تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   ۇيرەنۋ   ›   ماڭىزدى حۇجاتتار

ورتالىق كوميتەت كەڭسەسى، مەملەكەتتىك كەڭەس كەڭسەسى «ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ اقاۋسىز دامۋىن جەبەۋ جونىندەگى جەتەكشى پىكىر»دى باسىپ تاراتتى

   شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 4 - ايدىڭ 7 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. تاياۋدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ كەڭسەسى، مەملەكەتتىك كەڭەس كەڭسەسى «ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ اقاۋسىز دامۋىن جەبەۋ جونىندەگى جەتەكشى پىكىر»دى باسىپ تاراتتى ءارى حابارلاندىرۋ شىعارىپ، رايونداردان، تاراۋلاردان ءىس جۇزىندىك جاعدايمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ مۇقيات دايەكتىلەندىرۋدى، تياناقتاندىرۋدى تالاپ ەتتى.

«ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ اقاۋسىز دامۋىن جەبەۋ جونىندەگى جەتەكشى پىكىر»دىڭ تولىعى تومەندەگىدەي:

  ورتا، شاعىن كاسىپورىندار − حالىق شارۋاشىلىعى مەن قوعامدىق دامۋدىڭ جالىندى كۇشى، جۇمىسقا ورنالاسۋ اياسىن كەڭەيتۋدەگى، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋداعى، شارۋاشىلىق قۇرۋ مەن جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋدەگى ماڭىزدى كۇش، ارتۋدى ورنىقتىرۋدا، رەفورمانى جەبەۋدە، قۇرىلىمدى رەتتەۋدە، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋدا، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋدا ماڭىزدى رولىن ساۋلەلەندىرىپ وتىر. پارتيا ورتالىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك كەڭەس ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋىنا ايرىقشا ءمان بەرىپ، قازىنا - سالىق، فينانس، ساۋدا - شارۋاشىلىق ورتاسى، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جاقتارىندا ءبىر قىدىرۋ ساياساتتاردى، شارالاردى شىعارىپ، بەلسەندى ونىمدىلىككە قول جەتكىزدى. سونىمەن قاتار حالىقارالىق، ەل ءىشى بازارى ورتاسىنداعى وزگەرىستەرگە بايلانىستى، ورتا، شاعىن كاسىپورىندار ءدوپ كەلگەن ءوندىرىس وزىندىك قۇنىنىڭ ءوسۋى، قارجى قۇراۋدىڭ قيىنعا، قىمباتقا توقتاۋى، جاڭالىق اشا دامۋ قابىلەتىنىڭ جەتكىلىكتى بولماۋى سياقتى ماسەلەلەر كۇن سايىن كورنەكتىلەنۋدە، بۇعان، ءسوز جوق، وسكەلەڭ ءمان بەرۋ كەرەك. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ اقاۋسىز دامۋىن ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن، تومەندەگىدەي پىكىردى العا قويدىق:

  ءبىرىنشى، جەتەكشى يدەيا

  شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، پارتيا 19 - قۇرىلتايىنىڭ جانە 19 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ەكىنشى، ءۇشىنشى جالپى ماجىلىستەرىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ەلىمىزدىڭ سوتسياليستىك نەگىزگى شارۋاشىلىق تۇزىمىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرىپ، ”ەكىدەن استە اۋىتقىماۋ“دان جازباي، قىزمەتتىڭ ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ سىندى جالپى ارناسىنان جازباي، جاڭا دامۋ ۇستانىمىنا تاباندى بولىپ، قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى نەگىزگى جەلى، دامۋ ساپاسى مەن تيىمدىلىگىن ءوسىرۋدى وزەك ەتىپ، باسەكەدەگى بەيتاراپتىق پرينسيبى بويىنشا ءادىل، قولايلى ساۋدا - شارۋاشىلىق ورتاسىن قالىپتاستىرىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى مەن دامۋ قوزعاۋشى كۇشىن اناعۇرلىم قاۋلاتۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى جەبەۋ زاڭىن مۇقيات اتقارىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ قيىنشىلىعىن شەشىپ، كاسىپورىنداردىڭ سەنىمىن، سونداي - اق مەجەسىن ورنىقتىرىپ جانە كۇشەيتىپ، جاڭالىق اشۋدى قولداۋ سەرپىنىن كۇشەيتىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ كاسىپتىك دامۋ قابىلەتىن جانە ۇلكەن، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ ءوزارا بايلانىسىپ دامۋ ورەسىن ءوسىرىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ اقاۋسىز دامۋىن جەبەۋ.


ەكىنشى، تاماشا دامۋ ورتاسىن ازىرلەۋ 

  (1) بازارعا كىرۋگە رۇقسات ەتۋدى اناعۇرلىم كەڭەيتۋ. ءار ءتۇرلى ۇيلەسىمسىز تابالدىرىق پەن شەكتەۋدى باتىل الاستاپ، بازارعا كىرۋ رۇقساتى، تەكسەرىپ بەكىتىپ رۇقسات ەتۋ، مەردىگەر شاقىرۋ، مەردىگەرلىككە قاتىناسۋ، ارميا مەن حالىقتىڭ توعىسپالى دامۋى سياقتى جاقتاردا ءادىل باسەكە ورتاسىن قالىپتاستىرىپ، جەتكىلىكتى بازار كەڭىستىگىن ازىرلەۋ. بازارعا كىرۋگە رۇقسات ەتۋدەگى تەرىس ءتىزىم ىستەرىن ۇزدىكسىز ازايتىپ، ”تيىم سالىنباسا بولدى كىرگىزۋ“دىڭ جاپپاي تياناقتانۋىن ىلگەرىلەتىپ، رۇقسات ەتۋدىڭ قولايلىلاسۋىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا جۇزەگە اسىرۋ.

