− اۆتونوميالى رايوننىڭ ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىن تىڭعىلىقتى ورىستەتكەندىگى جونىندەگى جەلىلەس شولۋ
ءتىلشى گاۋۋا
”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق بازار باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسى، تۇرعىن ءۇي جانە قالا، اۋىل قۇرىلىسى مەڭگەرمەسى، ەمدەۋدى قامتاماسىزداندىرۋ مەكەمەسى، ارىز - ارمان مەكەمەسى، حالىق ىستەرى مەڭگەرمەسى قاتارلى اۆتونوميالى رايوننىڭ 1 - توپتاعى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىنە قاتىناسقان تاراۋلار، ورىندار رەتتەۋ - تۇزەتۋدى تياناقتاندىرۋدا ماسەلەنى بەتكە الىپ قيمىلداپ، ماسەلەنى قاداعالاي وتىرىپ تۇزەتتى، اسىرەسە، نازاردى بۇقارا ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان حالىق تۇرمىسى ماسەلەلەرىنە شوعىرلاندىرىپ، شىنداپ كىرىسىپ، باتىل تۇزەتتى، تۇبەگەيلى تۇزەتتى، حالىق تۇرمىسىنداعى ءبىر توپ قيىن ماسەلەلەر دەر كەزىندە شەشىلىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى شىن مانىندە جوعارىلادى.
■ بۇقارانى جابىرقاتقان ىستەردى قاداعالاي وتىرىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى
نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە ورىستەتىلگەننەن بەرى، تاراۋلار، ورىندار تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، بۇقارانى جابىرقاتقان ىستەردى، الاڭداتقان ىستەردى كوزدەپ، ماسەلەنى انىقتاپ، تالماۋ جەرىن ءداپ باسىپ تاۋىپ، ارناۋلى رەتتەۋ - جونگە سالۋعا دالەل جانە شەشۋ شارالارىن ازىرلەدى.
تۇتىنۋشى الاڭسىز ساتىپ الدى ما، ويلاعانىنداي ىستەتە الدى ما؟ مەكتەپ پەن توڭىرەگىندەگى ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگى جاعىندا تاعى قانداي ماسەلەلەر ساقتالۋدا؟ ”ءبىز ءىس جۇزىندىكتى شىعار ءتۇيىن ەتۋدەن جازباي، ماسەلەنى بايقاۋدى، ماسەلەنى شەشۋدى كوزدە ۇستاپ، قاي جاقتارداعى ماسەلە كورنەكتى بولسا، نازاردى سول جاقتارعا شوعىرلاندىرىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ماسەلە قايسى بۋىندا تۋىلعان بولسا، ءتۇيىندى تۇردە سول بۋىنعا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى 18 رەت تەكسەرۋ - زەرتتەۋ اڭگىمە ءماجىلىسىن ۇيىمداستىرىپ اشىپ، ءبىر توپ ناقتى دا اتقارىمدى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جەتىستىگىن قالىپتاستىردىق“، − دەدى اۆتونوميالى رايوندىق بازاردى باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى شۇي شياۋنيڭ.
اۆتونوميالى رايوندىق تۇرعىن ءۇي جانە قالا، اۋىل قۇرىلىسى مەڭگەرمەسى ۇيرەنۋ - تاربيەنى، تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى، ماسەلەنى قاداعالاۋدى، رەتتەۋ - تۇزەتۋدى تياناقتاندىرۋدى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ تۇتاس بارىسىمەن ساباقتاستىردى. قىزمەت ءىس جۇزىندىگىمەن ۇشتاستىرىپ، 55 ماسەلە تىزىمدىگىن سالالاپ، 69 تارماقتى رەتتەۋ - جونگە سالۋ شاراسىن ءتىزىپ شىقتى. قاداعالاۋدا بايقالعان ماسەلەلەرگە، اسىرەسە، بۇقارا ءجىتى قاداعالاپ، كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ماسەلەلەرگە قاراتا، ءبىر جاعىنان ۇيرەنىپ، ءبىر جاعىنان تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ءبىر جاعىنان قاداعالاپ، ءبىر جاعىنان رەتتەپ - تۇزەتىپ، رەتتەۋ - تۇزەتۋدى تياناقتاندىرۋ بارىسىندا ولقىلىقتاردى تولىقتاپ، ”جۇمىس مەرزىمىن“ كەرى ساناقپەن ورنالاستىرىپ، ۋاقىت كەستەسىن اشالاپ، رەتتەۋ - تۇزەتۋدە قاعىس قالاتىن ورىن بولماۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
■ بۇقارانى الاڭداتقان ىستەردى كوزدەي وتىرىپ رەتتەپ - تۇزەتتى
