شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى چىن چىن، جىن شىشين، يۇي يچاڭ
”56 جۇلدىز، 56 شوق گۇل، 56 ۇلت اعا - باۋىرلى، اپەكە - ءسىڭلىلى ءبىر ءۇيلى جانداي، 56 ءتۇرلى ءتىل ءبىر سويلەم بولىپ بىرىكتى، جۇڭحۋانى سۇيەمىن، جۇڭحۋانى سۇيەمىن، جۇڭحۋانى سۇيەمىن...“ مەيلى قاي كەزدە وسى ءاندى ىڭىلداپ ايتار بولساڭ، قاشاندا جۇرەگىڭنىڭ تەرەڭ تۇكپىرىنەن ءبىر كۇشتى سەزىنەسىڭ، ىنتىماقتىڭ كۇشىن سەزىنەسىڭ.
قوبىقسارى موڭعۇل اۆتونوميالى اۋدانى قوبىقسارى قالاشىعى بايىنشىرگ الەۋمەتتىك اۋماعىندا مىنانداي 3 جۇپ تۇرعىن بار، ولاردا ءتىل، سالت - سانا جاعىنان ايىرماشىلىق بولعانىمەن، وتكەن عاسىردىڭ 60 -، 70 - جىلدارىنان باستاپ قازىرگە دەيىن ارالاسىپ، اندە ايتىلعان ”56 ۇلت اعا - باۋىرلى، اپەكە - ءسىڭلىلى ءبىر ءۇيلى جانداي“ دەگەندى شىن مانىندە ۇعىندىردى.
█”ومىرلىك تاتۋ اپەكە - ءسىڭلى بولامىز“
بايىنشىرگ الەۋمەتتىك اۋماعىندا اپەكە - سىڭلىدەي 2 ايەل تۇرادى، ولار 82 جاستاعى داعۇر ۇلتىنان شىققان اپەكەسى سى يۇيلين مەن 71 جاستاعى موڭعۇل ۇلتىنان شىققان ءسىڭلىسى جاكىر وينچيميك.
5 - ايدىڭ 13 - كۇنى سى يۇيلين مەن وينچيميك باس قوساتىن كۇن. اي ارالاتىپ ولار ءبىرىن - ءبىرى كەزەكتەسىپ قوناققا شاقىرىپ، ءبىر اراعا باس قوسادى. وسى باس قوسىپ سىرلاساتىن ادەتتەرىن 41 جىل جالعاستىرىپ كەلدى.
”قازىر ءبىز وتە باقىتتىمىز. بىزدە قاندىق قاتىناس بولماعانىمەن، الايدا ءبىز تۋىستان دا جاقىنبىز. اپەكە، ومىرلىك تاتۋ اپەكە - ءسىڭلى بولامىز، سىزشە دە وسىلاي شىعار“، - دەدى وينچيميك.
”سولاي، سولاي“، - دەپ سى يۇيلين ءالسىن - ءالى باس يزەدى.
1962 - جىلى 25 جاستاعى سى يۇيلين مال شارۋاشىلىق رايونىنداعى ءبىر مەكتەپتەن اۋداندىق مادەنيەت ۇيىنە الماسىپ كەلەدى. قىزمەت ناتيجەسى كورنەكتى بولعاندىقتان، كەيىن مادەنيەت ءۇيىنىڭ باستىعى مىندەتىن اتقارادى. سى يۇيلين باستىق بولىپ تۇرعان ۇزاق مەزگىلدە، اۋداندىق 1 - ورتا مەكتەپتىڭ وقىتۋشىسى ويىنچيميك ۇنەمى مادەنيەت ۇيىنە كەلىپ كىتاپ وقىپ، ماتەريال الاتىن. كەلىپ - كەتىپ ءجۇرىپ ولار تانىس بولىپ قالادى.
بارىس - كەلىستەرىنىڭ قويۋلاۋىمەن ويىنچيميك سى يۇيليندى بۇرىن ”مادەنيەت ءۇيىنىڭ باستىعى“ دەسە، كەيىن ”اپەكە“ دەپ اتايتىن بولدى. ”مەنىڭ’ ءسىڭلىم‘ ويىنچيميك جىل سايىن مەكتەپتە ۇزدىك كلاس جەتەكشىسى بولىپ قانا قالماستان، اۋدان بويىنشا ۇلگىلى وقىتۋشى دا بولدى؛ مەن دە جىل سايىن تاڭداۋلى پارتيا مۇشەسى، وزات قىزمەتكەر اتاعىن الامىن“، - دەيدى سى يۇيلين.
