− جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ دامۋ الەۋەتىنە نەگىزگى ايادان قاراعاندا
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى يۇي جياشين، چىن ۋيۋي، ۋاڭ يۇيشياۋ
تۇتىنۋ دارەجەسىنىڭ ءوسۋ اۋقىمى كورنەكتى بولدى، قارجى قوسۋدىڭ ارتۋ جىلدامدىعى ورنىقتى جوعارىلادى، ەكسپورت ارتۋدى ۇزدىكسىز ساقتادى...
بيىل جىل باسىنان بەرى، ماكرولىق ساياساتتى تىزگىندەۋ كەڭىستىگىنەن قاراعاندا بولسىن، الدە ميكرولىق جاقتان كاسىپورىنداردىڭ اينالىم جاعدايىنان قاراعاندا بولسىن؛ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانىڭ ونىمىنەن قاراعاندا بولسىن، الدە جاريالانعان ەكونوميكالىق ساندى مالىمەتتەردەن قاراعاندا بولسىن، بازار سۇرانىسى زور، دامۋ توزىمدىلىگى اناعۇرلىم كۇشتى بولدى، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ”ورنىقتىلىق“ قاسيەتى اناعۇرلىم كورنەكتىلەندى، بولاشاقتاعى دامۋ ءورىسى، ءسوز جوق، اناعۇرلىم جارقىن بولادى.
” ءۇش اتتى اربا“ تەگىس كۇش سالىپ، ەكونوميكالىق اينالىم تاماشا جاعدايدى ساقتادى
تاياۋدا جاريالانعان ءبىر قىدىرۋ تۇتىنۋ كورسەتكىشتەرى جۇرتتىڭ نازارىنا وتتاي باسىلدى −
تاياۋدا عانا وتكەن ”1 - مامىر“ دەمالىسى كەزىندە ەل ىشىندەگى ساياحاتشىلاردىڭ جالپى سانى 195 ميلليون ادامعا (رەت) جەتىپ، سالىستىرمالى ولشەم بويىنشا %13.7 ارتتى؛
ءبىرىنشى توقساندا، بۇكىل ەل بويىنشا جەلىدەگى بولشەك ساتىلۋ سوماسى 2 تريلليون 240 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %15.3 ارتتى؛ شەكارا اتتاعان ەلەكتروندىق ساۋدانىڭ بولشەك ساتۋ يمپورت سوماسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %40تىڭ ۇستىندە ارتتى؛
ءبىرىنشى توقساندا، اس - سۋ كىرىسى ءبىر تريلليون يۋاننان اسىپ، %9.6 ارتتى...
تۇتىنۋداعى جارقىن تۇيىندەر ءجيى جارىققا شىعىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى اينالىمىنىڭ ”ورنىقتىرعىشى“نا اينالىپ وتىر. ءبىرىنشى توقساندا، ەڭ سوڭعى تۇتىنۋ شىعىسىنىڭ ەكونوميكالىق ارتۋعا ۇلەس قوسۋ مولشەرى %65.1كە جەتىپ، نەگىزدىك رولى اناعۇرلىم نىعايا ءتۇستى.
تۇتىنۋ ەكونوميكالىق ارتۋدىڭ نەگىزگى جاعدايىن ورنىقتىردى، قارجى قوسۋ مەن ەكسپورت سىندى ”ەكى اتتى اربا “ دا كۇش قوسۋدا −
ءبىرىنشى توقساندا، ەلىمىزدىڭ تۇراقتى مۇلىككە قوسقان قارجىسىنىڭ ارتۋ جىلدامدىعى ورنىقتى جوعارىلاپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %6.3 ارتىپ، ارتۋ جىلدامدىعى بىلتىرعى تۇتاس جىلداعىدان 0.4 پايىز ءوستى، ”قارجى قوسۋدى ورنىقتىرۋ“ اسەرى ونان ارى كورنەكتىلەندى.
الدىڭعى 4 ايدا، ەلىمىزدىڭ ەكسپورت سوماسى 5 تريلليون 60 ميلليارد يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %5.7 ارتتى. ساۋدا مينيسترلىگىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى گاۋ فىڭ بىلاي دەدى: ەلىمىزدىڭ ەكسپورتى بەلگىلى باياۋلاۋ قىسىمىنا ءدوپ كەلگەنىمەن، سىرتقى ساۋدانىڭ جالپى جاقتان ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەيتىن دامۋ جاعدايى وزگەرگەن جوق.
