تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   ۇيرەنۋ   ›   شولۋ

لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ − ادامدىق ۇقىقتىڭ ەڭ ءتۇبىرلى كەپىلى

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى فۋ شياۋبو، ليۋ بيڭ

  ”لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جانە ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋ“ حالىقارالىق زەرتتەۋ - تالقى ءماجىلىسى 9 - ايدىڭ 6 - كۇنى شينجياڭ ۇرىمجىدە اشىلدى، فرانسيا، ءۇندىستان، تۇركيا، اۋعانستان، جۇڭگو قاتارلى 18 مەملەكەت پەن حالىقارالىق ۇيىمنان 60تان استام مامان - وقىمىستى وسى تاقىرىپ بويىنشا تەڭ تۇرعىدا تىلدەستى.

  شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرىنىڭ ۇشقارىلىقتى الاستاۋعا قاراتا جۇيەلى ساباقتىق تاربيە قولدانۋى بولسىن، الدە ەۆروپاداعى كوپ ەلدىڭ ”بۋرقا كيۋگە تيىم سالۋ جارلىعى“ جونىندە زاڭ شىعارا باستاۋى بولسىن، لاڭكەستىك پەن ءدىني ۇشقارىلىقتىڭ قاتەرى الدىندا، اناعۇرلىم كوپ مەملەكەت لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدىڭ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋدىڭ ۇستانىمىندا سوققى بەرۋ مەن ساقتانۋدى ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولدى، بۇل شينجياڭنىڭ زاڭ بويىنشا لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەس - شارالارىن ورىستەتۋىمەن ءادىسى ۇقساماسا دا ناتيجەسى ۇقساس بولدى. فاكت شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدا جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋدا قولدانعان زاڭ شىعارۋ جانە زاڭ اتقارۋ شارالارىنىڭ حالىقارالىق اعىم مەن ءار ەلدىڭ نەگىزگى اعىمدىق ادىسىنە ۇيلەسەتىندىگىن، حالىقارالىق قوعامنىڭ ۇشقارىلىقتىڭ قاتەرىنە توتەپ بەرۋىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى بولعاندىعىن دالەلدەدى.

  لاڭكەستىك پەن ۇشقارىلىقتىڭ قاتەرى − الەمدىك ماسەلە، ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ ەڭ باستى جاۋى. ءومىر حاۋىپسىزدىگى − ەڭ ءتۇبىرلى ادامدىق ۇقىق، حاۋىپسىزدىكتى ساقتاعاندا عانا ادامدىق ۇقىققا كەپىلدىك ەتۋگە بولادى، لاڭكەستىككە قارسى تۇرمايىنشا ادامدىق ۇقىققا كەپىلدىك ەتۋگە بولمايدى. تاياۋ جىلداردان بەرى، دۇنيە ءجۇزى كولەمىندە تۋىلعان نەشە مىڭ زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىس دەلولارىندا، ميلليونداعان جاي بۇقارا جانىنان جۇدا بولدى نەمەسە پاناسىز قالدى، مىڭداعان جىلدار جالعاسىپ كەلە جاتقان وركەنيەت مۇرالارى ءاپ - ساتتە كۇل - تالقان بولدى. شينجياڭ − جۇڭگونىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋىنىڭ نەگىزگى شايقاس مايدانى، لاڭكەس كۇشتەر، ۇشقارى كۇشتەر بۇرىن ءبۇلدىرۋ ارەكەتتەرىمەن ورشەلەنە شۇعىلدانىپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعىنا ەرەكشە اۋىر زيان جەتكىزىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنا ايرىقشا قاسىرەت اكەلدى.

  كوپتەگەن مەملەكەتتەردىڭ لاڭكەستىككە قارسى قاتاڭ شارا قولدانعانى سياقتى شينجياڭ ازاماتتاردىڭ ادامدىق ۇقىعىنا سۇعاناقتىق جاساعان، الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىككە زالال جەتكىزگەن، ۇلتتار ىنتىماعىن بۇلدىرگەن، مەملەكەتتى بولشەكتەگەن زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قيمىلدارعا زاڭ بويىنشا قاتاڭ سوققى بەرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇقىعى، سالاماتتىق ۇقىعى، دامۋ ۇقىعى سياقتى نەگىزگى ادامدىق ۇقىقتارىنىڭ لاڭكەستىك پەن ۇشقارىلىقتىڭ زيانكەستىگىنە ۇشىراماۋىن بارىنشا قامتاماسىز ەتتى، بۇل ءار ۇلت حالقىنىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسىنە ۇيلەسەدى.

