− وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنداعى كەدەيلىكتەن ارىلعاندارعا كوز جىبەرگەندە
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى گاۋ حان، گۋان چياۋچياۋ، ليۋ حۇڭشيا
شينجياڭنىڭ وڭتۇستىك شينجياڭىنداعى 4 ايماق، وبلىس − قاشقار ايماعى، حوتان ايماعى، اقسۋ ايماعى، قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى مەملەكەت تۇراقتاندىرعان ”3 رايون، 3 وبلىستاعى“ اۋىر كەدەي ءوڭىردىڭ ءبىرى، كەدەي جان سانىنىڭ كولەمى ”3 رايون، 3 وبلىستىڭ“ تەڭ جارىمىنا تايايدى، جاراتىلىستىق شارت - جاعدايى ناشار، نەگىزدىك قۇرىلعىلارى ءالسىز، تۇتاس شينجياڭدا كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋداعى قيىن ءتۇيىن جانە ماڭىزدى ءتۇيىن.
جۋىق جىلداردان بەرى، شينجياڭ وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق، وبلىسىن كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ نەگىزگى شايقاس مايدانى ەتىپ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ارقىلى سۇيەمەلدەۋ، باسقا سالاعا ويىستىرىپ سۇيەمەلدەۋ، كەدەيلەردى باسقا جەرگە كوشىرىپ سۇيەمەلدەۋ سياقتى ”7 ءبىر توپ“ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ شاراسى ارقىلى ءبىر ميلليون 889 مىڭ 500 كەدەي وتباسىن كەدەيلىكتەن ارىلتتى. كۇرەس، ولاردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋداعى ورتاق بەينەسىنە اينالدى.
■ جاڭعاق پىستى، كۇن كورىسىمىز دە جاقساردى
حوتاندا جەمىس - جيدەك پىستى. جاڭعاق وڭدەۋدىڭ شەبەرى ءازىرۇللا جاپار بۇرىنعىدان ارى قاربالاس بولىپ كەتتى.
بۇرىن، ءوندىرۋ - ساتۋ ينفورماتسياسىنىڭ تەز جەتپەۋى، تاسىمالدىڭ قولايسىزدىعى سياقتى فاكتورلاردىڭ شەكتەمەسىنە ۇشىراعاندىقتان، شينجياڭنىڭ تاكلاماكان ءشولىنىڭ جيەگىندەگى وڭتۇستىك شينجياڭ جاسىل القابىنىڭ ”ۇلكەن جەمىس - جيدەك تاباعى“ دەگەن ادەمى اتى بار بولعانىمەن، جەمىس - جيدەك باعباندارى قولىنداعى بايلىعىنان پايدالانا الماي كەدەي تۇرمىس كەشىرەتىن.
”ساتۋ جولىن تابا الماعاندىقتان، جاڭعاق قانشا جاقسى بولعانىمەن دە ساتىلماي قالاتىن“. ءازىرۇللا جاپار بىلاي دەدى: بىلتىر ساتىپ العان 8 توننا جاڭعاقتى جاقسى باعادا ساتتىم، بيىل سانىن كوبەيتۋمەن قاتار، جاڭعاق وڭدەۋ جابدىقتارىن جاڭالاپ، كولەمىن كەڭەيتىپ، كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتامىن. ول بىلاي دەدى: ”قازىر ءبىر كۇندە ەكى كۇننىڭ جۇمىسىن تىندىراتىن بولسام دەپ ارماندايمىن“.
وسى جىلدارى، شينجياڭ ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن شينجياڭ كولەمىندە ساتىپ الۋ تورابى جانە شينجياڭنان سىرتقا شىعارىپ ساتۋ تورابى قۇرىلىسىن ىسكە قوسىپ، ساۋدانىڭ جولىن تولىق اشۋ ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ساتۋداعى ەڭ قيىن ماسەلەنى شەشتى.
”وتكەندە جاڭعاق ەگۋدە تابيعاتقا سۇيەنەتىنبىز، بۇگىنگى كۇنى ءبىز وزىق باسقارۋ تەحنيكاسىن ەنگىزىپ، شارۋا وتباسىلارىن عىلمي جولمەن جاڭعاق ەگۋگە باستادىق، سونىمەن بىرگە جاڭعاق ەگىمشىلىگى وتباسىلاردىڭ ساتۋ جولىن تابۋىنا كومەكتەسىپ، جاڭعاقتى قۇنعا جاراتتىق“. قىستاقتا تۇراتىن كادر اليجان ىسقاق بىلاي دەدى: قازىر قىستاقتاعى جاڭعاق قىستاقتان سىرتقا شىعارىلىپ عانا قالماستان، ادەمى قوراپتالاتىن، جوعارى قارقىندى تەمىر جول ارقىلى سىرت جەرلەرگە جەتكىزىلىپ، جاقسى باعادا ساتىلاتىن بولدى.
