− امەريكاداعى كەيبىرەۋلەردىڭ سەرتتەن تايۋى تۋرالى
جۇڭ شىڭ
”امەريكالىقتار ەجەلدەن ينتەرناتسيوناليست، ءبىراق ولاردىڭ ينتەرناتسيوناليزمى ءارقاشان ۇلتشىلدىقتىڭ قوسىمشا ءونىمى بولىپ كەلەدى“ امەريكا برۋكيڭس ءىلمي قوعامىنىڭ اعا زەرتتەۋشىسى روبەرت كاگاننىڭ وسى ءسوزى امەريكاداعى كەيبىرەۋلەردىڭ قازىرگى كەزەڭدە ويىنا كەلگەنىن ىستەيتىن جويداقسىز قىلىعىن باعالاۋعا باپ كەلەدى.
كوپ مەملەكەتپەن ساۋدا قاجالىسىن ءوز بەتىمەن قوزعاپ جانە ونى ۇزدىكسىز ۋشىقتىرىپ، ءۇستى - ۇستىنە ”توپتان شەگىنىپ“، قورعامپازدىق پەن سىڭارجاقتىلىقتىڭ قۇزارىنا توقتاۋسىز قۇلاپ، ”امەريكا الدا تۇرادى“ ويى ازدىرعان امەريكاداعى كەيبىرەۋلەر امەريكانىڭ حالىقارالىق سەنىمىن ۇزدىكسىز شاشىپ - توگىپ، ەرەجەنى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ءتارتىپتى ورىنسىز ويرانداپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەكونوميكالىق سەلبەستىك كەلەلى جاعدايىنا ىقپال جەتكىزدى.
8 - ايدىڭ 1 - كۇنى جۇڭگو - امەريكا ەكونوميكا - ساۋدا ۇيىرمەسى شاڭحايدا وتكەن جۇڭگو مەن امەريكانىڭ 12 - كەزەكتى ەكونوميكا - ساۋدا جوعارى دارەجەلىلەر كەڭەسى اياقتاۋعا نەبارى ءبىر - اق كۇن قالعاندا، امەريكا جاق 9 - ايدىڭ 1 - كۇنىنەن باستاپ جۇڭگونىڭ امەريكاعا وتكىزەتىن 300 ميلليارد دوللارلىق تاۋارىنا ％10تىك كەدەن باجىسىن ۇستەمەلەپ سالامىز دەپ جار سالىپ، امەريكا جاقتىڭ ءوزى مويىنداعان ەكى جاقتىڭ ەندى عانا وتكىزگەن كەڭەسىنىڭ ”ناتيجەلى بولعاندىعىمەن“ مۇلدە ساناسپادى. حالىقارالىق قوعامدىق پىكىر ۋ - شۋ بولىپ، الەمدىك بازار اۋىر كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. امەريكاداعى كەيبىرەۋلەر اۋەلى، اكتسيا بازارىنا جاساعان ۇنامسىز اسەرىن ”مۇلدە ەلەڭ قۇرلى كورمەيمىز“ دەپ جار سالدى. ادامدار ”حالىقارادا ىقپالى بار ءىرى ەل دە ءوستىپ جاۋاپكەرسىز بولاتىنىن“ تۇسىنە الماي دال بولدى.
امەريكا قوعامىنىڭ كەدەن باجىسىنىڭ اڭگىر تاياعى ساياساتىنا قارسى ءۇنى كۇن سايىن كۇشەيىپ كەلەدى. ”جاڭادان ۇستەمەلەنگەن ％10تىك كەدەن باجىسى امەريكا تۇتىنۋشىلارى مەن وتباسىلارىنىڭ مەجە ەسەبىنە جاسالعان تىكەلەي سوققى سانالادى، امەريكا وتباسىلارى ساۋدا سوعىسىنىڭ شاحمات تاسى بولماۋى ءتيىس“، ”كەدەن باجىسىن ۇستەمەلەپ سالۋدىڭ جاڭا كەزەكتى شاراسى ناعىزىندا امەريكا وتباسىلارىن ءوزىنىڭ ساۋدا سوعىسى كەلىسسوزىندە اماناتقا ۇستاۋ بولىپ تابىلادى“، ”بالالاردىڭ تاياۋدا مەكتەپكە قايتۋىنا مەڭزەس، جاڭادان جاريالانعان كەدەن باجىسى كومپيۋتەر، سومكەدەن كيىم - كەشەككە دەيىنگى بارلىق كۇندەلىكتى بۇيىمداردىڭ باعاسىن وسىرەدى“... امەريكا پارلامەنت مۇشەلەرىنىڭ، حالىقتىڭ جانە كاسىپتىك قوعامداردىڭ قارسى ايعايى الدىندا، ۆاشينگتون: ”ءبىز امەريكا تۇتىنۋشىلارىنا جاسايتىن ىقپالى توتەنشە ماردىمسىز دەپ ەسەپتەيمىز ءارى بىزدە مۇنى دالەلدەپ بەرەتىن قاتىستى مودەل دە بار“ دەپ اقتالدى. ماسەلە، ولاردىڭ ايتىلمىس ”دالەلىن“ حالىق پەن تۇتىنۋشىلاردىڭ اسەرىمەن قالاي قاتار قويۋعا بولسىن.