  (2) ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا ىرىقتىلىقپەن قىزمەت وتەۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا قاراتىلعان ”ۇكىمەت قۇرىلىمدارىن ىقشامداپ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ مەن باسقارۋدى ۇشتاستىرۋ، قىزمەت وتەۋدى ساپالىلاندىرۋ“ رەفورماسىن اناعۇرلىم تەرەڭدەتۋ. ساۋدا ىستەرى ءتۇزىمى رەفورماسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋ، كاسىپورىنداردى تىركەۋدىڭ، ءوشىرۋدىڭ اناعۇرلىم قولايلى بولۋىن ىلگەرىلەتۋ. قورشاعان ورتانى باعالاۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، قورشاعان ورتاعا جاسايتىن ىقپالدى تىركەۋ كەستەسىنە ەستەلىككە الۋ ءتۇزىمىن تياناقتاندىرىپ، نىساننىڭ قورشاعان ورتاعا ىقپالىن تەكسەرىپ بەكىتۋدىڭ ۋاقىت شەگىن زاڭدا بەلگىلەنگەن ۋاقىت شەگىنىڭ تەڭ جارتىسىنا قىسقارتۋ. ءادىل باسەكەنى تەكسەرۋ ءتۇزىمىن تياناقتاندىرىپ، ءادىل، اشىق، جاريا بازار ورتاسىن قالىپتاستىرىپ، ءبىر تۇتاس بازار مەن ءادىل باسەكەگە كەدەرگىلىك جاسايتىن ءار ءتۇرلى بەلگىلەمەلەر مەن ادىستەردى اداقتاۋ، كۇشىنەن قالدىرۋ. كاسىپورىندارعا ىرىقتىلىقپەن قىزمەت وتەپ، كاسىپورىنداردىڭ دامۋ بارىسىندا جولىققان قيىنشىلىقتارىنا ”ءبىر كاسىپورىن ءبىر شارا“ ارقىلى كومەكتەسۋ كەرەك.

  (3) بازاردى باقىلاۋ - باسقارۋدىڭ ءادىل، ءبىر تۇتاس ءتۇزىمىن جولعا قويۋ. باقىلاۋ - باسقارۋ تاسىلىنە جاڭالىق ەنگىزىپ، باقىلاۋ - باسقارۋدى قىزمەت وتەۋگە قامتۋ. حاۋىپسىزدىك باقىلاۋ - باسقارۋ، قورشاعان ورتانى قورعاۋ سياقتى سالالارداعى ميكرو زاڭ اتقارۋدا جانە فينانس قۇرىلىمدارى سۇيمەندى ازايتۋدا ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا قاراتا قاراپايىم جولمەن، دورەكىلىكپەن ءبىر جاقتى ەتۋ شاراسىن قولدانۋدان ساقتانۋ. مونوپولداۋعا قارسى تۇرۋ، ورىنسىز باسەكەگە قارسى تۇرۋ بويىنشا زاڭ اتقارۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ بازار باسەكەسىنە ادىلدىكپەن قاتىناسۋىن قامتاماسىز ەتۋ. كاسىپورىن مەن ونىڭ قارجى شىعارۋشىسىنىڭ مال - مۇلىك ۇقىعىن جانە باسقا دا زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن باتىل قورعاۋ، ءارقانداي ورىن مەن جەكەنىڭ ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ مال - مۇلكىنە، سونداي - اق زاڭدى پايداسىنا قول سۇعۋىنا بولمايدى. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋىنا ورالعى بولاتىن، شەكتەيتىن ءار ءتۇرلى ارەكەتتەرگە قاتاڭ تيىم سالۋ، بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساعانداردى جاۋاپقا تارتۋ، جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرۋ.


ءۇشىنشى، قارجى قۇراۋدىڭ قيىنعا، قارجى قۇراۋدىڭ قىمباتقا توقتاۋ ماسەلەسىن شەشۋ 

  (1)ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرۋ. جالپىعا ءتيىمدى فينانستىڭ امانات زاپاس اقشا مولشەرىن باعىتتامالى تومەندەتۋ ساياساتىن اناعۇرلىم تياناقتاندىرۋ. قايتا ديسكونتتاۋ ارقىلى شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردى قولداۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ 5 ميلليون يۋان، سونداي - اق ودان تومەن شاعىن ۆەكسەلدى ديسكونتتى ءتۇيىندى تۇردە قولداۋ. شاعىن كاسىپورىنداردىڭ تاعى دا قارىز اقشا الۋىن قولداۋ ساياساتىنىڭ قولدانىلۋ كولەمىن شارتقا ۇيلەسەتىن ورتا، شاعىن بانكەلەرگە (جاڭاشا ينتەرنەت بانكەلەرىن قامتيدى) دەيىن كەڭەيتۋ. جەكە ەسەپ بويىنشا 10 ميلليون يۋاندىق جانە ودان تومەن كولەمدە سەنىمدىلىك بەرىلگەن شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا بەرىلگەن قارىزدى ورتا مەزگىلدىك قارىز الۋ - بەرۋ قولايلى تولىمدى كەپىلدىك بۇيىمدارى كولەمىنە ەنگىزۋ.