وسىنداي پايدادان ءازىرۇللا جاپاردىڭ جاڭعاق ساۋداسى بارعان سايىن جاقساردى، تيجارات كولەمى دە قولمەن وڭدەۋدەن سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ وڭدەۋ زاۆودىنا قاراي دامىدى.
بيىل 1 - ايدا ءازىرۇللا جاپار 5 شارۋا وتباسىمەن بىرلەسىپ قارجى شىعارىپ سەلبەستىك كووپەراتيۆ قۇردى. كەدەيلەردى كاسىپ سالاسى ارقىلى سۇيەمەلدەۋ ساياساتىنىڭ جەبەۋىندە، قىستاقتاعى اۋقاتتانۋعا باستاۋشى رەتىندە، ول تاعى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان 3 كەدەي وتباسىن قارجى فورماسىندا جارنا قوسۋعا باستادى، كەزەكتە سەلبەستىك كووپەراتيۆى توڭىرەكتەگى 45 كەدەي وتباسىن جۇمىستانۋعا باستادى.
”بۇرىن جاڭعاق ەگۋ كۇن كورىس ءۇشىن بولاتىن، قازىر اقشا تاپتىق، بويىمىزدى كۇش - قۋات كەرنەدى، كۇن كورىسىمىز دە جاقساردى“، - دەدى ول جۇزىنە كۇلكى ءۇيىرىلىپ.
وڭتۇستىك شينجياڭدا ءازىرۇللا جاپار سياقتى كۇرەس جاساپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان شارۋالار بارعان سايىن كوبەيدى.
■ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدە، الدىمەن ەرىك - جىگەر جاعىنان سۇيەمەلدەۋ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدە، ءسوزسىز، اقىل - پاراسات جاعىنان سۇيەمەلدەۋ
گۇلحان قۇدابەردى بىلتىر كەدەيلىكتەن ارىلدى. تۇرمىسىنداعى وراسان زور وزگەرىس جايلى ءسوز قوزعاعاندا، ونىڭ جۇزىنەن قۋانىش كۇلكىسى مەن مۇندالايدى.
گۇلحان قۇدابەردى قاشقار ايماعى يىڭسارى اۋدانى يىگىزيار اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن، بۇل جەر تيپتىك ادىرلى كەدەي وڭىرگە جاتادى. جەرى ويلى - قىرلى بولعاندىقتان، ەگىستىك جەرلەرى اندىز - اندىز بولادى، سۋ توقتامايدى، توپىراق قاباتى جۇقا، ەكولوگيالىق ورتاسى ءالسىز... ءبىر سىپىرا قيىنشىلىق سالدارىنان وسى ارادا جاساپ جاتقان ەگىنشى - مالشىلار ۇرپاقتار بويى كەدەيلىكتەن ارىلا الماي كەلگەن ەدى.
ءبىر جىلدىڭ الدىندا ۇكىمەتتىڭ سۇيەمەلدەۋىندە، ونىڭ وتباسىنداعىلار بۇرىن تۇرمىسىنا سۇيەنىش ەتىپ كەلگەن تەسە مەن قويشىلىق تاياعىن تاستادى. گۇلحان قۇدابەردى قىستاقتىڭ ءدال ورتاسىنان ماگازين اشتى، ۇلكەن ۇلى ماگازيننىڭ ەسىگى الدىنان ءدامدى تاعام جايماسىن جايىپ، كاۋاپ ساتتى، كىشى ۇلى دا ۇكىمەت ورنالاستىرعان الەۋمەتتىك يگىلىك جۇمىس ورنىندا جۇمىسقا ورنالاستى، وتباسىنداعىلاردىڭ جىلدىق ورتاشا تازا كىرىسى 50 مىڭ يۋاننان استى.
”كەدەيلىك نامىس ەمەس، ءبىراق كەدەيلىككە بويى ءۇيىر بولۋ نامىس، بولاشاقتاعى باقىتتى تۇرمىس تەك ءوزىنىڭ قوس قولىنا تايانعاندا عانا جاراتىلادى“. ءسوزى دە، ارەكەتى دە شيراقى گۇلحان قۇدابەردى تىلشىگە وسى ءسوزدى قايتالاپ ايتتى.
وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق، وبلىسىندا كەدەي جان سانىنىڭ جۇمىستانۋ شەبەرلىگى ءبىرشاما تومەن، اۋقاتتانۋ جولى تار، جايشىلىقتا ءوز كۇشتەرىنە سۇيەنىپ شارۋاشىلىق قۇرىپ كەدەيلىكتەن ارىلۋى قيىن. بۇل جونىندە شينجياڭ ءبىرسىپىرا كاسىپتىك شەبەرلىككە تەگىن باۋلۋ ساياساتىن اتقارىپ، كەدەي قاۋىمنىڭ كوپ ارنادا جۇمىستانىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋىنا كومەكتەسىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋعا دەم بەردى.
