قىل قالامدارىمەن كورىكتى اۋىل - قىستاق حيكاياسىن باياندادى
− ياركەن اۋدانىنداعى شارۋا سۋرەتشىلەرمەن سۇحبات
ءتىلشى چين جينلي
4 - ايداعى ياركەن اۋدانى ارال اۋىلى ازعانباع قىستاعى تۇرلەنىپ، شارۋا سۋرەتشىلەردىڭ جاسامپازدىق ىنتاسىن قاۋلاتتى.
4 - ايدىڭ 6 - كۇنى شارۋا سۋرەتشى ابلىميت راحىمان بوياۋعا ماتىرىلعان قىل قالامىمەن بادام گۇلىن سىزۋدا. سۋرەت نەگىزىنەن سىزىلىپ بولدى، بادام جەمىسىنىڭ فورماسىنداعى ورنەكتە ءبىر ازامات سەبەت تولى بادامدى توگىپ جاتىر، مۇنان مول ءونىم قۋانىشىنىڭ لەبى ايقىن سەزىلەدى؛ شارۋا سۋرەتشى نۇراحىمەت سامەتتىڭ سۋرەت تاقتايشاسىندا اپەكەلى - ءسىڭلىلى ەكەۋ بادام گۇلى جايقالا اشىلعان اعاشتىڭ تۇبىندە بۇرالا بيگە باسىپ ءجۇر، جاپ - جاسىل اتىزدىڭ جيەگىندە قاز - قاتار سولعىن سارى رەڭدى بەيقۇت ۇيلەر تۇر؛ ەندى ءبىر جاقتاعى شارۋا سۋرەتشى راحىمان تۇرسىننىڭ سۋرەت تاقتايشاسىندا قاربىز توبە بولىپ ءۇيىلىپ، ايەلدەر قىزۋ اڭگىمەگە كىرىسكەن...
قىل قالامدارىمەن ماڭايىنداعى اڭگىمەلەردى باياندادى
61 جاستاعى ابلىميت ياركەن اۋدانى گۇلباق قالاشىعى ويباق قىستاعىنىڭ شارۋاسى، سول كۇنى ول اعاشتىڭ تۇبىندە 3 ساعاتقا جۋىق وتىرىپ، بار ىنتاسىمەن سۋرەت سىزدى، ساياحاتشىلار جولاي توقتاي قالىسىپ، ونىڭ سۋرەتىن تاڭدانا تاماشالادى.
ابلىميت 12 جاسىنان سۋرەت سىزۋدى ۇناتقان، ول كەزدە قىستاقتاعى قاريالار گۇل جاپىراقشاسى مەن جاسىل جاپىراقتان سىعىپ العان سولدەن بوياۋ جاسايتىن، مۇنىمەن سىزعان سۋرەتتىڭ رەڭى اشىق بولىپ، بۇل ونىڭ جۇرەگىنە اسەمدىك تۇقىمىن سەپكەن.
ياركەن اۋداندىق مادەنيەت سارايىنىڭ اسەمونەر جەتەكشىسى مۇحتار جۇما ابلىميت سىزعان سۋرەتتى ”تۇرمىس تىنىسى قويۋ“ دەپ باعالادى. العاش سۋرەت سىزۋدى ۇيرەنگەندە، ابلىميت نەنى سىزۋ كەرەك ەكەندىگىن انىق بىلە بەرمەيتىن، كەيىن ءبىر كۇنى الدەبىر قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ءوزارا كومەكتەسكەن اڭگىمەسى وعان تەرەڭ اسەر بەرەدى. ”سىزىپ بولعاننان كەيىن سۋرەتىنىڭ جاندى بولعاندىعىن بايقادىم، وسىدان باستاپ جاسامپازدىق باعدارىمدى ماڭايىمداعى ىستەردى سىزۋعا بۇردىم“، - دەدى ول.