  (2) قارجى قۇراۋ ارناسىن بەلسەنە كەڭەيتۋ. زايوم بەلەتىن تاراتۋ مەحانيزمىن ونان ارى كەمەلدەندىرىپ، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ زايوم بەلەتى ارقىلى قارجى قۇراۋىن قولداۋ قۇرالىن اتقارىپ، امانات - قارىزى حاۋىپ - قاتەرىن جەڭىلدەتۋ كۋالىگىن ساتۋ، امانات - قارىزىمەن قامداپ قىزمەت وتەۋدى ىلگەرىلەتۋ سياقتى كوپ ءتۇرلى ءتاسىلدى قولدانىپ، قالىپتى شارۋاشىلىق جۇرگىزەتىن، ۋاقىتشا جىلجىمالى تاپشىلىققا تاپ بولعان حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ زايوم بەلەتى ارقىلى قارجى قۇراۋ جاعىنداعى ۇيلەسىمدى سۇرانىسىن قولداۋ. حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ جارنا ۇقىعى ارقىلى قارجى قۇراۋىن قولداۋ قۇرالىن اتقارۋدى قاراستىرىپ، بازارلاندىرىلىپ جۇمىس جۇرگىزەتىن ارناۋلى قور قۇرىپ، حالىقتىق كاسىپورىنداردى قوسىپ الۋعا ءارى ساتىپ الۋعا نەمەسە قازىنالىق قارجى قوسۋعا ىنتالاندىرۋ. پايداسى مول زايوم بەلەتى، جەكە زايوم، شارۋاشىلىق قۇرۋ، جاڭالىق اشۋ ارناۋلى قارىزى ارقىلى قارجى قۇراۋ قۇرالى، شارۋاشىلىق قۇرۋعا قارجى قوسۋ قورى تۇرىندەگى زايوم بەلەتى، جاڭالىق اشۋشى، شارۋاشىلىق قۇرۋشى كاسىپورىنداردىڭ ارناۋلى زايومى سياقتى ونىمدەردى كۇش سالا دامىتۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ جيناۋعا ءتيىستى ەسەپ اقشاسىنا، قامداۋ تىزبەگى فينانسى، ەرەكشە رۇقسات ەتىلگەن تيجارات ۇقىعى سياقتىلارعا سۇيەنىپ قارجى قۇراۋىن جەبەۋدى زەرتتەۋ. ءبىلىم مەنشىگى ۇقىعىن كەپىلگە قويىپ قارجى قۇراۋدىڭ حاۋىپ - قاتەرىن ءبولىپ كوتەرۋ تولەم مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، ءبىلىم مەنشىگى ۇقىعىنىڭ سەنىمدى ارتتىرۋ، قارىز الۋدى ارتتىرۋ رولىن ساۋلەلەندىرۋ. فينانس قۇرىلىمدارىن شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا ورتا، ۇزاق مەزگىلدىك قارىز اقشا تاراتىپ، جالعاستى قارىز بەرۋ ونىمدەرىن اشۋعا جەتەكتەۋ.

  (3) كاپيتال بازارىنان پايدالانىپ توتە قارجى قۇراۋدى قولداۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ العاش بازارعا شىعۋ قارقىنىن تەزدەتىپ، نەگىزگى كاسىبى كورنەكتى، جۇمىسى جۇيەلى ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ بازارعا شىعۋىنا قولايلىلىق ازىرلەۋ. تاراتۋ، ايىرباس، ينفورماتسيا جاريالاۋ سياقتى رەفورمالاردى تەرەڭدەتىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ شينسانباندا جارنا بازارىنا كىرىپ قارجى قۇراۋىن قولداۋ. جاڭالىق اشۋشى، شارۋاشىلىق قۇرۋشى سەرىكتەستىكتەردىڭ زايوم بەلەتىن تۇيىندەردە سىناق ەتۋدى ىلگەرىلەتىپ، جاڭالىق اشۋدى، شارۋاشىلىق قۇرۋدى زايومعا اينالدىرۋ، جارناعا اينالدىرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ. جارنا بازارىنا كىرگەن كاسىپورىنداردىڭ اينالدىرۋعا بولاتىن سەرىكتەستىك زايومىن تارتۋىنا رۇقسات ەتۋ ىستەرىن زەرتتەۋ. شارۋاشىلىق قۇرۋعا قارجى قوسۋ قورى جارناسىنىڭ ازايتىلۋ سالىستىرماسىن قارجى قوسۋ مەرزىم شەگىمەن كەرى بايلانىستىرۋ ءتۇزىمىن تياناقتاندىرىپ، باستاپقى مەزگىلدەگى جاڭالىق اشۋدى، شارۋاشىلىق قۇرۋدى ىنتالاندىرۋ، قولداۋ. جەرگىلىكتى ءبىلىم مەنشىگى ۇقىعى شارۋاشىلىق قورى سياقتى كاسىپتىك قوردى ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ جاڭالىق اشا دامۋىنا قىزمەت وتەۋگە ىنتالاندىرۋ. جارنا بەلەتىن كەپىلگە قويۋدىڭ حاۋىپ - قاتەرى بار كاسىپورىندار جونىندە بازارلاندىرۋ، زاڭمەن جونگە سالۋ پرينسيبى بويىنشا قاتىستى وتپەلى مەحانيزمدى زەرتتەپ جاساپ، كاسىپورىننىڭ ناقتى جاعدايىنا قاراي حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ جانە ونى جويۋ شاراسىن قولدانۋ.

  (4) كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ. فينانس قۇرىلىمدارىن ەكسپورتتىق امانات - قارىز قامسىزداندىرۋ قاعازىمەن قارجى قۇراۋدى جانە ەكسپورتتان باجى قايتارۋ ەسەپشوتىن كەپىلگە قويىپ قارجى قۇراۋدى كەڭەيتۋگە ىنتالاندىرىپ، يمپورت - ەكسپورت كاسىپورىندارىنىڭ فينانستىق قىزمەت وتەۋ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋ. مەملەكەتتىڭ قارجى قۇراۋ كەپىل قورىنىڭ رولىن جەدەل ساۋلەلەندىرىپ، كەپىل بولۋشى قۇرىلىمداردى قارسى كەپىل بولۋدى بىرتىندەپ كۇشىنەن قالدىرۋعا، كەپىل بولۋ اقى مولشەرىن تومەندەتۋگە جەتەكتەۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىندار قارجى قۇراعان كەزدەگى مىندەتتى تۇردە ءبىتىرۋ تالاپ ەتىلەتىن كەپىل بولۋ، قامسىزداندىرۋ، ساراپتاۋ، الەۋمەتتىك كۋالاندىرۋ سياقتى ىستەردى اداقتاپ، ارناعا ءتۇسىرىپ، قارجى قۇراۋ بارىسىنداعى قوسىمشا اقىلاردى ازايتىپ، قارجى قۇراۋ وزىندىك قۇنىن تومەندەتۋ؛ قاتىستى اقىلاردى ازايتۋ، كەشىرۋ مۇمكىن بولماسا، جەرگىلىكتى قازىنا ناقتى جاعدايعا قاراي اقى الۋ ولشەمىن تومەندەتۋگە ىنتالاندىراتىن سيلىق - جاردەماقى بەرۋ شارالارىن جاساۋ.