بۇقارانىڭ پىكىرى − ماسەلەنى رەتتەۋ - تۇزەتۋدىڭ باعدارلاۋشىسى، ماسەلەنى شەشۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشى. اۆتونوميالى رايوننىڭ 1 - توپتاعى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىنە قاتىناسقان تاراۋلار، ورىندار ماسەلەدەن كوز جازباي، تالماۋ جەردى ءداپ باسىپ تاۋىپ، ”تۇزەتۋ“دى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ تۇتاس بارىسىمەن ساباقتاستىرىپ، كورنەكتى ماسەلەلەردى شەشۋگە كۇش سالىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
اۆتونوميالى رايوندىق بازاردى باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسى حالىق تۇرمىسى سالاسىنداعى ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگىن ارناۋلى رەتتەۋ - جونگە سالۋدى باس بولىپ ورىستەتىپ، ازىق - تۇلىك شاعىن شەبەرحانالارىن، مەكتەپتەردىڭ توڭىرەگىندەگى كوشپەلى جايماشىلاردى، جۇڭگوشا تۋرامالى دارىلەردى، ءدارى - دارمەكتەردى بولشەك ساتۋ كاسىپورىندارىنداعى كاسىپتىك دارىگەرلەردىڭ ”كۋالىگىن ءىلىپ قويۋ“ ارەكەتتەرى سياقتىلاردى جالپى بەتتىك جونگە سالدى. قازىرگە دەيىن، مەكتەپتەردىڭ توڭىرەگىندەگى ءتۇرلى كوشپەلى ازىق - تۇلىك جايماشىلارىنان 67سى اداقتالىپ تيىم سالىندى، زاڭعا، بەلگىلەمەگە قايشى ازىق - تۇلىك تيجارات قيمىلىنان 316سىنا دەلو تۇرعىزىپ تەكسەرىپ، ءبىر جاقتى ەتتى.
اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ىستەرى مەڭگەرمەسى ”قاتە قامتاماسىزداندىرۋ“، ”قامتاماسىزداندىرۋدان قالىپ قالۋ“، ”بەتجۇزدىك ىستەپ قامتاماسىزداندىرۋ“، ”بايلانىس ارقىلى قامتاماسىزداندىرۋ“ سياقتى ماسەلەلەرگە باعىتتاي وتىرىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىزداندىرۋ جۇمىسىن ارناۋلى جونگە سالدى. 6 - ايدان 7 - ايعا دەيىن، كاسىپ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ، جۇمىستاندىرۋعا كومەكتەسۋ، سۇيەمەلدەۋ سياقتى جاعدايلارمەن ۇشتاستىرىپ دالمە - ءدال تۇراقتاندىرىپ، وتباسى كىرىسى ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىزداندىرۋ ولشەمىنەن اسىپ كەتكەن ادامداردى يكەمدى تۇردە ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىزداندىرۋ كولەمىنەن رەتتەپ شىعاردى، سونىمەن بىرگە شارتقا ۇيلەسەتىن 65 مىڭ ادامدى ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىزداندىرۋ كولەمىنە ەنگىزدى. ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىزداندىرۋ قىزمەتىندەگى ”بەتجۇزدىك ىستەپ قامتاماسىزداندىرۋ“دى، ”بايلانىس ارقىلى قامتاماسىزداندىرۋ“دى قاتاڭ تەكسەرىپ، وسى تۇردەگى ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىزداندىرۋ وبيەكتىسىنەن 684 ادامدى اداقتاپ شەگىندىردى.
اۆتونوميالى رايوندىق تۇرعىن ءۇي جانە قالا، اۋىل قۇرىلىسى مەڭگەرمەسى الەۋمەتتىك جالعا بەرىلەتىن ۇيلەردى باسقارۋدى ارناۋلى رەتتەپ - جونگە سالىپ، اۋىل - قىستاق بەيقۇت ءۇي ينجەنەرياسىن ارناۋلى رەتتەپ - جونگە سالىپ، الەۋمەتتىك جالعا بەرىلەتىن ۇيلەردى بەلگىلەمەگە قايشى يەمدەنۋدى، سونداي - اق بەيقۇت ءۇي ينجەنەرياسىنىڭ جاي - جاپسارى انىق بولماۋ، جاعدايى ايقىن بولماۋ سياقتى ماسەلەلەردى جونگە سالدى. 8 - ايدىڭ 15 - كۇنىنە دەيىن، شارتقا ۇيلەسپەيتىن 1066 ادامدى اداقتاپ شەگىندىردى، قامتاماسىزداندىرۋ وبيەكتىسى بەلگىلەمەگە قايشىلىق ىستەپ باسقالارعا جالعا بەرگەن، بەرە تۇرعان 305 الەۋمەتتىك جالعا بەرىلەتىن ءۇي ماسەلەسىن تۇزەتتى. جەر - جەر 2019 - جىلى اۋىل - قىستاقتاعى 31 مىڭ 37 قاتىستى ءتۇيىندى وبيەكتىگە ءۇي سالۋ مىندەتىن ورىندادى ءارى اۋىل - قىستاق بەيقۇت ءۇي ينجەنەرياسىنداعى ادەتتەگى وتباسىلارى سالعان ءۇيدىڭ ساقتالىم قورى جاي - جاپسارىن ۇعىسىپ تەكسەرىپ، ەستەلىك تۇرعىزىپ، جاي - جاپسارى انىق بولۋدى، جاعدايى ايقىن بولۋدى جۇزەگە اسىردى.
