− شىحىزى قالالىق حالىق پروكۋراتۋراسىنىڭ بۇرىنعى پروكۋرورى جاڭ بياۋ جونىندە
ءتىلشى جىڭ جو
6 - ايدىڭ 28 - كۇنى 68 جاستاعى جاڭ بياۋ شىحىزى قالاسىنان ۇرىمجىگە ەندى عانا قايتىپ كەلىپ، وتباسىنداعىلارمەن باس قوسقان شاقتىڭ شاتتىعىنا بولەنگەن بولاتىن، الايدا ءالسىن - ءالى كومەك، كەڭەس سۇراپ سوعىلعان تەلەفوندار وعان تىنىم بەرگەن جوق. مۇندايعا جاڭ بياۋ ەرتەدەن - اق ادەتتەنىپ كەتكەن.
بىلتىر بەيجيڭدە وتكىزىلگەن رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا پارتيا ورتالىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك كەڭەس 100 جولداسقا رەفورما اتويشىسى اتاعىن بەردى، جاڭ بياۋ قوعامنىڭ ادىلدىگىن، تۋراشىلدىعىن قورعاعان ۇلگىلى پروكۋرور سالاۋاتىمەن سول قاتاردا ەدى.
پروكۋرور رەتىندە، جاڭ بياۋ 30 نەشە جىلدىق پروكۋراتۋرا قىزمەتىندە باستان - اياق ءبىر كومپارتيا مۇشەسىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋ ارقىلى ءادىليانىڭ ادىلدىگىنەن جازباي، مەملەكەت زاڭىنىڭ بەدەلىن قورعاپ، حالىقتىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىزداندىرىپ، جاۋاپكەرشىلىگىمەن، بورىشىمەن پارتياعا كىرگەن كەزدەگى اۋەلگى ماقساتىن امالياتتا ايگىلەدى.
■ دەلونى دەن قويا تىندىردى، دەلوعا قاتىستى ادامدى كوكەيىندە ساقتادى
جاڭ بياۋ بۇرىن شىحىزى قالالىق حالىق پروكۋراتۋراسىنىڭ قاراپايىم پروكۋرورى بولاتىن. ”پروكۋراتۋرا قىزمەتىندە تەك مۇقيات بولۋ ازدىق ەتەدى، سونىمەن بىرگە دەن قويۋ كەرەك“، - دەيدى جاڭ بياۋ، ءاربىر بۋىندى مىقتاپ يگەرىپ، ءاربىر دەلونى جاقسى ءبىتىرۋ − پروكۋرورعا تيەسىلى ءىس.
1980 - جىلى جاڭ بياۋ پروكۋراتۋرا ورگانىنا رەسمي كىردى، اعا بۋىن پروكۋرورلاردىڭ بەرگەن تاربيەسى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ونىڭ ەسىندە. جاس كەزىندە، ونىڭ بۇقارانىڭ باس اماندىعىنا ساياتىن ءبىر دەلونى بىتىرۋگە قاتىناسقانى بار ەدى، گرۋپپاداعى بارلىق ادام قايتا - قايتا تەكسەرىپ، دالەل - سىپات السا دا، دالەل - سىپات باستان - اياق تولىق بولمايدى. ”سول كەزدە ازداپ مازام كەتە باستادى، ءبىراق اعا بۋىندار ماعان ءارقانداي دەلودا، ءسوز جوق، ءاربىر تەكسەرۋ وبيەكتىسىنە سابىرلىلىقپەن مۇقيات مامىلە جاساپ، ءمان - جايدى مىقتى يگەرىپ، ىجداعاتپەن تەكسەرگەندە عانا ماسەلەنى بايقاۋعا، دەلونى انىق تەكسەرۋگە بولادى دەپ ايتتى“، - دەدى جاڭ بياۋ.
زاڭدى ادامعا قولدانعاندا، شاعىن بولسا دا، ءسوز جوق، بارىنە اباي بولۋ كەرەك. جاڭ بياۋ اعا بۋىنداردىڭ اقىلىن ەسىندە بەرىك ساقتادى، سونداي - اق ونى 30 نەشە جىل امالياتتا ايگىلەپ، ءوزى بىتىرگەن ءاربىر دەلو بارىسىندا ساباقتاستىردى.