(5) تۇرلەر بويىنشا باقىلاۋ - باسقارۋ، باعالاۋ مەحانيزمىن ورناتۋ. شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار قارىز العاندا يگىلىكتەنەتىن تاۋەكەل كاپيتال جەڭىلدىگىنىڭ ارا سالماعى جونىندەگى جەكە ەسەپتىك مولشەر شەكتەمەسىن كەڭەيتۋدى زەرتتەپ، ساۋدا بانكەلەرىنىڭ شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا قارىز بەرۋىنىڭ ەكونوميكالىق كاپيتالىن ونان ارى بوساتۋ. فينانس كاسىپورىنداردىڭ قىزمەت ناتيجەسىن باعالاۋ ادىسىنە وزگەرىس ەنگىزىپ، باعالاۋ كورسەتكىشتەرىن، تالاپتارىن لايىقتى جەڭىلدەتىپ، فينانس قۇرىلىمدارىن شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا امانات - قارىز ۇسىنىلىمىن ارتتىرۋعا ىنتالاندىرۋ. بانكە كاسىبىندەگى فينانس قۇرىلىمدارىنىڭ شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار كاسىبى جونىندەگى ىشكى ىنتالاندىرۋ، جەتكىزۋ مەحانيزمىن نىعايتۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، امانات - قارىز بايلىقتارىنىڭ جايعاسۋىن ساپالىلاندىرىپ، قىزمەت ناتيجەسىن باعالاۋ جوباسىن كەمەلدەندىرىپ، پايداعا قاتىستى باعالاۋ كورسەتكىشتەرىنىڭ ارا سالماعىن لايىقتى تومەندەتىپ، ارنايى ىنتالاندىرۋ قاراجاتىن ورنالاستىرۋ؛ شاعىن، ۇساق كاسىپتەر جونىندە ىشكى قوردى اۋىستىرۋ باعاسىنان تيىمدىلىك جاساۋ شارالارىن جۇرگىزۋگە ىنتالاندىرۋ؛ شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ قايىرسىز قارىزىنا توزىمدىلىك تۋرالى باسقارۋدى ناقتىلاپ، سەنىمدىلىك بەرۋ، قىزمەتىن ادا ەتۋ، جاۋاپكەرشىلىگىن تەكتەمەۋ بەلگىلەمەلەرىن كەمەلدەندىرىپ، نەگىزگى ساتى قۇرىلىمدارىن حالىقتىق كاسىپورىندار، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار قارىزىن تاراتۋعا ىنتالاندىرۋ سەرپىنىن كۇشەيتىپ، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ امانات - قارىز ۇلەسىن جوعارىلاتۋ؛ امانات - قارىز تاۋەكەلىن باسقارۋ - مەڭگەرۋ قابىلەتىن ءوسىرىپ، جۇيەلى قىزمەت وتەۋ، اقى الۋ ساياساتىن تياناقتاندىرۋ.

  ءتورتىنشى، قازىنا - سالىقتان قولداۋ كورسەتۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرۋ 

  (1) قازىنا - سالىق جاعىنان شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋىنا قولداۋ كورسەتۋدى جاقسارتۋ. شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋىنا كەپىل بولۋ، اقىنى تومەندەتۋ، سيلىق جاردەماقى بەرۋ ساياساتىن تياناقتاندىرۋ، ورتالىق قازىنا سيلىق جاردەماقى قارجىسىن ورنالاستىرىپ، جەرگىلىكتى ورىنداردى ناقتى ەكونوميكا سالاسىنداعى شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋىنا كەپىل بولۋ كاسىبىنىڭ كولەمىن ۇلعايتۋعا قولداۋ كورسەتۋگە جەتەكتەپ، قارجى قۇراۋعا كەپىل بولۋدىڭ وزىندىك قۇنىن تومەندەتۋ. شارۋاشىلىق قۇرۋ كەپىلدىك قارىزىنىڭ ءوسىمىن قازىنادان تولەۋدىڭ ساياساتتىق تابالدىرىعىن ونان ارى تومەندەتۋ، ورتالىق قازىنا قارجى ورنالاستىرىپ، جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋىنا بەرىلەتىن كەپىلدىك قارىزدىڭ ءوسىمىن قازىنادان تولەۋىنە جانە سيلىق جاردەماقى بەرۋىنە قولداۋ كورسەتۋ، سونىمەن بىرگە، قاتىستى ساناق، باقىلاۋ - ولشەۋ جانە تالداۋ قىزمەتتەرىن ىلگەرىلەتۋ. فينانس قۇرىلىمدارىنىڭ جەكە ەسەپ بويىنشا 10 ميلليون يۋاندىق جانە ودان تومەن كولەمدە سەنىمدىلىك بەرىلگەن شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار مەن جەكەشە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەرگە بەرگەن قارىزىنىڭ ءوسىم تابىسىنان ارتقان قۇن سالىعىن الۋدى كەشىرۋ ساياساتىن، قارىز شىعىنى ساقتىق قارجىسىنىڭ تابىس سالىعىن سالىقتان بۇرىن شەگەرۋ ساياساتىن تياناقتاندىرۋ.