ەكونوميكانىڭ ارتۋىنا دەم بەرەتىن ”ءۇش اتتى اربا“ بىرگە كۇش سالىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ 2019 - جىلعى يگى باستاماسىنا دەم بەردى.
ءبىرىنشى توقسانداعى جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ”ناتيجە تىزىمدىگى“ندە ”ورنىقتىلىق“ قاسيەتى كورنەكتىلەندى: ەكونوميكانىڭ ارتۋ جىلدامدىعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %6.4 ارتىپ، بىلتىرعى ءتورتىنشى توقسانداعىمەن تەڭەستى، اسىرەسە، 3 - ايداعى نەگىزگى ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەر كورنەكتى تۇردە ءوسىپ، بازار مەجەسىنەن جوعارى بولدى.
جۇڭگو حالىق داشۋەسى ەكونوميكا شۋەيۋانىنىڭ ورىنباسار باستىعى ۋاڭ جينبين بىلاي دەدى: سىرتقى ورتا قيىن دا كۇردەلى بولعان، ەكونوميكا باياۋلاۋ قىسىمىنا ءدوپ كەلگەن جاعدايدا، جۇڭگو ەكونوميكاسى مۇنداي ناتيجەگە وڭاي قول جەتكىزگەن جوق. فاكت ”التىنى ورنىقتىرۋ“ ساياساتىنىڭ جۇڭگونىڭ ماكرولىق ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى اينالىمىن پارمەندى تۇردە ىلگەرىلەتكەنىن، كوپتەگەن حالىقارالىق قۇرىلىمداردىڭ دا جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ بولاشاعىنا ءۇمىت ارتقانىن دالەلدەدى.
حالىقارالىق اقشا قورى ۇيىمى (IMF) عالام ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ مەجەسىن تومەندەتكەندىگىن جاريالاعان جاعدايدا، جۇڭگو بيىلعى ارتۋ مەجەسى جوعارىلاتىلعان بىردەن - ءبىر نەگىزگى ەكونوميكالىق تۇلعالعا اينالدى. IMFنىڭ باسالقاسى لاگاردە: ”دۇنيە ءجۇزى جۇڭگوعا مۇقتاج، عالام ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋى جۇڭگونىڭ باياندى دامۋىنان ايىرىلا المايدى“، - دەپ باعا بەردى.
مەملەكەتتىك دامۋ - رەفورما كوميتەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى يۋان دا بىلاي دەدى: ”ءبىرىنشى توقسانداعى ەكونوميكانىڭ ۇستايتىن كولەمى ۇلكەن بولماعانىمەن، ءبىراق ونىڭ بەتالىسى تۇتاس جىلداعى ەكونوميكا بەتالىسىنىڭ كورسەتكىشى ەسەپتەلەدى. ءبىرىنشى توقسانداعى ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ ورنىقتى باستالۋى تۇتاس جىلداعى بەتالىسقا جاقسى نەگىز قالادى، ءبىز ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ جىلدىق مەجە نىساناسىنىڭ جۇزەگە اساتىنىنا كامىل سەنەمىز، ونى جۇزەگە اسىرۋعا شارت - جاعدايىمىز، قابىلەتىمىز بار“.
قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانىڭ ءونىمى كورنەكتى بولدى، قۇرىلىمدى ساپالىلاندىرۋ ”جاڭا بەينەگە ەندى“
مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى ماۋ شىڭيۇڭ: ”قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانىڭ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەۋىنە بايلانىستى، جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق قۇرىلىمى ساپالىلانۋ، رەتتەلۋ، ءوسۋ باعىتىنا قاراي ۇزدىكسىز دامۋدا“، - دەدى.
وسى ەكى كۇندە، شاڭحاي ”جۇڭگو ماركالارى كۇنى“ جەلىلەس قيمىلدارىن وتكىزدى، كاسىپورىنداردىڭ جاڭالىق اشۋ ارقىلى ماركا تۇلعالاپ، ماركامەن بازار اشقان جالىندى حيكايالارى شەرتىلۋدە.
