− شينجياڭنىڭ ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىن ورىستەتكەندىگى جونىندەگى جەلىلەس جالپى شولۋ (1)
ءتىلشى جاڭ يانفاڭ
يدەيادا تاعى دا ”زاريادتالىپ“، رۋحتا تاعى دا ”كالتسي تولىقتاپ“، قىزمەتتە تاعى دا ”قايراتتاندى“. ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى، اۆتونوميالى رايونىمىزدىڭ 1 - توپتا نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەگە قاتىناسقان ءارقايسى تاراۋلار، مەكەمە - ورىندار شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ سىندى وسى نەگىزگى جەلىنى مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ، ۇيرەنۋدى، تاربيەنى باستان - اياق ءسىڭىرىپ، قالىڭ پارتيالى كادرلاردى جاپپاي جۇيەلى ۇيرەنۋگە، ىشكەرىلەي ويلانىپ ۇيرەنۋگە، ءىس جۇزىندىكپەن بايلانىستىرىپ ۇيرەنۋگە، دەر كەزىندە ىلەسىپ ۇيرەنۋگە باستاپ، ۇيرەنۋدى، وي جۇگىرتۋدى، قولدانۋدى ساباقتاستىرىپ، تانىمدى، سەنىمدى، ارەكەتتى بىرلىككە كەلتىرىپ، ونان ارى ”ءتورت تانىم“دى كۇشەيتىپ، ”ءتورت سەنىم“دى بەكەمدەپ، ”ەكىنى قورعاۋ“دى ورىنداپ، سەنىم نەگىزىن بەكەمدەپ، رۋحاني كالتسي تولىقتاپ، يدەيا تىزگىنىن مىقتى ۇستاپ، تىڭعىلىقتى نازاريالىق قارۋلانۋمەن نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ تەرەڭدەۋىن، جۇرەككە ۇيالاۋىن، ناقتىلانۋىن ىلگەرىلەتتى.
■ اۋەلگى ماقساتتان اينىماي، بورىش ارقالايتىن يدەيالىق نەگىزدى بەكەمدەدى
كوڭىل قويىپ، ورنىعىپ وتىرىپ، ءتۇپ نۇسقانى مۇقيات وقىپ، اۋەلگى ءماتىندى ۇيرەنىپ، قاعيداسىن ۇعىندى. پارتكوم (پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى) باسشىلىق القاسىنىڭ مۇشەلەرى باستاماشى بولىپ، ءبىر قادام الدىمەن ۇيرەندى، ءبىر ساتى تەرەڭدەي ۇيرەندى ...
نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەدە، ءارقايسى تاراۋلار، ورىندار كىتاپ وقۋ كلاسىن ۇيىمداستىرۋ، جەكەلەر وزدىگىنەن ۇيرەنۋ، ارناۋلى جەتەكشىلىك ەتۋ سياقتى فورمالار ارقىلى تىڭعىلىقتى تۇردە نازاريا ۇيرەنىپ، جەتە ءتۇسىنۋ، جەتە يگەرۋ، ناقتىلاندىرۋعا مىقتاپ كۇش سالىپ، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋدى، دايەكتىلەندىرۋدى، جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىنىڭ تەرەڭدەۋىن، جۇرەككە ۇيالاۋىن، ناقىلانۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، اۋەلگى ماقساتتان اينىماي، بورىش ارقالايتىن يدەيالىق نەگىزدى بەكەمدەدى.
نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەدە بەلگىلەنگەن ۇيرەنۋ مازمۇندارىن وزەك ەتىپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم كەڭسەسى 17 ارناۋلى تاقىرىپ، 54 جاقتاعى ءتۇيىندى ۇيرەنۋ مازمۇندارىن تۇراقتاندىرىپ، «ۇيرەنۋ جوسپارى كەستەسى»ن قۇراستىرىپ باسىپ، 7 كۇندىك شوعىرلى ۇيرەنۋ ورىستەتتى. پارتيالى كادرلار باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ پارتيا ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ 15 - رەتكى توپتىق ۇيرەنۋىندەگى، ورتالىق جانە مەملەكەت ورگاندارى پارتيا قۇرىلىسى قىزمەتى ماجىلىسىندەگى، ىشكى موڭعۇلدا قىزمەت تەكسەرگەندەگى ءارى ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىن ورىستەتۋگە جەتەكشىلىك ەتكەندەگى ماڭىزدى سوزدەرىنىڭ رۋحى سياقتىلاردى ۇيرەنۋدى، دايەكتىلەندىرۋدى ارقاۋ ەتىپ، شوعىرلى ۇيرەنۋ زەرتتەۋ - تالقىسىن ورىستەتىپ، سانالى تۇردە ۇلگىگە، ولشەمگە تۋرالانىپ، اۋىتقۋدى دەر كەزىندە تۇزەتىپ، ۇيرەنۋدى كۇندەلىكتى تۇرمىسپەن توعىستىرىپ، ۇنەمىلىك قىزمەتپەن توعىستىرىپ، كەڭسەنىڭ نازاريالىق ۇيرەنۋدى ۇدايىلانۋىن، تۇزىمدەنۋىن ىلگەرىلەتتى.
شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋدى، دايەكتىلەندىرۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويىپ، نەگىزگى جەلى ەتىپ، اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى كەڭسەسى اۋدان، باسقارما دارەجەلىدەن جوعارى پارتيالى كادرلاردى ۇيىمداستىرىپ، «شي جينپيڭنىڭ ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ جونىندەگى ماڭىزدى بايىمداۋلارىنان تاڭدامالىلار»، «شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋ باعدارلاماسى» سياقتى، ءسوزسىز، وقىلاتىن كىتاپتاردى تۇگەل وقىپ، پارتيا ۋستاۆى، «جاڭا جاعدايداعى پارتيانىڭ ىشكى ساياسي تۇرمىسى جونىندەگى ءبىرقانشا ولشەم»، «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ءتارتىپ جازاسى ەرەجەسى»، پارتيا تاريحى، جاڭا جۇڭگو تاريحى سياقتىلاردى ابزاتس، سويلەم بويىنشا ۇيرەندى. كوللەكتيۆ ۇيرەنۋ، كوڭىل قويا وزدىگىنەن ۇيرەنۋ جانە زەرتتەۋ - تالقى اۋىس - كۇيىسىن جاساۋدى ۇشتاستىرۋ ارقىلى بارلىق مۇشەلەردى قامتۋدى، ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، ناقتى ۇعىنۋدى، جەتىك ءبىلۋدى ورىندادى.
”ماسەلە قويىپ ۇيرەنسە ءار جولى جاڭا ىلگەرىلەۋ، جاڭا اسەر، جاڭا ءونىم بولادى“. اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى كەڭسەسى ۇكىمەتتىك قىزمەت ەتۋ كەڭسەسىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى ما لۋ تەرەڭ اسەرمەن بىلاي دەدى: ”ىشكەرىلەي ۇيرەنۋ ارقىلى مەنىڭ شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسى مەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ساياسي باعىتى جونىندەگى تۇسىنىگىم مەن تانىمىم ۇزدىكسىز تەرەڭدەپ، امالياتقا جەتەكشىلىك ەتىپ، قىزمەتتەردى ىلگەرىلەتۋگە بەرىك نازاريالىق نەگىز قالادىم“.
■ دايەكتىلەندىرۋدىڭ، تياناقتاندىرۋدىڭ سانالىلىعى مەن تاباندىلىعىن كۇشەيتتى
8 - ايدىڭ 30 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا مەكتەبىنىڭ (اكىمشىلىك شۋەيۋانى) كىتاپحاناسىندا، ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىنىڭ قىزىل حۇجاتتار كورمەسىن ەكسكۋرسيالاعان پارتيالى كادرلاردىڭ اياعى ۇزىلمەدى.
