− قالشىحان ءيۇسۇپتىڭ زەينەتكە شىقسا دا دەمالماي ءجۇزىم ەگۋ تەحنيكاسىن تەگىن ۇيرەتكەنى تۋرالى
قالشىحان ءيۇسۇپ 1968 - جىلى شينجياڭ 1 - تامىز اۋىل شارۋاشىلىق شۋەيۋانىنان (قازىرگى شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى) وقۋ تاۋىسىپ، تۇرپان اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ پۋنكتىنە (قازىرگى تۇرپان قالاسى گاۋچاڭ رايوندىق اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ ورتالىعى) كەلىپ قىزمەت ىستەگەننەن كەيىن، باستان - اياق قىزمەت ورنىن ءسۇيىپ، كاسىبىن قۇرمەتتەپ، قالتقىسىز ۇلەس قوسىپ، قۇلشىنا ىستەپ، شارشاپ - شالدىققانىنا قاراماي، ءجۇزىم ەگۋ تەحنيكاسىن زەرتتەۋگە، جالپىلاستىرۋعا 50 جىل بويى ۇلەس قوستى.
■ءجۇزىمنىڭ جاڭا سورتىن جەتىلدىرۋگە بار زەيىنىن سالدى
1988 - جىلى تۇرپانداعى ءىشىنارا ەگىنشىلەر ءىس جۇزىندىك تەكسەرۋدەن وتپەگەن ءدارى - دارمەك ىستەتكەندىكتەن، ەگىلگەنىنە 3 جىل بولعان 532 مۋ جەردەگى جۇزىمنەن مۇلدە ءونىم الا الماۋ حاۋپىنە دۋشار بولادى. قالشىحان ءنار تاتپاي، ۇيقى كورمەي ءجۇزىم باعىن ارالاپ، مۇقياتتىلىقپەن تالداۋ جاساپ، زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، 4 ءتۇرلى قۇتقارۋ شاراسىن ورتاعا قويدى ءارى ءۇي باس سايىن ارالاپ ەگىنشىلەرگە ءادىس - امالىن ۇيرەتتى، ەڭ اقىرىندا، ءجۇزىمدى قۇتقارىپ قالدى.
2003 - جىلى زەينەتكە شىعۋعا تاياعان قالشىحان يار قالاشىعى دۇڭمىن قىستاعىنا كەلەدى، ءبىراق ول ءجۇزىم ەگۋ تەحنيكاسىن زەرتتەۋدى توقتاتپادى، قىستاقتان 50 مۋ تىڭ جەردى ءجۇزىم ەگەتىن تاجىريبە اتىزى ەتۋگە ءوتىنىش ەتىپ، 10 مىڭ مۋ جەرگە ءجۇزىم ەككەن قىستاققا مىندەتتى اۋىل شارۋاشىلىق مامانى بولادى.
2011 - جىلى قالشىحاننىڭ قىزى حۇرشيدان مامەت اۆتوكولىك ساتىپ الماقشى بولادى، ءبىراق 50 مىڭ يۋان جەتپەي قالادى. حۇرشيدان شەشەسىنەن اقشا سۇرايدى، قالشىحان بۇعان قاتتى قينالادى. قالشىحاننىڭ كۇيەۋى مۇنى ەستىپ قىزىن بولمەگە ەرتىپ كىرىپ، قالشىحاننىڭ كيىم شكابىن اشىپ كورسەتەدى، شكابتا بىردە - ءبىر جاڭا كيىم جوق ەدى. سونان سوڭ اكەسى قىزىن جەتەلەپ ءجۇزىم باقشاسىنا الىپ كەلىپ، قىزىنا: ”ۇيدەگى اقشانىڭ ءبارى وسى ارادا. شەشەڭنىڭ ءجۇزىمنىڭ جاڭا سورتىن ەگۋىنە مول اقشا قاجەت، سەن شەشەڭدى تۇسىنۋگە ءتيىسسىڭ“، - دەيدى.