  اناعۇرلىم كوپ مەملەكەتتەر تەك اسكەري تاسىلمەن سوققى بەرۋدىڭ ماسەلەنى تۇبەگەيلى شەشپەيتىندىگىن، ءتۇپ قاينارىنان جونگە سالۋ جۇرگىزگەندە عانا لاڭكەستىكتىڭ ءورشۋ شارت - جاعدايىن ءۇزىلدى - كەسىلدى جويۋعا بولاتىندىعىن تانىپ جەتتى. كوپ جىلدان بەرى، جۇڭگو حالىقارالىق قوعامنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ تاجىريبەلەرىنەن ۇلگى الۋ جانە ونى قابىلداۋ نەگىزىندە، ءوز ءوڭىرىنىڭ ءىس جۇزىندىگىن تياناق ەتىپ، ءتۇرلى تەرەڭ قاتپارلى قايشىلىقتاردى تۇبەگەيلى شەشۋدەن باستاپ ىسكە كىرىسىپ، لاڭكەستىككە ساقتانۋ سيپاتتى قارسى تۇرۋدى ءبىرىنشى ورىنعا قويۋعا تاباندى بولدى. ءتۇپ قاينارىنان جونگە سالۋدىڭ ساقتانۋ سيپاتتى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ شاراسى رەتىندە، شينجياڭ زاڭ بويىنشا كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىن قۇرىپ، لاڭكەستىك قىلمىستىڭ شەت جاعاسىندا جۇرگەن زور توپتاعى ادامدى قۇتقارىپ قالماستان، ولاردىڭ دامۋ ۇقىعى، جۇمىستانۋ ۇقىعى سياقتى قوعامدىق، ەكونوميكالىق ۇقىقتارىن جۇزەگە اسىرۋىنا كومەكتەستى. بۇل ءادىس «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ۋستاۆى»نداعى جانە ءبىرسىپىرا حالىقارالىق ادامدىق ۇقىق شارتتارىنداعى قاتىستى بەلگىلەمەلەرگە ۇيلەسەدى.

  بىلتىر جىل سوڭىنان بەرى، ءار ەلدىڭ جۇڭگودا تۇراتىن ەلشىلەرى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ءمانساپتىلارى، قاتىستى مەملەكەتتەردىڭ جەنەۆادا تۇراقتاپ تۇراتىن نەگىزگى ديپلوماتتارى جانە كوپ ەلدىڭ ساياسي پارتيالارى مەن قوعامدىق ۇيىمدارى، اقپارات قۇرالدارىنىڭ تىلشىلەرى جانە ءدىني توپتار سياقتىلاردان ىلگەرى - كەيىن 40 نەشە توپ (رەت)، 1000عا جۋىق ادام شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولدى، سوندا ولار: شينجياڭ حالىقارالىق قوعامنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى ءۇشىن ماڭىزدى ۇلەس قوسىپ، قۇندى تاجىريبە توپتادى، بۇنىڭ ۇلگى الارلىق قۇنى وتە جوعارى، - دەگەن ورتاق تانىمعا كەلدى.

  لاڭكەستىك پەن ۇشقارىلىقتىڭ قاتەرىنەن امان قالاتىن نەمەسە وعان جەكە توتەپ بەرە الاتىن بىردە - ءبىر مەملەكەت نەمەسە ءوڭىر جوق. جاۋاپكەرلىك ارقالاي بىلەتىن ءىرى ەل رەتىندە، جۇڭگو قاشاندا، اشىق، وزىنە سەنىمدى، سيىسىمدى پوزيتسيامەن زاڭ بويىنشا لاڭكەستىككە سوققى بەرۋدىڭ، ودان ساقتانۋدىڭ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋدىڭ ءونىمدى جولىن بەلسەنە قاراستىرىپ، ادامدىق ۇقىق پەن مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن تەڭگەرۋدىڭ جاڭا تاجىريبەلەرى جونىندە ىزدەنىس جاساپ كەلەدى، سونداي - اق اناعۇرلىم كوپ مەملەكەتتىڭ يدەيا - كوزقاراستىڭ، مادەنيەت - ءداستۇردىڭ، ساياسي ءتۇزىلىستىڭ بۇعاۋىن بۇزىپ، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدىڭ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋدىڭ ورتاق تانىمى مەن بىرىككەن كۇشىن ونان ارى قالىپتاستىرۋىن قارسى الادى.

  (شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 - ايدىڭ 7 - كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى)

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.