شىحىزى تۇرمە رايونىنىڭ پروكۋرورى مىندەتىن اتقارعان كەزىندە، جازا وتەۋشىنىڭ بىرەۋى باسقارۋعا مويىنسال بولماعاندىقتان، بەلگىلەمە بويىنشا قاتاڭ باسقارىلادى. جاڭ بياۋ بىلگەننەن كەيىن، قاتاڭ باسقارۋ راسمياتتارىنا باقىلاۋ - تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، ەشقانداي ۇيلەسىمسىزدىك بايقاماعان سوڭ، وسى جازا وتەۋشىنى كوپ رەت ىزدەپ اڭگىمەلەسىپ، قايتا - قايتا فاكتتى الدىنا قويىپ، قاعيدانى ءتۇسىندىرىپ، بولاشاقتى اڭگىمەلەپ، ونىمەن ءتىل تابىسىپ سىرلاسادى، ەڭ سوڭىندا بۇل جازا وتەۋشى قاتەلىگىن تانىپ، بەلسەندىلىكپەن وزگەرىپ، بەينەسى جاقسى بولعاندىقتان، زاڭ بويىنشا، بەلگىلەمە بويىنشا جازاسى جەڭىلدەتىلەدى.
جاڭ بياۋ بىلاي دەيدى: پروكۋرور رەتىندە، ءسوز جوق، قارسى جاقتىڭ ورنىندا تۇرىپ ماسەلەگە وي جۇگىرتىپ، قارسى جاقتىڭ كوڭىل كۇيىن شىن ىقىلاسپەن ءتۇسىنىپ، شىن مانىندە باسقالار ءۇشىن قىزمەت وتەۋ كەرەك، مىنە وسى عانا تولىمدى پروكۋروردىڭ وتەۋگە ءتيىستى قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگى.
■ زاڭدى ءادىل اتقاردى، قىلمىستىعا راقىمدىلىق جاساماي، بەيۋازدىڭ وبالىنا قالماي ادىلدىك كورسەتتى
30 نەشە جىلدىق كاسىپتىك ومىرىندە جاڭ بياۋ ءوز قولىنان وتكەن ءاربىر دەلوعا اسقان مۇقيات مامىلە ۇستاندى، سونداي - اق كەيبىر ءىرى دەلولاردى ءساتتى بىتىرگەنى ءۇشىن دۇركىن - دۇركىن ەرەكشە داڭقتارعا يە بولدى. بۇل جايلى جاڭ بياۋ وسىنىڭ ءبارىن ءوزىنىڭ قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگى عانا دەپ سەزىنەدى.
”زاڭمەن جونگە سالۋ قۇرىلىسى تاجىريبە - ساباق قابىلداۋ نەگىزىندە ۇزدىكسىز كەمەلدەنەتىن بارىس“، - دەدى جاڭ بياۋ، تۇرمە رايونى پروكۋراتۋرا قىزمەتىندە، جازا وتەۋشىلەرمەن ارا بارىس - كەلىستە جازا مەرزىمىن ەسەپتەۋ، ۋاقىتشا بوساتۋ بۋىنى سياقتى جاقتارداعى كەيبىر ماسەلەلەردى بايقايتىن جاڭ بياۋ بارىندە مۇقياتتىلىقپەن قايتا - قايتا تەكسەرەتىن، باقىلايتىن.
ءبىر جولى تۇرمەنىڭ تۇرمەگە الۋ زاڭدىق حۇجاتتارىن قاداعالاپ تەكسەرگەن كەزدە، جاڭ بياۋ جازا وتەۋشى تان فاميليالىنىڭ اتقارۋ ۇقتىرۋى مەن ۇكىم قاعازىندا ەستەلىككە الىنعان جازا مەرزىمىنىڭ بىردەي ەمەستىگىن بايقايدى. جاڭ بياۋ دەرەۋ اۋەلگى ۇكىم شىعارعان سوت مەكەمەسىنە تۇزەتۋ پىكىرىن العا قويادى، سوت مەكەمەسى تەز ارادا تۇزەتۋ جۇرگىزىپ، تان فاميليالىنىڭ جازا مەرزىمىن قايتا ەسەپتەپ شىعادى، سونداي - اق جاڭا زاڭدىق حۇجاتتى جەتكىزىپ بەرەدى.
