گازەتىمىزدىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى جياڭ رىحۇي، باي جىيۇي، ليۋ ي، جوۋ پىڭ، ياڭ ۋي
اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاقتى وسىزامانداندىرۋدىڭ جاڭاشا سالتى ءداستۇرلى اۋىل - قىستاقتاردىڭ بەت - بەينەسىن زاتىندا قالاي وزگەرتۋدە؟ كەريا اۋدانى ويتوعىراق اۋىلى يارءمالى قىستاعىندا، ءبىز مۇنىڭ العاشقى جاۋابىن تاپقانداي بولدىق.
قۇمدى ءشولدىڭ قويناۋىنا ورنالاسقان شاعىن قىستاقتىڭ بارلىق جەرىنەن ”وزگەرىس“تى كورۋگە بولادى. مۇندا جاڭالىققا جانى قۇمار ”اۋىل - قىستاق شەبەرلەرى“ بولعاندىقتان دا، قىستاقتا ءتۇرلى - ءتۇستى وزگەرىستەر جارىققا شىقتى: اتىزداردا وزگەرمەي كەلگەن داقىلدار وزگەردى، ەگىن سالۋ ءتاسىلى وزگەردى، ءتىپتى، ەگىنشى دەگەن كاسىپكە دە تىڭ ءمان - ماعىنا قوسىلدى.
بازار ارقىلى وندىرىسكە جەتەكشىلىك ەتتى
4 - ايدىڭ ورتا شەنىندە يارءمالى قىستاعىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسى ءتارتىپتى ءجۇرىلىپ جاتتى. امەت تۇرسۇننىڭ باسقارۋىنداعى جوڭىشقالىقتان ءونىم الىنا باستادى. جاس جوڭىشقانى جۋىپ تازالاپ، قوراپتاپ، ۇرىمجىگە تولاسسىز جەتكىزىپ، جۇرتشىلىقتىڭ كوكتەمدەگى تاعامدار تىزىمدىگىنەن ويىپ ورىن الدىردى.
”3 - اي كەزىندە جىلىجايدا وسىرىلگەن جوڭىشقانى الدىن الا جيىپ الۋعا بولادى، بازارعا شوعىرلى تۇردە كۇنى بۇرىن شىعارا الساق، كيلوگرامىن 10يۋاننان ساتا الامىز“، - دەدى امەت قۋانا. بيىل ول جىلىجايدا ءوسىرۋ تەحنيكاسىنان پايدالانىپ ۋاقىتتى ۇتىپ، پايدانى تاعى دا قامتىپ قالدى.
جاڭعاق ەگۋدى نەگىز ەتەتىن يارءمالى قىستاعىندا، امەتتىڭ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ وي جەلىسى وزگەلەرگە ۇقسامايدى.
2010 - جىلدان بۇرىن امەت جان - جاققا شاپقىلاپ جۇرەتىن اعاششى بولاتىن. جاسىنىڭ ۇلعايۋىنا ىلەسە، اعاششىلىقتى قويىپ، كاسىپتىك ەگىنشىگە اينالدى.
”اعاششىلىقتى قويعاننان كەيىن، مەنىڭ ءبىرىنشى ىستەگەن ءىسىم ورىك اعاشىن ەگۋدى ۇيرەنۋ بولدى ءارى 75 مۋلىق ورىك باعىن كوتەرمەگە الدىم“. امەت بىلاي دەدى: ەگۋدى عانا ءبىلىپ، باسقارا بىلمەگەندىكتەن، جۇمىسشىلار ورىك ۇزگەن كەزدە ورىك اعاشىن تاياقپەن ۇرعىلاپ ورىكتى ءتۇسىرىپ، ورىكتىڭ كوبىنىڭ قابىعى سىدىرىلىپ، بازارعا جەتپەي جاتىپ ءشىرىپ كەتتى.
جەڭىلىسكە مويىنسال بولمايتىن امەت مۇنىڭ سەبەبىن ىزدەي باستادى ءارى مامان ۇسىنىس ەتىپ، وندىرىسكە جەتەكشىلىك ەتكىزدى. كەيىنگى كۇندەردە ول قولعاپ كيىپ الىپ ورىكتى ءبىر - بىردەن ەپپەن ۇزەتىن بولدى، ساتۋشى ساۋداگەرلەرگە ارناۋلى قوراپ جوبالاتىپ جاساتتى، الدىن الا الۋشىلارمەن بايلانىس جاساپ، ساتۋ ارنالارىن كەڭەيتتى ... ورىك باعىن كوتەرمەگە العان 4 - جىلى اقىرى پايداعا كەنەلىپ، بولاشاعى نۇرلانىپ سالا بەرگەندەي بولدى.