■ ەگىنشىلەرگە ءجۇزىم ەگۋدىڭ پايداسىن تاتتىردى
1979 - جىلى تۇرپان اۋدانى (قازىرگى گاۋچاڭ رايونى) مەملەكەتتىك ءبىرىنشى توپتاعى ءجۇزىم ءوندىرىس بازاسى بولىپ بەكىتىلىپ، قالشىحان يار اۋىلىنىڭ (قازىرگى يار قالاشىعى) ءجۇزىم ەگۋ تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ مىندەتىن ارقالايدى. سول كەزدە تۇرپاننىڭ ءجۇزىم ەگەتىن جەر كولەمى 40 مىڭ مۋدان كوبىرەك عانا بولاتىن. ۇكىمەت ءتيىمدى ساياسات شىعارىپ، ەگىنشىلەردى ءجۇزىم ەگۋگە شابىتتاندىرعانىمەن، ءبىراق كوپتەگەن ەگىنشى ءجۇزىم ەگۋدى قالامادى، ويتكەنى ءجۇزىم ەكسە 4 − 5 جىلدا ارەڭ جەمىس بەرىپ، ءونىمىن كورەتىن ەدى.
قالشىحان جاسىمادى، يار اۋىلىنان شاعىن ۇلگى كورسەتۋ باقشاسىن قۇرىپ، ءجۇزىم ءوندىرۋدى ساپالىلاندىراتىن ەگۋ تەحنيكاسىن سىناقتان وتكىزىپ، ”ىستەپ كورسەتۋ“ ءادىسى ارقىلى جاڭا تەحنيكانى جالپىلاستىرۋدى ويلايدى.
العاشقى 2 − 3 جىلدا قالشىحاننىڭ جۇمىس باسىندا ۇيرەنۋ كلاسىنىڭ العا باسۋى قيىن بولدى. ەگىنشىلەر قاتىناسۋدى قالامادى، قاتىناسقاندار وعان سەنبەدى. ءبىر جولى ول يار اۋىلىندا ۇگىتتەۋ - ءتۇسىندىرۋ جيىنىن اشقاندا، 50دەن استام ادام عانا قاتىناستى. باستاپ ءبىراز سويلەگەن سوڭ، تىڭدارمان قاۋىم ”ءبىز ءوزىمىز ءجۇزىم ەگۋشىلەرمىز، ونىڭ تاجىريبەسى بىزدەن كوپ قوي دەيسىڭدەر مە؟ جۇرىڭدەر، كەتەيىك!“ دەپ دابىرلاسادى.
قالشىحان تاباندىلىقپەن ساباعىن سويلەپ بولىپ، ۇيىنە قايتىپ كەلگەن سوڭ قاپالانىپ جىلايدى. ءبىراق ول جەڭىلىسكە مويىنسال بولمادى، سودان كەيىن ۇنەمى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ءجۇزىم اتىزىنا بارىپ ەگىنشىلەرمەن بەتپە - بەت اڭگىمەلەسەدى. ونىڭ تەحنيكا جالپىلاستىرۋىمەن، ءبىر مۋ جەرگە ەگىلەتىن ءجۇزىم سانى 30 تۇپتەن 90 تۇپكە كوبەيىپ، ءجۇزىمنىڭ ءونىمى كورنەكتى جوعارىلايدى.
1984 - جىلى قالشىحان ءجۇزىم ەگەتىن ليتىپ قامداعان ءجۇزىم باقشاسىن 3 بولەككە ءبولىپ، ۇقساماعان قويۋلىقتاعى ”920“ ەگىس ءدارىسىن شاشادى، ءونىم جيعان كەزدە ءجۇزىمنىڭ ءونىمى وتكەن جىلداعىدان ％40 جوعارىلاپ، تۇرپاندى ءدۇر سىلكىندىرەدى. ليتىپ قالشىحانعا العىس جاۋدىرىپ: ”ءسىزدىڭ ءادىسىڭىز بويىنشا ەككەن ءجۇزىم كەرەمەت بولدى!“، - دەيدى.
