تۇرۋ كۇرەسىندە استە جاسقانبايمىن، ىمىرالاسپايمىن، شەگىنبەيمىن، «ءۇش ءتۇرلى كۇشكە»، «ەكىبەتكەيلەرگە» قارسى سوڭىنا دەيىن كۇرەس جۇرگىزۋگە انت ەتەمىن.
نازاردى باس نىساناعا بۇلجىماستان شوعىرلاندىرامىن، باس نىسانانى بۇلجىماستان تياناقتاندىرامىن. قازىر شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋ كۇرەسىندە كەزەڭدىك جەڭىسكە قول جەتكىزگەنىمىزبەن، ءبىراق ءبىز ەل ءىشى - سىرتىنداعى جاۋ كۇشتەردىڭ سۇرقيا ماقساتىنان قايتپاعاندىعىن، شينجياڭنىڭ «ءۇش مەزگىل قاباتتاسقان» قاتاڭ جاعدايىنىڭ تۇبەگەيلى وزگەرمەگەندىگىن، «ءۇش ءتۇرلى كۇشكە» قارسى كۇرەستىڭ ءالى دە ۇزاق ۋاقىتقا جالعاساتىندىعىن، كۇردەلى، قيان - كەسكى بولاتىندىعىن سەرگەكتىكپەن تاني ءبىلۋىمىز كەرەك. پارتيالى باسشى كادر رەتىندە، باستان - اياق باس نىسانانى بۇلجىماستان كوزدەۋ ءتۇيىنى جانە كۇش سالۋ ءتۇيىنى ەتىپ، استە سالعىرتتىققا سالىنبايمىن، باق سىناۋ نيەتىندە بولمايمىن، سولقىلداقتىق ىستەمەيمىن، بارلىق قىزمەتتى باس نىسانانى تىعىز ارقاۋ ەتە وتىرىپ جوسپارلاۋدان، ورنالاستىرۋدان، ورىستەتۋدەن جازباي، قاي - قاشان دا نازاردى باس نىساناعا شوعىرلاندىرىپ، باس نىسانانى قاداعالاپ، باس نىسانانى تياناقتاندىرىپ، اۋىر مىندەتتى جۇرەكتىلىكپەن ارقالاپ، ىرىقتىلىقپەن ىسكەرلىك كورسەتىپ، ادىلەت جولىندا ەشتەڭەدەن تايىنباي، باس نىسانانى جۇزەگە اسىرۋعا بارىمدى سالامىن. يدەولوگيا سالاسىندا بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، ءدىن ىستەرىن باسقارۋدى زاڭ بويىنشا كۇشەيتىپ، زاڭسىز ءدىني قيمىلدارعا قاتاڭ سوققى بەرىپ، تەمىردەي تارتىپپەن، تەمىردەي جاۋاپكەرشىلىكپەن اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ورنىقتىلىقتى قورعاۋ جونىندەگى ورنالاستىرۋلارىن باتىلدىقپەن شىنايى تياناقتاندىرامىن.
ۇلتتار ىنتىماعىن بۇلجىماستان قورعايمىن. ۇلتتار ىنتىماعى −ءار ۇلت حالقىنىڭ جانى، شينجياڭنىڭ دامۋىنىڭ، العا باسۋىنىڭ ءتۇبىرلى تياناعى، سونداي - اي ءبىر ميلليارد 300 ميلليوننان استام جۇڭگو حالقىنىڭ ورتاق ارمان - تىلەگى. مەن ۇلتتاردىڭ ىنتىماعىن، تاتۋلىعىن ىلگەرىلەتۋدە ءوز باسىمنان ونەگە بولىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن كوزقاراشىعىمداي ايالايمىن، ومىرىمدەي قاستەرلەيمىن. قاي - قاشان دا ۇلتتاردىڭ ۇلى ىنتىماعى تۋىن بيىك ۇستاپ، پارتيانىڭ ۇلت ساياساتىن باستان - اياق بۇلجىماستان دايەكتىلەندىرىپ، تەرەزەسى تەڭ، ىنتىماقتى، قايىرىمدى، جاراسىمدى سوتسياليستىك ۇلت قاتىناسىن باتىل قورعاپ، باستاماشىلدىقپەن ونەگە كورسەتىپ، بۇقارامەن ىشكەرىلەي ارالاسىپ، ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسىن جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋعا بەلسەنە باستاپ، «ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى» جانە ۇلتتار ىنتىماعى بىرلەسكەن دوستىق قيمىلىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىمەن شىن كوڭىلىممەن، شىنايى سۇيىسپەنشىلىگىممەن جۇپ قۇراپ، تۋىس بولىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىن «ءۇشتىڭ ءبىر - بىرىنەن ايرىلا الماۋى» يدەياسىن بەرىك ورناتۋعا، «بەستى شىنايى مويىنداۋدى» كۇشەيتۋگە باستاپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءبىر وتباسىنىڭ ادامدارىنداي بولىپ، ءبىر - بىرىنەن بولىنبەي، كوڭىلدەرىن توعىستىرىپ، جاۋىن - شاشىندى بىرگە وتكىزىپ، وتان تۇتاستىعىنىڭ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ، قوعام ورنىقتىلىعىنىڭ يدەيالىق قورعانىس شەبىن بىرگە بەكەمدەۋىنە، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ بىرگە ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزىپ، بىرگە گۇلدەنىپ، دامۋىنىڭ جاندى جاعدايىن بەكەمدەپ، دامىتىپ، ۇلتتار ىنتىماعى گۇلىنىڭ قۇلپىرا شەشەك اتۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىن. ماركسيزمنىڭ ماتەرياليستىك تاريح كوزقاراسىنا تاباندى بولىپ، «ءۇش ءتۇرلى كۇشتىڭ»، «ەكىبەتكەيلەردىڭ» تاراتقان كەرتارتپا كوزقاراستارىن دالمە - ءدال قاراما - قارسى تۇرىپ سىن تەزىنە الامىن جانە تويتارىس بەرەمىن، شينجياڭ تاريحىن انىق سويلەپ، انىق ءتۇسىندىرىپ، «ءۇش ءتۇرلى كۇشتىڭ»، «ەكىبەتكەيلەردىڭ» ۇشقارى زيانىن انىق سويلەپ، انىق ءتۇسىندىرىپ، توركىنىن تۇزەپ، قاينارىن الاستاپ، يدەيانى بىرلىككە كەلتىرىپ، سىنالاپ كىرۋدى تەجەپ، كادرلار مەن بۇقارانىڭ قارسىلىق قۋاتىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، ورنىقتىلىقتىڭ، دامۋدىڭ يدەيالىق نەگىزىن شىن مانىندە بەكەمدەيمىن.