  (2) ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ سالىق اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ. كاسىپورىندارعا ساياتىن اقىلاردى اداقتاپ، ارناعا ءتۇسىرىپ، جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ كاسىپورىندارعا ساياتىن اكىمشىلىك ىستەر سيپاتىنداعى اقىلارىن نولگە ءتۇسىرۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋ. ارتقان قۇن سالىعى سياقتى ناقتى سالىقتاردى ازايتۋدى ىلگەرىلەتىپ، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا، عىلىم - تەحنيكالىق سيپاتتاعى ەندى قۇرىلعان كاسىپورىندارعا جالپىلىق سالىق الۋدى ازايتۋ، كەشىرىم ەتۋ. ناقتى جاعدايعا قاراي قوعامدىق قامسىزداندىرۋدىڭ اقى مولشەرىن تومەندەتىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋعا تارتۋىنا قولداۋ كورسەتۋ.

  (3) ۇكىمەتتىك ساتىپ الۋدان ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا قولداۋ كورسەتۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرۋ. ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر ورتا، شاعىن كاسىپورىندار ءۇشىن ۇكىمەتتىك ساتىپ الۋ ءتۇرى اياسىندا قارجى قۇراۋ كاسىبىن ورىستەتۋىنە قولايلىلىق جاساپ، ۇكىمەتتىك ساتىپ الۋ كەلىسىم - شارتتارى سياقتى ينفورماتسيالاردى زاڭ بويىنشا، دەر كەزىندە اشىق جاريالاۋ. ۇكىمەتتىك ساتىپ الۋمەن ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن جەبەۋ جونىندەگى ۋاقىتشا اتقارىلاتىن ادىسكە وزگەرىس ەنگىزۋدى زەرتتەپ، مەجە ەسەپتەن الدىن الا ىركۋ، تابالدىرىقتى جوعالتۋ، باعالاۋ - تەكسەرۋدە تيىمدىلىك جاساۋ سياقتى تاسىلدەر قولدانىپ، ۇكىمەتتىك ساتىپ الۋمەن ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن جەبەۋ ساياساتىن تياناقتاندىرۋ. ۇكىمەتتىك ساتىپ الۋ قيمىلىندا ارنايىلانعان، كەمەلدەنگەن، ەرەكشە، جاڭا ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا بەيىمدەلۋ.

  (4) ءتۇرلى قورلاردىڭ جەتەكشىلىك ەتۋ، باستاماشى بولۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرۋ. مەملەكەتتىڭ ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى دامىتۋ قورىنىڭ بازارلانۋ، سەرىكتەسۋ تاسىلىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ جانە كاسىپتىك ديرەكتور ءتۇزىمى قۇرىلىسى جولىمەن ءجۇرۋىن ىلگەرىلەتىپ، ونىڭ تۇقىمدىق مەزگىلدەگى، ەندى قۇرىلعان مەزگىلدەگى جەتىلۋ ۇستىندەگى ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتۋىنە، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ تۇرلەنۋىن، جاڭالانۋىن جەبەۋدە، جوعارى ساپالى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋدا اناعۇرلىم ۇلكەن رول اتقارۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ. مەملەكەت دارەجەلى جاڭادان وركەندەگەن كاسىپتەردى دامىتۋ قورىن، اسكەري سالا مەن حالىقتىق سالا توعىسقان كاسىپتەرگە قارجى قوسۋ قورىن اتقارۋدى جانە جۇرگىزۋدى زور كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، ستراتەگيالىق جاڭادان وركەندەگەن كاسىپتەر، اسكەري سالا مەن حالىقتىق سالا توعىسقان كاسىپتەر سالالارىنداعى ساپالى كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋىنا قولداۋ كورسەتۋ.

  بەسىنشى، جاڭالىق اشا دامۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ 

  (1) جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ ورتاسىن كەمەلدەندىرۋ. ورتالىق قازىنادان ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ تەحنيكالىق جاڭالىق اشۋىنا كورسەتىلەتىن قولداۋدى كۇشەيتۋ. مەملەكەتتىڭ عىلىم - تەحنيكا جوسپارى ارقىلى ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ عىلىم - تەحنيكالىق جاڭالىق اشۋىنا قولداۋ كورسەتۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، عىلىم - تەحنيكا جوسپارىن نىسانعا ەنگىزۋ، مىندەتتەردى ورنالاستىرۋ جانە ۇيىمداستىرۋ - باسقارۋ ءتاسىلىن رەتتەپ، كەمەلدەندىرىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ زەرتتەۋ - اشۋ مىندەتتەرىن ۇستىنە الۋ سالىستىرماسىن زور دارەجەدە جوعارىلاتۋ. ۇلكەن كاسىپورىنداردى ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا بىرگە يگىلىكتەنەتىن بايلىقتى اشىق ۇستاۋعا ىنتالاندىرىپ، جاڭالىق اشۋ تىزبەگىن، كاسىپ تىزبەگىن ارقاۋ ەتىپ، ۇلكەن، ورتا، شاعىن كاسىپورىندار سايكەسە داميتىن جاڭالىق اشۋ تورىن قالىپتاستىرۋ. ماماندانعان كوپ بولىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ، جالپى جۇمىلىپ جاڭالىق اشۋ كەڭىستىگىنىڭ قىزمەت وتەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭالىق اشۋعا، شارۋاشىلىق قۇرۋعا دالمە - ءدال قولداۋ كورسەتۋدى جۇزەگە اسىرۋ. عىلىم - تەحنيكا بايلىقتارىن اشىق ۇستاۋ، ءبولىسۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، عىلمي زەرتتەۋ قۇرىلىمدارىن، جوعارى مەكتەپتەردى ينتەرنەتتىك باسقارۋ تۇعىرلارىن ورناتۋعا ىنتالاندىرىپ، جوعارى ءونىمدى ۇشتاستىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، ءىرى تۇرپاتتى عىلمي زەرتتەۋ اسپاپتارى مەن تاجىريبە جابدىقتارىن ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا اشىق ۇستاۋدى ىلگەرىلەتۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى مەملەكەتتىڭ كەلەلى عىلمي زەرتتەۋ نەگىزدىك قۇرىلعىلارىن بىرگە قۇرۋعا ات سالىسۋعا ىنتالاندىرۋ. ورتالىق قازىنا قارجى ورنالاستىرىپ، مەملەكەت دارەجەلى جانە ولكە دارەجەلى ءبىر توپ اشۋ رايوندارىنىڭ ۇلكەن، ورتا، شاعىن كاسىپورىندار توعىسقان تيپتەگى، كاسىپ - كاپيتال شوعىرلانعان تيپتەگى، عىلىم - تەحنيكالىق بايلىقتار تىرەك بولاتىن تيپتەگى، جوعارى دەڭگەيلى دارىندىلار جەتەكشى بولاتىن تيپتەگى ەرەكشە دانەكەرلەر قالىپتاستىرۋىنا قولداۋ كورسەتۋ.

