تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى جولىندا ەرجۇرەك قۇرباندار شەجىرەسى

شيە جۋەزاي: حالىق ءادىليا ءتۇزىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى

شيە جۋەزايدىڭ سۋرەتى. شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان

  شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 8 - ايدىڭ 20 - كۇنى چاڭشادان بەرگەن حابارى (ءتىلشى ليۋ لياڭحىڭ). 8 - اي، حۋناننىڭ شىلىڭگىر ىستىعى، ءشوپ - اعاشتار جايقالا ءوسىپ تۇر. چاڭشا قالاسىنا 100 نەشە كيلومەتر قاشىقتىقتاعى نيڭشياڭ قالاسى شاتيان اۋىلى دۇيزى قىستاعىندا 200 جىلعا جۋىق تاريحقا يە كەرپىش - اعاش قۇرىلىمدى قورا - جايلى ەگىنشى ءۇيى جاسىل تاۋ، ءمولدىر سۋدىڭ اراسىندا ەڭسە كوتەرىپ تۇر، بۇل ارا شيە جۋەزاي جولداستىڭ ەجەلگى تۇراعى ەدى.

  يان - انداعى 5 اقساقالدىڭ ءبىرى دەپ قۇرمەتتەلگەن شيە جۋەزاي جولداس جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ اعا بۋىن پرولەتاريات توڭكەرىسشىسى، ساياساتشىسى، كورنەكتى قوعام قايراتكەرى، ەلىمىز حالىق ءادىليا ءتۇزىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى.

  شيە جۋەزاي، بۇرىنعى اتى شيە جۋەجاي، جاناما اتى حۋاننان، عىلمي اتى ۋيجيان، 1884 - جىلى 5 - ايدا حۋنان ولكەسىنىڭ نيڭشياڭ اۋدانىندا (قازىرگى حۋنان ولكەسىنىڭ نيڭشياڭ قالاسى) دۇنيەگە كەلگەن. 1905 - جىلى ورتا - سوڭعى چيڭ شيۋسايىنا قابىلدانادى. 1919 - جىلى 4 - مامىر قوزعالىسىنا قاتىناسادى، 1921 - جىلى شينمين قوعامىنا مۇشە بولادى، 1925 - جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولادى.

  ۇلى توڭكەرىس مەزگىلى جانە ۇلى توڭكەرىس ساتسىزدىككە ۇشىراعاننان كەيىنگى ءبىر مەزگىل ۋاقىتتا، شيە جۋەزاي حۋبەي، شاڭحاي، شياڭىشي سوۆەتتىك رايونىندا نەگىزىنەن پارتيانىڭ ۇگىت - تاربيە قىزمەتىمەن اينالىسادى، ىلگەرىندى - كەيىندى «داجياڭ گازەتى»، «حۇڭچي گازەتى» جانە «جۇمىسشى - شارۋا گازەتى» نىڭ جاۋاپتى رەداكتورى بولادى.

  1933 - جىلى 4 - ايدا شيە جۋەزاي ورتالىق سوۆەتتىك رايونىنا بارىپ قىزمەت ىستەيدى، ىلگەرىندى - كەيىندى جۇڭحۋا سوۆەتتىك رەسپۋبليكاسى ۋاقىتشا ورتالىق ۇكىمەتىنىڭ باس حاتشىسى، ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مينيسترى سياقتى مىندەتتەردى وتەيدى، جۇڭگو قىزىل توڭكەرىس بيلىگىنىڭ ەڭ العاشقى «ەڭبەك زاڭى»، «جەر زاڭى»، «ۇيلەنۋ ەرەجەسى» قاتارلى ءبىر قىدىرۋ زاڭ - جارلىقتاردىڭ جانە ەرەجەلەردىڭ العاشقى نۇسقاسىن جازۋدى باسقارادى ءارى وعان ات سالىسادى.

