− چارقىلىق اۋدانى ۇتام اۋىلى يولعۇنارىق قىستاعىنداعى اۋقاتتانۋدىڭ كوشباسشىسى سۇڭ لي تۋرالى
ءتىلشى دۋ جيانحۇي
6 - ايدىڭ 14 - كۇنى تۇستەن بۇرىن چارقىلىق اۋدانى ۇتام اۋىلى يولعۇنارىق قىستاعىنىڭ شىلان باعىندا جاسى 70كە تاياعان شىلان ءوسىرۋشى ديقان سۇڭ لي شىلان اعاشىن بۇتاپ جاتقان ەدى، ونىڭ جاتىلعان بۇتاۋ شەبەرلىگىنە ۇيرەنۋگە كەلگەن جاستار اۋىز جاپپاي القاۋ ايتتى. وسى جىلدارى سۇڭ ليدىڭ جەتەكتەۋىندە قىستاقتاعى شىلان ءوسىرۋشى ديقاندار شەتىنەن شىلان اعاشىن باعىپ - باپتاۋدىڭ ”جەرگىلىكتى مامانى“نا اينالدى. قازىر دەمالىس كەزى، جوعارى مەكتەپ ەمتيحانى اياقتاعاننان كەيىن، ءىشىنارا وقۋشىلار دا ونىڭ جاڭا شاكىرتىنە اينالدى.
”بۇل بۇتاقتى ەندەي بۇتايمىز، بۇل بۇتاقتى ءسوزسىز، بۇتاۋ كەرەك“. سۇڭ ليدىڭ تۇسىندىرۋىنە ىلەسە، قولىندا قايشى جوعارى - تومەن تولاسسىز قوزعالىسقا كوشتى. جاستاردىڭ وتە مۇقيات ۇيرەنگەندىگىن كورگەن سۇڭ لي ءتىپتى دە دەن قويا ۇيرەتە باستادى.
ءبىر ادامنىڭ ءبىر جاقسى ءىس ىستەۋى قيىن ەمەس، قيىنى جاقسى ءىستى ءومىر بويى ىستەۋدە. 20 جىلدان بەرى، كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى سۇڭ لي پارتياعا العىس ايتۋ نيەتىنەن جازباي، شاماسىنىڭ جەتىسىنشە، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ شىلان كاسىبىن بىرگە دامىتۋىنا قالتقىسىز كومەكتەسىپ، بىرگە اۋقاتتانىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتىلىككە ۇمتىلدى.
2001 - جىلى چارقىلىق اۋدانى ءىس جۇزىندىكپەن ۇشتاستىرىپ، كاسىپ قۇرىلىمىن رەتتەپ، شىلان اعاشىن ەگۋدى بارىنشا جالپىلاستىردى. باستاپتا كوپتەگەن ديقاندار مۇنى قابىلداي الماي، شىلان ءوسىرىپ اۋقاتتانۋعا سەنبەدى، شىلان ءوسىرۋدى جالپىلاستىرۋدىڭ قيىنشىلىعى اۋىرلاي ءتۇستى. بۇقارانىڭ شىلان كاسىبىن دامىتۋدى قابىلداۋىنا جول اشۋ ءۇشىن، چارقىلىق اۋدانى قىرۋار قارجى جانە ادام كۇشىن توپتاپ، ىشكى ولكەدەن مامانداردى ۇسىنىس ەتىپ، اتىز - ارىق باسىنا بارىپ قولما - قول ۇيرەتتى، شىلان كاسىبىن دامىتۋدىڭ باسىمدىعىن جالىقپاي، دەن قويا ءتۇسىندىردى. بىرتىندەپ قىستاق تۇرعىندارى قابىلداي باستادى ءارى شىلان مەن ماقتانى ارالاستىرا ەگۋ ۇلگىسى ارقىلى شىلان ءوسىرۋدى سىناق ەتتى.
سۇڭ لي ءوزىنىڭ جەرىنە تۇگەلدەي شىلان ءوسىردى. ول بىلاي دەدى: ”مەن ءبىر كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسىمىن، ءسوزسىز، اۆانگاردتىق، ۇلگىلى رولىمدى ساۋلەلەندىرىپ، بەلسەنە ءۇن قوسۋىم كەرەك“. 2003 - جىلى كۇزگە جەتكەندە، 7 مۋ جەردەگى شىلان باعىندا ءبىر مەتر بيىكتىكتەگى بالاپان شىلان اعاشتارى جەمىسكە تولدى. سول جىلى ونىڭ وتباسى 1.8 توننا شىلان الىپ، ءار كيلوگرامىن 15 يۋاندىق باعامەن ساتتى، تەك شىلاننىڭ وزىنەن 27 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزدى، بۇل بۇرىنعى جىلدارى ماقتا ەگۋدەن تاباتىن كىرىسىنەن 18 مىڭ يۋان كوپ بولدى.
تابىستىڭ ءدامىن تاتقان سۇڭ لي وتباسى سايىن ارالاپ، مىندەتتى ۇگىتشى بولدى، ول ءبىر جاعىنان، ءوز تابىس قۋانىشىن ەلمەن بولىسسە، ەندى ءبىر جاعىنان، قىستاق تۇرعىندارىن شىلان ەگىپ، بىرگە كەدەيلىكتەن ارىلىپ، اۋقاتتانۋعا ءناسيحاتتادى.
