جۇڭ شىڭ
جۇڭگو - امەريكا ەكونوميكا - ساۋدا قاجالىسىنا باقىلاۋ جۇرگىزسەك، ءوزارا ”سوقتىعىسۋ“عا قاتىستى ينفورماتسيانى بايقاۋدىڭ ەش قيىن ەمەستىگىن بىلەمىز. جەرگىلىكتى ۋاقىت 8 - ايدىڭ 28 - كۇنى امەريكا ۇكىمەتى جۇڭگو تاۋارلارىنا كەزەڭگە ءبولىپ كەدەن باجىسىن ۇستەمەلەي سالاتىندىعىن تاعى جاريالادى. تاعى سول كۇنى 160تان استام امەريكا ساۋدا ۇيىمىنان قۇرالعان ”امەريكا ەركىن ساۋدا وداعى“ امەريكا باسشىسىنا بىرلەسىپ حات جازىپ، جۇڭگو تاۋارلارىنا ۇستەمەلەپ سالىناتىن بارلىق كەدەن باجىنى دەرەۋ كەشەۋىلدەتۋدى تالاپ ەتتى.
اقىلدىلىق پەن اقىلسىزدىقتىڭ بەلدەسۋى جۇڭگو - امەريكا ەكونوميكا - ساۋدا قاجالىسىنىڭ ەڭ ايقىن ەرەكشەلىگىنە اينالدى. تالاي رەتكى ىرعاسۋدان كەيىن، تاۋداي بولىپ ۇيىلگەن سۇراق ادامداردىڭ الدىنا قويىلدى: امەريكا جاقتىڭ كەيبىر ادامدارىنىڭ شەشپەكشى بولىپ وتىرعان ماسەلەسى زايىرى نە؟ شەشۋ ءادىسى قايدا؟ امەريكا جاقتىڭ كەيبىر ادامدارى دۇرىس ارناعا تۇسپەي توڭمويىندىقپەن قاسارىسقاندا، زايىرى نە ىستەمەكشى؟... پاراساتتىلىق دۇنيە جۇزىندەگى ادامدارعا كەدەن باجىسىن ۇستەمەلەپ سالامىن دەپ قۇقاي كورسەتىپ، ەكونوميكا - ساۋدا قاجالىسىنىڭ دارەجەسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ ارەكەتىنىڭ جۇڭگو - امەريكا ەكونوميكا - ساۋدا ماسەلەسىن شەشۋگە پايداسىز بولىپ قانا قالماستان، ماسەلەنى شەشۋگە ۇزدىكسىز جاڭا قيىنشىلىق الا كەلەتىندىگىن دە ءتۇسىندىردى.
ەكونوميكا - ساۋدا قاجالىسىنىڭ اۋەلگى ءتۇيىنى امەريكا جاقتاعى كەيبىر ادامداردىڭ ساۋداداعى كەرى بالانىستى باسىم قاتەر، تەك امەريكا دوللارى سىتىرلاپ كىرىپ تۇرسا عانا ادىلەتتىك دەپ سانايتىندىعىنان سياقتى. الايدا، ءبىر مەزەت تىرەسۋدەن كەيىن، امەريكا دوللارى قايدا كەتتى؟ سالىقتى ۇستەمەلەپ سالۋدان زات باعاسى ءوستى، امەريكا جۇرتشىلىعىنىڭ قالتاسىنداعى امەريكا دوللارى توقتاۋسىز سىرتقا اعىلۋدا. امەريكا «ديپلوماتيالىق ساياسات» سايتىندا جاريالانعان ماقالا ”جۇرتقا بەيمالىم بولىپ وتىرعانى ناعىز زور مولشەردە ازايعانى ساۋدا ەمەس، قايتا جۇڭگونىڭ امەريكاعا قارجى قوسۋى“ دەگەن تىڭ كوزقاراستى العا قويدى. فرانسيا اقپارات اگەنتتىگىنىڭ حابارىندا، امەريكانىڭ جۇڭگو تاۋارلارىنا ۇستەمەلەپ كەدەن باجىسىن سالۋى ساۋداداعى كەرى بالانىس ماسەلەسىن شەشە المايدى دەپ اتاپ كورسەتتى.
ساۋدا قاقتىعىسىندا جەڭىسكە جەتۋشى بولمايدى، قاجالىستىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ ەكونوميكا - ساۋدا ماسەلەسىن شەشە المايدى. ەگەر بىرەۋلەر قاشاندا ەكونوميكا - ساۋدا قاجالىسىنىڭ دارەجەسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ ارقىلى جۇڭگونى ايتقانىنا كوندىرمەك بولسا، ول، ءسوز جوق، ساتسىزدىككە ۇشىرايدى. جۇڭگو جاقتىڭ جوعارى شەكتە قىسىم ءتۇسىرۋ الدىندا جول بەرۋى مۇمكىن ەمەس، بۇل ءارقانداي ادامنىڭ ەركىنە قاراي وزگەرە بەرمەيتىن سوزسىزدىك.
ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ عانا ءداۋىردىڭ اعىنىنا ۇيلەسەتىن تالعام. جۇڭگو - امەريكا ەكونوميكا - ساۋدا ماسەلەسىن شەشۋدە، ءسوز جوق، جۇڭگو - امەريكا ەكى جاقتىڭ ورتاق مۇددەسىن كوزدە ۇستاپ، ماسەلەنى شەشۋدىڭ شىن پەيىلى مەن ارەكەتىن الىپ شىعىپ، ەكى جاقتىڭ تەڭدىك جانە ءوزارا قۇرمەتتەۋ نەگىزىندە كەڭەس جۇرگىزۋىنە شىن مانىندە شارت - جاعداي جاراتۋ، تەرىس جولدا جۇرگەن سايىن الىستاماۋ كەرەك. جۇڭگو جاق باستان - اياق بايسالدى پوزيتسيامەن كەڭەس جانە سەلبەستىك ورىستەتۋ عانا ماسەلەنى شىن مانىندە شەشۋدىڭ دۇرىس جولى دەپ قارايدى. مۇنداي اقىلدىلىق كۇشى عانا جۇڭگو - امەريكا ەكى ەل حالىقتارىنىڭ جانە دۇنيە ءجۇزى حالىقتارىنىڭ ناعىز كۇتىپ وتىرعانى.
(ماقالا 2019 - جىلى 8 - ايدىڭ 30 - كۇنگى «حالىق گازەتى»ندە باسىلعان)