وسى قيمىلعا قاتىناسقان چۋاڭۋي توبىنىڭ بىلتىر شەتەل بازارىنداعى تيجارات سوماسى 10 ميلليارد يۋاننان اسقان، مۇنىڭ ىشىندە زەردەلى ەلەكتروندىق ونىمدەردىڭ ساتىلىم تابىسى سايكەس مەزگىلدەگىن %60.7 ارتقان. چۋاڭۋي ماركا ءبولىمىنىڭ باستىعى لي جاۋ تەبىرەنىپ: ”بۇل كاسىپورىننىڭ زەرتتەۋ - اشۋعا، جاڭالىق ەنگىزۋگە تاباندى بولىپ، ءتول ماركا قالىپتاستىرعاندىعىنىڭ ارقاسى. كەلەشەكتە ءبىز وسى جولمەن ۇزدىكسىز جۇرە بەرەمىز“، - دەدى.
ونىمدەر ەكونوميكاسىنان ماركا ەكونوميكاسىنا دەيىن، ارزان ءارى ساپالى ونىمدەردەن قۇن تىزبەگىنىڭ جوعارى دەڭگەيىنە دەيىن، كاسىپورىندار ماركامەن ”قاۋىشىپ“، تۇتىنۋدىڭ جاڭارۋى مەن قامداۋدىڭ جاڭارۋى سىندى قوس قابات ەرەكشەلىك كورسەتتى.
”قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورما − جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ءوزىن الەۋەتتەندىرۋىنىڭ ماڭىزدى جولى، بۇل ءونىم مەن كاسىپورىننىڭ باسەكەلىك قۋاتىن جاپپاي جوعارىلاتادى“، - دەيدى جۇڭگو حالىق داشۋەسى مەملەكەتتىك دامۋ جانە ستراتەگيا زەرتتەۋ ورنىنىڭ زەرتتەۋشىسى ۋاڭ شياۋسۇڭ.
جۇڭگو ەكونوميكاسى دامۋىنداعى ”ساپالىق“ وزگەرىس بارعان سايىن ايقىندالا تۇسۋدە −
جاساۋ كاسىبىنە قوسىلعان قارجى ايتارلىقتاي ءوستى. ءبىرىنشى توقساندا، جوعارى تەحنيكالى جاساۋ كاسىبىنە قوسىلعان قارجى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %11.4 ارتىپ، ارتۋ جىلدامدىعى جالپى قوسىلعان قارجىدان 5.1 پايىز جوعارى بولدى؛ جوعارى تەحنيكالى قىزمەت وتەۋ كاسىبىنە قوسىلعان قارجى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %19.3 ارتىپ، جالپى قوسىلعان قارجىدان 13 پايىز جوعارى بولدى.
ەكسپورتتىڭ جوعارى تەحنيكالىق دەڭگەيى كورنەكتىلەندى. الدىڭعى 4 ايدا، ەلىمىزدىڭ ماشينا - ەلەكتر ونىمدەر ەكسپورتى 2 تريلليون 970 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، %4.5 ارتتى؛ ءبىرىنشى توقساندا جاڭادان وركەندەگەن قىزمەت وتەۋلەردىڭ يمپورت - ەكسپورتى 458 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %12.6 ارتىپ، جالپى ارتۋ قارقىنىنان 10 پايىز جوعارى بولدى.
تۇتىنۋ قۇرىلىمى ۇزدىكسىز جاڭاردى. ءبىرىنشى توقساندا قىزمەت وتەۋ جاعىنداعى تۇتىنۋدىڭ اقىرعى تۇتىنۋدان ۇستاعان ارا سالماعى %47.7كە جەتىپ، وتكەن جىلعىدان 1.4 پايىز ءوسىپ، تۇتىنۋدىڭ دەرلىك جارتىسىن يەلەدى...