  (2) ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىن شىنايى قورعاۋ. ينتەرنەت، ۇلكەن ساندى مالىمەت تاسىلدەرىنەن پايدالانىپ، قاينارىن قۋزاستىرۋ، ناقتى ۋاقىتتا باقىلاۋ - ولشەۋ، جەلىدە اجىراتۋ سياقتىلار ارقىلى ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىن قورعاۋدى كۇشەيتىپ، ۇقىققا قول سۇعۋدىڭ جازا سيپاتتى تولەمى ءتۇزىمىن جەدەل ورناتىپ، زاڭعا قايشىلىق جاساۋدىڭ بوداۋىن جوعارىلاتىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ جاڭالىق اشۋ، زەرتتەۋ - اشۋ جەتىستىكتەرىن قورعاۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ ءبىلىم مەنشىك ۇقىعى ستراتەگياسىن ىلگەرىلەتۋ ينجەنەرياسىن ۇيىمداستىرىپ، اتقارىپ، پاتەنت ارقىلى باعدار كورسەتۋ جۇمىسىن ورىستەتىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ تەحنيكالىق زەرتتەۋ - اشۋ بويىنشا ورنالاستىرۋ جاساۋىنا دەم بەرىپ، ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىنا قاتىستى جەتەكشىلىك ەتۋ، الدىن الا ساقتاندىرۋ، وكىلەتتى بولۋ، باسقارۋعا بەرۋ سياقتى قىزمەت وتەۋلەردى جالپىلاستىرۋ.

  (3) ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى ارنايىلانۋ، كەمەلدەنۋ، ەرەكشە، جاڭا بولۋ بەتالىسىنا قاراي دامۋعا جەتەكتەۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ تيبىن جاڭالاپ، دارەجەسىن وسىرۋىنە قولداۋ كورسەتىپ جانە ونى ىلگەرىلەتىپ، نازاردى نەگىزگى كاسىپكە شوعىرلاندىرىپ، وزەكتى باسەكەلىك قۋاتتى كۇشەيتىپ، دامۋدىڭ ساپاسى مەن دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، ارنايىلانۋ، كەمەلدەنۋ، ەرەكشە، جاڭا بولۋ سىندى دامۋ جولىمەن ءجۇرۋ. ارنايىلانۋدى، كەمەلدەنۋدى، ەرەكشە، جاڭا بولۋدى باعالاۋ جۇيەسىن زەرتتەپ بەلگىلەپ، يكەمدى كاسىپورىندار قويماسىن قۇرۋ. ارنايىلانعان، كەمەلدەنگەن، ەرەكشە، جاڭا ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى نەگىز ەتىپ، وزەكتى نەگىزگى بولشەك (تۇلعالىق بولشەكتەر مەن ۇساق بولشەكتەر)، شەشۋشى نەگىزدىك ماتەريال، وزىق نەگىزدىك تەحنولوگيا جانە كاسىپ سالاسىنىڭ تەحنيكالىق نەگىزى سياقتى سالالاردا، نەگىزگى تيجارات كاسىبى كورنەكتى، باسەكەلىك قۋاتى كۇشتى، جەتىلۋ سيپاتى جاقسى ارنايىلانعان، كەمەلدەنگەن، ەرەكشە، جاڭا ”كىشى الىپ“ كاسىپورىنداردان ءبىر توبىن جەتىلدىرۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى توعىستىرىپ دامىتۋدىڭ ارنايى ينجەنەرياسىن اتقارىپ، توعىسىپ دامۋدىڭ تيپتىك ونەگەلەرى مەن جاڭا ۇلگىلەرىنەن ءبىر توبىن قالىپتاستىرۋ. فاكتورلاردى جيناۋ - شوعىرلاندىرۋ، قابىلەتتى اشىق ۇستاۋ، ۇلگىدە جاڭالىق اشۋ، وڭىرلىك سەلبەستىك سياقتى سالالاردى ارقاۋ ەتىپ، جاساۋ كاسىبىندە كوپ بولىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ، جالپى جۇمىلىپ جاڭالىق اشۋ تۇعىرىنىڭ سىناق تۇيىندەرىنەن، ۇلگى كورسەتۋ نىساندارىنان ءبىر توبىن جەتىلدىرىپ، جاساۋ كاسىبىن توعىسىپ دامۋدىڭ جاڭا بيىگىنە كوتەرىلۋگە جەتەكتەۋ.