قاداعالاۋدا بايقالعان سالماقتى اۋرۋعا شالدىققانداردىڭ، قيىنشىلىعى بار بۇقارانىڭ ەمدەلۋ اۋىرتپالىعى اۋىر بولۋ ماسەلەسىنە قاراتا، اۆتونوميالى رايوندىق ەمدەۋدى قامتاماسىزداندىرۋ مەكەمەسى اۆتونوميالى رايونداعى قاتىستى تاراۋلار بىرلەسىپ حۇجات شىعارىپ، قالا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ نەگىزدىك ەمدەلۋ قامسىزداندىرۋى مەن سالماقتى اۋرۋ قامسىزداندىرۋىن قامتاماسىزداندىرۋ ورەسىن جوعارىلاتتى، تۇرعىنداردىڭ ەمدەلۋ قامسىزداندىرۋىنا قازىنادان بەرىلەتىن جاردەماقى ولشەمى ورتاشا ەسەپپەن تىڭنان 30 يۋان ارتتىرىلدى، ونىڭ جارتىسى سالماقتى اۋرۋ قامسىزداندىرۋىنا پايدالانىلدى. سالماقتى اۋرۋ قامسىزداندىرۋىنىڭ باستاپ تولەۋ شەگىن تومەندەتىپ جانە بىرلىككە كەلتىرىپ، ەسەپتەن كوتەرۋ سالىستىرماسىن ％50تەن ％60كە جوعارىلاتتى.
نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە ورىستەتىلگەننەن بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق ارىز - ارمان مەكەمەسى تۇتاس رايون كولەمىندە ارىز - ارمان قايشىلىعىن جويۋدىڭ ”100 كۇندىك بىرلەسكەن شايقاس“ قيمىلىن ورىستەتىپ، نەگىزگى ساتىداعى قايشىلىقتاردى، داۋ - شارلاردى جالپى بەتتىك اداقتاپ تەكسەرىپ، جينالعان دەلونى جويۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، بۇقارانىڭ ۇيلەسىمدى ارىز - تالابىنىڭ ناقتىلانۋىن، تياناقتانۋىن ىلگەرىلەتتى. قازىر، قامال الۋداعى ءتۇيىندى 142 ارىز - ارمان ىستەرىنەن 110ى شەشىلدى، ءبىتىرىلدى.
■ رەتتەۋ - وڭاۋدىڭ ناقتى بولعان - بولماعاندىعىندا بۇقارانىڭ ايتقانى ەسەپ
التىن ساۋىت، كۇمىس ساۋىت العاننان، بۇقارانىڭ القاۋىن العان ءجون، حالىق تۇرمىسى ماسەلەلەرىن رەتتەۋ - وڭاۋدىڭ ءدال بولعان - بولماعاندىعىن، ناقتى بولعان - بولماعاندىعىن تاراۋلاردىڭ، ورىنداردىڭ وزدەرى ايتقانى ەسەپ ەمەس، بۇقارا ەڭ انىق كورەدى، سويلەۋ ۇقىعى دا سولاردا.
”مەنىڭ لياڭپي مانەرلەۋ شاعىن شەبەرحانام اقىرى ’راسميلەستى‘!“. 8 - ايدىڭ 16 - كۇنى قارامايلى قالاسى شىجين لياڭپي مانەرلەۋ شاعىن شەبەرحاناسىنىڭ جاۋاپتىسى شى جۇنلين بۇكىل شينجياڭداعى تۇڭعىش «ازىق - تۇلىك شاعىن شەبەرحاناسىن تىزىمدەۋ كۋالىگىن» ءوتىنىش بەرىپ تاپسىرىپ الدى.