  1934 - جىلى 10 - ايدا شيە جۋەزاي ۇزاق جورىققا قاتىناسادى. قىزىل ارميا سۇلتۇستىك شانشيگە جەتكەن سوڭ، جۇڭحۋا سوۆەتتىك رەسپۋبليكاسى ۋاقىتشا ورتالىق ۇكىمەتى باتىس سولتۇستىك ءىس باسقارماسىنىڭ ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ باستىعى، قوسىمشا باس حاتشىسى بولادى، ارتىنان تاعى ءادىليا ءبولىمىنىڭ باستىعى، قوسىمشا شانشي - گانسۋ - نيڭشيا شەكارا رايوندارى جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسىنىڭ باستىعى بولادى. 7 - شىلدە ۋاقيعاسىنان كەيىن، شيە جۋەزاي لانجوۋعا بارىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ لانجوۋدا تۇراتىن ءىس باسقارماسىنىڭ ۋاكىلى بولادى. سول جىلى 9 - ايدان باستاپ شانشي - گانسۋ - نيڭشيا شەكارا رايون ۇكىمەتى جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسىنىڭ باستىعى بولادى. 1939 - جىلى 2 - ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق پارتيا مەكتەبىنىڭ ورىنباسار باستىعى بولادى. 1941 - جىلى شانشي - گانسۋ - نيڭشيا شەكارا رايونى كەڭەس القاسىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى بولادى.

  1948 - جىلى 8 - ايدا شيە جۋەزاي حۋابەي حالىق ۇكىمەتىنىڭ مۇشەسى، 9 - ايدا حۋابەي حالىق ۇكىمەتى ءادىليا ءبولىمىنىڭ باستىعى بولادى. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاننان كەيىن، شيە جۋەزاي ورتالىق حالىق ۇكىمەتى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مينيسترى بولادى. 1959 - جىلى 4 - ايدا ەڭ جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسىنىڭ باستىعى بولادى. 1965 - جىلى ساياسي كەڭەس مەملەكەتتىك 4 - كەزەكتى كوميتەتىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى بولادى. 1971 - جىلى 6 - ايدىڭ 15 - كۇنى بەيجيڭدە قايتىس بولادى.

  شيە جۋەزاي ءومىر بويى جەكە مۇددەنى كوزدەمەدى، اتاق - ابىرويعا بەرىلمەدى، ادال ءارى كوپشىل، قاجىرلى دا قاراپايىم بولدى، شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەدى، نەشە ونداعان جىلدى ءبىر كۇنگىدەي وتكىزىپ، حالىقتىڭ ادال قىزمەتكەرى بولدى. ول ۇل - قىزدارىنا ءوزىنىڭ كولىگىن بەتالدى پايدالانباۋدى بەلگىلەيدى ءارى ۇل - قىزدارىنا: ”مەن كوممۋنيسپىن، سەندەر كوممۋنيستىڭ ۇل - قىزدارىسىڭدار، استە ەرەكشەلەنۋ يدەياسى بولماسىن“ دەپ ۇنەمى ايتىپ وتىرادى.

  ىشكى ىستەر مينيسترلىگىندە قىزمەت ىستەگەن كەزىندە، شيە جۋەزاي ”جوعارىدا ورتالىققا كومەكتەسۋ، تومەندە بۇقارانى ۋايىمنان ارىلتۋ“ رۋحىنا ساي، ءتۇرلى اپاتتان قۇتقارۋ، كومەك كورسەتۋ، قامقورلىق جاساۋ ساياساتتارىن جاساۋعا ءوزى ات سالىسۋدان تىس، تاعى ءار جەردەگى اپات رايوندارىنا شاپقىلاپ، كەدەيلەردىڭ حال - جايىن ءبىلىپ، ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەردى ناقتى شەشتى.

  ەڭ جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسىنىڭ باستىعى رەتىندە، شيە جۋەزاي دەلولاردى ءوزى ءبىتىرىپ، تيپتىك ۇلگى بولىپ قانا قالماستان، تاعى بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىندەگى حالىق سوتى مەكەمەلەرىنە ىشكەرىلەي بارىپ، دەلو ارحيۆتەرىن ءوزى تەكسەرىپ، ناقاق، جالعان، قاتە دەلولاردى جۇرەكتىلىكپەن تۇزەتىپ، حالىقتىڭ ورىندى ۇقىق - مۇددەسىن اناعۇرلىم ويداعىداي قورعادى.

  ”پارتياعا ءوزىن ارناۋ ءۇشىن ۇنەمى تالپىنىپ، حالىقتى يگىلىككە كەنەلتۋ ءۇشىن ءتىپتى دە قۇلشىندى“، بۇل يان - ان كەزىندە حالىقتىڭ شيە جۋەزايعا عۇمىر تىلەگەن كەزدە وعان ارناعان ولەڭى، سونداي - اق شيە جۋەزايدىڭ توڭكەرىسپەن وتكەن عۇمىرىنىڭ ەڭ شىنايى بەينەسى.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.