بارلىق وقىتۋشى - قىزمەتشىلەردىڭ جانە مەكتەپتەگى كۋرسانتتاردىڭ شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋدەگى، دايەكتىلەندىرۋدەگى سانالىلىعى مەن تاباندىلىعىن كۇشەيتۋ ءۇشىن، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا مەكتەبى (اكىمشىلىك شۋەيۋانى) 6 ايلىق قىزىل حۇجاتتار كورمەسىن وتكىزىپ، «كوممۋنيستىك پارتيا جارناماسى»، «شي جينپيڭ ەل باسقارۋ جونىندە»، «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 90 جىلى»، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى تاريح جازبالارى» سياقتى ماڭىزدى حۇجات باسىلىمدارىنان 300دەن استامىن جيناقتاپ كورمەگە قويدى.
اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا مەكتەبىنىڭ (اكىمشىلىك شۋەيۋانى) ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى ورىنباسار مەكتەپ (شۋەيۋان) باستىعى ليۋ چۋانشان بىلاي دەدى: ”حۇجاتتار كورمەسىن وتكىزۋ ارقىلى كوپشىلىك شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ عىلمي ءمانى جونىندە اناعۇرلىم تەرەڭ تۇسىنىككە يە بولىپ، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن شىن مانىندە قىزمەتتەردى ىلگەرىلەتۋدىڭ ءىس جۇزىندىك ارەكەتىنە اينالدىرىپ، اناعۇرلىم سانالى تۇردە جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ تاريحي بورىشى ءۇشىن قۇلشىنا كۇرەس جۇرگىزۋگە بەكىدى“.
توڭكەرىستىك ءداستۇر تاربيەسىن، جاعداي جونىندەگى ساياسات تاربيەسىن، وزات تيپتەر تاربيەسىن، ساقتاندىرۋ تاربيەسىن ىشكەرىلەي ورىستەتتى... نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە ورىستەتىلگەننەن بەرى، ءارقايسى تاراۋلار، ورىندار ءىس جۇزىندىكپەن بايلانىستىرىپ، نازاريا ۇيرەنۋدىڭ الۋان ءتۇرلى فورماسى ءتاسىلى جونىندە ىزدەنىس جاساپ، پارتيالى كادرلاردىڭ ۇيرەنۋدەگى، دايەكتىلەندىرۋدەگى سانالىلىعى مەن تاباندىلىعىن شىن مانىندە كۇشەيتتى.
ونەگە − ءۇنسىز وقۋلىق، تيپتەردە شەكسىز كۇش - قۋات بولادى. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ساياسي - زاڭ كوميتەتى ”ءداۋىر ۇلگىسى“ جاڭ فۋچيڭ جانە رايونىمىزدىڭ ساياسي - زاڭ شەبىنەن مولىنان شىققان كورنەكتى قاھارمان ۇلگىلەردىڭ تيپتىك ماتەريالدارىن جيناپ، رەتتەپ، ”ونەگەنىڭ كۇش - قۋاتى“ اتتى كىتاپتان 300ىن قۇراستىرىپ باسىپ شىعارىپ، ساياسي - زاڭ كادرلارىنا تاراتىپ بەرىپ، كوپشىلىكتى جاقسىدان ونەگە الۋعا ۇمتىلۋعا، ساياسي دەڭگەيدى، يدەيالىق دەڭگەيدى، ءمورال دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋعا، شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋداعى ساياسي سانالىلىقتى، يدەيالىق سانالىلىقتى، ارەكەت سانالىلىعىن كۇشەيتۋگە شابىتتاندىردى.
■ پارتيانىڭ جاسامپاز نازارياسىنان پايدالانىپ امالياتقا جەتەكشىلىك ەتۋ قابىلەتىن جوعارىلاتتى
ۇيرەنۋدىڭ ناقتى بولعان - بولماعاندىعىن، تەرەڭ بولعان - بولماعاندىعىن، ويداعىداي بولعان - بولماعاندىعىن اماليات ارقىلى سىننان وتكىزۋ كەرەك. نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەدە ءارقايسى تاراۋلار، ورىندار باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى ماڭىزدى سوزدەرى مەن ماڭىزدى نۇسقاۋلارىنىڭ رۋحىن، جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، نازاريانى امالياتپەن ۇشتاستىرۋ تاماشا ۇيرەنۋ ستيلىن بار كۇشپەن اسقاقتاتىپ، پارتيانىڭ جاسامپاز نازارياسىنان پايدالانىپ امالياتقا جەتەكشىلىك ەتۋ، قىزمەتتى ىلگەرىلەتۋ قابىلەتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، ونى قىزمەتتەگى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ، قىزمەت ورەسىن جوعارىلاتۋدىڭ ”التىن كىلتى“نە اينالدىردى.