كەيىن ەكى قارت زەينەتكە شىعادى، كۇيەۋلەرى دە بىرىنەن سوڭ ءبىرى قايتىس بولادى، ەكەۋى قارىم - قاتىناستارىن جالعاستىرا بەرەدى.
2013 - جىلى اۋدان لاشىقتى اۋماقتى وزگەرتۋ شاراسىن اتقارادى، ولار بايىنشىرگ الەۋمەتتىك اۋماعىنان ءۇي ساتىپ الادى. ”نەشە ون جىلدان بەرى شەشەم مەن ويىنچيميك اپايدىڭ دوستىعى ماعان تەرەڭ ىقپال ەتىپ كەلەدى. بايىنشىرگ الەۋمەتتىك اۋماعىنداعى 46 - عيماراتتا’ ءبىر ءۇيلى جان‘ تۇرعانداي، 3800دەن ارتىق ءار ۇلت اعا - باۋىر، اپەكە - سىڭلىلەر ۇزاق ۋاقىت بىرگە جاساسىپ كەلەدى، ءبىر ءۇيلى جانداي“، - دەدى سى يۇيليننىڭ ۇلى ساعان . زىروڭ.
█ ”الەۋمەتتىك اۋماق ءبىزدىڭ ءۇيىمىز“
اۋدانعا قاراستى يكىۇتىبۇلاق مال فەرماسىندا قازاق جۇمىسشى قيزات نۇرتوقتا مەن حانزۋ جۇمىسشى ۋ شاۋميننىڭ ”اعا - ىنىلىك“ اڭگمەسىن ەلدىڭ بارلىعى بىلەدى. ”مەيلى مال فەرمادا جۇمىس ىستەسىن، الدە زەينەتكە شىققان سوڭ اۋداندا قونىستانسىن، ەكەۋىنىڭ جۇپتارى جازىلماي، بىرگە تۋعان اعا - ىنىدەي بولىپ كەتتى“، - دەدى مال فەرماسىنىڭ زەينەتكە شىققان جۇمىسشىسى نۇرلان قابىلبەك.
1966 - جىلى 18 جاستاعى ۋ شاۋمين مال فەرماسىندا قىزمەتكە بولىنەدى.
”قيزات اعا مال فەرماسىنىڭ ساناقشىسى ەكەن، اعا ەكەۋىمىز ءبىر كەڭسەدە ىستەدىك“، - دەدى ۋ شاۋمين. قيزاتتىڭ ونەگەسىمەن تاربيەلەۋىنىڭ ارقاسىندا ۋ شاۋمين تەز جەتىلدى، كەيىن مال فەرمانىڭ كەڭسە مەڭگەرۋشىسى بولدى. مال فەرماسىنىڭ ءار جىلعى كۇزدە ءشوپ شاباتىن كەزىندە ۋ شاۋمين مەن قيزات ىلعي قولدارىنداعى جۇمىستارىن قويا تۇرىپ مالشىلارمەن بىرگە ەڭبەك ىستەيدى.
مال فەرماسىنىڭ جۇمىس ءبولىسى بويىنشا، فەرما قىزمەتكەرلەرىندە ءبىرىنشى شەپتە ءوندىرىس جۇرگىزۋ مىندەتى جوق. ”مەيلى مال فەرمانىڭ جولىن جوندەسىن، ءتىپتى، قۇبىر سۋدىڭ قۇبىرىن جاتقىزسىن، قيزات اعا ۇنەمى بۇعان ات سالىسادى. ول ماعان ”بارلىعىمىز ەگىنشى - مالشىنىڭ بالاسىمىز، ەڭبەك ىستەۋدە تەگىن ۇمىتۋعا بولمايدى دەيتىن. سودان باستاپ مەن قولىم بوس بولسا ەڭبەككە قاتىناساتىن بولدىم“، - دەدى ۋ شاۋمين.
