− ”جۇڭگو قويان بۇلتاققا سالىپ وتىر ءپاتۋاسى“ن دوعاراتىن كەز كەلدى
جۇڭ شىڭ
تاياۋدا 11 - كەزەكتى جۇڭگو - امەريكا قۇراما شتاتتارى ەكونوميكا - ساۋدا جوعارى دارەجەلىلەر كەڭەسى وتكىزىلگەن قارساڭدا، امەريكا قۇراما شتاتتارى جاق جۇڭگونىڭ امەريكا قۇراما شتاتتارىنا شىعاراتىن قۇنى 200 ميلليارد دوللارلىق تاۋارىنان ۇستەمەلەپ الىناتىن كەدەن باجىسىن ٪10تەن ٪25كە جوعارىلاتاتىن حاباردى جاريالادى. امەريكا قۇراما شتاتتارى جاق تاعى جۇڭگوعا ”كەرى شەگىندى“، ”وپاسىزدىق جاسادى“ سياقتى بەلگىلەردى جاپسىرىپ، ”جۇڭگو ۋادەسىنەن كەشتى“ دەپ داۋرىعىپ، جۇڭگو جاقتى ”قويان بۇلتاققا سالىندى“، ”امەريكا قۇراما شتاتتارى جاقتىڭ وزەكتى تالابىن السىرەتتى“ دەپ جازعىردى. بۇل شىندىقپەن بۇكىلدەي ساناسپاعاندىق.
امەريكا قۇراما شتاتتارى جاق ويدان ويىپ شىعارعان ايتىلمىس ”جۇڭگو قويان بۇلتاققا سالدى ءپاتۋاسى“ قالپاعى بۇكىلدەي دۇرىس پەن بۇرىستى شاتاستىرۋ. جۇڭگو مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ەكونوميكا - ساۋدا كەڭەسى وتكىزىلگەن ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، جۇڭگو جاق شىن نيەتىمەن كەڭەستى بارىنشا ىلگەرىلەتىپ كەلدى، تەڭ تۇرعىدا مامىلە جاساۋ، ءوزارا قۇرمەت ەتۋ نەگىزىندە ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىكتەنۋ كەلىسىمىنە كەلۋدى ءۇمىت ەتتى. امەريكا قۇراما شتاتتارى جاقتىڭ كەدەن باجىسىن ۇستەمەلەپ الۋ قوقان - لوقىسىن جاساۋ جاعدايىندا جۇڭگو جاقتىڭ قىزمەت ۇيىرمەسى تاعى دا جالپى جاعدايدى نەگىزگە الىپ، امەريكا قۇراما شتاتتارىنا بارىپ، 11 - كەزەكتى جۇڭگو - امەريكا قۇراما شتاتتارى ەكونوميكا - ساۋدا جوعارى دارەجەلىلەر كەڭەسىن وتكىزۋى جۇڭگو جاقتىڭ كەلىسسوزدى ىلگەرىلەتۋ شىن پەيىلىن ەڭ ۇلكەن دەڭگەيدە ايگىلەدى.
قىزمەت اۋماعىندا كەڭەسۋ − پىكىر اۋىستىرۋ، ورتاق تانىم قالىپتاستىرۋ بارىسى، ەكى جاقتىڭ تۇرلىشە كوزقاراستا بولۋى قالىپتى جاعداي، ءىشىنارا ماسەلەلەردى قايتالاي تالقىلاۋى دا قالىپتى. ەگەر قىزمەت اۋماعىندا كەڭەسۋ بارىسىنداعى جانە تۇرلىشە پىكىرلەرگە قيت ەتسە، ”قويان بۇلتاققا سالىنۋ“ بەلگىسىن جاپسىراتىن بولسا، وندا تاعى كەڭەسىپ نە قىلامىز؟ مەيلى قايسى ەلدىڭ بولسىن، كەڭەسۋ بارىسىندا ءوز پرينسيبى بولادى. كەلەلى پرينسيپتىك ماسەلەدە جۇڭگو جاق استە جول بەرمەيدى، جۇڭگو جاقتىڭ وزەكتى ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان ماسەلەلەرى، ءسوزسىز، شەشىلۋى كەرەك. جۇڭگو جاق قىزمەت ۇيىرمەسىنىڭ كەڭەسى تۇگەلدەي وسى بارىستاعى ىستەر، ەكى جاق كەلىسىمگە رەسمي قول قويعان جوق، ”ۋادە“دەن قايدان اۋىزعا اشۋعا بولسىن. امەريكا قۇراما شتاتتارى جاقتىڭ كەڭەس بارىسىندا بىرەسە ولاي، بىرەسە بىلاي سويلەۋى قويان بۇلتاققا سالىنۋ بولماي ما؟ امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ قاراقشىلىق لوگيكاسى بويىنشا، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ايتقانى سەندەردىڭ ايتاتىندارىڭ بولۋ كەرەك، ايتپەگەندە قويان بۇلتاققا سالۋ بولىپ تابىلادى، ءىس جۇزىندە، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ايتقانى ”بىرەسە ولاي سويلەۋ“، ”بىرەسە بىلاي سويلەۋ“ بولىپ تابىلادى!
