شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى
”لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ سان مىڭداعان بۇقارانىڭ تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك كەشۋىنە سايادى“... پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، باس شۋجي شي جينپيڭ كونە قالا رايوندارى مەن لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋگە ەرەكشە كوڭىل ءبولدى، ول تالاي رەت ناقتى ورىنعا بارىپ تەكسەرۋ جۇرگىزگەندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: لاشىقتى وڭىردەگى، كونە قالا رايونىنداعى بۇقارانىڭ تۇرار جايىنىڭ ءتىپتى دە جايلى، تۇرمىسىنىڭ ءتىپتى دە تاماشا بولىپ، كوپشىلىك كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ناقتى ماسەلەلەردى ويداعىداي شەشىپ، كوپشىلىكتىڭ وسى زامانعى تۇرمىس كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تىكەلەي كوڭىل بولۋىندە جانە ىلگەرىلەتۋىندە، لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ قىزمەتى تۇتاس ەلىمىزدىڭ جەر - جەرىندە تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلدى، قىسقا عانا بىرنەشە جىل ىشىندە 100 ميلليوننان استام تۇرعىن ”لاشىقتى وڭىردەن عيماراتقا كوشىپ كىرىپ“، جايلى قونىستانۋ ارمانىن ورىندادى.
■ ”تۇرار جايدان ۋايىمداۋ“دان ”جايلى قونىستانۋ“عا دەيىن
8 - ايداعى ىشكى موڭعۇلدىڭ ارشان قالاسىندا اسپان شايداي اشىق. ءتىپ - تىك وسكەن شيڭ - ان جاپىراق تاستايتىن قاراعايى قايتا كوشىپ كەلەتىن وتباسىلارىنا ارناپ سالىنعان قاز - قاتار بوي تۇزەگەن عيماراتتاردى قورشاپ تۇر. 79 جاستاعى گو يۇڭساي مەن بايبىشەسى بۇل كۇندەرى وسىنداي بيىك عيماراتتا تۇرادى.
”ۇيدە ەلەكترلى سۋ جىلىتقىش، وتىرمالى تازالىق بولمەسى بار، تۇرمىسقا وتە قولايلى. قىستا شوعىرلى جىلۋمەن قامدالادى، ءاديال جامىلىپ قانا جايلى ۇيقىعا باتامىز. قازىر راسىندا تۇرمىستىڭ راحاتىن كورىپ جاتىرمىز“. لاۋگونىڭ جۇزىنەن باقىت كۇلكىسى ەستى.
5 جىلدىڭ الدىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ نولدەن تومەن 30 سەلتسي گرادۋستىق قاقاعان سۋىققا قاراماي، شەكارا وڭىرگە ورنالاسقان ارشان قالاسىنا كەلەدى، سونداي - اق قيىنشىلىعى بار ورمان شارۋاشىلىعى قىزمەتكەرى گو يۇڭسايدىڭ ۇيىنە بارىپ جاعداي ۇعىسادى. گو يۇڭساي سياقتى بۇقارانىڭ تۇرعىن ۇيدەن ءالى قيىنشىلىق تارتىپ جاتقاندىعىن كورگەننەن سوڭ، ول جەرگىلىكتى ورىنداعى كادرلارعا لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدى تەزدەتىپ، وزگەرتۋ ۋاقىت كەستەسىن جاساپ، بۇقارانىڭ كۇنى بۇرىن جاڭا ۇيگە كوشىپ كىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدى قاداعالاي تاپسىردى.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تاپسىرماسىمەن ارشان قالاسى زور كولەمدە لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدى باستادى. 2014 - جىلدان قازىرگە دەيىن جەرگىلىكتى ورىن جيىنى 4 ميلليارد يۋان قارجى قوسىپ، لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتتى. بۇل كۇندەرى گو يۇڭساي سياقتى 10 مىڭ 200 وتباسىنداعى بۇقارا تۇرارجايدان ۋايىمداۋدان جايلى قونىستانۋعا قادام باستى.