جوعارى ساپالى دامۋ عىلىم - تەحنيكالىق جاڭالىق اشۋدان كەلدى. بيىل ءبىرىنشى توقساندا، جوعارى تەحنيكالى كاسىپتەردىڭ، ستراتەگيالىق جاڭادان وركەندەگەن كاسىپتەردىڭ قوسىلعان قۇنىنىڭ ارتۋ قارقىنى كولەمدەنگەن ونەركاسىپتىڭ جالپى ارتۋ قارقىنىنان ۇزدىكسىز جوعارى بولدى. امەريكا قۇراما شتاتتارى مەن گەرمانيانىڭ كەيبىر اقپارات قۇرالدارى: عىلىم - تەحنيكالىق جاڭالىق اشۋ جۇڭگو ەكونوميكاسىن ىلگەرىلەتۋدەگى جاڭا قوزعاۋشى كۇشكە اينالىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ”ارتۋ حيكايالارى“ن ونان ارى تارتىمدى ەتتى، - دەپ باعا بەردى.
جوعارى ساپالى دامۋ تاعى ومىرشەڭدىك كۇشتى ىسكە قوسۋدان كەلدى. ءبىرىنشى توقساندا، مەملەكەت بويىنشا ورتاشا ەسەپپەن كۇنىنە 16 مىڭ 500 كاسىپورىن جاڭادان تىركەلىپ، قۇرىلىپ، بۇكىل ەل بويىنشا جاڭادان ارتقان سالىق شەگەرىمى جالپى 341 ميلليارد 100 ميلليون يۋان بولىپ، ”ۇكىمەت قۇرىلىمدارىن ىقشامداپ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ مەن باسقارۋدى ۇشتاستىرۋ، قىزمەت وتەۋدى ساپالىلاندىرۋ“ رەفورماسى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىلىپ، بازارعا كىرۋ رۇقساتى ۇزدىكسىز كەڭەيتىلىپ، ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىن قورعاۋ كۇشەيتىلىپ، رەفورما شارالارى ۇزدىكسىز ناقتىلاندى، تەرەڭدەي ءتۇستى.
ءوز ءىسىن ويداعىداي ىستەپ، دامۋدىڭ جاڭا ءورىسىن اشتى
وي جەلىسى اشىلسا، جاڭا ءورىس تە اشىلادى.
سپورتتىق كادىمگى اياق كيىمدەر وندىرىسىمەن ارنايى شۇعىلداناتىن فۋجيان ولكەسى حۋا - اڭ سپورتتىق بۇيىمدار شەكتى سەرىكتەستىگى تيپتىك سىرتقى ساۋدا سەرىكتەستىگى، سوڭعى جىلداردا ونىڭ ەكسپورتىنىڭ ارتۋ قارقىنى %40 − 30 ارالىعىن ساقتاپ كەلەدى، قازىرگى سىرتقى ورتانىڭ قاتاڭدىعىنان بۇل سەرىكتەستىك نازارىن ەل ىشىنە اۋدارا باستادى.
”ءبىز ەل ءىشى بازارىنىڭ وراسان زور الەۋەتىنە ۇلكەن ءۇمىت ارتىپ وتىرمىز، بۇل بازاردى كەڭەيتۋ ءبىزدىڭ قۇلشىنىس باعىتىمىز.“ سەرىكتەستىكتىڭ باس ديرەكتورى دۋ پەيحۋاڭ بىلاي دەدى: سەرىكتەستىك وسى جىلداردا ءتول ماركا قالىپتاستىرۋعا كۇش سالدى، سونداي - اق جالپى كاسىپ تىزبەگىنە قاراي كەڭەيدى، بۇل جاڭاعى ارماندى جۇزەگە اسىرۋعا جاسالعان دايىندىق.
ءبىر ميلليارد 400 ميلليونعا جۋىق حالقى بار ۇلكەن بازار، 400 ميلليونعا جۋىق ورتا كىرىستىلەردىڭ ساتىپ الۋ قۋاتى... مۇنداي وراسان زور الەۋەتتىڭ جۇڭگو ەكونوميكاسىنا ءتان وزگەشە نەگىزگە اينالارى ءشۇباسىز.
مۇنداي الەۋەتكە ەل ءىشى كاسىپورىندارى عانا ءۇمىت ارتىپ وتىرعان جوق، ول شەتەل كاسىپورىندارىن وزىنە تارتاتىن ”ماگنيت“كە دە اينالدى. ۋاررەن بۋففەت جۇڭگونىڭ ۇلكەن بازار ەكەندىگىن ايقىن ءبىلدىرىپ ”ءبىز الىپ بازاردى جاقسى كورەمىز“، - دەدى. ول تاعى الداعى 15 جىلدا سەرىكتەستىگىنىڭ جۇڭگو بازارىندا اناعۇرلىم كەڭ كولەمدە قارجى قوسۋ مۇمكىندىگىن ءبىلدىردى.