اۆتونوميالى رايوندىق بازار باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى قىزمەت امالياتىمەن ۇشتاستىرىپ، بۇكىل شينجياڭداعى 2700دەن استام ازىق - تۇلىك شاعىن شەبەرحاناسىنا، شاعىن اسحاناعا، شاعىن ازىق - تۇلىك دۇكەنىنە ارحيۆ تۇرعىزىپ، دەڭگەيىن كوتەرىپ، جاڭالادى. مۇنىڭ ىشىندە، قارامايلى قالالىق بازار باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسى ازىق - تۇلىك شاعىن شەبەرحانالارىندا ورىن تەپكەن تازالىق ورتاسى، ءوندىرىس ورنالاستىرىلۋى سياقتى ماسەلەلەرگە قاراتا، شاعىن شەبەرحانالاردى جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزۋگە وزگەرتۋ ينجەنەرياسىن ورىستەتتى. شى جۇنليننىڭ لياڭپي مانەرلەۋ شەبەرحاناسىنىڭ دەڭگەيى كوتەرىلىپ، جاڭالانعاننان كەيىن، قارامايلىنىڭ پىسقان ازىق - تۇلىك مانەرلەۋ بازاسىنداعى ۇلگى شەبەرحاناعا اينالىپ، ساۋداسى بۇرىنعىدان بارىنشا جاقساردى.
”ءىس اقىرى شەشىلىپ، كوڭىلىم اقىرى ورنىقتى“. جۋىقتا ءبىر ەنەرگيا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ زاڭدىق ۋاكىلى ما جين - يان ارىز - ارمان ايتۋ كەشىرمەسىن اسەرلەنە ايتتى. ارىز - ارمان مەكەمەسى ما جين - ياننىڭ ءىسىن قامال الىناتىن ءتۇيىندى ارىز - ارمان ىستەر قاتارىنا ەنگىزىپ، جاۋاپتى ورىننىڭ ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتۋىنە جەتەكشىلىك ەتىپ، قۋزاۋشىلىق ىستەپ، 3 جىلعا سوزىلعان وسى جيىلىپ قالعان دەلونى ءساتتى شەشتى.
اۆتونوميالى رايوننىڭ ءوز دارەجەسىندەگى قامسىزداندىرۋعا قاتىناسقان بۇقارانىڭ وزگەشە سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستاردىڭ شيپاحاناعا بارىپ ءدارى جازدىرىپ العاندا قاتارعا تۇرۋ ۋاقىتىنىڭ ۇزاق بولىپ، ۋاقىت تا، كۇش تە سارىپ بولۋدا دەپ اڭىس ەتكەن ماسەلەسىنە قاراتا، 7 - اي−دىڭ سوڭىندا، اۆتونوميالى رايوندىق ەمدەۋدى قامتاماسىزداندىرۋ مەكەمەسى اۆتونوميالى رايوننىڭ ءوز دارەجەسىندەگى وزگەشە سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستاردىڭ ءدارى ساتىپ الۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، وزگەشە سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستارعا ارناۋلى بەلگىلەنگەن ءدارى دۇكەندەرىن كوبەيتىپ، ناۋقاستاردىڭ ءدارى ساتىپ الۋىنا قولايلىلىق جاسادى. ساياسات جولعا قويىلعاننان كەيىن، اۆتونوميالى رايوننىڭ ءوز دارەجەسىندەگى قامسىزداندىرۋعا قاتىناسقاندار وزگەشە سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستارعا ارناۋلى بەلگىلەنگەن ءدارىحاناعا بارىپ ءدارى السا، وزگەشە سوزىلمالى اۋرۋلار امبولاتورياسىنىڭ ەمدەۋ قاراجاتىن ءبىر تۇتاس ورنالاستىرۋ قورىنان تولەۋ مامىلەسىنەن يگىلىكتەنە الادى.
جۋىردا، ءۇرىمجى قالاسىنىڭ تۇرعىنى جوۋ ۋيگونىڭ ءۇيىنىڭ ماڭىنداعى ءبىر ءدارىحانا وزگەشە سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستارعا ارناۋلى بەلگىلەنگەن ءدارىحانا تىزىمىنە ەنگىزىلدى، بۇل قانتتى نەسەپ اۋرۋىنا شالدىققانىنا ۇزاق جىل بولعان ول ءۇشىن قۋانارلىق ءىس، ”قازىر ’سوزىلمالى اۋرۋ داپتەرىن‘ الىپ، ەسىكتىڭ الدىنداعى ءدارىحانادان ءدارى الساق بولعانى، ەندى شيپاحاناعا بارىپ قاتارعا تۇرۋىمىزدىڭ قاجەتى قالمادى“، - دەيدى جوۋ ۋيگو قۋانىپ.