جاسىل اعاش جەلەك جايىپ، عيماراتتار اسپانعا بوي سوزىپ، جولدار تازاردى... حۋبەيدىڭ ۋحان قالاسى چيڭشان رايونى چيڭيجۇي شاعىن اۋماعىندا تۇراتىن ليۋ گۇيحۋا شىن جۇرەكتەن تەبىرەنىپ: ”تۇرارجايىمىزدىڭ ورتاسى بارعان سايىن جاقساردى!“ دەدى.
2018 - جىلى 4 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ حۋبەيدە تەكسەرۋ جۇرگىزگەندە، ۋحان قالاسى چيڭشان رايونى گۇڭرىنسۇن كوشەسىنە كەلدى. ”لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ سان مىڭداعان بۇقارانىڭ تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك كەشۋىنە سايادى. ءبىزدىڭ قالالارىمىزدىڭ ءبىر جاعى، اسپانمەن تىلدەسكەن عيماراتتار، ەندى ءبىر جاعى، لاس، بىلىققان، ناشار لاشىقتى ءوڭىر بولماۋعا ءتيىس.“ باس شۋجيدىڭ بۇل ءسوزى جەرگىلىكتى بۇقاراعا ىستىق مەيىر سەزىندىردى. بۇل كۇندەرى لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ ارقىلى ۋحاننىڭ چيڭشان رايونىنداعى لاشىقتى وڭىردە تۇراتىن 13 مىڭنان استام وتباسىنداعى 40 مىڭنان استام ادام جاڭا تۇرارجايعا كوشتى، ليۋ گۇيحۋا وتباسى دا 2015 - جىلى جاڭا شاعىن اۋماققا كوشىپ كىردى.
2013 - جىلدان قازىرگە دەيىن ەلىمىزدىڭ لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋى زور كولەمدە ىلگەرىلەتىلىپ، تاريحي ناتيجەگە قول جەتكىزدى، 2013 - جىلدان 2017 - جىلعا دەيىن جيىنى ءتۇرلى لاشىقتى وڭىردەگى تۇرعىن ۇيدەن 26 ميلليون 450 مىڭى وزگەرتىلىپ، 60 ميلليوننان استام تۇرعىنعا تيىمدىلىك جەتكىزدى، وزگەرتۋ سانى مەن تيىمدىلىك جەتكىزگەن تۇرعىندار سانى 2008 - جىلدان 2012 - جىلعا دەيىنگى ساننان ءبىر قاتتالدى. 2018 - جىلدىڭ اياعىنا دەيىن تۇتاس ەلىمىز كولەمىندە 100 ميلليوننان استام تۇرعىن ”لاشىقتى وڭىردەن عيماراتقا كوشىپ كىرىپ“، تۇرعىن ءۇي شارت - جاعدايى زور دارەجەدە جاقساردى.
■ ”امالداۋ“دان ”ءمان بەرۋ“گە دەيىن
لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ قىزمەتى ورىستەتىلگەننەن بەرى، بۇكىل ەلىمىزدىڭ جەر - جەرى لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدى وراي ەتىپ، دامۋداعى ولقىلىقتاردى ۇزدىكسىز تولىقتاپ، ورتانى كورىكتەندىرۋ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى سايكەستىرۋ، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدى كەمەلدەندىرۋ ارقىلى لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدەن يگىلىكتەنگەن بۇقارانىڭ تۇرمىس ساپاسىن ايتارلىقتاي جوعارىلاتتى.
ارشان قالاسى ي - ىرشى ءمالىسى ي - لين شاعىن اۋماعىنداعى سۋ يانمەيدىڭ ءۇيى ايرىقشا ءساندى دە ءمان بەرە ۇستالعان ەكەن، بالىق كۇبىسىنە الۋان رەڭدى ىستىق بەلدەۋ بالىعىن باعىپتى، شۋاقحاناعا تولتىرا گۇل قويىلىپتى. ”قالادا نەشە ون جىل تۇرساق تا، ەندى عانا ناعىز قالا تۇرمىسىن كەشىرگەندەي بولىپ وتىرمىز“، - دەدى سۋ يانمەي تەبىرەنە.