شىلان اعاشىن ءوسىرۋدى باسقارۋ تەحنيكاسىن جوعارىلاتۋ ءۇشىن، سۇڭ لي 10 ديقان وتباسىن ەرتىپ، اۋىلعا، اۋدانعا بارىپ تەحنيكتەردى ىزدەپ، شىلاندى قىس ماۋسىمىندا بۇتاۋ جانە تىڭايتقىش بەرۋ تەحنيكاسىن ۇيرەندى. تەحنيكتەردىڭ قايتا - قايتا تۇسىندىرۋىمەن، ۇيرەنۋگە قۇشتار سۇڭ لي شىلان بۇتاۋ، تەلۋ سياقتى ەگىمشىلىكتى باسقارۋ تەحنيكاسىن بىرتىندەپ يگەردى. ول تاعى قىستاقتاعى بىرنەشە ەگىمشىلىك ءىرى وتباسىلارىن ۇيىمداستىرىپ، شىلان ەگۋ، باپتاۋ قىزمەت اترەتىن قۇرىپ، شىلان ءوسىرۋ تەحنيكاسىن وتباسى سايىن ارالاپ ۇيرەتتى. ەگىنشىلىكتىڭ قاربالاس مەزگىلىندە تۇسكى دەمالىستان سىرت، بوستان - بوسقا وتىرا المايتىن سۇڭ لي نەگىزىنەن باسقا وتباسىلارىنىڭ شىلان باعىندا بولدى.
2008 - جىلى كوكتەمنەن باستاپ، ول تاعى قىستاق تۇرعىندارىن ۇيىمداستىرىپ، ۇلتتاردىڭ ءوزارا كومەكتەسىپ، شىلان بۇتاۋعا، تىڭايتقىش بەرۋگە تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋ اترەتىن ۇيىمداستىرىپ، تۇتاس اۋىلداعى ءاربىر قىستاقتى ارالاپ ءجۇرىپ قىزمەت وتەدى. ول تاعى ىلگەرى تالاي رەت ”چارقىلىق شىلان پاتشاسى“ سالاۋاتىمەن اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ساۋدا كورمەسىنە جانە كروران شىلان مادەنيەت مەرەكەسىنە قاتىناسىپ، اۋدانداعى تانىمالى اۋقاتتانۋ شەبەرىنە، ەڭبەك ۇلگىسىنە اينالدى.
6 دا 7 جىلدىڭ الدىندا، سۇڭ لي شىلان ءوسىرۋ كىرىسىنە سۇيەنىپ، 2 قاباتتى عيمارات سالدى. ول تاعى ىلگەرىندى - كەيىندى شاعىن اۆتوكولىك، تراكتور، اۋدان قالاشىعىنان 2 ءۇي ساتىپ الدى. ءتىلشى ودان ”كوپشىلىككە كومەكتەسۋ ويىڭىزعا قالاي كەلدى“ دەپ سۇراعاندا، سۇڭ لي: ”مەن ءبىر كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسىمىن، كوپشىلىكتى باستاپ، بىرگە اۋقاتتانۋىم كەرەك“ دەدى.
يۇلعۇنارىق قىستاعىنداعى شىلان ءوسىرۋشى ديقان قاسىم قۇربان ىلگەرى قىستاقتاعى كەدەي وتباسى بولاتىن، قازىر 25 مۋ جەرگە شىلان ءوسىرۋ ارقىلى جىلدىق كىرىسىن 150 مىڭ يۋانعا جەتكىزىپ، ول دا اۋقاتتانۋدىڭ كوشباسشىسىنا اينالدى.
”سۇڭ ليدىڭ كومەگىنىڭ پايداسىن كوردىك. ول ماعان بۇتاۋ جانە باسقارۋ تەحنيكاسىن قولما - قول ۇيرەتتى“. سۇڭ لي 2005 - جىلدان باستاپ قاسىمعا بۇتاۋ، تىڭايتقىش بەرۋ تەحنيكاسىن ىرىقتىلىقپەن ۇيرەتتى، قاسىم دا بىرتىندەپ شىلان ەگۋ مامانىنا اينالدى. قازىر كەدەيلىكتەن ارىلعان قاسىم اۋدانداعى عيماراتتان ءۇي ساتىپ الدى، قىستا اۋدان قالاشىعىندا تۇرادى، كوكتەمدە تاعى قىستاققا قايتىپ كەلەدى. ”ءبىزدىڭ وتباسىمىزدىڭ بۇگىنگىدەي باقىتتى تۇرمىسى، بىرىنشىدەن، پارتيانىڭ حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ساياساتىنىڭ ارقاسى، ەكىنشىدەن، سۇڭ ليدىڭ شىنايى كومەگىنىڭ پايداسى!“، - دەدى قاسىم تەبىرەنە.
20 جىلدان بەرى، سۇڭ لي قىستاقتاعى جىرا - جىقپىلدى تۇگەل ارالاپ، شىلان اعاشىن بۇتادى، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەپ، قيىنشىلىعى بارلارعا كومەكتەستى، بار الاپتان ونىڭ قاربالاس بەينەسىن ۇنەمى كورۋگە بولاتىن ەدى. بۇگىنگى تاڭدا، تۇتاس اۋىلداعى 100 مىڭ مۋلىق شىلان وسىرۋدەن ۇلگى كورسەتۋ بازاسى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ”باعالى بايلىعى“عىنا اينالدى. قاۋلاپ وسكەن شىلان ورمانىن جانە تولىسقان شىلانعا قاراعان سۇڭ ليدىڭ جۇزىنەن شۋاقتى كۇلكى ەستى.
