حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
تۇسىنىسسەڭ بوگەت بولماس قيان - قيىر شەت جاعا، تاتۋلىعىڭ قۇپ جاراسار كورشىدەيىن تەك قانا. 3 - ايدىڭ 21 - كۇنىنەن 26 - كۇنىنە دەيىن ءتوراعا شي جينپيڭ يتاليادا، موناكودا، فرانسيادا مەملەكەتتىك ساپاردا بولادى. بۇل پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ەڭ جوعارى باسشىسىنىڭ بيىل تۇڭعىش رەت ساپارعا شىعۋى، جۇڭگو مەن يتاليا، جۇڭگو مەن موناكو، جۇڭگو مەن فرانسيا قارىم - قاتىناسىنىڭ دامۋى جونىنەن ماڭىزدى تاريحي مانگە يە، بۇل ساپار جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو مەن ەۆروپا قارىم - قاتىناسىنىڭ دامۋىنا تىڭ قوزعاشى كۇش قوسىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“دى بىرگە قۇرۋعا تىڭ كەڭىستىك اشىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىنا تىڭ ۇلەس قوسادى.
”دوس بولۋعا پەيىل بولساڭ شىن - راس، شالعايلىلىق تا وعان بوگەت بولا الماس، قىل وتپەستەي دوستىق ورناپ اراعا، تاتۋلىعىڭ جالعاسادى بۇلجىماس.“ تەرەڭ ءداستۇرلى دوستىق، جۇڭگو مەن يتاليانىڭ، موناكونىڭ، فرانسيانىڭ دوستىق بارىس - كەلىسىنىڭ شالقار دارياسىندا شىمىرلاي اعىپ، تاماشا اڭىز بولىپ الىسقا تارادى. مىڭ جىلدىق جىبەك جولى جۇڭگو جانە ەجەلگى ريم سىندى ەكى ءىرى وركەنيەتتى جالعاستىردى، «ماركو پولونىڭ ساپار ەستەلىگى» باتىستا تاريحتا العاش رەت ”جۇڭگو اۋەسى“ن قوزعادى؛ موناكونىڭ پاتشا سارايىندا جۇڭگوشا ۇلگىدەگى ءۇي جيھازدارى، تاس ارىستاندار مەن سامالدىقتار جۇڭگومەن دوستىق بارىس - كەلىس تاريحىنان سىر شەرتۋدە؛ ۆولتەر قاتارلى فرانسيالىق اعارتۋشى ويشىلدار جۇڭگونىڭ رۋجيا يدەياسىنا كۇشتى زەرتتەۋ ىنتاسىندا بولدى؛ 20 - عاسىردىڭ باسىندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ اعابۋىن باسشىلارىنىڭ اراسىندا تالايلارى فرانسياعا بارىپ ءبىلىم قۋدى؛ دۇنيە جۇزىلىك 2 - سوعىس كەزىندە، فرانسيالىق شيپاگەر بۋسسيەر ومىرىنە تونگەن حاۋىپكە قاراماي، ۆەلوسيپەدپەن ”وركەش جەلىسى“ن اشتى...
”دوستىق كەزدەيسوق تاڭداۋ ەمەس، قايتا مۇرات پەن جولدىڭ توعىسۋ ناتيجەسى.“ جاڭا داۋىرگە وتكەندە، جوعارى ساتىداعىلاردىڭ بارىس - كەلىسى ءداستۇرلى دوستىقتى بەكەمدەۋدە، ستراتەگيالىق ءوزارا سەنىمدىلىكتى كۇشەيتۋدە، ۇرپاقتار بويى جالعاسقان دوستىقتى ىلگەرىلەتۋدە جانە جان - جاقتى سەلبەستىكتى تەرەڭدەي دامىتۋدا ماڭىزدى جەتەكشىلىك جانە ىلگەرىلەتۋ رولىن اتقارۋدا. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ەۆروپاداعى 3 ەلگە ساپارى ءداستۇرلى دوستىقتىڭ تىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتاتىندىعى ءسوزسىز.