ءجۇزىم ەگۋشىلەرمەن اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا قالشىحان عىلىم جالپىلاستىرۋدىڭ امالىن تابادى، ”مەن ولارعا ءجۇزىمدى بالالارىڭدى باققانداي باعۋلارىڭ كەرەك، سەن ولارعا جاقسى قاراساڭ، ولار دا ساعان جاقسى قارايدى دەدىم. ولار ءسوزىمدى ءتۇسىندى“. كەيبىر ءجۇزىم ەگۋشىلەر اۋىل شارۋاشىلىق تىڭايتقىشتارىن از شاشىپ، ۋاعىندا سۋارماعاندىقتان، ءونىم مولشەرى تومەندەپ كەتتى. ول ەگىنشىلەرگە: ”بالاعا ازىقتىق جەتىسپەسە، اۋرۋعا وڭاي شالدىعادى، ءجۇزىم دە سونىمەن ۇقساس، سوندىقتان تىڭايتقىش شاشىپ، سۋارىپ، جەتكىلىكتى ازىقتىقپەن قامداۋ كەرەك“، - دەدى.
■ ءتىپتى دە كوپ ”ءجۇزىمشى بويجەتكەن“دى باۋلىدى
قازىر قالشىحان الدەقاشان زەينەتكە شىققانىمەن، ءالى دە اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ قىزمەتىن جالعاستىرىپ كەلەدى.
ءبىر جىلدىڭ ءتورت ماۋسىمىندا قالشىحاننىڭ ءجۇزىم باقشاسىنا تەحنيكا ۇيرەنۋشىلەر توپ - توبىمەن كەلىپ جاتادى، ءجۇزىم ساباعىن اشىپ، سۋارۋدان بۇرشىكتەردى شىرپۋعا، تىڭايتقىش بەرۋگە، بۇتاۋعا دەيىنگى ءاربىر قادامدا قالشىحان ۇيرەنگەلى كەلگەن ەگىنشىلەرگە تۇگەلدەي قولما - قول ۇيرەتەدى. ول تاعى بىرنەشە شاكىرت قابىلدادى، جازدىگۇنى جەتىسە الماي قالعان كەزدە شاكىرتتەرى دە ”ۇستازعا“ اينالىپ شىعا كەلەدى.
قالشىحاننىڭ جەتەكشىلىگىندە تۇرپان قالاسى گاۋچاڭ رايونىنداعى كوپتەگەن اۋىل - قىستاق ايەلدەرى تۇگەلدەي وتباسىنان شىعىپ ءجۇزىم اتىزىنا بارىپ، ءجۇزىم ەگۋ قىزمەتىمەن شۇعىلداندى، ايەلدەردىڭ كىرىسى جوعارىلاعاننان كەيىن، ورنى دا جوعارىلادى. قالشىحان تاعى ءبىر ”قىزىل ايەلدەر قوسىنىن“ باستاپ، ءجۇزىم ەگۋ تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋعا كۇش سالادى.
نەشە ون جىلدىق تاباندىلىقتىڭ ارقاسىندا، قالشىحان مەملەكەتتىك اۋىل - قىستاقتا عىلىم جالپىلاستىرۋ قىزمەتىندەگى وزات جەكەلەردىڭ ونەگەسى، مەملەكەتتىك عىلىم جالپىلاستىرۋ ارقىلى ەگىنشىلەرگە تيىمدىلىك جاساپ، قىستاقتاردى گۇلدەندىرۋدەگى جەتەكشى سياقتى داڭقتى اتاقتارعا يە بولدى. داڭق الدىندا قالشىحان بىلاي دەدى: ”ءجۇزىم ەگۋ − مەنىڭ ءومىر بويى سۇيگەن كاسىبىم، مەيلى قانشاما ۇلكەن قيىنشىلىققا جولىقسام دا، بارىنە شىدايمىن. مەن اناعۇرلىم مول ەگىنشىلەرگە تەحنيكانى تەگىن ۇيرەتىپ، كوپشىلىكتىڭ ءبارىن اۋقاتتاندىرسام دەيمىن“.