  (4) ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا ينفورماتسيالىق قىزمەت وتەۋ. ”ينتەرنەت + ورتا، شاعىن كاسىپورىندار“ ۇلگىسىن دامىتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ۇلكەن كاسىپورىندار مەن كاسىبي قىزمەت وتەۋ قۇرىلىمدارىن ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا باعىتتالعان بۇلتتىق جاساۋ تۇعىرىن جانە بۇلتتىق قىزمەت كورسەتۋ تۇعىرىن قۇرۋعا ىنتالاندىرىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ زەردەلى جاساۋ سۇرانىسىنا ۇيلەسەتىن ونىمدەردى، شەشۋ جوبالارىن جانە قۇرالدار توپتاماسىن دامىتىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ زەردەلى جاساۋىنا تىرەك بولاتىن قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ كاسىپتەر جۇيەسىن بۇلتتىق ورنالاستىرۋدى جەبەپ، نەگىزى، شارت - جاعدايى بار ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى ءوندىرىس جەلىسىن زەردەلى ەتىپ وزگەرتۋدى ىلگەرىلەتۋگە جەتەكتەپ، وزىندىك قۇنى تومەن، مودۋلدەنگەن زەردەلى جاساۋ جابدىقتارى مەن جۇيەلەرىن ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردا ورنالاستىرۋدى، قولدانۋدى ىلگەرىلەتۋ. ورتا، باتىس بولەكتەگى ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ كەڭ جولاقتى ارنايى جەلىگە قوسىلۋ اقىسىنىڭ دەڭگەيىن تومەندەتۋدى زور كۇشپەن ىلگەرىلەتۋ.

  التىنشى، قىزمەت وتەۋ، قامتاماسىز ەتۋ قىزمەتىن جاقسارتۋ 

  (1) الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ. دەلدالدىق قىزمەت وتەيتىن قۇرىلىمداردىڭ ارەكەتىن ولشەمدەستىرىپ، بۇعالتىر، ادۆوكات، مال - مۇلىكتى باعالاۋ، ينفورماتسيا سياقتى ءتۇرلى جاقتارداعى دەلدالدىق قىزمەت وتەۋ ساپاسىنىڭ ورەسىن ءوسىرىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا الدىمەن ساپالى دا جوعارى ءونىمدى ينفورماتسيالىق اقىل - كەڭەس بەرۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋعا جەتەكشىلىك ەتۋ، تەحنيكالىق جاقتان قولداۋ، قارجى قوسۋ، قارجى قۇراۋ، ءبىلىم مەنشىك ۇقىعى، ەسەپ - قيساپ، سالىق، زاڭنان اقىل - كەڭەس بەرۋ سياقتى قىزمەت وتەۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدەن ۇلگى كورسەتۋ تۇعىرى قۇرىلىسىن جانە ونى جەتىلدىرۋدى كۇشەيتۋ. تاراۋلار ارا ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا باعىتتالعان ساياسات، ينفورماتسيالاردى ينتەرنەتتە جاريالاۋ تۇعىرىن قۇرىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا قاتىستى زاڭ، زاڭ ەرەجە، جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ، قازىنا، سالىق، فينانس، ۇقىق - مۇددەنى قورعاۋ سياقتى جاقتارداعى ءتۇرلى ساياساتتاردى جانە ۇكىمەتتىڭ قىزمەت وتەۋ ينفورماتسياسىن دەر كەزىندە جيناپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىندار ساياسات ينفورماتسياسىن ءبىر پۋنكتتىك قىزمەت وتەۋدى جۇزەگە اسىرۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا ساناق، تەكسەرۋ، باقىلاۋ - ولشەۋ، تالداۋ جاساۋ جانە ۋاق - ۋاق جاريالاۋ ءتۇزىمىن ورناتۋ، كەمەلدەندىرۋ.

  (2) سەنىمدىلىك ينفورماتسيالارىنان تەڭ يگىلىكتەنۋدى ىلگەرىلەتۋ. شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار تىزىمدىگىن اناعۇرلىم كەمەلدەندىرىپ، بانكە - ساۋداگەر سەلبەستىگىن بەلسەنە ىلگەرىلەتۋ. مەملەكەتتىڭ كاسىپورىندار سەنىمدىلىك ينفورماتسياسىن جاريالاۋ جۇيەسىنەن جانە شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار تىزىمدىگىنەن پايدالانىپ، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار ساندى مالىمەت قامباسىن ورناتۋ، كەمەلدەندىرۋ. مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك سەنىمدىلىك ينفورماتسياسىنان تەڭ يگىلىكتەنۋ تۇعىرىنان پايدالانىپ، مەملەكەتتىڭ ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋ جالپىلىق سەنىمدىلىك، قىزمەت وتەۋ تۇعىرىن قۇرۋ، ”سەنىمدىلىگىنە قاراتا قارىز بەرۋ“دى جولعا قويىپ، ساۋدا بانكەلەرىمەن تىركەلۋ، تىزىمدەلۋ، اكىمشىلىك رۇقسات ەتۋ، اكىمشىلىك جازا، ”قارا تىزىمدىك“، سونداي - اق سالىق تولەۋ، قوعامدىق قامتاماسىز ەتۋ، سۋ، توك، كومىر، گاز، قامبادا ساقتاۋ، زات اينالىمى سياقتى ينفورماتسيالاردان تەڭ يگىلىكتەنىپ، بانكە مەن كاسىپورىندار ينفورماتسياسىنىڭ سايكەس كەلمەۋ جاعدايىن جاقسارتىپ، سەنىمدىلىك جاعدايى جاقسى ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ سەنىمدىلىك باعاسىن جانە قارىز اقشا الۋ مۇمكىندىگىن جوعارىلاتۋ.