جوعارى ساپالى دامۋدى بۇلجىماستان ىلگەرىلەتەمىن. پارتيالى باسشى كادر رەتىندە، مەن باستان - اياق بارلىق قىزمەتتە باس نىسانانى باسشىلىققا الۋعا، باس نىسانانى دايەكتىلەندىرۋدى، تياناقتاندىرۋدى العى شارت ەتۋگە تاباندى بولىپ، دامۋدى مىقتى يگەرۋدىڭ ساياسي جاۋاپكەرشىلىگى مەن ساياسي مىندەتىن ىرىقتىلىقپەن ارقالاپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ قىزمەت ورنالاستىرۋلارىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، ەلەۋلى حاۋىپ - قاتەرلەردەن ساقتانۋ جانە شەشۋ، كەدەيلىكتەن دالمە - ءدال ارىلتۋ، لاستانۋدان ساقتانۋ جانە ونى جونگە سالۋ سىندى «ءۇش ۇلكەن قامال الۋ شايقاسىن» ويداعىداي جۇرگىزىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايون قۇرىلىسىن، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن، ساياحات كاسىبىن دامىتۋدى مىقتى يگەرىپ، رەفورمانى تەرەڭدەتۋدى كوزدەۋگە، سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋگە، بازار مەحانيزمى رولىن ويداعىداي تولىق ساۋلەلەندىرۋگە، ەرەكشە ابزال كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرۋگە، الۋەتتەندىرۋگە كۇش شىعارىپ، بىلەك سىبانا، قايراتتانا كىرىسىپ، ناقتى شارا قولدانۋ ارقىلى ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، دامۋدى حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋ جاعىندا شىن مانىندە دايەكتىلەندىرەمىن، جەرگىلىكتى ورىنعا تيىمدىلىك جاساۋ جاعىندا دايەكتىلەندىرەمىن، ىنتىماقتى ىلگەرىلەتۋ جاعىندا دايەكتىلەندىرەمىن.
حالىق تۇرمىسىن بۇلجىماستان قامتاماسىز ەتەمىن جانە جاقسارتامىن. كەزەكتە شينجياڭ قوعامدىق جالپى جاعداي ورنىقتى، جاعداي مەڭگەرىلگەن، جاعداي جاقسى جاققا بەت العان تاريحي جاڭا مەزگىلگە قادام تاستادى ءارى جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايون قۇرىلىسىن قۇرۋداي كەلەلى تاريحي وراي مەگىلىندە تۇر، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ جەتىستىكتەرى ارقىلى حالىققا اناعۇرلىم مول، اناعۇرلىم تاماشا، اناعۇرلىم ءادىل تيىمدىلىك جاساۋ − ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ شىنايى ارمان - تىلەگى ءارى كوممۋنيستەردىڭ مىندەتى جانە جاۋاپكەرشىلىگى. ءبىز حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىنان جازباي، شامامىزعا قاراي ىستەپ، كۇش سالا ىستەپ، اناعۇرلىم مول قارجىنى حالىق تۇرمىسى سالاسىنا بەيىمدەتىپ، ءوندىرىس، تۇرمىس شارت - جاعدايىن جاقسارتاتىن نىسانداردى كوپتەپ اتقارىپ، حالىق تۇرمىسىنا ءتيىمدى ناقتى ىستەردى كوپ ىستەپ، بۇقارا كوڭىل بولەتىن ماسەلەلەردى كوپتەپ شەشىم ەتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنا شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ قامقورلىعى مەن سۇيىسپەنشىلىگىن شىن مانىندە سەزىندىرۋىمىز كەرەك. وقۋ - اعارتۋ، جۇمىستاندىرۋ، ەمدەۋ، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ سياقتى حالىققا ءتيىمدى 9 ءىرى ينجەنەريانى كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، بۇقارانىڭ قيىنشىلىعى مەن تالابىن شىنايى شەشىم ەتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىن اناعۇرلىم تاماشا وقۋ - اعارتۋدان، اناعۇرلىم ورنىقتى قىزمەتتەن، اناعۇرلىم سەنىمدى قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋدان، اناعۇرلىم جوعارى ورەدەگى ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەت وتەۋىنەن، اناعۇرلىم جايلى قونىس ورتاسىنان يگىلىكتەندىرىپ، ناقتى ءىس، جاقسى ءىس ىستەۋدى بۇقارانىڭ كوڭىل تۇكپىرىنەن شىنايى ورىن الدىرىپ، دامۋ جەتىستىكتەرى ارقىلى حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساپ، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، پارتياعا شىن جۇرەگىمىزبەن العىس ايتۋىمىز، پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسۋىمىز، پارتياعا ىلەسۋىمىز كەرەك.