كوز ايانى كەڭەيتىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى كوزدەگەندە، جاڭا، كەڭ دامۋ ءورىسىن تابۋعا بولادى.
بيىل الدىڭعى 4 ايدا، ەلىمىزدىڭ ەۆروپا وداعى، شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى، كورەيا، رەسەي سياقتىلارعا ەكسپورتى جەكە - جەكە %14.2، %13.4، %7.7 جانە %9.1 ارتىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ بويىنداعى ەلدەرمەن يمپورت - ەكسپورتتىڭ جەتەكتەۋ رولى ايقىن كورىندى. ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ بويىن كوزدەگەن سىرتقى ساۋدا كاسىپورىندارىنىڭ جۇمىستارىن حالىقارالىق ورنالاستىرۋى اناعۇرلىم كوپ نەگىزدەلە تۇسۋدە.
جاساندى زەردە، زاتتار ينتەرنەتى سياقتى جاڭا ۇلگىدەگى نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى، قالالار ارالىق قاتىناس، زات اينالىمى، قالا ىستەرى نەگىزدىك قۇرىلعىلارى، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلارى، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ... دالمە - ءدال جانە ءونىمدى قارجى قوسۋ تۇتاس ەكونوميكانىڭ ۇتىمدى اينالىم قالىپتاستىرۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
ساياسات اسەرى جۇڭگو ەكونوميكاسىندا ساقتالعان الەۋەتتى ۇزدىكسىز ىسكە قوسۋدا −
جاڭا جەكە تابىس سالىعى تۋرالى زاڭنىڭ اتقارىلۋى ارتقان قۇن سالىعىنىڭ سالىق مولشەرىن ونان ارى تومەندەتتى، قوعامدىق قامسىزداندىرۋدىڭ اقى مولشەرى تومەندەتىلدى، تۇتىنۋدى ورنىقتىرۋعا، تۇتىنۋدى كەڭەيتۋگە قاتىستى 24 ساياساتتار ”توپتاما“سى جاريالاندى... ءبىرقاتار ساياساتتار تۇتىنۋ الەۋەتىن ونان ارى ىسكە قوستى؛
قارجى قوسۋدى ورنىقتىرۋ ساياساتى ولقىلىقتاردى تولىقتىرۋدى ءتۇيىن ەتىپ، ەلەۋلى نىساندار زاپاسىن كۇشەيتىپ، قوعامدىق كاپيتالدى، اسىرەسە، حالىقتىق كاپيتالدى جۇمىلدىردى... ءبىر سىپىرا ناقتى شارالار قارجى قوسۋدى ورنىقتىرۋعا قۋاتتى تىرەك ازىرلەدى؛
سىرتقى ساۋدانى ورنىقتىرۋ ساياساتى كاسىپورىنداردى جاڭادان وركەندەگەن بازارلاردى اشۋعا ىنتالاندىرىپ، جوعارى تەحنيكالى، جوعارى قوسىمشا قۇندى ونىمدەردىڭ ەكسپورتىن ارتتىرىپ، ساۋدانىڭ جاڭا كۇيلەرىن، جاڭا ۇلگىلەرىن دامىتۋعا ىنتالاندىردى... سىرتقى ساۋدانى ۇلعايتۋدى، كۇشەيتۋدى جۇزەگە اسىرۋدان ءۇمىت بار.
”جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى، اقاۋسىز داميتىن تاماشا كۇيىن ساقتاۋى وزگەرمەيدى، ەڭ ماڭىزدىسى، رەفورمانى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، ەسىك اشۋدى كەڭەيتىپ، ءوز ءىسىمىزدى مۇقيات، ويداعىداي ىستەۋدە“، - دەيدى جۇڭگو حالىقارالىق ەكونوميكالىق اۋىس - ءتۇيىس ورتالىعىنىڭ باس زەرتتەۋشىسى جاڭ يانشىڭ.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 12 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