ابلىميت اۋىلداستارىنىڭ جاي اڭگىمەلەرىن بەدەرلەپ قانا قالماستان، ماڭايىنداعى ”ءىرى ىستەر“دى دە سىزا ءبىلدى. جۋىقتاعى جىلداردان بەرى، قىستاق تۇرعىندارى توپىراق ۇيلەردەن جابال كوشىپ بەيقۇت ۇيلەرگە كىردى، تازا دا رەتتى اۋلا، كوكونىس باعىنداعى جاپ - جاسىل كوكونىستەر، كەمەلدى قورا - قالتقىلار، كەپتەر ۇياسى، ابلىميت وسىنىڭ بارلىعىن سىزدى. ”2016 - جىلى كوپتەگەن قىستاق تۇرعىنى. ۇكىمەت تاراتقان تەلەۆيزورعا يە بولدى، مەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قۋانىشتى بەينەلەرىن سىزدىم“، - دەدى ول تىلشىگە.
تاس جول ۇيلەردىڭ الدىنا دەيىن جەتتى، قىستاقتا شاعىن الاڭ سالىندى، كوپشىلىك ءبىرىنشى رەت بارقىت ءشوپ ءوسىرىپ مول ونىمگە يە بولدى... وسى جىلداردان بەرى، قىستاقتاعى تىڭ وزگەرىستەردى ابلىميت تۇگەلدەي قاعازعا سىزىپ ءتۇسىردى.
ابلىميتتىڭ سۋرەتى تالاي رەت سۋرەت كورمەلەرىنە قاتىناسىپ، قاشقار ايماقتىق شارۋالار سۋرەتى كورمەسىندە 2 - دارەجەلى سيلىققا دا يە بولدى. ونىڭ ”اڭ اۋلاۋ“ اتتى سۋرەتى 2000 يۋانعا ساتىلدى. قازىر ول سۋرەت سىزۋ ارقىلى جىلىنا 5000 يۋاننان استام كىرىس كىرگىزەدى. وسى جىلداردان بەرى، ابلىميتتىڭ سۋرەتتەرىنىڭ ىشىندە كورمەگە قاتىناسىپ ساتىلعاندارى دا، دوستارى مەن كورشىلەرىنە ۇسىنعاندارى دا بار، كەيبىرەۋىن ول ءوزى ساقتاپ قويدى. ”قول بوستا اشىپ كورىپ، سۋرەتتەگى ىستەردى ەسىمە الامىن، وتە تاماشا“، - دەدى ول.
جۋىرداعى جىلداردان بەرى، قىستاقتا ون نەشە جاس ابلىميتتەن سۋرەت سىزۋدى ۇيرەندى، ەگىس جۇمىسىن ىستەپ بولعاننان كەيىن، ولار قورالانا وتىرىپ ونىڭ سۋرەت سىزۋ شەبەرلىگى جونىندە ايتقاندارىن تىڭدايدى.
اۋىل - قىستاقتىڭ وزگەرىسىن جاندى بەينەلەدى
32 جاستاعى شارۋا سۋرەتشى نۇراحىمەت سامەتتىڭ سۋرەتىنەن ءداۋىر لەبى ەسەدى، سۋرەتتەگى كەيىپكەر جاڭاشا كيىنگەن، ينتەرنەتتىڭ قىستاققا اكەلگەن وزگەرىسى، جاستاردىڭ جاڭا تەحنيكادان پايدالانىپ ەگىن ەگۋى سياقتى وزگەرىستەر سۋرەتتىڭ تاقىرىبى بولدى.
”جاس شارۋا سۋرەتشى اعا بۋىنداردىڭ سۋرەت سالۋ شەبەرلىگىنە مۇراگەرلىك ەتكەن، الايدا، ستيل مەن مازمۇندى بەينەلەۋ جاعىندا جاڭالىق اشقان“، - دەدى مۇحتار، ياركەن اۋدانى جاس شارۋا سۋرەتشىلەردى باۋلۋعا ەرەكشە ءمان بەرىپ، ولاردان قىل قالامدارىمەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بەلسەنە العا باسقان رۋحاني بەت - بەينەسىن، سونداي - اق قىستاقتىڭ وزگەرىسىن بەينەلەۋدى ءۇمىت ەتتى.
نۇراحىمەت ياركەن اۋدانى باقاۋات اۋىلىنىڭ ەگىنشىلىك شەبەرى، سونداي - اق جەرگىلىكتى ورىندا سۋرەت سىزۋعا سۇيەنىپ اۋقاتتانعان ونەرپاز. ونىڭ سۋرەت تاقتايشاسىنا سۋرەت سالۋدان تىس، تامعا سۋرەت سالاتىن ونەرى دە بار، ول كەزىندە جەرگىلىكتى ورىنداعى 100دەن استام قىستاقتىڭ تامىنا سۋرەت سىزعان.
