تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى جولىندا ەرجۇرەك قۇرباندار شەجىرەسى

لي تيانيوۋ: ەرجۇرەك تە سوعىسقا شەبەر، ءومىرىن اسكەري ىستەرگە ارناعان مەملەكەت قۇرۋشى شاڭجياڭ

لي تيانيوۋدىڭ سۋرەتى. شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان

  شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 8 - ايدىڭ 18 - كۇنى ناننيڭنەن بەرگەن حابارى (ءتىلشى حۋاڭ ياۋتىڭ). ”اۋمالى - توكپەلى زامانا تۋدى ءبىر ۇلانىن، ول كورىپ قايعىردى وتان توپىراعىنىڭ حالىن، اتا مەكەننەن الىستاپ، وتاندى، حالىقتى قۇتقارۋدىڭ ىزدەدى جولىن...“ گۋاڭشيدىڭ گۇيلين قالاسىندا وتكەن جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ ادەبيەت - كوركەمونەر كونسەرتىندە، ارتيستەر جەرگىلىكتى ءداستۇرلى سۇيەمەلسىز ءان ونەرى «ۋىنچاڭ» ارقىلى «جياڭجۇن جىرىن» شىرقاپ، ءبىر جياڭجۇندى ەسكە الدى، ول مەملەكەت قۇرۋشى شاڭجياڭ لي تيانيوۋ ەدى.

  لي تيانيوۋ، گۋاڭشيدىڭ لينگۇيىنان، 1914 - جىلى لينگۇيدىڭ ليۋتاڭ قالاشىعىنداعى ءبىر كەدەي وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1928 - جىلى 14 جاستاعى لي تيانيوۋ گۇيشيدىڭ ايگىلى قولباسشىسى لي ميڭرۇيدىڭ قول استىندا اسكەر بولادى. 1929 - جىلى 9 - ايدا لي ميڭرۇيدىڭ جياڭ جيەشىگە قارسى كوتەرىلىسى جەڭىلىسكە ۇشىرايدى، جاڭ يۇن - يدىڭ قۇپيا بايلانىس جاساۋىمەن، لي تيانيوۋ سول جىلى 10 - ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولادى. 12 - ايدا لي تيانيوۋ بايسى كوتەرىلىسىنە قاتىناسىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى جۇڭگو جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارمياسى 7 - جۇنىنىڭ پايجاڭى، ليانجاڭى بولىپ، يوۋجياڭ سوۆەتتىك رايونىن اشۋ جانە قورعاۋ كۇرەسىنە قاتىناستى.

  1931 - جىلى لي تيانيوۋ قوسىنعا ەرىپ گۋاڭشي - گۇيجوۋ - حۋنان - گۋاڭدۇڭ - جياڭشي شەكارا رايوندارىندا اينالا سوعىس جۇرگىزىپ، قىسىلتاياڭ ساتتەردە كوپ رەت تۇتاس لياندى باستاپ اتويلاپ الدا ءجۇرىپ، جۇنبۋدىڭ باسشىلارىن مەن باسشىلىق ورگانىنىڭ حاۋىپسىز شەگىنۋىن قورعاپ، ”كىشكەنتاي جولبارىس ليانجاڭ“ اتالادى. 1932 - جىلى 2 - ايدا ”سولشىلدىق“ نىسايدىڭ قاتەلىگىمەن، قىزىل ارميا جياڭشيدىڭ وڭتۇستىگىنە شابۋىل جاسايدى. شايقاستا لي تيانيوۋ جاۋ جۇرەكتىلەر اترەتىن باستاپ الدىمەن قامالعا لاپ قويادى، دەنەسىنە 3 جەردەن وق ءتيىپ، اۋىر جارالانادى.