بيىل جۇڭگو مەن يتاليانىڭ جان - جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 15 جىلدىعى، كەلەر جىلى جۇڭگو مەن يتاليانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 50 جىلدىعىن قارسى الامىز. جۇڭگونىڭ مەملەكەت ءتوراعاسىنىڭ ارادا 10 جىل وتكەندە يتالياعا تاعى دا ساپارلاي بارۋى ەكى جاقتى قارىم - قاتىناستا بۇرىنعىعا مۇراگەر، كەيىنگىگە بۇيداگەر بولىپ، الدىڭعىلاردىڭ ءىزىن باسىپ، بولاشاققا جول اشىپ، تىڭ تاريحي تاراۋلاردى جازادى. جۇڭگو مەن موناكو ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقان 24 جىلدان بەرى، باستان - اياق ءوزارا قۇرمەتتەپ، تەڭ تۇرعىدا مامىلە جاساپ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلدى. جۋىرداعى جىلداردان بەرى، ەكى جاق ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ، كليمات وزگەرىسىنە بىرگە توتەپ بەرۋ، تازا ەنەرگيا، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى، جابايى جانۋارلاردى قورعاۋ سياقتى سالالاردا تەرەڭدەي سەلبەستىك جاساسىپ، ءىرى جانە شاعىن ەلدەردىڭ دوستىق بارىس - كەلىسىندە تيپتىك ۇلگى ورناتتى. جۇڭگونىڭ مەملەكەت ءتوراعاسىنىڭ موناكوعا تۇڭعىش رەت ساپارلاۋى جۇڭگو مەن موناكو قارىم - قاتىناسى دامۋىنىڭ جاڭا ءداۋىرىن اشادى. فرانسيا جاڭا جۇڭگومەن ءبىرىنشى بولىپ رەسمي ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقان باتىستاعى ءىرى ەل. 55 جىلدان بەرى، جۇڭگو مەن فرانسيانىڭ قارىم - قاتىناسى باستان - اياق جۇڭگونىڭ باتىستاعى نەگىزگى دامىعان مەملەكەتتەرمەن قارىم - قاتىناس جاساۋىنىڭ الدىڭعى لەگىندە ءجۇرىپ، ”دۇنيە جۇزىندەگى ءىرى ەلدەر قارىم - قاتىناسىنداعى ءبىر ەرەكشە قارىم - قاتىناس“ قا اينالدى. 5 جىلدىڭ الدىندا، ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگو مەن فرانسيا ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 50 جىلدىعىن ەسكە الۋ جينالىسىندا سويلەگەن ماڭىزدى سوزىندە ”دەربەس، ءوز - وزىنە قوجا بولۋ، ءوزارا ءتۇسىنىسۋ، بيىكتە تۇرىپ الىسقا كوز جىبەرۋ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ“مەن جۇڭگو - فرانسيا قارىم - قاتىناسىنىڭ رۋحىن جيناقتاپ، ەكى جاقتىڭ ءوزارا ەتەنە بولىپ، شىنايىلىقپەن سەلبەسۋىنىڭ سارقىلماس قوزعاۋشى كۇشىن ايگىلەدى. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ تاعى دا ساپارلاۋى ەكى جاقتى قارىم - قاتىناستىڭ ءتىپتى دە تاماشا كەلەشەگىن اشاتىندىعى ءسوزسىز.
تەك شىن كوڭىلمەن دوستاسقاندا عانا، دوستىقتى ۇزاق ۋاقىت باياندى ەتۋگە بولادى. جوعارى ساتىداعىلاردىڭ بارىس - كەلىسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، جۇڭگو مەن يتاليا، جۇڭگو مەن موناكو، جۇڭگو مەن فرانسيا گۋمانيتارلىق اۋىس - ءتۇيىستى ۇزدىكسىز قويۋلاتىپ، ءداستۇرلى دوستىقتىڭ ۋاقىت وتكەن سايىن جاڭعىرا تۇسۋىنە بەرىك حالىق تىلەگى نەگىزىن قالادى. ەل اراسىنداعى بارىس - كەلىستىڭ قۇنارلاندىرۋىندا، حالىق تىلەگىنىڭ ەتەنە كۇش - قۋاتىندا، ءسوز جوق، جۇڭگو مەن 3 ەلدىڭ دوستىق بارىس - كەلىسى اناعۇرلىم جاندى، جالىندى بولا تۇسەرى، دوستىق بايتەرەگىنىڭ جاپىراعى ءتىپتى دە جايقالا تۇسەرى انىق.
”دوستىق ءوزارا سەنىمدە، ول جۇرەكتەردە ماڭگى ساقتالادى.“ دوستىقتىڭ نەگىزى سەنىمدە، سونىمەن بىرگە، ول سەنىمدى نىعايتادى. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ 3 ەلگە جاساعان تاريحي ساپارى، ءسوز جوق، جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسىندا، اسىرەسە، جۇڭگو مەن يتاليانىڭ، جۇڭگو مەن موناكونىڭ، جۇڭگو مەن فرانسيانىڭ ەكى جاقتى قارىم - قاتىناسىندا اناعۇرلىم كوركەم گۇل شوقتارىن جەتىلدىرىپ، اناعۇرلىم كەڭ ءورىس اشىپ، دوستىق بارىس - كەلىسكە اناعۇرلىم باي مازمۇن قوسىپ، جۇڭگو - ەۆروپا حالىقتارىن اناعۇرلىم جاقسى قۇت - ىرىسقا، اناعۇرلىم مول تيىمدىلىككە كەنەلتىپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو مەن ەۆروپانىڭ دوستىق بارىس - كەلىسىنىڭ تىڭ دا تاماشا حيكاياسىن جازاتىندىعىنا سەنەمىز.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 22 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