دۇنيە جۇزىنە ورنىقتىلىق، تۇراقتىلىق اكەلىپ، ءار ەلدىڭ بىرگە دامۋىنا كوبىرەك شارت - جاعداي ۇسىنىپ، وراي ازىرلەۋ ءىرى ەلدە بولۋعا ءتيىستى جاۋاپكەرشىلىك ەمەس پە. ءبىراق امەريكاداعى كەيبىرەۋلەردىڭ قىلىعى مۇنىڭ ءدال كەرىسى بولىپ وتىر. حالىقارالىق اقشا قورى ۇيىمى جۋىقتا جاريالاعان «دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنا نازار» بايانداماسىندا، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋى تۋرالى مەجە جىل ىشىندە 3 - مارتە تومەندەتىلدى، سونداي - اق بيىل الەمدىك ساۋدا ％2.5 وسەدى دەپ مەجەلەندى، بۇل 4 - ايداعى مەجەدەن تومەن شىعىپ وتىر. امەريكا جاق تۋدىرعان ساۋداداعى شيەلەنىستى جاعداي، ۇزاق ۋاقىتتىق ساياساتتىڭ انىقتالماعاندىعى بازار سەنىمىن شايقالتقان باستى فاكتور بولىپ، الەمدىك ەكونوميكانىڭ ومىرشەڭدىگىن السىرەتۋدە. حالىقارالىق اقشا قورى ۇيىمىنىڭ وسىنىڭ الدىنداعى مەجەسى بويىنشا، ەگەر ساۋدا سوعىسى مەن قورعامپازدىق شارالارى جالعاسا بەرسە، 2020 - جىلعى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋى 0.5 پايىز تومەندەيدى ەكەن.
بۇگىندە امەريكاداعى كەيبىرەۋلەر امەريكالىق ەرەكشە ۇقىققا دەگەن قۇمارلىعىن تيتتەي دە جاسىرىپ - جاپپادى، ءتىپتى، حالىقارالىق ەرەجە مەن حالىقارالىق جۇيەنى بۇزۋدان ايانبادى. ءبىر ساراپشى ”الەمنىڭ تىزگىنىن ۇستاپ وتىرمىن دەپ كۇپيگەنىمەن، باعىت - باعداردان جۇرداي، جاۋاپكەرشىلىك سەزىم ءتىپتى جوق“ دەپ باعالادى، امەريكانىڭ كليمات وزگەرىسى تۋرالى «پاريج كەلىسىمى»نەن شەگىنىپ شىعۋى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ وقۋ - اعارتۋ، عىلىم، مادەنيەت ۇيىمىنان جانە بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ادامدىق ۇقىق كەڭەسىنەن شەگىنىپ شىعۋى سياقتى قىلىقتاردىڭ قاي - قايسىسى دا ايرىقشا جاۋاپكەرسىز ەكەندىگىن كورسەتىپ بەردى.
سەنىمسىز ادام تابان تىرەپ تۇرا المايدى، مەملەكەتتە سەنىمدىلىك بولماسا قالايدا وقشاۋ قالادى. امەريكاداعى كەيبىرەۋلەردىڭ جاۋاپكەرسىزدىگى − بەتكى قۇبىلىس، ونىڭ تامىرى ادىلەتكە مۇرنىن شۇيىرۋدە، سەنىمگە نەمقۇرايدى قاراۋدا جاتىر. امەريكاداعى كەيبىرەۋلەردىڭ ۇيقىسىنان ويانار كەزى جەتتى!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 8 - ايدىڭ 6 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
