جۇڭ شىڭ
امەريكا جاقتاعى كەيبىرەۋلەر جۇڭگوعا قاراتىلعان ساۋدا قاجالىسىن قايتا - قايتا ءورشىتىپ، جۇڭگو مەن امەريكا ەكى ەل مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ارگەنتيناداعى ءديدارلاسۋىنداعى ورتاق تانىمى مەن وساكاداعى ءديدارلاسۋىنىڭ ورتاق تانىمىنا اۋىر قايشىلىق جاساپ، الاۋىزدىقتاردى كەڭەسىپ شەشۋدىڭ دۇرىس ارناسىنان اۋىتقىدى. جۇرت ءوزارا سەنىمنىڭ نەگىزىنە بۇلاي سوقتىقسا، جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ەكونوميكا - ساۋدا ماسەلەسىن قالاي شەشۋگە بولادى؟ دەپ قايران قالدى.
ورتاق تانىمدى پرينسيپ دەپ تانۋ − اۋەل باستان حالىقارالىق داعدى. جۇڭگو امەريكا ەكى ەل مەملەكەت باسشىلارى جاساسقان ورتاق تانىم ەكى جاقتىڭ ەكونوميكا - ساۋدا ماسەلەسىن شەشۋدىڭ بەتالىسى مەن جولىن كورسەتتى. جۇڭگو امەريكا ەكى جاقتا ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان زور مۇددەلىك توعىسۋدى جەتە ءتۇسىنىپ، ەكونوميكا - ساۋدا سەلبەستىگىنىڭ ءمانى ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدە ەكەندىگىن تۇبىرىنەن جىعا تانىعاندا عانا، تەڭدىك جانە ءوزارا قۇرمەت ەتۋ نەگىزىندە كەڭەسۋ ارقىلى ەكونوميكا - ساۋدا ماسەلەسىن تىڭعىلىقتى تۇردە شەشۋگە بولادى. ارينە، امەريكا جاقتاعى كەيبىرەۋلەر مۇنداي شەشۋشى تۇيىندەردى تىم مىقتى، سەنىمدى تۇردە يگەرمەدى، تۇپتەپ كەلگەندە، ورتاق تانىمعا بويسۇنۋدىڭ نەگىزگى سانالىلىعى مەن وزىنە ءۇڭىلۋ جاعىندا كەمشىندىك بار.
ورتاق تانىمدى قاستەرلەپ، ۋادەنى ورىنداپ، سوزدە تۇرعاندا عانا، كەڭەسۋدىڭ العى شارتىنا يە بولۋعا بولادى، ماسەلەنى شەشۋدىڭ ورايىنا يە بولۋعا بولادى. جۇڭگو جاق جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ەكونوميكا - ساۋدا ماسەلەسىن كەلىسسوز، كەڭەس ارقىلى شەشۋدى باستان - اياق دارىپتەپ كەلەدى ءارى مەيلىنشە ادالدىقپەن بەلسەنە كەڭەسىپ، ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ورتاق تانىمىن، سونداي - اق ەكى جاقتىڭ ەكونوميكا - ساۋدا ۇيىمدارىنىڭ كەڭەس تابىستارىن مۇقيات تياناقتاندىرىپ كەلەدى. امەريكا جاق ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان ىستەرگە جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن، جۇڭگو جاق نەبارى 4 اي ىشىندە فەنتانيل تەكتى زاتتاردى تۇرلەرگە رەتتەپ، ءتۇيىندى باسقارۋعا ەنگىزۋ جونىندە زاڭدىق باسقارۋ ءتارتىبىن ورىندادى ءارى بيىل 5 - ايدىڭ 1 - كۇنىنەن باستاپ رەسمي اتقاردى. بيىل 6 - ايدىڭ اياعىندا جۇڭگو مەن امەريكانىڭ مەملەكەت باسشىلارى وساكادا ءديدارلاستى، امەريكا جاق جۇڭگو جاقتىڭ امەريكادان يمپورت ەتۋدى ارتتىرۋىن ءۇمىت ەتەتىندىگىن العا قويدى. 7 - ايدا جۇڭگو كاسىپورىندارى سويا بۇرشاق، ماقتا، اق جۇگەرى سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ساتىپ الۋ جونىندە امەريكاداعى زاتپەن قامداۋشىلاردان زات باعاسىن سۇراستىردى ءارى ءبىر توپ اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ساۋداسىن جاساستى. امەريكا جاق 8 - ايدىڭ 1 - كۇنى جۇڭگو جاق امەريكانىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ساتىپ الۋ ۋادەسىن ورىندامادى دەگەن سىلتاۋمەن تاعى دا كەدەندىك باجى شوقپارىن كوتەردى، ءبىراق ءىس جۇزىندىك جاعدايعا امەريكانىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ ەكسپورتتىق ساتۋ بايانداماسىندا سول كۇنى جۇڭگونىڭ ءبىر كاسىپورىننىڭ امەريكانىڭ سويا بۇرشاعىن ساتىپ الۋ ەستەلىگى اپ - انىق جازىلعان. ءسىرا، كىم ورتاق تانىمعا قايشى كەلىپ وتىر؟ فاكت بۇلتارتپايدى.
ماسەلەنى شەشۋ ءوزارا سەنىمدى جەبەيتىن وڭ ەنەرگيالى ارەكەتتى قاجەت ەتەدى. امەريكا جاقتاعى كەيبىرەۋلەر تالاي رەت ۋادەلەرى مەن ورتاق تانىمعا قايشىلىق ىستەدى، مۇنىڭ زاردابى دا بۇل قيسىندى ”كەرى دالەلدەدى“. ولار كەدەندىك باجى ارقىلى سەس كورسەتىپ، ەكونوميكا - ساۋدا قاجالىسىن ءورشىتىپ، جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ەكونوميكا - ساۋدا كەڭەسىنىڭ بارىسىنا اۋىر كەدەرگىلىك جاساپ قانا قويماي، كاسىپورىنداردىڭ شارۋاشىلىق قيمىلدارىنا قايتا - قايتا تۇراقسىزدىق اكەلدى، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا قىرۋار حاۋىپ - قاتەر فاكتورىن اكەلدى. وسىلايشا اۋەلدەن وتە كۇردەلى ەكونوميكا - ساۋدا ماسەلەسىنە شەشىلۋى قيىن ىستەر تىڭنان قوسىلدى.
جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ەكونوميكا - ساۋدا كەڭەسى تەڭدىك پەن ءوزارا قۇرمەتتى قاجەت ەتەدى، سەنىمگە ءمان بەرىپ، ۋادەدەن اينىماۋدان ايرىلا المايدى. ەگەر شىنىمەن جۇڭگو جاقپەن ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ كەلىسىمىن جاساسقىسى كەلەتىن بولسا، امەريكا جاقتاعى كەيبىرەۋلەر، ءسوز جوق، ورتاق تانىم پرينسيبىنەن جازباي، جۇڭگو جاقپەن ءبىر باعىتتا قيمىلداپ، ىزگى نيەتپەن دۇرىس ارناعا قايتا ءتۇسۋى كەرەك.
(ماقالا 2019 - جىلى 9 - ايدىڭ 3 - كۇنگى «حالىق گازەتى»ندە باسىلعان)