سوزدە تۇرۋ كەرەك، ايتقان ءسوزدى، ءسوز جوق، ورىنداۋ كەرەك، بۇل جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ قاي - قاشان دا تاباندى بولىپ كەلگەن ءمورال ولشەمى. رەفورما جاساعان، ەسىك اشقان 40 جىلدان بەرى، جۇڭگو مەملەكەت قاقپاسىن اشىپ، قۇرىلىس جۇرگىزدى، بۇكىل الەم جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ جەتىستىگىنەن بىرگە يگىلىكتەندى، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسىن جۇرت بىلەدى. الەمدىك ساۋدا ۇيىمىنا كىرگەن 10 نەشە جىلدان بەرى، جۇڭگو ۋادەسىن جاپپاي اتقارىپ، كوپ جاقتى ءتۇزىلىستى باتىل قولداپ، يمپورتتىق كەدەن باجىسىن بارىنشا تومەندەتىپ، كەدەنگە جاتپايىن باجى قامالىن ازايتىپ، سىڭار جاقتىلىققا جانە قورعانىمپازدىققا باتىل قارسى تۇرىپ، بۇكىل دۇنيە جۇزىنە جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن وركەندەپ كەلە جاتقان ءىرى ەلدىڭ سەرتىندە تۇرۋ وبرازىن تولىق ايگىلەدى. 2010 - جىلدىڭ وزىندە، جۇڭگو باجىنى ازايتۋ ۋادەسىن بۇكىلدەي اتقارىپ بولدى، كەدەن باجىسى جالپى دەڭگەيى 2001 - جىلعى ٪15.3 تەن ٪9.8كە تومەندەدى. ساۋداعا قىزمەت وتەۋ سالاسىندا، جۇڭگو ەسىك اشۋ ۋادەسىن 2007 - جىلعا جەتكەندە بۇكىلدەي اتقارىپ ورىندادى، كەزەكتە دامىعان ەلدەردىڭ ەسىك اشۋ دەڭگەيىنە تاياپ قالدى. امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ساۋدا ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى كەڭسەسى جاريالاعان بىرنەشە جىلدىق باياندامادا دا جۇڭگونىڭ الەمدىك ساۋدا ۇيىمىنا كىرگەنى جونىندەگى وڭ باعاسى تولىق، ولار جۇڭگو ۇكىمەتىن ۋادەسىن مۇقيات اتقاردى دەپ قارادى.
امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ار جاعىنا ۇڭىلسەك، تاياۋ ەكى جىلدان بەرى، دۇنيە جۇزىلىك 2 - سوعىستان كەيىنگى حالىقارالىق ەكونوميكالىق ءتارتىپتىڭ جانە كوپ جاقتى ءتۇزىلىستىڭ نەگىزگى قۇرۋشىسى جانە ات سالىسۋشىسى تۇرعىسىنان، ءاسىلى كوپ جاقتى قاعيداعا باستاماشىلدىقپەن بويسۇنۋعا ءتيىس ەدى، الايدا حالىقارالىق ۇيىمدا جالت بەرىپ، توپتان شەگىنۋ ۇنەمى تۋىلدى، ونىڭ قويان بۇلتاققا سالىنۋ، سوزىندە تۇرماۋ وبرازىنا حالىقارالىق قوعام كەڭ كولەمدى نالەت ايتتى: ءبىر كەلىسىم، شارت، ۇيىم ءوز ەلىنىڭ مۇددەسىنە ۇيلەسەتىن كەزدە، وعان ۇمتىلادى، ودان پايدالانادى؛ ءبىر كەلىسىم، شارت، ۇيىم امەريكا قۇراما شتاتتارى مۇددەسىنىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتۋىنە سەپتىگى تيمەيدى دەپ قاراعان كەزدە، ۇستەل اۋدارىپ، تايىپ تۇردى.
پاريج كەلىسىمىنەن شەگىندى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ وقۋ - اعارتۋ، عىلىم، مادەنيەت ۇيىمىنان شەگىندى، يراننىڭ يادرو ماسەلەسى جونىندەگى جاپپاي كەلىسىمىنەن شەگىندى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ادامدىق ۇقىق القاسىنان شەگىندى... ”ناتيجەنى باعدار ەتكەن“ ”امەريكا قۇراما شتاتتارىن الدىمەن ويلاسۋ“ ساياساتىندا، امەريكا قۇراما شتاتتارى حالىقارالىق ۇيىمنان جانە كوپ جاقتى كەلىسىمىنەن ۇزدىكسىز شىعىپ، ونىڭ وتەۋگە ءتيىستى جاۋاپكەرشىلىگى مەن بورىشىنان تايساقتادى. امەريكا قۇراما شتاتتارى جاقتىڭ قويان بۇلتاققا سالىنۋىنىڭ كوپتىگىنەن دۇنيە ءجۇزى حالقى قويان بۇلتاققا سالىنۋدىڭ شىنايى كەيىپ - كەسپىرىنىڭ نە ەكەندىگىن كورە ءبىلدى.
امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ حالىقارالىق قوعامدا قويان بۇلتاققا سالىنۋى ۇزارعان سايىن، ءار ەلدىڭ ونىڭ زيانىنا ۇشىراۋى دا ۇزاققا سوزىلاتىن بولادى. 2001 - جىلدىڭ وزىندە امەريكا قۇراما شتاتتارى «جيڭدۋ ۇيعارىمى حاتى»نان شەگىنىپ شىقتى، «جيڭدۋ ۇيعارىمى حاتى»نىڭ ونىمدىلىگىنىڭ كۇشى وسىمەن بارىنشا السىرەدى. الەمدىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ تالاس - تارتىسقا تورەلىك ايتقان زەرتتەۋ بايانداماسىندا كورسەتىلۋىنشە، امەريكا قۇراما شتاتتارى قازىرگە دەيىن الەمدىك ساۋدا ۇيىمى مۇشەلەرى اراسىنداعى ەڭ ۇلكەن ”قاعيداعا بويسۇنباۋشى“ بولعان، الەمدىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ 2/3 بەلگىلەمەگە قايشى كەلۋىن امەريكا قۇراما شتاتتارى كەلتىرىپ شىعارعان. بۇل 2 جىلدا امەريكا قۇراما شتاتتارى بۇكىل دۇنيە ءجۇزى بىزدەن پايدا تاۋىپ وتىر دەپ قاراپ، شىمىرىكپەستەن ”امەريكا قۇراما شتاتتارى ءبىرىنشى ورىندا“دەگەندى ”امەريكا قۇراما شتاتتارى بىردەن - ءبىر ورىندا“دەگەنگە اينالدىردى. مۇنداي مۇددەدەن يگىلىكتەنىپ، جاۋاپكەرشىلىك ارقالامايتىن زورەكەرلىك ارەكەت تەك دۇنيە جۇزىندەگى ءارقايسى ەل حالقىنىڭ كەكتەنۋىن جانە قارسى تۇرۋىن كەلتىرىپ شىعارادى.
جۇڭگو - امەريكا قۇراما شتاتتارى ەكونوميكا - ساۋدا كەڭەسى وتكىزىلگەن ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، امەريكا قۇراما شتاتتارى جاق كوپتەگەن كەڭەستىك ماسەلەلەردە قويان بۇلتاققا سالىنعاندىعىن دا الەم حالقى ابدەن بىلەدى. بىلتىر 5 - ايدىڭ 29 - كۇنى امەريكا قۇراما شتاتتارى جاق ەكى جاق جاريالاعان ساۋدا سوعىسىن جۇرگىزبەۋ ”بىرلەسكەن مالىمدەمەسىن“ تەرىستەپ، جۇڭگونىڭ امەريكا قۇراما شتاتتارىنا ەكسپورت ەتەتىن قۇنى 50 ميلليارد دوللارلىق تاۋارىنا كەدەن باجىسىن ۇستەمەلەدى. بيىل 5 - ايدىڭ 5 - كۇنى امەريكا قۇراما شتاتتارى جاق تاعى كەدەن باجىسى قوقان - لوقىسىن باستاپ، ەكى جاقتىڭ ەكونوميكا - ساۋدا كەڭەسىن اۋىر ساتسىزدىككە ۇشىراتتى.
امەريكا قۇراما شتاتتارى قويان بۇلتاققا سالىنىپ، ساۋدا قورعانىمپازدىعى سويىلىن بۇلعاقتاتىپ، باجى جيۋ شاراسىنان الباتى پايدالانىپ، بارىنشا قىسىم ءتۇسىرۋ جانە بوپسالاۋ ءادىسىن اتقارىپ، حالىقارالىق ساۋدا ءتارتىبىن اۋىر دارەجەدە ءبۇلدىرىپ، سەلبەسكەن جاقتىڭ مۇددەسىن زياندادى، سونىمەن بىرگە ءوز ەلىندەگى كاسىپورىنداردىڭ جانە حالىقتىڭ مۇددەسىنە زيان سالدى. امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ سىڭار ەزۋلىككە باسىپ، جونسىزدىك ىستەۋى بولاشاقتاعى جاھاندىق ەكونوميكانىڭ تۇراقسىزدىعىن ارتتىرىپ، حالىقارالىق قوعامدى ۇمىتسىزدەندىردى. حالىقارالىق ەكونوميكا - ساۋدا قارىم - قاتىناسىندا ارازدىق ورىن تەبۋىنەن ساقتانۋ قيىن، سەلبەستىك بىردەن - ءبىر دۇرىس تالعام. ءبىر ەل دۇنيە جۇزىنە جەكە - دارا جەتەكشىلىك ەتە المايدى. امەريكا قۇراما شتاتتارى جاعىنان اۋقىمعا باعىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىنا ءتيىمدى ىستەردى كوبىرەك ىستەۋدى، ءوزىنىڭ جەكە مۇددەسىن كوزدەپ، قويان بۇلتاققا سالىناتىن ويىندى ەندىگارى ويناماۋ جونىندە كەڭەس بەرەمىز!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 15 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