زەينەتكە شىققان قيزات 2013 - جىلى بايىنشىرگ الەۋمەتتىك اۋماعىنان ءۇي ساتىپ الادى. ۋ شاۋمين دە زەينەتكە شىققان سوڭ وسى جەردەن قابات ءۇي ساتىپ الادى. ”قيزات اعامىز ەكەۋىمىز الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ الەۋمەتتىك يگىلىك ەڭبەگىنە بەلسەنە قاتىناسىپ، ۇنەمى قابات ۇيلەردىڭ ءدالىزىن سىپىرىپ، ۇلكەن اۋلانى تازالايمىز. اعام ماعان ۇنەمى الەۋمەتتىك اۋماق ءبىزدىڭ ”’ءۇيىمىز‘ دەيتىن“، - دەدى ۋ شاۋمين.
اعالى - ىنىلەردىڭ ىقپالىندا تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ تازالىعىن وزدىكتەرىنەن ىستەۋى سالتقا اينالدى.
█ ”باۋىرىمنىڭ كوزىنىڭ ساۋىعىپ كەتۋىن تىلەيمىن“
ءار كۇنى تۇستەن بۇرىن الەۋمەتتىك اۋماق قىزمەت عيماراتىنىڭ 4 - قاباتىنداعى شاحماتحانادا ءازىلى جاراسقان ەكەۋىنىڭ ۇنەمى بىرگە كوڭىل كوتەرىپ وتىرعانىن كورەمىز. ولار 52 جاستاعى حانزۋ تۇرعىن لي جىگاڭ مەن 75 جاستاعى موڭعۇل تۇرعىن دودورجى ايرزان.
لي جىگاڭ مەن ايرزاننىڭ ارالاستىعىن ولار تەگىندە بىرگە قىزمەت ىستەگەن يكىۇتىبۇلاق مال فەرماسىنان باستاپ اڭگىمەلەۋگە تۋرا كەلەدى.
لي جىگاڭ فەرما ەگىن شارۋاشىلىق 4 - اترەتىنىڭ قىزمەتكەرى، ال ايرزان بۇرىن تارباعاتاي ايماعىنداعى مال فەرماسىنىڭ قىزمەتكەرى بولاتىن. 1987 - جىلى تارباعاتاي ايماقتىق مال فەرماسىنا رەفورما جۇرگىزىلگەننەن كەيىن، ايرزان يكىۇتىبۇلاق مال فەرماسىنىڭ مال شارۋاشىلىق 2 - اترەتىنە كەلىپ قوي باعادى.
ول كەزدە ايرزاننىڭ تىزەسى ۇنەمى قاقساپ اۋىراتىن، لي جىگاڭنىڭ اكەسى مال فەرماسىنىڭ شيپاگەرى ەدى. ەكەۋى وسى سەبەپپەن تانىسادى.
”مەن ونى دوسىمنىڭ ۇيىنە قوي باعۋعا جىبەرىپ، دوسىمنىڭ قىزىمەن تانىستىرماقشى بولدىم، ويتكەنى مەن اۋرۋ كورسەتىپ جۇرگەندە وسى حانزۋ جىگىتتى ۇناتىپ قالدىم“، - دەدى ايرزان.
لي جىگاڭ قوي باعىپ ءجۇرىپ سول موڭعۇل قىزدى ۇناتىپ قالادى، ولار كوپ وتپەي باس قۇرايدى.
ءبىر جولى وقياتتان لي جىگاڭنىڭ كوزى اۋىر جارالانىپ، ەڭبەك قۋاتىنان ايرىلىپ قالادى. 2012 - جىلى لي جىگاڭ زەينەتكە شىققان ايرزانمەن بىرگە بايىنشىرگ الەۋمەتتىك اۋماعىنان ءۇي ساتىپ الدى.
لي جىگاڭنىڭ كوزىن ەمدەتۋ باتىلدىعىن كۇشەيتۋ ءۇشىن، ايرزان ءار كۇنى لي جىگاڭدى شابىتتاندىرىپ وتىردى، ”مەن حانزۋ باۋىرىمنىڭ كوزىنىڭ ساۋىعىپ كەتۋىن تىلەيمىن!“، - دەدى ايرزان.