ورىك باعىنان تابىس تاپقاننان كەيىن دە امەت ”قاناعاتتانىپ“ وتىرا المادى، امەت ورىك ساتۋ بارىسىندا كوكتەمدە جوڭىشقانىڭ بازارداعى سۇرانىسى كۇشتى ەكەنىن بايقايدى، سونىمەن قىستاقتان تاعى دا جەر كوتەرمەگە الىپ جوڭىشقا ەگىمشىلىگىن كەڭەيتەدى.
عىلمي ادىسپەن وندىرىسكە جەتەكشىلىك ەتىپ، كورەگەندىكپەن ورايدى يگەرە ءبىلدى. قازىر قىستاقتىڭ 230 مۋلىق جوڭىشقا اتىزى مەن 75 مۋلىق ورىك باعىن باسقارىپ وتىرعان امەت 6 كووپەراتيۆ مۇشەسىن باستاپ، بۇكىل قىستاق بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋدىڭ الدىڭعى قاتارىنا ءوتتى.
ماشينا ارقىلى ونىمدىلىكتى جوعارىلاتتى
امەت جوڭىشقانىڭ جيىن - تەرىنىمەن اينالىسىپ جاتقان كەزدە قىستاقتاعى اۋىل شارۋاشىلىق ماشينا شەبەرى ماحمۇت الىم دا تراكتورىن جۇرگىزىپ ءماتسىدىق ايسا كاريانىڭ جۇگەرى اتىزىن جىرتىپ جاتتى، ول ماناسىن تراكتورعا تىركەپ الىپ، انە - مىنە دەگەنشە جىرتىلعان جەردى مانالاپ، تەگىستەپ شىقتى.
ءماتسىدىقتىڭ جاسى ۇلعايىپ قالعان، وتباسى شارت - جاعدايى دا ءماز ەمەس، بالاسى سىرتتا قىزمەت ىستەيدى، 3 مۋ جەرى وعان نەداۋىر اۋىرتپالىق سالىپ تۇرعان. ”ول كومەكتەسپەگەن بولسا، ەگىس ۋاقىتىن وتكىزىپ الاتىن ەدىم“. ءماتسىدىق ۇنەمى ماحمۇتقا العىس جاۋدىرادى. ماحمۇت ونىڭ جۇمىسىن ىستەگەندە تەك شىعىنىن عانا ەسەپتەيدى، باسقالاردان كوپ ارزان باعادا الادى.
”100 مۋ جەردى جىرتۋ ءۇشىن، بۇرىن 30 ادام تىنباي 3 كۇن بويى ەڭبەكتەنەتىن ەدى، ال قازىر اۋىل شارۋاشىلىق ماشينا شەبەرى تراكتورمەن جۇمىستى 2 ساعاتتا - اق ءبىتىرىپ ۇلگىرەدى“، - دەدى ماحمۇت ماقتانىشپەن.
وسى جىلدارى يارءمالى قىستاعىندا اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارى جىلدام جالپىلاستى، وزىق اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارى ەگىس داقىلدارى ءوندىرىسىنىڭ بۋىن - بۋىندارىنا دەيىن پايدالانىلۋدا. 20 جاسىنان باستاپ تراكتور جۇرگىزۋدى ۇيرەنگەن، اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىن جۇرگىزگەلى 15 جىل بولعان ماحمۇتتىڭ ارمانى اكەسى سياقتى ەل قۇرمەتىنە بولەنگەن اۋىل شارۋاشىلىق ماشينا شەبەرى بولۋ ەدى.
”اۋىل شارۋاشىلىق ماشينا شەبەرى دە جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى كەرەك، كومەككە ءزارۋ جاندارعا قول ۇشىن بەرۋى، بۇكىل قىستاقتاعى ادامداردىڭ سەنىمىن اقتاۋى قاجەت“. ماحمۇت قىستاقتا اناعۇرلىم كوپ ادامنىڭ وسىزاماندانعان اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىنان پايدالانا الۋىن ءۇمىت ەتەتىندىگىن ايتتى. جايشىلىقتا ول قىستاقتاعى تۇرمىسىندا قيىنشىلىعى بار وتباسىلارىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىمەن ىستەلەتىن ەگىس جۇمىستارىنا ىرىقتىلىقپەن كومەكتەسەدى، كىرىس كىرگىزبەسە دە وزىق ءوندىرىس ۇستانىمىن ولارعا جەتكىزگىسى كەلەدى.
كاسىپ سالاسى ارقىلى كىرىسىن ارتتىردى
يارءمالى قىستاعىنداعى جاڭعاق ەگەتىن ەگىمشىلىك وتباسىلارىنىڭ اراسىندا رەجەپ ءاشىمنىڭ اتى كوپ اتالادى، ول − قىستاقتاعى تۇڭعىش جاڭعاق دەلدالى. ول دەلدال بولعاننان باستاپ، قىستاقتىڭ جاڭعاعىن ساتۋ جولى قامتاماسىز ەتىلۋمەن بىرگە، تاعى جاقسى باعادا ساتىلاتىن بولدى.