■ كەدەيلىكتەن ارىلۋ ءبىرىنشى قادام، ءتىپتى دە تاماشا تۇرمىس ءالى الدا
وسى جىلدارى شينجياڭ وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق، وبلىسىندا توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك سياقتى ەڭبەك شوعىرلى كاسىپ سالالارىن قولداۋ تەبىنىن ارتتىردى، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىنىڭ ۇزدىكسىز جاقسارۋىنا ىلەسە، كوپتەگەن كاسىپ بايلانىسى دارەجەسى جوعارى، ونىمدىلىك بولاشاعى تاماشا كاسىپورىندار وڭتۇستىك شينجياڭعا ىرگە تەپتى. اناعۇرلىم كوپ جۇمىستانۋ ورايى اۋىل - قىستاقتارداعى ارتىق ەڭبەككۇشتەردىڭ كاسىپ سالاسىنىڭ جۇمىسشىسىنا اينالۋىن، ەندىگارى تابيعاتقا سۇيەنىپ كۇنەلتۋدى دوعارۋعا جەبەدى.
28 جاستاعى ءماتتوحتى اكىم بيىل قاباعات قاربالاستىققا ءتۇستى. بىرنەشە ايدىڭ الدىندا، تىگىنشىلىك شەبەرلىگىن يگەرگەن ءماتتوحتى اكىم ءبىر توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپورنىنا ۇسىنىس ەتىلدى، ىشكى ولكەدەن كەلگەن ارناۋلى كاسىپتىك ۇستازداردىڭ جەتەكشىلىگىندە، ءوندىرىس سەحىنىڭ تەحنيگى بولدى، ءوز جۇمىسىن تىندىرىمدى ىستەۋمەن قاتار، شاكىرت تاربيەلەي باستادى.
ءماتتوحتى اكىمنىڭ ءۇيى حوتان ايماعىنىڭ كەريا اۋدانى سەمبى بازار قالاشىعى باشسايباع قىستاعىندا، بۇل جەردە ول سياقتى ىسىلعان كاسىپ سالاسى جۇمىسشىسى بۇرىن كوپ كەزدەسپەيتىن.
بۇگىنگى كۇنى ءماتتوحتى اكىم ايىنا 3000 يۋاننان استام تۇراقتى كىرىس كىرگىزەدى، جۋىردا ايەلى دە زاۆودقا پراكتيكاعا كەلدى، ولاردىڭ وتباسىنداعىلار تۇراقتى جۇمىستانۋعا سۇيەنىپ كەدەيلىكتەن ارىلىپ قالماستان، اۋقاتتانۋ جولىنا دا ءتۇستى.
كاسىپتىك تىرەككە يە بولۋ، كەدەي وتباسىلارىن كەدەيلىكتەن ارىلتىپ قانا قالماستان، كاسىپ سالاسىنىڭ كەيىنگى دامۋىنا ءماتتوحتى اكىم سياقتى كوپتەگەن ىسىلعان كاسىپ سالاسى جۇمىسشىسىن تاربيەلەپ بەردى. بىرنەشە ايدىڭ الدىندا، قاشقار ايماعى پوسكام اۋدانى تۇڭان اۋىلىنداعى وتباسى ايەلى ءبيبيجان ءدارۋىش ءۇيىنىڭ ەسىگى الدىنداعى ءبىر توقىماشىلىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە جۇمىسقا ورنالاسىپ، ومىرىندەگى ءبىرىنشى ەڭبەكاقىسىن الدى. ”بۇرىن بالا باعىپ، تاماق جاساپ، ءۇي ءىشىن جيناستىراتىنمىن، بارلىعىندا كۇيەۋىمە سۇيەنەتىنمىن. قازىر اقشا تاۋىپ، وتباسىمنىڭ ’جارتى الەمى‘نە اينالدىم“، - دەدى ءبيبيجان ءدارۋىش.
جاقىنعى 5 جىلدا، شينجياڭنىڭ توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپ سالاسى تۇراقتى مۇلىككە جيىنى 170 نەشە ميلليارد يۋان قارجى قوستى، جاڭادان كوبەيگەن توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپورنى 2200دەن اسىپ، جاڭادان جۇمىستانعاندار 450 مىڭ ادامنان استى.
”كەدەيلىكتەن ارىلۋ ءبىرىنشى قادام، اناعۇرلىم تاماشا تۇرمىس ءالى الدا“. ءماتتوحتى اكىم بىلاي دەدى: مەن ىشكى ولكەدەگى تەحنيك ۇستازداردان تاجىريبە ۇيرەنىپ، اناعۇرلىم جوعارى تولىمدىلىقتاعى تەحنيكا كۋالىگىن الماقشىمىن.
بولاشاقتاعى تۇرمىسىنا ونىڭ سەنىمى كامىل.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 - ايدىڭ 10 - كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى)