اۆتونوميالى رايوندىق مۇراجاي سياقتى ورىندارعا بارىپ ەكسكۋرسيالاپ، ۇيرەنىپ، ءۇرىمجى قالالىق نانمىن شينحۋا كىتاپ دۇكەنىندە كىتاپ ساتىپ الدى... 8 - ايدىڭ باسىندا اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ بىرلىكساپ ءبولىمى كەلپىن اۋدانىنداعى جۇپ قۇراپ، تۋىس بولعان 40 وتباسىنىڭ پەرزەنتتەرىن ۇرىمجىگە كەلىپ تۋىسشىلاپ، بىرلەسكەن دوستىق قيمىلعا قاتىناسۋعا ۇسىنىس ەتتى، باي مازمۇندى، الۋان ءتۇرلى قيمىلدار بالالاردىڭ كوز قۇمارىن قاندىرىپ، وي ءورىسىن كەڭەيتىپ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ ۇرىعىن بالالاردىڭ كوڭىلىنە سەپتى.
نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەدە، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ بىرلىكساپ ءبولىمى قىزمەت ءىس جۇزىندىگىمەن تىعىز ۇشتاستىرىپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ۇلت قىزمەتى جونىندەگى ماڭىزدى بايىمداۋلارىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، اۋەلگى ماقساتتان اينىماۋ سانالىلىعىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، بورىشتى ارقالاۋداعى باعداردى ايقىنداپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك سومداۋدى نەگىزگى جەلى ەتۋدەن جازباي، ”ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى“ جانە ۇلتتار ىنتىماعى بىرلەسكەن دوستىق قيمىلىن كۇش سالا جاقسارتىپ، كەمەلدەندىرىپ، ۇلتتاردىڭ ارالاسۋىن، ىشتەسۋىن، توعىسۋىن جەبەدى.
اۆتونوميالى رايوندىق ارىز - ارمان مەكەمەسى اۋەلگى ماقساتتان اينىماي، حالىققا قىزمەت وتەپ، ارىز - ارمان قىزمەتى جاۋاپكەرلىك ءتۇزىمىن مۇقيات تياناقتاندىردى، اسىرەسە، كىم الدىمەن قابىلداسا، سول ءبىتىرۋ جاۋاپكەرلىگىن ناقتىلاندىرىپ، ”ەڭ كوپ بولعاندا ءبىر رەت ارىزدانۋ“دى جەدەل جالپىلاستىرىپ، كەلگەن ءاربىر حاتتى مۇقيات ويداعىداي ءبىتىرىپ، ارىز ايتقان ءاربىر ادامدى ويداعىداي قابىلداپ، جەتكىزىلگەن ءاربىر ارىزدى ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتىپ، بۇقارانىڭ ارىز - ارمان ماسەلەسىنىڭ بارلىعىن تياناقتاندىرۋدى، بارلىق ىسكە جاۋاپ بەرۋدى ورىنداۋعا كۇش سالدى.
مۇرات - سەنىمدى بەكەمدەپ، اۋەلگى ماقساتتى، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ. قالىڭ پارتيالى كادرلار مىنانى ءبىلدىردى: ۇزدىكسىز زەر سالا ۇيرەنىپ، كوڭىل قويىپ ۇعىنىپ، بەرىلە قاجىرلىلىقپەن ىستەپ، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، ىسكەرلىك كورسەتىپ، پارتيانىڭ جاسامپاز نازارياسىنىڭ جەتىستىكتەرىن شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىعىن ىلگەرىلەتۋدەگى قۇدىرەتتى كۇشكە شىن مانىندە اينالدىرامىز.