”جاڭ ۇستاز ءىس بىتىرگەندە مۇقيات، شوگەل“، - دەدى جاڭ بياۋدى ۇستازىنا بالاپ كەلە جاتقان شىحىزى قالالىق حالىق پروكۋراتۋراسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر اتقارۋ ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرى، شتاتتاعى پروكۋرور گاۋ چىن.
■ حالىق ءۇشىن زاڭدى ۇگىتتەدى، اۋەلگى ماقساتتان جازباي، وزىندە بارىن سارقا جۇمسادى
2011 - جىلى جاڭ بياۋ زەينەتكە شىقتى، ءبىراق ءتىپتى قاربالاسقا ءتۇستى.
”ۇنەمى بۇكىل ەلىمىزدىڭ جەر - جەرىنەن زاڭدىق ماسەلەلەردەن كەڭەس سۇراعان تەلەفوندار مەن حاتتار تاپسىرىپ الامىن“، - دەدى جاڭ بياۋ، ول سونىڭ بارىنە جەتىسىنشە جاۋاپ قايتارىپ، كومەك سۇراعاندارعا كەيبىر زاڭدىق كەڭەستەر بەرەدى.
جاڭ بياۋدىڭ ويىنشا، جاقىنعى جىلداردان بەرى حالىق بۇقاراسى زاڭ جاعىندا بارعان سايىن ”ىجداعاتتى“ بولىپ بارادى. بۇقارانىڭ ”ىجداعاتتى“ بولۋى حالىقتىڭ زاڭمەن جونگە سالۋ تانىمىنىڭ كۇشەيگەندىگىن، ءوز زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن زاڭ بويىنشا قورعاۋ تانىمىنىڭ ۇزدىكسىز جوعارىلاپ كەلە جاتقاندىعىن، ادامداردىڭ تارتىپكە، زاڭعا بويسۇنۋ سانالىلىعى دا ۇزدىكسىز ءوسىپ كەلە جاتقاندىعىن كورسەتەدى، بۇل مەملەكەتىمىزدىڭ مەملەكەتتى زاڭمەن جونگە سالۋدى ىلگەرىلەتۋىنىڭ ءونىمى ەرەكشە كورنەكتى بولعاندىعىن تولىق تۇسىندىرەدى“ - دەدى جاڭ بياۋ، ول زەينەتكە شىققان سوڭ ءوزىنىڭ جەر - جەرگە بارىپ ۇزدىكسىز ۇگىت - لەكسيا جاساۋى كوممۋنيستەردىڭ بورىشى مەن كۇرەس رۋحىن جەتكىزىپ، قالتقىسىز، قاجىماس - تالماس رۋحقا اناعۇرلىم يە پروكۋراتۋرا قىزمەتكەرلەرىن كوپتەپ تاربيەلەۋ ءۇشىن دەدى.
”مەن 1976 - جىلى پارتياعا مۇشە بولدىم، سول كەزدەن باستاپ، پارتياعا ادال بولۋعا، وتانعا ادال بولۋعا، حالىققا ادال بولۋعا بەكىدىم“، - دەدى جاڭ بياۋ.
2014 - جىلى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق پروكۋراتۋراسى مەن شىحىزى قالالىق حالىق پروكۋراتۋراسى زەينەتكەر جاڭ بياۋدى ەرەكشە ۇسىنىس ەتىلگەن پروكۋرور بولۋعا ۇسىنىس ەتتى، سونداي - اق ونىڭ ەسىمىمەن اتالعان كەڭسە قۇردى؛ شىحىزى قالالىق سوت مەكەمەسى ”جاڭ بياۋ جاراستىرۋ كەڭسەسىن“ قۇردى؛ بۇكىل شينجياڭداعى پروكۋراتۋرا ورگاندارىنىڭ تۇرمە ورىندارى تەكسەرۋ تاراۋلارىندا تۇگەلدەي ”جاڭ بياۋ قىزمەت ورنى“ قۇرىلدى.