  1933 - جىلى 8 - ايدا قىزىل 3 - جۇنتۋان 5 - شى 13 - تۋانىنىڭ تۋانجاڭى بولعان لي تيانيوۋ وسى تۋاندى باستاپ، گومينداڭ 19 - باعىت ارمياسى 62 - شى 366 - تۋانىن تىپ - تيپىل جويادى، قىزىل ارميا تۇڭعىش رەت جىلجىمالى سوعىستا ءبىر تۋاننىڭ اسكەر كۇشىمەن جاۋدىڭ ءبىر تۋانىن جويدى. لي تيانيوۋ 3 - دارەجەلى حۇڭشيڭ مەدالىمەن سيلانادى، ول تۇرعان اسكەري ءبولىم ”قاھارمان ۇلگىلى تۋان“ قۇرمەت جالاۋىنا يە بولادى.

  1934 - جىلى 1 - ايدا نەبارى 20 جاستاعى لي تيانيوۋ قىزىل 5 - شىنىڭ شىجاڭدىعىنا وسىرىلەدى، سول جىلى 4 - ايدا 5 - رەتكى ”قورشاپ جويۋعا“ قارسى شايقاستا، ۇشاقپەن، زەڭبىرەكپەن سايكەستى جابدىقتالعان، ادام سانى نەشە ەسە ارتىق جاۋ الدىندا، لي تيانيوۋ ءوزى جارالانعان جاعدايدا قوسىنعا 3 كۇن 3 ءتۇن بويى تاپجىلماي قولباسشىلىق جاساپ، شەگىنۋ بۇيرىعىن تاپسىرىپ العانشا تاباندىلىق كورسەتەدى.

  سول جىلى 11 - ايدىڭ سوڭىنداعى ۇزاق جورىقتا، جاۋدىڭ 4 - قۇرساۋ لەنياسىن تالقانداۋ شياڭجياڭ شايقاسىندا، لي تيانيوۋ بۇيرىق بويىنشا ەكى تۋاندى باستاپ، گۋاڭشي گۋانياڭىنىڭ شينشۇي دەگەن جەرىندە گومينداڭ ارمياسىنىڭ ەكى شىسىن توسقاۋىلداپ سوققىلاپ، ورتالىق زۇڭدۇيى سول قاناتىنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك ەتەدى. جاۋ مەن ءبىزدىڭ اسكەر كۇشىمىز تىم الشاق جاعدايدا، لي تيانيوۋ قوسىندى باستاپ ورتالىق زۇڭدۇيى شياڭجياڭنان ءوتىپ كەتكەنشە قايسارلىقپەن شايقاس جۇرگىزەدى.

  بۇكىل ەلدە جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس بۇرق ەتكەننەن كەيىن، لي تيانيوۋ 8 - ارميا 115 - شى 343 - لۇي 686 - تۋانىنىڭ تۋانجاڭى بولادى. 1937 - جىلى 9 - ايدا لي تيانيوۋ پيڭشيڭگۋان شايقاسىنا قاتىناسىپ، قوسىندى باستاپ، نەگىزگى شابۋىلدى ۇستىنە الىپ، جاپون ارمياسىنىڭ سايلاۋىت قوسىنىن اۋىر شىعىنعا ۇشىراتادى، سونداي - اق مورتىنە قاراي سوعىس مايدانىنىڭ بيىك شوقىسى بولعان لاۋيەمياۋدى تارتىپ الىپ، شايقاستا جەڭىسكە جەتۋگە شەشۋشى رول اتقارادى. سول جىلى 10 - ايدا لي تيانيوۋ تاعى دا قوسىندى باستاپ گۋاڭياڭ تورۋىلداي سوققىلاۋ شايقاسىنا قاتىناسىپ، جاپون ارمياسىنىڭ مىڭنان استام ادامىن جويادى. كەيىن 343 - لۇيدىڭ ورىنباسار لۇيجاڭى، ۋاقىتتىق لۇيجاڭى بولىپ تاعايىندالىپ، لۇيلياڭشان رايونىندا اينالا سوعىس جۇرگىزىپ، ۋچىڭداعى جيڭگوۋ شايقاسىنا قولباسشىلىق ەتەدى، جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سانشي باتىس وڭتۇستىك بازاسىن قۇرۋعا قاتىناسادى.