ۇستىنە جۋا - جۋا ءوڭى تۇسكەن شاپان، بىرىس - تىرىس شالبار كيگەن، اياعىنا سىنى كەتكەن، باتپاق - باتپاق باتىنكە ىلگەن رەجەپتى العاش كورگەن كەزدە جاڭعاق دەلدالى دەگەن وسى ”سالاۋاتتى“ اتپەن بايلانىستىرا الماي قينالارىڭ حاق.
2014 - جىلدان بۇرىن رەجەپ ناعىز جاڭعاق ەگەتىن ەگىنشى بولاتىن. ءبىراق جىل - جىل سايىن جاڭعاق ەگىپ، جاڭعاق ساتۋ بارىسىندا كوپتەگەن ادامنىڭ الىستان ات وكسىتىپ كەلىپ جاڭعاق ساتىپ الاتىندىعىن بايقاعان رەجەپ بۇل جۇمىستى نەگە ءوزىم ىستەپ كورمەيمىن دەگەن ويعا كەلەدى، سول جىلى 9 - ايدا رەجەپ جاڭعاق الىپ - ساتۋمەن اينالىسادى.
ساۋداسىن ەڭ العاش باستاعان كەزدە رەجەپ جاڭعاق الىپ - ساتۋدان از زيان تارتپادى، جاڭعاق ساتىپ الا الماعان، قىمبات الىپ، ارزان ساتقان جاعدايلار دا كەزدەسىپ تۇردى. ءبىراق ونىڭ قاراۋىنشا، بۇل ساۋدانى ىستەۋدە ءبىر - ەكى رەت ساتسىزدىككە ۇشىراۋ دانەڭە ەمەس، زيان تارتىپ، ازىن - اۋلاق ۇيرەنۋ قاراجاتىن تاپسىرىپ تۇرماسا، ناعىز قابىلەتكە يە بولۋ مۇمكىن ەمەس.
بىرتە - بىرتە رەجەپ ءوزىنىڭ ساۋدا جولىن تاپتى: باسقا قىستاقتاعىلار 7.5 يۋاننان ساتىپ السا، ول 8 يۋاننان ساتىپ الادى، ەگەر الدەكىم اقشاعا ءزارۋ بولىپ قالسا، پىسپاعان جاڭعاققا دا ”اقشا تاپسىرىپ“ قويادى. ”ايتەۋ ءبارىمىز ءبىر قىستاقتىڭ ادامىمىز، اقشانى كوپشىلىك بىرگە تاپقانىمىز جاقسى عوي“، - دەيدى رەجەپ.
سويتە كەلە رەجەپپەن ساۋدا جاساسقىسى كەلەتىندەر بارعان سايىن كوبەيدى، كەيبىر قىستاق تۇرعىندارى، ءتىپتى، الدىن الا رەجەپتى ىزدەپ كەلىپ، اتىزىنداعى جاڭعاقتى ساتىپ الۋعا شاقىرادى. تاۋار قاينارىنان الاڭدامايتىن بولعان رەجەپ جاڭعاقتىڭ قۇنىن ارتتىرۋدى ويلاستىردى. تاڭداپ، جۋعاننان كەيىنگى جاڭعاقتىڭ ءار كيلوگرامىن 50 − 60 تيىن قىمبات ساتۋعا بولاتىندىعىن كورگەننەن كەيىن، ول ءتىسىن تىسىنە باسىپ، ءوزى اقشا شىعارىپ جاڭعاق مانەرلەۋ زاۆودىن اشادى.
”ءبىزدىڭ بۇل جەردىڭ جاڭعاعى وتە ساپالى، سىرتتان كەلگەندەر مەنەن ساتىپ العان جاڭعاقتان پايدا كورە المايمىن دەپ الاڭدامايدى“. رەجەپ بىلاي دەدى: قازىر جاستاردىڭ ءبارى ينتەرنەتتەن پايدالانۋدى بىلەدى، مەن دە مۇقيات ۇيرەنىپ، بولاشاقتا ينتەرنەت دۇكەنىمدى اشسام، قىستاعىمىزداعى جاقسى نارسەلەردى قالالىقتارعا تىكە ساتسام دەيمىن.
وسىلايشا، 1600دەن استام جان سانى بار اياداي عانا يارءمالى قىستاعىندا اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋ نەشەلەگەن، 10 نەشەلەگەن، نەشە ونداعان ادامنىڭ باستاۋىندا جوقتان بار بولعان، كىشكەنەدەن ۇلعايعان، السىزدەن كۇشەيگەن دامۋ جولىنا ءتۇستى.