جاڭا ۇيگە كوشىپ كىرىپ، قاتتى بولشەكتەر جاقسارعاننان كەيىن، لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدەن يگىلىكتەنگەن بۇقارانىڭ مادەنيەت ساپاسى دا سايكەستى جوعارىلادى. ۋحاننىڭ چيڭشان رايونى چيڭشينجۇي الەۋمەتتىك اۋماعىنداعى يۇي دۇڭمەي بىلاي دەدى: جاڭا ۇيگە كوشىپ كىرگەننەن بەرى، كوپشىلىكتە زور وزگەرىس تۋىلدى، ”العاش كوشىپ كىرگەن كەزدە، لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدەن كوشىپ كەلگەن كوپتەگەن تۇرعىنداردا قوقىر - قوقسىقتى بەتالدى توگەتىن، بيىكتەن نارسە لاقتىراتىن ناشار ادەتتەر بار بولاتىن، الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ ۇگىتتەۋىندە، جەتەكتەۋىندە قازىر ءبىزدىڭ الەۋمەتتىك اۋماققا كوز جىبەرسەڭىز، تازا دا رەتتى، بارلىق ادام مادەنيەتتى دە ادەپتى“.
”لاشىقتى ءوڭىر وزگەرتىلگەننەن كەيىن، تەك جاڭا ءۇي عانا ەمەس، جاڭا جان ۇيامىز دا بولدى“. چاڭشا قالاسى شياڭيا جولى ءمالىسى ۋىنچاڭگى الەۋمەتتىك اۋماعىندا تۇراتىن ليۋ جىچۇن قازىر ءار كۇنى قارتتار قيمىل ورتالىعىنا بارىپ ءان ايتىپ، الەۋمەتتىك اۋماق وتكىزگەن ءتۇرلى قيمىلدارعا قاتىناسادى ەكەن. ”قونىس ورتامىز جاقساردى، تۇرمىسىمىز دا اناعۇرلىم باي دا ءماندى بولا ءتۇستى“، - دەيدى ول.
ءتىلشى ىشكى موڭعۇل، حۋبەي، حۋنان سياقتى جەرلەردە تىلشىلىك ىستەگەندە، لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ قىزمەتىنىڭ ىلگەرىلەتىلۋىنە ىلەسە، قالانىڭ بەت - بەينەسى كۇن سايىن تۇلەجىگەنىن سەزىندى. جەر - جەر لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدى وراي ەتىپ، جول، ەلەكتر قۋاتى، جانار گاز سياقتى سايكەستى نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى كەمەلدەندىرىپ، لاس سۋدى ءبىر جاقتى ەتۋ، قوقىر - قوقسىقتاردى ءبىر جاقتى ەتۋ، شوعىرلى جىلۋمەن قامداۋ سياقتى نىسانداردى ىركەس - تىركەس پايدالانۋعا بەردى، سونداي - اق باقشا جانە الاڭ سالىپ، قالا ساپاسى مەن ادامداردىڭ قونىس ورتاسىن بارىنشا جاقسارتتى.
■ ۇمىتتەن گۇلدەنۋگە دەيىن
لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ ينجەنەرياسى بۇقارانىڭ تۇرمىس شارت - جاعدايىن جاقسارتاتىن جايلى قونىس ينجەنەرياسى بولۋمەن بىرگە، بۇقارانىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋىنا، جۇمىستانۋىنا كومەك كورسەتەتىن شات - شادىمان تىرشىلىك كەشۋ ينجەنەرياسى دا.
ارشان قالاسى ي - ىرشى ءمالىسىنىڭ لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدەن شوعىرلى قونىستاندىرۋ تۇيىنىندەگى شينشيۋاڭ شاعىن اۋماعىندا چاڭ جىفىڭ ءبىر ەرەن بازار تيجاراتىمەن شۇعىلدانادى، سورەدەگى زاتتاردىڭ ءتۇرى توتەنشە مول، ساۋداسى دا كۇسەت. 2014 - جىلى لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتكەن كەزدە، ول 200 مىڭ يۋاننان استام قونىستاندىرۋ قاراجاتىمەن وسى دۇكەندى ساتىپ العان. چاڭ جىفىڭ بىلاي دەدى: ”بۇرىنعى ءۇيىم ەسكى بولاتىن، تۇراقتى كىرىسىم دە جوق ەدى، لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ وتباسىمىزعا تىڭ تىرشىلىك سيلادى“. بۇگىندەرى ول تاعى دا جاڭا تۇرعىن ءۇي، اۆتوكولىك ساتىپ الدى، بيىل دۇكەنىن ونان ارى كەڭەيتۋدى جوسپارلاپ وتىر.