  ازاتتىق سوعىسى كەزىندە، لي تيانيوۋ بەيمان اسكەري رايونىنىڭ سانموۋجاڭى، سۇڭجياڭ اسكەري رايونىنىڭ سىليڭيۋانى، شىعىس سولتۇستىك دەموكراتيالىق بىرلەسپە ارمياسى 1 - زۇڭدۇيىنىڭ سىليڭيۋانى، شىعىس سولتۇستىك دالا ارمياسى 38 - جۇننىڭ جۇنجاڭى، 4 - دالا ارمياسى 13 - بيڭتۋانىنىڭ 1 - ورىنباسار سىليڭيۋانى مىندەتتەرىن اتقارادى، قوسىنعا قولباسشىلىق ەتىپ، جياڭنانعا جورىق جاساعان 3 رەتكى شايقاسقا، سونداي - اق شىعىس سولتۇستىكتەگى 1947 - جىلعى جاز، كۇز، قىس ماۋسىمدارىنداعى شابۋىلدارعا جانە لياۋشىن، پيڭجين شايقاسى سياقتىلارعا قاتىناسادى. تيانجيندى ازات ەتۋ شايقاسىندا، باتىسقا جورىق جاساعان قوسىنعا قولباسشىلىق ەتىپ، جينتاڭچياۋ كوپىرىن الدىمەن شابۋىلداپ باسىپ الىپ، گومينداڭ ارمياسى تيانجيندى قورعاۋشى اسكەري ءبولىمىنىڭ سىليڭى چىن جاڭجيەنى تىرىدەي قولعا تۇسىرەدى.

  جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاننان كەيىن، لي تيانيوۋ گۋاڭشي اسكەري رايونىنىڭ ورىنباسار سىليڭيۋانى، سىليڭيۋانى، گۋاڭجوۋ اسكەري رايونىنىڭ 1 - ورىنباسار سىليڭيۋانى، ۋاقىتتىق سىليڭيۋانى، حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ ورىنباسار باس سانموۋجاڭى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ مۇشەسى مىندەتتەرىن اتقاردى. ول گۋاڭشيداعى گومينداڭنىڭ قالدىق قارۋلى كۇشتەرى مەن باندىلاردى جويۋ شايقاسىنا، ۆيەتنامعا كومەكتەسىپ امەريكا جانگەرلەرىنە قارسى تۇرۋ سوعىسىنا جانە حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ جۇيەلىلەندىرۋ، وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنا قاتىناسقان جانە قولباسشىلىق جاساعان. 1955 - جىلى وعان شاڭجياڭ شەنى بەرىلدى. ول 1970 - جىلى 9 - ايدا بەيجيڭدە ناۋقاستان قايتىس بولدى.

  لي تيانيوۋ ەرجۇرەك تە سوعىسقا شەبەر بولدى، ءومىرىن اسكەري ىستەرگە ارنادى، ول ۇلت تاۋەلسىزدىگى مەن ازاتتىعى ءۇشىن كەسەك ۇلەستەر قوستى. شينشۇي توسقاۋىلداپ سوققىلاۋ شايقاسىن ەسىنە العان كەزدە، لي تيانيوۋ: ”جاۋ مەيلى قانشالىق قانپەزەر، كۇشتى بولسا دا، توڭكەرىستىڭ قارۋلى كۇشى − جۇڭگو جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارمياسىن جويا الۋى مۇمكىن ەمەس“ دەپ جازدى. ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار ءتوراعاسى جاڭ جىن ونى: ”ءومىر بويى ادال ءوتتى، ارمانىنان اينىمادى، ەرجۇرەك تە سوعىسقا شەبەر، ول ارميامىزدىڭ ۇلگىسى“ دەپ القادى.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.