قاربىز مەن شاپتول جازدا ماۋسىمدىنداعى قارسى الۋعا يە بولعان جەمىستەردىڭ ءبىرى. جاقىندا ءمالىم ءبىر قالا تۇرعىنى مىناداي ماسەلەگە جولىققان: ينتەرنەتتە، قاربىزبەن شاپتولدى بىرگە جەسە ۋلانادى دەلىنگەن، بۇل ايتىلىم راس پا؟
قاربىزبەن شاپتولدى بىرگە جەۋدەن بولعان ءىش ءوتۋ.
جيۋلۇڭپو رايونى ياڭجياپيڭدە تۇراتىن قالا تۇرعىنى ۋاڭ شي — وتباسى ايەلى، ادەتتە وتباسى جۇمىستارىنا، كوكتات، جەمىس-جيدەك ساتىپ الۋعا جاۋاپتى، قازىر قاربىزبەن شاپتولدىڭ بازارعا سالىنعان كەزى بولعاندىقتان ول دا ازداپ ساتىپ العان ەدى. 7-ايدىڭ 12-كۇنى كەشتە، ءبىر ءۇيلى جان تاماقتانىپ بولعان سوڭ، ول مۇزداتىلعان قاربىز بەن شاپتولدى وتباسىنداعىلاردىڭ الدىنا قويادى. الايدا سول كۇنى كەشتە ۇلى مەن كۇيەۋى جايسىزدانىپ قاتتى اۋىرادى. اسىرەسە شاپتول مەن قاربىزدان كوپ جەگەن ۇلىنىڭ ءىشى ءوتىپ قانا قويماي، باسى اينالادى.
ۋاڭ شي:”مەن قولفوندى اشىپ قاراسام، ينتەرنەتتە قاربىزبەن شاپتولدى بىرگە جەسە ۋلانادى، ءتىپتى جانىنان جۇدا بولادى دەلىنىپتى، ءبىر ءتاۋىرى ۇلىم مەن جولداسىمنىڭ جاعدايى تىم اۋىر ەمەس كورىنەدى، الايدا مەن قاتتى شوشىپ كەتتىم“،-دەدى. ۋاڭ شيدىڭ ەسىندە قالۋىنشا، ول بۇرىن دا وتباسىنداعىلارعا قاربىزبەن شاپتول بەرگەن، الايدا ەشبىر ماسەلە كورىلمەگەن.
ءتىلشى ۋاڭ شيدىڭ ايتقاندارىنا نەگىزدەلىپ ينتەرنەتتەن ”قاربىزبەن شاپتولدى بىرگە جەۋگە بولمايدى“ دەگەن جولدامانى تاۋىپ الادى.
توراپ جولداماسىنىڭ كەسىلگەن سۋرەتىن مىسالعا الساق، بىلاي دەپ جازىلعان: جۋىقتا جەر-جەردىڭ تەمپەراتۋراسى ءۇرتىس جوعارۋدا، جۇرت ىستىق وتۋدەن ساقتانۋدان سىرت، مىناداي ءبىر جان العىش نارسەگە دە نەمقۇرايدى قاراماۋى ءتيىس، ەستەرىڭىزدە بولسىن، قاربىزبەن شاپتولدى بىرگە جەۋگە بولمايدى، وتە ۋلى، جاقىندا مەكتەپتەگى وقۋشىلاردا ۋلانۋ جاعدايى كورىلگەن. شيپاگەر: ”قاربىزبەن شاپتولدى بىرگە جەسە ۋلانادى، ءتىپتى جان الۋى دا مۇمكىن“،-دەلىنگەن.
ماماندار: ”مۇنىڭ عىلمي نەگىزى جوق“،-دەپ اتاپ كورسەتەدى.
وسى جونىندە، ءتىلشى جيۋلۇڭپو رايونى بازار باقىلاۋ-باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ قاتىستى قايراتكەرلەرىنەن كەڭەس سۇرادى. قاتىستى قىزمەتكەر بىلاي دەدى: ”بۇل ينتەرنەتتە تارالعان وسەك-اياڭ، مۇنىڭ ەشبىر عىلمي نەگىزى جوق“.
اتالعان كاسىپتىك مامان بىلاي دەدى: ”شاپتول مەن قاربىزدى بىرگە جەگەندە، دەنەدە ۋلى پايدا بولىپ، جانعا زابىر تۋدىرمايدى، ءبىراق كەيبىر ادامداردىڭ جەۋىنە بولمايدى. قاربىز سۋىقتىق جەمىس، اسقازان-ىشەك قىزمەتى ءالسىز ادامدار جونىنەن الىپ ايتقاندا، مۇزداتىلعان قاربىز اسقازان-ىشەك جولىن وڭاي تىتىركەندىرىپ، ءىش ءوتۋدى كەلتىرىپ شىعارادى. ال شاپتول، اسىرەسە كىرتىلدەك شاپتول وڭاي قورىتىلمايدى، اسقازان-ىشەك قىزمەتى ءبىرشاما ءالسىز ادامدار جونىنەن الىپ ايتقاندا، كوپ جەسە اس قورىتۋعا ىقپال كورسەتەدى. ەكەۋى دە مۇزداتىلعاننان جاعدايدا، ءبىر جولدا كوپ جەسە، اسقازاندى كەپتىرىپ، ءىش وتكىزەدى. ەرەسەك ادامداردىڭ كۇنىنە 200～400 گرام اينالاسىندا جەمىس جەسە بولعانى. بۇدان سىرت، بۇل ەكى جەمىستتىڭ دە قانت قۇرامى ءبىرشاما جوعارى بولىپ، قانتتى نەسەپ اۋىرۋى بارلار لايىقتى مولشەردە جەگەنى ءجون.
كوڭىل بولەتىن ءجايت: كەيبىر ادامدار شاپتولعا اسىرە سەزىمتال كەلەدى، جەگەننەن كەيىن ەزۋى قىزارۋ، قىشۋ، تۇلەۋ، ءتىپتى قىزىل داق پايدا بولۋ سىندى اسىرە سەزىمتالدىقتىڭ بەلگىلەرى پايدا بولادى. شاپتول جەۋدەن اسىرە سەزىمتالدىق تۋدىراتىن سەبەپتەر وتە كوپ، بالكىم شاپتولدىڭ تۇگى، جەمىس نەمەسە اۋىل شارۋاشىلىق دارىلەرىنىڭ قالدىعى بولۋى مۇمكىن.