چاڭشا قالاسى فۋرۇڭ سولتۇستىك جولىنداعى لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدەن يگىلىكتەنگەن وتباسى لي بيرۋ جاڭا قونىسقا كوشىپ كىرگەننەن كەيىن، ءبىر ءۇيلى جان كوكىرەك تولى سەنىممەن تىڭ تىرشىلىكتەرىن باستادى. كەزەكتە ۇيدەگىلەر ۇلعا قالىڭدىق تابۋدىڭ قامىندا ءجۇر. ”پارتيا مەن ۇكىمەت لاشىقتى وڭىردەگى بۇقارانى ەسىنەن شىعارمادى، ءبىز بۇعان توتەنشە اسەرلەنەمىز جانە العىس ايتامىز“، - دەدى لي بيرۋ.
لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدىڭ يگىلىگىنە كەنەلگەن ۋحان قالاسى چيڭشان رايونى چيڭيجۇي شاعىن اۋماعىنداعى 78 جاستاعى ۋ چۋانفا كاريا <<باقىتقا كەنەلگەندە كوممۋنيستىك پارتيانى ۇمىتپايمىز» اتىنداعى حۋبەي مانبانىن جارىققا شىعارىپ، ۋحانداعى 3 قالاشىقتا 100دەن استام رەت ويىن قويىپ، لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدەي تاماشا ساياساتقا العىس ايتتى. وتكەن جىلى ۋ چۋانفا تاعى پارتياعا كىرۋ ءوتىنىشىن تاپسىردى، ”كوممۋنيستىك پارتيا بولماسا، لاشىقتى وڭىردەگى ءبىز سياقتى تۇرعىنداردىڭ تاماشا كۇندەرى دە بولماق ەمەس، مەن پارتيا ۇيىمىنا اناعۇرلىم جاناسۋىم قاجەت“.
لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ − كەلەلى حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسى، سونىمەن بىرگە، دامۋ ينجەنەرياسى، ول قارجى قوسۋدى، تۇتىنۋدى جانە ەكونوميكالىق ارتۋدى ءونىمدى جەتەكتەدى. 2008 - جىلدان 2018 - جىلعا دەيىن بۇكىل ەلىمىز بويىنشا لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋگە قوسىلعان قارجى شامامەن 9 تريلليون 700 ميلليارد يۋانعا جەتتى، لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋگە، سونداي - اق ول جەتەكتەگەن قاتىستى كاسىپ سالاسىنا قوسىلعان جالپى قارجى 2017 - جىلى 20 تريلليون يۋاننان استى.
ارشان قالاسىنىڭ لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ قىزمەتىنە باستان - اياق قاتىناسقان ورىنباسار قالا باستىعى جاۋ دىچۋان بىلاي دەدى: لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ ارقىلى قالىڭ كادرلار بۇقارامەن قارىم - قاتىناس جاسايتىن ناقتى قابىلەت جەتىلدىرىپ، حالىققا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى كوڭىل تۇكپىرلەرىنە ۇيالاتتى؛ لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدەن يگىلىكتەنگەن بۇقارا پارتيا مەن ۇكىمەتتى شىن كوڭىلىنەن قولدادى، رۋحتارى ءتىپتى تاسقىنداي ءتۇستى. ”لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋ پارتيا مەن بۇقارانىڭ تىلەگىن جالعايتىن كوپىر سالدى“.
ارشان قالاسىنداعى لاشىقتى ءوڭىردى وزگەرتۋدەن يگىلىكتەنگەن 80 جاستاعى بي ديانحۋا بىلاي دەدى: پارتيا مەن ۇكىمەت دامۋدىڭ پايداسىن بۇقاراعا بەرىپ، كوپشىلىكتى باقىتتى تۇرمىسقا كەنەلدىردى. ”مەنىڭ قازىرگى بىردەن - ءبىر ارمانىم 100 جاس جاساۋ“.
(تىلشىلەر يۇي چاڭحۇڭ، ان لۋمىڭ، ۋاڭ جيڭ، لياۋ جۇن، ياڭ جيان، ۋاڭ يوۋليڭ)
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 8 - ايدىڭ 17 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