  (3) كاسىپورىنشىلار قوسىنىن باۋلۋعا ءمان بەرۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىندار تيجاراتىن باسقارۋعا جەتەكشىلىك ەتەتىن دارىندىلاردى باۋلۋدى ۇزدىكسىز ويداعىداي ىستەپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ تيجاراتىن باسقارۋ ورەسىن ءوسىرۋ. ساتسىزدىككە كەشىرىممەن قاراۋدىڭ ءونىمدى قورعاۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، كاسىپورىنشىلاردىڭ جەتىلۋى ءۇشىن تاماشا ورتا ازىرلەۋ. دارىندىلارعا مامىلە جاساۋدى ساياساتپەن قامتاماسىز ەتۋ جانە تۇرگە ايىرىپ باعالاۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. جاقىن، پاك ۇكىمەت پەن ساۋداگەر قارىم - قاتىناسىن ورناتىپ، كاسىپورىنشىلاردىڭ كاسىپورىندارعا قاتىستى ساياساتتاردى جاساۋعا قاتىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، كاسىپورىنشىلاردىڭ پىكىرىن، ۇسىنىسىن تولىق تىڭداۋ. تاڭداۋلى كاسىپورىنشىلار تيبىن ورناتىپ، كاسىپورىنشىلار رۋحىن زور كۇشپەن اسقاقتاتۋ.

  (4) سىرتپەن سەلبەستىك جانە اۋىس - ءتۇيىس جاساسۋدى قولداۋ. كەدەن ءتارتىبىن ساپالىلاندىرىپ، جۇمىس ءبىتىرۋ راسمياتتارىن ىقشامداپ، كاسىپورىنداردىڭ كەدەننەن ءوتۋ وزىندىك قۇنىن تومەندەتۋ. ەكى جاقتى، كوپ جاقتى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، ساياساتتى جەبەۋ، ساۋداعا قارجى قوسۋ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ سياقتى سالالاردا ورتا، شاعىن كاسىپورىندارمەن اۋىس - ءتۇيىس جانە سەلبەستىك جاساسۋدى كۇشەيتۋ. شارت - جاعدايى بار ورىنداردىڭ جۇڭگو - شەتەل ورتا، شاعىن كاسىپورىندار سەلبەستىك رايونىن قۇرۋىن قولداۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا قىزمەت وتەيتىن قۇرىلىم، قوعام سياقتىلاردى شارت - جاعداي جەتىلگەن مەملەكەتتەن جانە رايوننان ”ورتا، شاعىن كاسىپورىندار ورتالىعىن“ قۇرۋعا ىزدەنىس جاساۋعا شابىتتاندىرۋ. جۇڭگو حالىقارالىق ورتا، شاعىن كاسىپورىندار كورمەسىن ۇزدىكسىز ويداعىداي وتكىزىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ ەل ءىشى - سىرتىنداعى كورمە، كورمەگە قويۋ - ساتۋ قيمىلدارىنا قاتىناسۋىن قولداۋ.

  جەتىنشى، ۇيىمدىق باسشىلىقتى جانە ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ سايكەستىرۋدى كۇشەيتۋ 

  (1) قولداۋدى جانە ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ جەتەكشىلىك ەتۋدى كۇشەيتۋ. ءار دارەجەلى پارتكومدار مەن ۇكىمەتتەر پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن قولداۋ جونىندەگى شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، باعىتتامالى شارالاردى بەلسەنە اتقارىپ، ساياسات، قارجى قۇراۋ، ساۋدا - شارۋاشىلىق ورتاسى سياقتى جاقتاردا كاسىپورىنداردىڭ ءىس جۇزىندىك قيىنشىلىقتارىن شەشۋىنە ىرىقتىلىقپەن كومەكتەسۋ كەرەك. ءارقايسى قاتىستى تاراۋلار ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردا ساقتالىپ وتىرعان ماسەلەلەرگە تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋدى كۇشەيتۋ ءارى جۇمىس ءبولىسى تالابى بويىنشا ءبىر جايلى ەتۋ ءادىسىن مىقتاپ يگەرىپ العا قويۋ، سونىمەن قاتار جاقسى تاجىريبەلەردى بەلسەنە جالپىلاستىرۋ كەرەك. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى دامىتۋ قىزمەتىنىڭ ۇيىمدىق قۇرىلىمى مەن قىزمەت مەحانيزمى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ۇيىمدىق باسشىلىق ەتۋ، ساياساتتى سايكەستىرۋ، جەتەكشىلىك ەتۋ، قۋزاۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، تاراۋلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى مەن جۇمىس ءبولىسىن ايقىنداپ، باقىلاۋ - تەكسەرۋدى كۇشەيتىپ، ساياساتتى تياناقتاندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك.

  (2) قىزمەتكە جەتەكشىلىك ەتۋدى، باعالاۋدى كۇشەيتۋ. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى دامىتۋ قىزمەتىن جەبەۋ باسشىلىق گرۋپپاسى كەڭسەسى ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ اقاۋسىز دامۋىن جەبەۋ قىزمەتىنە باقىلاۋ - جەتەكشىلىك ەتۋدى كۇشەيتىپ، 3 - جاق قۇرىلىمعا ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋ ورتاسىن ۋاق - ۋاق بالاعاۋدى ءارى قوعامعا جاريالاۋدى تاپسىرۋ كەرەك. ءارقايسى جەرگىلىكتى ۇكىمەت ءىس جۇزىندىك جاعدايعا نەگىزدەلىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋ ورتاسىن باعالاۋدى ۇيىمداستىرۋ، ورىستەتۋ كەرەك.

  (3) تاماشا قوعامدىق پىكىر رايىن قالىپتاستىرۋ. ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن جەبەيتىن باعىت - ساياساتتاردى جانە زاڭداردى، زاڭ ەرەجەلەردى زور كۇشپەن ۇگىتتەپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ حالىق شارۋاشىلىعى مەن قوعام دامۋىنداعى ماڭىزدى ورنى مەن رولىن باسا دارىپتەۋ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى دامىتۋ جانە ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا قىزمەت وتەۋ قىزمەتىندە جارىققا شىققان ۇزدىك تيپتەردى ماداقتاپ - سيلاپ، كاسىپورىنداردى اناعۇرلىم كوپ تابىس سەزىمىنە جانە داڭق سەزىمىنە يە ەتىپ، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ اقاۋسىز دامۋىنا ءتيىمدى تاماشا قوعامدىق پىكىر ورتاسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.