”اۋىلداستار تامدارىنا ادەمى سۋرەت سالىپ بەرۋىمدى ءۇمىت ەتەدى، تاعى كوپتەگەن قىستاق مادەنيەت تامىن سىزۋعا شاقىردى“، - دەدى ول، تاياۋدا ءبىر اپتا ۋاقىتپەن 10 مەتر تامعا سۋرەت سىزىپ، 2100 يۋان ەڭبەكاقى الىپتى.
كوركەمدىكتى جەتكىزۋمەن بىرگە، تام سۋرەتى ارقىلى جىل سايىن نۇراحىمەت 10 مىڭ يۋاننان استام كىرىس كىرگىزەدى. ول تاعى قۇم سۋرەت، اسقاباق سۋرەت سىزۋ سياقتى جاڭا ونەر يگەرىپ، كىرىس كىرگىزۋ ارناسىن كەڭەيتە ءتۇستى.
شارۋالار سۋرەتىن سىرتقا شىعاردى
ياركەن اۋدانى اۆتونوميالى رايوننىڭ شارۋالار سۋرەتى بازاسى، ءاربىر قىستاقتا دەرلىكتەي شارۋا سۋرەتشى بار، اۋدانعا تىركەلگەن شارۋا سۋرەتشى 100دەن اسادى.
”شارۋالار سۋرەتى ياركەننىڭ اۋىل - قىستاقتارىندا كاسىپ سالاسىن قالىپتاستىرىپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىراتىن ءونىمدى تاسىلگە اينالدى“، - دەدى ياركەن اۋداندىق مادەنيەت، دەنە تاربيە، راديو، تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسىنىڭ جاۋاپتىسى − جۋىق جىلداردان بەرى، ياركەن اۋدانى شارۋالار سۋرەتىنە قىزىعۋشىلاردى تاربيەلەۋ سەرپىنىن ۇزبەي ارتتىرىپ، جىلىنا 3 تە 4 رەت كۋرس اشىپ، كۋرسانتتاردى تاماقپەن، جاتىن ورىنمەن جانە بوياۋ، قىل قالام، سۋرەت قاعازى سياقتىلارمەن تەگىن قامداپ، ايگىلى سۋرەتشى شاقىرىپ جەتەكشىلىك ەتكىزىپ، قىرۋار شارۋا سۋرەتشىلەردى تاربيەلەدى.
شارۋالار سۋرەتى كاسىپ سالاسىن ۇزبەي دامىتىپ، سۋرەتشىنى سۋرەت سىزۋدان يگىلىكتەندىرۋ كەرەك. سونىمەن، ياركەن اۋدانىنىڭ قاتىستى تاراۋلارى شارۋا سۋرەتشىلەردى كوپ رەت ءۇرىمجى، شاڭحاي، بەيجيڭ سياقتى جەرلەرگە كورمەگە قاتىناسۋعا ۇيىمداستىرىپ، ساياحات كورىنىس رايوندارىندا كورمەگە قويۋ، كورمەدە ساتۋ سياقتىلاردى وتكىزدى، تاعى شارۋالار سۋرەتىن ەرەكشە سارالاپ قابىرعا كۇنتىزبەسى ەتىپ جاساپ ساتىپ، شارۋالار سۋرەتىن سىرتقا شىعارۋعا كومەكتەسۋگە امال قاراستىرىپ، ءتىپتى دە ۇلكەن بازار قاراستىردى.
”الداعى جەردە مۇنان دا كوپ شارۋا سۋرەتشى تاربيەلەپ، اسەمدىك پەن ونەردى اۋىل - قىستاقتاردىڭ بارلىق جەرىنە جەتكىزەمىز. شارۋالار سۋرەتىنىڭ اناعۇرلىم ۇلكەن بازارعا كىرۋىنە امال قاراستىرىپ، سۋرەتشىلەردى ناقتى يگىلىككە كەنەلدىرەمىز“، - دەدى مۇحتار.
